Yayın Gelş Tarh: 01.02.2016 Dokuz Eylül Ünverstes Yayına Kabul Tarh: 01.08.2016 Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Onlne Yayın Tarh: 07.07.2017 Clt: 19, Sayı: 1, Yıl: 2017, Sayfa: 63-81 http://dx.do.org/10.16953/deusbed.09673 ISSN: 1302-3284 E-ISSN: 1308-0911 Araştırma Makales KURUMSAL YÖNETİM VE FİRMA PERFORMANSI: TOPSIS YÖNTEMİ İLE BIST 30 FİRMALARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1 Öz Ulaş ÜNLÜ * Neşe YALÇIN ** İbrahm YAĞLI *** Son zamanlarda dünyanın önde gelen şrketlernde yaşanan skandallar sonucunda meydana gelen fnansal başarısızlıklar hem kurumsal yönetm kavramının hem de kurumsal yönetm le frma performansı arasındak lşknn araştırılmasının önemn arttırmıştır. Bu çalışmanın temel, kurumsal yönetm endeksnde yer alan ve almayan frmaların fnansal performanslarının çok krterl karar verme (ÇKKV) yöntemne göre değerlendrlmesne dayanmaktadır. Bu doğrultuda Borsa İstanbul (BIST) 30 endeksnde yer alan frmalardan Borsa İstanbul Kurumsal Yönetm Endeks (XKURY) kapsamında olan ve olmayan frmaların performansları değerlendrlmştr. Frmaların fnansal performans ölçümünde geleneksel performans ölçütler (ROE, ROA, ROS, CF/TA) le dğer çalışmalardan farklı olarak değere dayalı performans ölçütler (MVA, CFROI, CVA) brlkte ele alınmıştır. Böylece çok sayıda krtern dkkate alındığı problem yapısında frmaların performansı çok krterl karar verme yaklaşımlarından br olan TOPSIS yöntem le ölçülmüştür. TOPSIS yöntemnde performans ölçütlernn ağırlıklarının belrlenmesnde krterler arasındak korelasyon lşksn esas alan CRITIC obektf krter ağırlıklandırma yöntem kullanılmıştır. Çalışmada uygulama kapsamında BIST 30 endeksndek 22 frmanın (10 frma kurumsal yönetm endeksnde yer almaktadır) 2014 yılındak performans ölçütlerne at verler dkkate alınmış ve frmaların performans değerlendrmesyle elde edlen sonuçları le kurumsal yönetm endeksndek durumları lşklendrlmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak, kurumsal yönetm endeksnde yer alan ve almayan BIST 30 frmaları arasında fnansal performans ve hssedar değer yaratma açısından br farklılık olmadığı görülmüştür. Anahtar Kelmeler: Kurumsal Yönetm, XKURY, BIST 30, ÇKKV, TOPSIS, Obektf Ağırlıklandırma. 1 Bu makale, 19. Fnans Sempozyumu (Htt Ünverstes, 21 24 Ekm 2015) kapsamında sunulan Kurumsal Yönetm ve Frma Performansı: TOPSIS Yöntem le BIST 30 Frmaları Üzerne Br Uygulama başlıklı bldrnn revze edlmş haldr. Doç. Dr., Nevşehr Hacı Bektaş Vel Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, Bankacılık ve Fnansman Bölümü, ulasunlu@gmal.com ** Doç. Dr., Nevşehr Hacı Bektaş Vel Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, İşletme Bölümü, nyalcn@nevsehr.edu.tr *** Arş. Gör., Nevşehr Hacı Bektaş Vel Ünverstes, Sosyal Blmler Ensttüsü, İşletme Bölümü, brahmyagl@nevsehr.edu.tr 63
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 CORPORATE GOVERNANCE AND FIRM PERFORMANCE: AN APPLICATION ON BIST 30 FIRMS WITH TOPSIS METHOD Abstract Fnancal falures as a result of recent scandals n world prme frms have rased the sgnfcance of both corporate governance and nvestgaton of the relaton between corporate governance and frm performance. The present study s based upon the fnancal performance evaluaton of the frms that both are and are not n Corporate Governance Index accordng to mult-crtera decson makng method. Accordngly, frstly fnancal performance of Borsa Istanbul (BIST) 30 ndex frms that both are and are not n XKURY has been evaluated n here. Dfferent from prevous studes, not only tradtonal performance measures (ROE, ROA, ROS, CF/TA) but also value-based performance measures (MVA, CFROI, CVA) are employed together n the performance evaluaton. Thus, the fnancal performance of frms s evaluated by usng TOPSIS method, whch s one of the MCDM approaches, n the defned problem structure whch consders multple crtera. To determne the weghts of performance measures n TOPSIS, CRITIC obectve crtera weghtng method based on nter crtera correlaton s used. In the emprcal analyss of the study, 22 frms (10 of them are n XKURY) n BIST 30 ndex have been evaluated by usng the 2014 year s data of the performance measures and t s attempted to be assocated wth frms status n XKURY and ther fnancal performance results. Consequently, t s revealed that there are no dfferences among BIST 30 frms that both are and are not n XKURY wth regard to fnancal performance and shareholder value creaton. Keywords: Corporate Governance, XKURY, BIST 30, MCDM, TOPSIS, Obectve Weghtng. GİRİŞ Br şletme tek kş ya da brden fazla kş tarafından kurulablr. Şahıs şletmelernde şletme sahb tüm görevler kends yerne getrrken, özellkle halka açık anonm ortaklıklarda yönetm profesyonel yönetclern sorumluluğundadır. Dolayısıyla yönetclern sahpler adına karar almaları, faalyetlern sürekllğn sağlamaları ve nha olarak da sahplernn servetn maksmum kılmaya çalışmaları gerekmektedr. Eğer yönetcler sahplern servetn maksmze etmekten farklı br amaç güderlerse, şletme sahpler yönetclern görevne son vereceklerdr. Buradan şu çıkarımı yapmak mümkündür; sahb bell olan şletmelerde yönetclern şletme sahplernn çıkarlarıyla çelşecek şeklde kend faydalarını arttıracak davranışlarda bulunmaları oldukça zordur (Gürsoy, 2007). Mülkyetn tabana yayıldığı halka açık şletmelerde se genellkle şletme sahbnn km olduğu bell değldr. Bu durumda yönetclern, hssedarların servetn maksmze etmekten farklı br amaç güdecekler varsayılmakta ve bu sorun fnans lteratüründe vekâlet teors ya da temslclk sorunu olarak smlendrlmektedr. Vekâlet teorsnn arka planında yer alan model nsanoğlunun bencl olduğu, bu sebeple rasyonel br breyn kend kşsel kazancını maksmze etmey amaçladığıdır (Donaldson ve Davs, 1991). 64
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 Temslclk sorununun önleneblmes çn şletmelern uygun yönetm yapılarına sahp olmaları gerektğne nanılmaktadır. Kurumsal yönetm bu noktada br çözüm olarak ortaya çıkmıştır. Kurumsal yönetm, ortakların servetn maksmze etmek amacıyla şletmenn paydaşların ve kamuoyunun menfaatlerne zarar vermeyecek şeklde htyaç duyduğu mal ve beşer kaynaklarını elde etmes, verml çalışmasını sağlaması çn gerekl olan tüm uygulamalardır (Ira M. Mllsten, Aktaran; TKYD, 2015). Son zamanlarda dünyanın en saygın şrketlernn skandallarla anılması ve bunun sonucunda meydana gelen fnansal başarısızlıklar, kurumsal yönetm kavramının lteratürde çok fazla yer bulmasına, kurumsal yönetm ve frma performansı arasındak lşknn araştırıldığı çalışmaların önem kazanmasına neden olmuştur. Bu noktadan hareketle çalışmanın temel amacı, ülkemzde kurumsal yönetm uygulamalarının frmaların fnansal performansları üzernde etkl olup olmadığının tespt edlmes olarak belrlenmştr. Belrlenen amaç doğrultusunda kurumsal yönetm endeksnde yer alan ve almayan BIST 30 frmalarının fnansal performansları karşılaştırılmış ve kurumsal yönetm endeksnde yer alıp almamanın frmaların performansına nasıl yansıyacağı araştırılmaya çalışılmıştır. Çalışmada hem kurumsal yönetm hem de BIST 30 endeksnde yer alan 10 frma le sadece BIST 30 endeksnde yer alan 12 frmanın fnansal performanslarının değerlendrlmesnde lteratürden farklı olarak geleneksel ölçütler le değere dayalı ölçütler brlkte kullanılmıştır. Böylece kurumsal yönetm le frma performansı arasındak lşky araştıran çalışmalardan farklı olarak, çalışmada frmaların performans değerlendrmes tek br ölçüt yerne brbryle çelşen çok sayıda ölçütün ele alındığı br karar problem olarak fade edlmştr. Performans ölçümü lteratürde çok sayıda alternatfn çok sayıda ve brbryle çelşen krtere göre değerlendrldğ br Çok Krterl Karar Verme (ÇKKV) problem olarak blnr (Yu ve Hu, 2010). Bu çalışmada frmaların performanslarına göre değerlendrlerek sıralanması amacıyla deal çözüme benzerlk bakımından sıralama teknğ olarak blnen TOPSIS (Technque for Order Preference by Smlarty to Ideal Soluton) yöntem kullanılmıştır (Hwang ve Yoon, 1981). ÇKKV metotlarının uygulanablmes se kaltatf ve/veya kanttatf olarak belrlenen değerlendrme krterlernn ağırlıklandırılması esasına dayanmaktadır. Bu çalışmada frmaların performans ölçütlerne at verler kanttatf verler olduğundan; krter ağırlıkları bu verlern kullanılması esasına dayanarak krterler arasındak korelasyon yoluyla krter önem (ağırlığı) olarak fade edlen; kısaca CRITIC (CRtera Importance Through Intercrtera Correlaton) (Dakoulak vd., 1995) olarak adlandırılan obektf ağırlıklandırma yöntem le hesaplanmıştır. Böylece çalışmada frmaların performans analznde krter ağırlıkları CRITIC ve performans sıralamasında TOPSIS yöntemlernn kullanılmasıyla elde edlen bütünleşk metodolo le kurumsal yönetm endeksnde yer alan frmaların kullanılan performans ölçütlerne göre daha y performans gösterp göstermedkler ve hssedarlarına katma değer sağlayıp sağlamadıkları tespt edlmeye çalışılmıştır. 65
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 Bu çalışma altı kısımdan oluşacak şeklde organze edlmştr. Çalışmanın knc kısmında kurumsal yönetm kavramı ve bu kavramın önemne değnlmştr. Üçüncü kısımda se kurumsal yönetm le frma performansı arasındak lşky açıklayan lteratüre yer verlmştr. Dördüncü bölümde çalışmanın amacına yönelk yapılan uygulama kısmının ver yapısı le verlern analz çn kullanılan yöntemler anlatılmıştır. Beşnc kısımda çalışmanın uygulama problemnn analz sonucu ulaşılan bulgulara yer verlmş ve son olarak altıncı kısımda bu çalışmadan elde edlen sonuçlar le gelecektek çalışmalara fayda sağlayacak blgler verlmştr. KURUMSAL YÖNETİM Küreselleşme olgusu, fnansal pyasalarda yaşanan krzler ve şrket skandalları kurumsal yönetmn önemn arttırmış ve kurumsal yönetm kavramını üzernde ttzlkle durulması gereken br konu halne getrmştr. ABD de ortaya çıkan Enron ve WorldCom skandalları, Fransa dak Vvend le İtalyada k Parmalat ve ardından 2008 küresel krzyle ortaya çıkan benzer skandallar sonucunda farklı ülkelerde çeştl kurumsal yönetm uygulamaları hayata geçrlmştr. Dünyada yapılan kurumsal yönetmle lgl düzenlemeler; İngltere de Cadbury ve Greenbury raporları, ABD de Sarbanes-Oxley Yasası, OECD nn Kurumsal Yönetm İlkeler, Avrupa Brlğ Şeffaflık Drektf ve IOSCO düzenlemeler olarak başlıklar halnde toplayablrz (Güzeldere, 2014).Türkye de se SPK tarafından arka arkaya yayımlanan 56, 57, 60, 61, 63 ve II-17.1 sayılı teblğlerle Kurumsal Yönetm İlkeler düzenlenmş ve SPK nın son olarak yayınlamış olduğu II-17.1 sayılı teblğ le kurumsal yönetm lkelernden zorunlu olarak uygulanacak olanları belrlenmştr (SPK, II-17.1 Sayılı Teblğ). Yukarıdak uygulamalardan da görüldüğü gb, farklı ülkelerde farklı kurumsal yönetm uygulamaları hayata geçrlmştr. Uygulamalar, ülkelern yönetm şekllerne, fnansal sstemlerne, hukuk alt yapısına, kültürlerne ve nsan kaynaklarına bağlı olarak farklılıklar göstereblmektedr (Öztürk ve Demrgüneş, 2008). LİTERATÜR Kurumsal yönetm le frma performansı arasındak lşkye yönelk lteratür ncelendğnde; çalışmaların genellkle araştırmacılar tarafından gelştrlen kurumsal yönetm endeks le frmaların geleneksel performans ölçütlerne göre belrlenen fnansal performansları arasındak lşknn ekonometrk analz üzerne yoğunlaştığı gözlenmştr. Black, Jang ve Km (2003), Kore Menkul Kıymetler Borsası tarafından 2001 yılının lk çeyreğnde yapılan anket verlern kullanarak kurumsal yönetm endeks oluşturmuşlardır. Endeks; hssedar hakları, yönetm kurulu, bağımsız yönetm 66
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 kurulu üyeler, denetm komtes ve ç denetç, kamuyu aydınlatma ve mülkyet eştlğ olmak üzere altı yan endeksten oluşmaktadır. Yapılan regresyon analznde, kurumsal yönetm endeksnde ortaya çıkan 10 puanlık br artışın, Tobn s Q değernde %5, pyasa değer/defter değer oranında se %14 lük br artış sağlayacağı tespt edlmştr. Zelenyuk ve Zheka (2006), kurumsal yönetm ve frma performansı arasında poztf lşknn var olduğu hpotezn Ukrayna çn test etmşlerdr. Ver zarflama analznn kullanıldığı çalışmada kurumsal yönetm ve frma performansı arasında poztf lşknn varlığını ler süren hpotez kabul edlmştr. Bu sonuç, kurumsal yönetmn frma performansına olumlu etklernn sadece gelşmş ülkelerde değl aynı zamanda Ukrayna gb gelşmekte olan ülkelerde de var olduğunu göstermektedr. Ertuğrul ve Hedge (2009), üç Amerkan derecelendrme kuruluşu (ISS, TCL ve GMI) tarafından sağlanan kurumsal yönetm notlarını kurumsal yönetm ve frma performansı arasındak lşky araştırmak çn kullanmışlardır. Yazarlar tarafından yapılan bu çalışma sonucunda ana kurumsal yönetm notunun frma performansını açıklamada zayıf kaldığı, alt kurumsal yönetm notlarının se frma performansı üzernde poztf ve anlamlı etkler olduğu ortaya çıkarılmıştır. Renders, Gaeremynck ve Sercu (2010), kurumsal yönetm notu le frma performansı arasındak lşky Avrupa frmaları çn araştırmışlardır. Çalışmanın sonucunda, örnek seçm yanlılığı ve çsellk brlkte kontrol edldğnde; kurumsal yönetm notu le fnansal performans arasında poztf lşk olduğu, yüksek kurumsal yönetm notuna sahp frmaların y br performans sergledkler tespt edlmştr. Aggarwal (2013) tarafından S&P CNX Nfty 50 endeksnde şlem gören 20 Hndstan frması üzernde yapılan çalışmada, kurumsal yönetm le fnansal performans arasındak lşk araştırılmıştır. Bu çalışmada regresyon, korelasyon, F- test ve Z-test gb çeştl statstksel yöntemler kullanılmış ve analzler sonucunda kurumsal yönetm notlarının fnansal performans üzernde anlamlı ve olumlu etkler olduğu saptanmıştır. Amba (2014), Bahreyn borsasında şlem gören 39 frmanın kurumsal yönetm değşkenlernn frmanın fnansal performansı üzernde etkl olup olmadığını araştırmıştır. Çalışmada bağımlı değşken olarak aktf karlılığı, bağımsız değşken olarak se CEO nun aynı zamanda yönetm kurulu başkanı olması, bağımsız yönetm kurulu üyelernn oranı, sahplk yapısı, yönetclern ve denetm komtes üyelernn bağımsızlığı, öz kaynakların borçlara oranı, kurumsal yatırımcıların oranı kullanılmıştır. Yapılan çoklu regresyon analz sonucunda kurumsal yönetm değşkenlernn frmanın fnansal performansını etkledğ görülmüştür. Türkye de yapılan çalışmalar se şu şeklde özetleneblr: Karamustafa, Varıcı ve Er (2009), kurumsal yönetm ve frma performansı arasındak lşky araştırmak amacıyla frmaların kurumsal yönetm endeksne dâhl olmadan öncek 67
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 ve dâhl olduktan sonrak dönemlern, sekz fnansal oran kullanarak t-test le ncelemşlerdr. Bu çalışmada aktf devr hızının, aktf karlılığın ve öz sermaye karlılığının endekse grmeden öncek ve grdkten sonrak dönemlerde farklılık gösterdğn; car oranın, borç oranının, fnansal kaldıraç derecesnn, net kar marının ve faalyet kar marının se farklılık göstermedğn belrlemşlerdr. Gürbüz, Aybars ve Kutlu (2010), kurumsal yönetm ve fnansal performans arasındak lşky kurumsal sahplk açısından ncelemşler ve kurumsal sahplğn kurumsal yönetm endeksnde yer alan ve almayan frmalar açısından farklı etkler olup olmadığını panel ver analz kullanarak saptamaya çalışmışlardır. Çalışmada BIST de şlem gören 164 frmanın 2005 2008 yıllarına at verler kullanılmıştır. Analz sonucunda kurumsal yönetm ve kurumsal sahplğn fnansal performansı olumlu etkledğ tespt edlmştr. Ayrıca kurumsal sahplğn fnansal performansa etksnn kurumsal yönetm endeksnde yer alan frmalarda daha kuvvetl olduğu gözlenmştr. Sakarya (2011), hsse senetler şmdk adıyla Borsa İstanbul da şlem gören ve lk defa 2009 yılında kurumsal yönetm derecelendrme notu alarak XKURY kapsamına alınan şrketlern derecelendrme notunun lanı le hsse sened getrler arasındak lşky ncelemş; bu lşknn poztf olduğunu ve olay önces le sonrasında endeks kapsamındak şrketlern hsse senetlernden anormal getrlern elde edlebleceğn tespt etmştr. VERİ YAPISI VE YÖNTEM Bu çalışmada BIST 30 Endeksnde yer alan frmalar, TOPSIS yöntemne göre performans sıralamasına tab tutulmuştur. Bu şeklde kurumsal yönetm endeksnde yer alan BIST 30 frmalarının, dğer BIST 30 frmalarına göre daha y performans gösterp göstermedkler ve hssedarlarına daha fazla katma değer sağlayıp sağlamadıkları araştırılmıştır. Frmaların fnansal performans ölçümünde, geleneksel performans ölçütler olarak blnen Öz Sermeye Karlılığı (ROE), Aktf Karlılığı (ROA), Satışların Karlılığı (ROS) ve Faalyet Nakt Akımı/Varlık Toplamı (CF/TA) le değere dayalı performans ölçütler kapsamında yer alan; Pyasa Katma Değer (MVA), Yatırımın Nakt Karlılığı (CFROI) ve Nakt Katma Değer (CVA) ölçütler kullanılmıştır. Çalışmada 2014 yılında BIST 30 endeksnde yer alan fnans sektörü dışında kalan 22 frmaya at verler kullanılmıştır. Fnans sektörü şrketlernn analz dışında bırakılmasının neden değere dayalı performans ölçütlernn hesaplanmasında yaşanan zorluklardır. Blanço verler yıllık olup, blançolar Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) nternet stesnden alınmıştır. Payları XKURY endeksnde şlem gören şrketlern derecelendrme notlarına, KAP da yer açıklamalarından ulaşılmıştır. Öz kaynak malyetn hesaplamak çn sermaye varlıklarını fyatlama modelnden yararlanılmıştır. Pyasa getrs olarak BIST 30 endeks kullanılmış olup beta hesaplamasında kullanılan getrlerle brlkte lgl verler Borsa İstanbul un 68
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 web sayfasından (www.borsastanbul.com) elde edlmştr. Hazne bonosu yıllık bleşk referans faz oranı, rsksz faz oranı olarak alınmış ve bu verler Merkez Bankası nın web sayfasından (www.tcmb.gov.tr) temn edlmştr. Performans Ölçütlerne At Ver Yapısı Çalışmada kullanılan geleneksel performans ölçütler şu şeklde hesaplanmıştır: Net Kar/Öz Sermaye, Net Kar/Varlık Toplamı, Net Kar/Net Satışlar oranlarının payında bulunan Net Kar rakamı vergden sonrak karı göstermektedr. Faalyet Nakt Akımı se FVÖK le amortsmanların toplanmasıyla elde edlmştr. MVA, br şletmenn yönetmnn belrl br kaynakla neler başarabldğnn br ölçütüdür. Dğer br fadeyle şletmenn sermayesn etkl kullanıp kullanmadığını göstermektedr (Sullvan, 2000). MVA şletmenn pyasa değer le sahp olduğu sermayes arasındak farka eşttr. Pyasa değer le defter değer arasındak farkın maksmum yapılması demek hssedarların servetlernn değernn maksmum kılınablmes anlamına gelmektedr. MVA şu şeklde hesaplanablr (Stewart,1991): MVA = Pyasa Değer Yatırılan Sermaye CVA se Fredrk Wessenreder Anelda Danışmanlık frması tarafından gelştrlmş olup nakt akışlarına dayanan değer bazlı br performans ölçütüdür (Ottoson ve Wessenreder, 1996). Boston Consultng Group (2000), CVA nın şu formül yardımıyla hesaplanableceğn önermştr; CVA = Faalyet Nakt Akımları Ekonomk Amortsman Brüt Yatırımların Sermaye Malyet Tutarı (Brüt nakt yatırımı x AOSM) Bu çalışmada dkkate alınan br dğer ölçüt se; yatırımın beklenen getrsn nakt akışları le paranın zaman değer doğrultusunda ölçen Yatırımın Nakt Akım Karlılığı (CFROI) dır. Bu yöntemde br şletmenn yatırımları le lgl karar vermede hesaplanan CFROI ölçütü, sermaye malyet le karşılaştırılmaktadır. CFROI ölçütünün hesaplaması şu şekldedr (Damadoran, 1999; Chandra, 2011): CFROI = (Brüt Nakt Akışı Ekonomk Amortsman) / Brüt Nakt Yatırım Yöntem Karar verme analz olarak fade edlen ÇKKV brden fazla karar noktası (alternatfn) çnden en y alternatfn çok sayıda ve genellkle brbryle çelşen değerlendrme faktörü (krter) tarafından belrlenmesn fade eder (Işıklar ve Büyüközkan, 2007). Br ÇKKV analznde karar verclern problem; sınırlı sayıda alternatf çnden en y olanı belrlemek, alternatfler en yden en kötüye doğru sıralamak, önceden tanımlanmış homoen sınıflarda gruplandırmak ya da her br alternatfn tüm krterler eşzamanlı olarak ne kadar y karşıladığını belrlemek çn br dz alternatf değerlendrmekten oluşmaktadır. Karar problemlerndek karmaşıklığa tam olarak uyan ve bu karmaşıklığı gözden geçren ÇKKV hem karar verclere hem de araştırmacılara çok çeştl yöntemler sunan yöneylem araştırması 69
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 teknklernden brsdr (Zavadskas ve Tursks, 2011). Bu yöntemlerden brs de gerçek dünya problemlernn analznde yararlı olan ve lk olarak Hwang ve Yoon (1981) tarafından önerlen İdeal Çözüme Benzerlk Bakımından Sıralama Teknğ olarak blnen TOPSIS yöntemdr. TOPSIS yöntemnn lteratürde tess yer seçm (Chu, 2002), tedarkç seçm (Shahanagh ve Yazdan, 2009), makne seçm (Yurdakul ve İç, 2009), dış kaynak kullanımı (Bottan ve Rzz, 2006) gb farklı alanlardak ÇKKV problemlernn çözümünde kullanıldığı görülmektedr. Ayrıca, lteratürde fnansal performans değerlendrmesnde TOPSIS yöntemn kullanan çok sayıda çalışmanın olduğu da görülmektedr (Deng, Yeh ve Wlls, 2000; Feng ve Wang, 2000; Yurdakul ve İç, 2003; Mahmoodzadeh vd.,. 2007; Wang, 2008; Akyüz, Bozdoğan ve Hantekn, 2011; Çonkar, Eltaş ve Atar, 2011; Yalçın vd., 2012; Uygurtürk ve Korkmaz, 2012; Türkmen ve Çağıl, 2012). Bu çalışmada BIST 30 endeksnde yer alan frmaların fnansal performansları bakımından değerlendrlerek sıralanmasında TOPSIS yöntem kullanılmıştır. Brçok ÇKKV problemnde çok krterl yöntemlern uygulanması, alternatflern bütünüyle terch değerlernn ölçümünde öneml br rol oynayan krter ağırlıklarının hesaplanmasına bağlıdır. Burada ÇKKV yaklaşımı olarak benmsenen TOPSIS; poztf deal çözüme en yakın ve negatf deal çözüme en uzak mesafeler bakımından alternatfler sıralamak amacıyla değerlendrme krterlernn başlangıç ağırlıklarını kullanarak deal çözümü sunar. ÇKKV problemlernde krterlern görel önemn gösteren krter ağırlıkları TOPSIS yöntemnn başlangıç blgs olduğundan, krter ağırlıkları sübektf veya obektf ağırlıklandırma yöntemlernden uygun olan yönteme göre belrlenmeldr. Tzeng vd. (1998) ağırlıklandırma yöntemlern; ağırlıkların dolaylı olarak çıktılardan hesaplanmasına ya da drekt olarak karar verclerden elde edlmesne göre obektf ve sübektf olmak üzere sınıflandırmışlardır. Krter ağırlıklarının tahmn genellkle karar verclern görüşlerne dayalı olarak belrlenr ve böylece bu yolla elde edlen ağırlıklar bu tarz analzlerde sübektf grdlerdr. Br dğer fadeyle, sadece karar verclern terchlerne göre yapılan bu analzler sübektf ağırlıklandırma yöntemler (Analtk Hyerarş Yöntem, Delph, SMART, SIMOS Ağırlıklandırma Yöntem, SWING vb.) olarak fade edlr. Bu yöntemlerle elde edlen krter ağırlıkları karar vercnn sübektf değerlendrmesn temsl ettğnden; ağırlıklara bağlı alternatflern analtk sonuçları ya da sıraları karar vercnn lgl alandak blgs ve tecrübesnden dolayı karar verc tarafından etkleneblecektr (Ahn, 2011). Dğer taraftan, obektf ağırlıklandırma yöntemler (Entropy Yöntem, CRITIC, Ortalama Ağırlık, Standart Sapma vb.) se karar vercnn herhang br terchn dkkate almaksızın matematksel modellern çözümüyle ağırlıkları belrlerler. Sübektf ağırlıklandırma yöntemler sadece karar verclern terchlerne dayanırken; obektf ağırlıklandırma yöntemlernde se matematksel modeller kullanılarak krter ağırlıkları belrlenmektedr (Dakoulak vd., 1995; Deng vd., 70
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 2000; Wang vd., 2009; Aalanvar vd., 2012). Sübektf ağırlıklandırma sürecnde, karar verclern (hssedarlar, menfaat sahpler, yönetcler vb.) farklı fnansal performans ölçütlernn görel ağırlıklandırmasında görüş brlğ sağlaması zorlaşacak ve bu zorluk uygun karar verclern yokluğunda daha da artacaktır (Deng vd., 2000). Ayrıca, alternatflern yansız sıralaması (frmalar gb) stendğnde obektf ağırlıkların önem daha yararlı olacaktır (Dakoulak vd., 1995). Bu çalışma kapsamında kullanılan fnansal performans ölçütlerne at değerler kanttatf verler olduğundan, krter ağırlıklarının belrlenmesnde bu verlern kullanılmasına mkan tanıyarak verlern çndek tüm blgnn çıkarılması amacıyla krter çftler arasındak lşky korelasyon analzne göre belrleyen CRITIC (Dakoulak vd., 1995) yöntem kullanılmıştır. Bu blgler ışığında, çalışmada ele alınan karar problemnde gerçek yaşam durumlarını modellemek çn kullanılan performans ölçütlernn hesaplanarak belrlenen ver yapısı yeterl olduğundan, karar vercnn terchlernn hçbrn dkkate almaya htyaç duymayan CRITIC obektf ağırlıklandırma yöntem TOPSIS yöntemyle brleştrlmştr. Bu bölümün lerleyen kısımlarında sırasıyla her k yöntemdek hesaplama aşamaları verlmştr. CRITIC Obektf Ağırlıklandırma Yöntem CRITIC yöntem lk olarak Dakoulak vd. (1995) tarafından ÇKKV problemlernde görel önemlern obektf ağırlıklarının belrlenmes amacıyla gelştrlmş br obektf ağırlıklandırma teknğdr. Bu yöntem; değerlendrme krterlernn çerdğ tüm blglern açığa çıkarılması amacıyla karar matrsnn analtk olarak ncelenmes esasına dayanmaktadır. Br dğer fadeyle obektf ağırlıklar her br değerlendrme krternn gerçek versnn hesaplanmasıyla elde edlmektedr. Krterlern obektf ağılıklarının bu yönteme göre belrlenmesnde her br krtern hem standart sapması hem de dğer krterlerle arasındak korelasyon lşks esas alınmaktadır. Bu yönteme göre;. krtern performans ağırlığı w,. ve k. krter çft arasındak korelasyon lşks k ve. krtern standart sapması olmak üzere krter ağırlıklarının hesaplanması çn gerekl şlemler gösteren üç adım sırasıyla şu şekldedr (Jahan vd., 2012): Adım 1. Krter değerlernn Eştlk (1) e göre normalze edlmes. x x r (1) x max mn mn x 71
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 Adım 2. Krter çftler arasındak korelasyonun Eştlk (2) kullanılarak hesaplanması m r r r r k k 1 k (2) 2 m m 2 r r rk rk 1 1 Adım 3. Krter ağırlıklarının Eştlk (3) ve Eştlk (4) kullanılarak hesaplanması. c w n 1 k (3) c k 1 n k1 c k burada 1, 2,, m;, k 1, 2,, n TOPSIS Çok Krterl Karar Verme Yöntem TOPSIS, özellkle obektf ya da kanttatf verlern kullanıldığı çok sayıda krtere ve alternatfe sahp durumlar çn uygun olup; karar verc (ler) çn alternatflern karşılaştırmaları ve sıralamaları doğrultusunda problemn çözümüne yardım eder (Shh vd., 2007). Hwang ve Yoon (1981) tarafından önerlen bu yöntem, karar noktalarının deal çözüme yakınlığı lkesne dayanarak gelştrlmş ÇKKV yöntemlernden brdr. TOPSIS, alternatflern poztf deal çözüme yakınlığını ve negatf deal çözüme uzaklığını dkkate alarak karar vermey sağlar (Chen ve Tzeng, 2004). Bu yöntemde her krtern monoton artan veya azalan br eğlme sahp olduğu varsayılır. Yöntemn temel alternatflern geometrk anlamda poztf deal çözüme en yakın ve negatf deal çözüme se en uzak mesafede olması esasına dayanmaktadır (Trantaphyllou vd., 1998). Bu yöntemde, poztf deal çözüme en yakın mesafedek alternatf en y alternatf olarak kabul edlr (Cheng vd., 2002). TOPSIS yöntemnn çözüm sürecn oluşturan adımlar şu şekldedr: Adım 1. Karar Matrsnn Oluşturulması: Yöntemn lk aşamasında her br alternatfn performans değernn her br krter tarafından belrtlerek matrs şeklnde fade edlmesdr. Karar matrsnn satırlarında üstünlükler sıralanmak stenen karar noktaları, sütunlarında se karar vermede kullanılacak değerlendrme faktörler yer alır. A matrsnde m karar noktası sayısını, n değerlendrme faktörü (krter) sayısını verr. Karar matrs aşağıdak gb gösterlr: (4) 72
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 A a a... a 11 21 m1 a a a 12 22 m2......... a1n a 2n... amn Adım 2. Karar Matrsnn Normalze Edlmes: R olarak fade edlen normalze edlmş karar matrs A matrsnn elemanlarından yararlanarak ve aşağıdak formül kullanılarak hesaplanır. r a m k1 a 2 k R matrs aşağıdak gb elde edlr: R r r... rm 11 21 1 r r r 12 22 m2......... r1 n r 2n... rmn Adım 3. Normalze Edlmş Karar Matrsnn Ağırlıklandırılması: Öncelkle krterlere lşkn ağırlık değerler ( w ) belrlenr ( n 1 w (5) (6) (7) 1). Daha sonra R matrsnn her br sütunundak elemanlar lgl w değer le çarpılarak ağırlıklı normalze matrs olarak fade edlen V oluşturulur: 73
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 V w1r w1r... w1r 11 21 m1 w r 2 12 w r 2 22 w r 2 m2......... wnr1 n w nr2 n... wnrmn Adım 4. İdeal ve Negatf İdeal Çözümlern Belrlenmes: Ağırlıklı normalze edlmşmş değerlere göre poztf-deal çözüm (A * ) ve negatf-deal çözüm (A - ) belrlenr. İdeal çözüm setnn bulunması aşağıdak formülde gösterlmştr. A * * (max v J v J ),(mn * A v * * 1, v2,..., vn (9) A (mn v J v J ),(max A v 1, v2,..., vn (10) ' Her k formülde de J fayda (maksmzasyon), J se kayıp (mnmzasyon) değern göstermektedr. Gerek poztf-deal gerekse negatf-deal çözüm set krter sayısı kadardır. Adım 5. Ayırım Ölçülernn Hesaplanması: Alternatfler arasındak mesafe, n boyutlu Öklt Uzaklık Yaklaşımından faydalanılarak bulunmaktadır. Her alternatfn poztf-deal çözümden olan mesafes ( S ) ve negatf-deal çözümden olan mesafes ( S ) şu şeklde hesaplanmaktadır: * (8) S * n 1 ( v v ) * 2 (11) S n 1 2 ( v v ) (12) Adım 6. İdeal Çözüme Görel Yakınlığın Hesaplanması: Her br alternatfn deal çözüme görel yakınlığı ( C ) poztf-deal ve negatf-deal ayırım ölçüsüne göre; negatf-deal ayırım ölçüsünün toplam ayırım ölçüsü çndek payı şeklnde aşağıdak gb hesaplanır: C S * S S * * (13) 74
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 Burada; C değer 0 le 1 aralığında ( 0 C * 1) değer alır ve bu değer 1 * olduğunda alternatfn poztf-deal çözüm noktasında, 0 olduğunda se negatf-deal çözüm noktasında olduğunu gösterr. BULGULAR Bu çalışmada 22 frmanın performans değerlendrmes 3 değere dayalı ölçüt le 4 geleneksel performans ölçütü kullanılarak yapılmıştır. TOPSIS yöntem çerçevesnde öncelkl olarak alternatflerden ve belrtlen 7 performans ölçütünün brlkte yer aldığı karar matrs oluşturulmuştur. Karar matrsnde her br frma çn her br performans ölçütüne at 2014 yılı verler hesaplanmıştır. Daha sonra karar matrsnde yer alan performans ölçütlernn önem dereceler (ağırlıklarının) CRITIC obektf ağırlıklandırma yöntem kullanılarak Tablo 1 dek gb belrlenmştr. Tablo 1: Performans Ölçütlernn CRITIC Yöntemne Göre Elde Edlen Ağırlıkları Ölçütler CFROI CVA MVA CF/TA ROA ROE ROS Ağırlıklar 0,12455 0,16456 0,14194 0,14358 0,13480 0,14362 0,14695 Tablo 1 de görüldüğü gb en yüksek ağırlığa değere dayalı br ölçüt olan CVA; en düşük ağırlığa se yne değere dayalı br ölçüt olan CFROI sahptr. Çalışmada ölçütlere at ağırlıkların belrlenmesnn ardından se TOPSIS yöntem le BIST 30 Endeksnde yer alan 22 frmanın 7 fnansal performans ölçütünün hesaplanan değerler le bu ölçütlern Tablo 1 de verlen ağırlıkları kullanılarak fnansal performans değerlendrmes yapılmıştır. TOPSIS yöntemnde bahsedlen aşamalar yöntemde anlatıldığı şeklyle sırasıyla uygulanmış ve elde edlen analz sonuçları Tablo 2 de özetlenmştr. Ayrıca çalışmanın amacı doğrultusunda Tablo 2 de performans değerlendrmesne bağlı sıralama sonuçlarının yanı sıra kurumsal yönetm notuna sahp frmaların daha önceden belrlenmş kurumsal yönetm notları da verlmştr. Böylece kurumsal yönetm notuna sahp BIST 30 frmalarının tüm frmalar çndek fnansal performansları le lşks olup olmadığına yönelk br değerlendrme yapılmaya çalışılmıştır. Tablo 2. BIST-30 Frmalarının Performans Sıralamaları le Kurumsal Yönetm Notuna Sahp Frmalar BIST-30 Frmaları S * TOPSIS Yöntemne Göre Performans Sıralaması S 75 C * Sıra Kurumsal Yönetm Notu Arçelk 0,20342 0,21499 0,51384 12 9,41 Bm Mğz. 0,19758 0,21779 0,52434 6 Doğan Hold. 0,22174 0,20680 0,48257 19 9,35 Enka İnşaat 0,20165 0,21951 0,52121 9 9,02 Ereğl 0,19798 0,21817 0,52427 7 Ford 0,20247 0,19434 0,48974 17 Kardemr 0,19869 0,20624 0,50933 13 Koç Holdng 0,20353 0,22309 0,52292 8 Koza Altın 0,18596 0,23054 0,55352 2
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 Mgros 0,24816 0,18061 0,42124 21 Pegasus 0,20465 0,19569 0,48882 18 8,77 Petkm 0,21725 0,19192 0,46905 20 9,01 Sabancı 0,20499 0,22643 0,52486 5 Şşecam 0,14144 0,24018 0,62936 1 9,28 Tav 0,19782 0,21925 0,52569 4 9,42 Tekfen 0,21451 0,20749 0,49168 16 THY 0,26908 0,12538 0,31786 22 Tofaş 0,20693 0,20347 0,49578 15 9,01 Turkcell 0,20110 0,21686 0,51886 11 Tüpraş 0,20438 0,22134 0,51992 10 9,31 T.Telekom 0,19414 0,22723 0,53927 3 8,72 Ülker 0,20176 0,20627 0,50552 14 Tablo 2 de kurumsal yönetm notu verlen frmalar aynı zamanda kurumsal yönetm endeksnde yer almaktadırlar. Tablo 2 de görüldüğü gb, BIST 30 da yer alan 22 frmadan sadece 10 tanes kurumsal yönetm endeksne tabdr ve bunların çnden 7 frmanın notu 9 un üzerndedr. Performans sıralaması bakımından lk sırada yer alan Şşecam frmasının da kurumsal yönetm notu 9 un üzernde olan frmalar arasında yer almaktadır. Kurumsal yönetm endeksndek 5 frmanın performans sıralamasında lk 10 frma çnde yer aldığı görülmektedr. Bu frmalardan yalnızca Türk Telekom frması performans sıralamasında 3. sırada yer almasına rağmen kurumsal yönetm notu 9 un altında olup en düşük nota sahp frmadır. Kurumsal yönetm notu en yüksek olan TAV, performans bakımından 4. sırada yer alırken, knc en yüksek nota sahp olan ARÇELİK se 12. Sırada yer almaktadır. Her ne kadar kurumsal yönetm notuna sahp olan br frmanın (Şşecam) performans sıralamasında brnc sırada yer aldığı görülse de, bulgular genel olarak değerlendrldğnde; kurumsal yönetm endeksnde yer alan ve almayan BIST-30 frmaları arasında fnansal performans ve hssedar değer yaratma açısından br farklılık olmadığı görülmektedr. SONUÇ Vekâlet teors, halka açık şletmelerde, sahplk ve yürütme mekanzmalarının farklı kşlern elnde olduğunu, her breyn kend menfaat çn çalıştığını ve bunun sonucu olarak da yönetclern hssedarların menfaatlerne hzmet etmeyeceklern ler sürmektedr. Son on yılda fnansal pyasalarda vekâlet teorsn destekler skandallar meydana gelmş ve bu skandalların tekrarlanmaması çn önlem alınması gerektğ nancı hâkm olmuştur. Bu doğrultuda, ABD de Sarbanes Oxley, İngltere de Cadburry ve Greenbury Raporları, Fransa da Fnansal Güvenlk Yasası, OECD Kurumsal Yönetm İlkeler gb kurumsal yönetm uygulamaları yaşanan skandalların tekrarlanmaması çn hayata geçrlmştr. Ülkemzde de Sermaye Pyasası Kurumu tarafından yayımlanan teblğlerle kurumsal yönetm le lgl çeştl düzenlemeler yapılmıştır. Ayrıca Borsa İstanbul bünyesnde Kurumsal Yönetm Endeks oluşturulmuştur. 76
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 Çalışma kapsamında ncelenen frmaların, TOPSIS yöntem le elde edlen performans sıralaması ve kurumsal yönetm notları brlkte değerlendrldğnde; BIST 30 frmalarının kurumsal yönetm endeksnde yer alıp-almamalarının, fnansal performans ve hssedar değer yaratma açısından herhang br farklılık yaratmadığı tespt edlmştr. Bu sonucun ortaya çıkmasında; kurumsal yönetm lkelern benmseyen frmaların farklı derecelendrme kuruluşları tarafından derecelendrlmes ve endekste yer alan frma sayısının sınırlı olmasının etkl olableceğ göz önüne alınmalıdır. Daha sonra yapılacak çalışmalarda, endekste yer alan şrket sayısının artmasıyla ve ekonometrk modeller kullanılarak konuya farklı açılardan yaklaşılmasının, kurumsal yönetmn dünyadak önemnn gün geçtkçe artması da göz önünde bulundurulduğunda, Türk sermaye pyasası açısından oldukça öneml olacağı söyleneblr. KAYNAKÇA Aalanvar, A., Katbeh, H. and Sharfzadeh, M. (2012). Applcaton of Fuzzy Delph AHP Method for the Estmaton and Classfcaton of Ghomrud Tunnel From Groundwater Flow Hazard. Arab Journal of Geoscences, 5(2): 275 284. Aggarwal, P. (2013). Impact of Corporate Governance on Corporate Fnancal Performance. IOSR Journal of Busness and Management (IOSR-JBM). 13(3): 01-05. Ahn, B. S. (2011). Compatble Weghtng Method wth Rank Order Centrod: Maxmum Entropy Ordered Weghted Averagng Approach. European Journal of Operatonal Research, 212(3): 552 559. Akyüz, Y., Bozdoğan, T. ve Hantekn, E. (2011). Topss Yöntemyle Fnansal Performansın Değerlendrlmes ve Br Uygulama. Afyon Kocatepe Ünverstes İ.İ.B.F. Dergs, 13(1): 73-92. Alp, A., Demrgüneş, K., Ban, Ü. ve Öztürk, M. B. (2009). Ekonomk Katma Değer Bakış Açısıyla Fnanslama Kararları. Celal Bayar Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs, 7(2): 59-82. Amba, S. M. (2014). Corporate Governance and Frms Fnancal Performance. Journal of Academc and Busness Ethcs, 8: 1-10. Black, B. S., Hasung, J. and Woochan, K. (2003). Does Corporate Governance Affect Frm Value? Evdence From Korea, Unversty of Chcago Law School, Law and Economcs Workshop. Borsa İstanbul A.Ş., BIST, www.borsastanbul.com, (12.11.2015) Boston Consultng Group (2000). New Perspectves on Value Creaton: A Study of The Worlds Top Performers. http:// www.bcg.com, (12.11.2015) 77
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 Bottan, E. and Rzz, A. (2006). A Fuzzy Topss Methodology to Support Outsourcng of Logstcs Servces. Supply Chan Management: An Internatonal Journal, 11(4): 294-308. Chandra, P. (2011). Fnancal Management: Theory and Practce, 8th Edton, Mcgraw Hll Educaton, Inda. Chen, M. F. and Tzeng, G. H. (2004). Combng Grey Relaton And Topsıs Concepts For Selectng An Expatrate Host Country. Mathematcal And Computer Modellng, 40: 1473-1490. Cheng, S., Chan, C. W. and Huang, G. H. (2002). Usng Multple Crtera Decson Analyss For Supportng Decsons Of Sold Waste Management. Journal of Envronmental Scence and Health, 37(6): 975-990. Chu, T. C. (2002). Faclty Locaton Selecton Usng Fuzzy Topsıs Under Group Decsons. Internatonal Journal of Uncertanty, Fuzzness and Knowledge- Based Systems, 10: 687-701. Çonkar, K., Eltaş, Ç. ve Atar, G. (2011). İMKB Kurumsal Yönetm Endeks ndek (XKURY) Frmaların Fnansal Performanslarının Topss Yöntem le Ölçümü ve Kurumsal Yönetm Notu le Analz. İktsat Fakültes Mecmuası, 61(1): 81-115. Damodaran, A. (1999). Value Creaton and Enhancement: Back to The Future. Deng, H., Yeh, C. H. and Wlls, R. J. (2000). Inter-Company Comparson Usng Modfed Topss wth Obectve Weghts. Computers & Operatons Research, 27(10): 963-973. Dakoulak, D., Mavrotas, G. and Papayannaks, L. (1995). Determnng Obectve Weghts n Multple Crtera Problems: The Crtc Method. Computers & Operatons Research,, 22(7): 763-70. Donaldson, L. and Davs, J. H. (1991). Stewardshp Theory or Agency Theory: CEO Governance and Shareholder Returns. Australan Journal of Management, 16(1): 49-64. Ertugrul, M. and Hegde, S. (2009) Corporate Governance Ratngs and Frm Performance Fnancal Management, 38(1): 139-160. Feng, C. M. and Wang, R. T. (2000). Performance Evaluaton for Arlnes Includng the Consderaton of Fnancal Ratos. Journal of Ar Transport Management, 6(3): 133-142. Gürbüz, A. O., Aybars, A. and Kutlu, Ö. (2010). Corporate Governance and Fnancal Performance wth A Perspectve on Insttutonal Ownershp: Emprcal Evdence From Turkey. Journal of Appled Management Accountng Research, 8(2): 21 37. 78
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 Gürsoy, C. T. (2007). Fnansal Yönetm İlkeler, 1. Baskı, İstanbul, Doğuş Ünverstes Yayınları. Güzeldere, H. (2014). Kurumsal Şeffaflık, Frma Değer ve Frma Performansları İlşks: BIST İncelemes. Yayınlanmamış Doktora Tez, İstanbul, İstanbul Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü. Hwang, C. L. and Yoon, K. (1981). Multple Attrbutes Decson Makng Methods and Applcatons, 1st Edton, Sprnger-Verlag, Berln, Hedelberg. Işıklar, G. and Büyüközkan, G. (2007). Usng A Mult-Crtera Decson Makng Approach to Evaluate Moble Phone Alternatves. Computer Standards & Interfaces, 29(2): 265 274. Jahan, A., Mustapha, F., Sapuan, S. M., Ismal, M. Y. and Bahramnasab, M. (2012). A Framework for Weghtng of Crtera n Rankng Stage of Materal Selecton Process. The Internatonal Journal of Advanced Manufacturng Technology, 58(1-4): 411 420. Karamustafa, O., Varıcı, İ. ve Er, B. (2009). Kurumsal Yönetm ve Frma Performansı: İMKB Kurumsal Yönetm Endeks Kapsamındak Frmalar Üzernde Br Uygulama. Kocael Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs, 17(1): 100-119. Mahmoodzadeh S., Shahrab, J., Parazar, M. and Zaer, M. S. (2007). Proect Selecton by Usng Fuzzy Ahp and Topss Technque. World Academy Of Scence, Engneerng And Technology, 30: 333-338. Ottoson, E. and Wessenreder, F. (1999). CVA: Cash Value Added A New Method For Measurng Fnancal Performance. Gothenburg Studes İn Fnancal Economcs, Workng Paper. Öztürk, M. B. ve Demrgüneş, K. (2008). Kurumsal Yönetm Bakış Açısıyla Entellektüel Sermaye. Selcuk Unversty Socal Scences Insttute Journal, 19. Renders, A., Gaeremynck, A. and Sercu, P. (2010). Corporate Governance Ratngs and Company Performance: A Cross European Study. Corporate Governance: An Internatonal Revew, 18(2), 87-106. Sakarya, Ş. (2011). İMKB Kurumsal Yönetm Endeks Kapsamındak Şrketlern Kurumsal Yönetm Derecelendrme Notu ve Hsse Sened Getrler Arasındak İlşknn Olay Çalışması (Event Study) Yöntem le Analz. ZKÜ Sosyal Blmler Dergs, 7(13): 147-162. Shahanagh, K. and Yazdan, S. A. (2009). Vendor Selecton Usng A New Fuzzy Group Topss Approach. Journal of Uncertan Systems, 3(3): 221-231. Shh H. S., Shyurb, H. J. and Lee, E. S. (2007). An Extenson of Topss for Group Decson Makng. Mathematcal and Computer Modellng, 45(7-8): 801 813. 79
Ünlü, U., Yalçın, N., Yağlı, İ. DEÜ SBE Dergs, Clt: 19, Sayı: 1 Stewart, G. Bennett (1991). The Quest for Value The EVA Management Gude, Harper Busness School Press, New York. Sullvan Wllam G. K.L. Needy, Determnaton of Economc Value Added for a Proposed Investment n New Manufacturng, Engneerng Economst, Vol.45(2), 2000, s.11 24. T.C. Merkez Bankası, TCMB, www.tcmb.gov.tr, (08.11.2015) Trantaphyllou, E., Shu, B., Sanchez, S. N., and Ray, T. (1998). Mult- Crtera Decson Makng: An Operatons Research Approach. Encyclopeda of Electrcal and Electroncs Engneerng, 15(1998), 175-186. Türkmen, S. Y., ve Çağıl, G. (2012). İMKB ye Kote Blşm Sektörü Şrketlernn Fnansal Performanslarının TOPSIS Yöntem le Değerlendrlmes. Malye Fnans Yazıları, 1(95). Tzeng, G. H., Chen, T. Y. and Wang, J. C. (1998). A Weght-Assessng Method wth Habtual Domans. European Journal of Operatonal Research, 110(2): 342 367. Uygurtürk, H. ve Korkmaz, T. (2012). Fnansal Performansın Topss Çok Krterl Karar Verme Yöntem le Belrlenmes: Ana Metal Sanay İşletmeler Üzerne Br Uygulama. Eskşehr Osmangaz Ünverstes İİBF Dergs, 7(2): 95-115. Wang, J. J., Jng, Y. Y., Zhang, C. F. and Zhao, J. H. (2009). Revew on Mult-Crtera Decson Ad n Sustanable Energy Decson-Makng. Renewable and Sustanable Energy Revews, 13(9): 2263 2278. Wang, Y. J. (2008). Applyng FMCDM to Evaluate Fnancal Performance of Domestc Arlnes n Tawan. Expert Systems wth Applcatons, 34(3): 1837-1845. www.spk.gov.tr/ndexcont.aspx?acton=showpage&menud=10&pd0.(09. 11.2015) www.tkyd.org/fles/downloads/faalyet_alanlar/yaynlarmz/tkyd_yaynla r/oecd2004.pdf, (10.11.2015) http://tkyd.org/tr/sss-kurumsal-yonetm-nedr.html, (11.11.2015) Yalçın, N., Bayrakdaroğlu, A. and Kahraman, C. (2012). Applcaton of Fuzzy Mult-Crtera Decson Makng Methods for Fnancal Performance Evaluaton of Turksh Manufacturng Industres. Expert Systems wth Applcatons, 39(1): 350-364. Yu, V. F. ve Hu, K. J. (2010). An Integrated Fuzzy Mult-Crtera Approach for The Performance Evaluaton of Multple Manufacturng Plants. Computers & Industral Engneerng, 58(2): 269 277. 80
Kurumsal Yönetm ve Frma DEU Journal of GSSS, Vol: 19, Issue: 1 Yurdakul, M. ve İç Y. T. (2003). Türk Otomotv Frmalarının Performans Ölçümü ve Analzne Yönelk Topss Yöntemn Kullanan Br Örnek Çalışma. Gaz Ünverstes Mühendslk ve Mmarlık Fakültes Dergs, 18(1): 1-18. Yurdakul, M. ve İç, Y. T. (2009). Analyss of The Beneft Generated By Usng Fuzzy Numbers İn A Topsıs Model Developed For Machne Tool Selecton Problems. Journal of Materals Processng Technology, 209(1): 310-317. Zavadskas, E. K. ve Tursks, Z. (2011). Multple Crtera Decson Makng (MCDM) Methods n Economcs: An Overvew. Technologcal and Economc Development of Economy, 17(2): 397 427. Zelenyuk, V. ve Zheka, V. (2006). Corporate Governance and Frm s Effcency: The Case of A Transtonal Country, Ukrane. Journal of Productvty Analyss, 25(1-2), 143-157. 81