9. SINIF KONU ANLATIMLI. ÜNİTE: MADDE ve ÖZELLİKLERİ 1. Konu MADDELERİN SINIFLANDIRILMASI ve ÖZELLİKLERİ ÇÖZÜMLER
Siz Yap n Sorular n n Çözümleri 81-84. sayfalar aras Örnek nin çözümü Yar çap 6 m olan küre biçimli cam balonda bulunan suyun miktar ; Örnek 10 un çözümü S v n n hacmi silindirin hacmiyle kürenin hacminin fark kadard r. Silindirin yüksekli i 1 cm dir. V s v = V silindir V küre = π r 4.h π r V = 4 πr V = 4..6 = 864 m tür. 6 m =.6 4.1.6 = 4 cm olur. Küre silindirin d fl na ç kar ld nda silindirin içinde kalan s v n n yüksekli ine x dersek; 4 = π r.x Suyun havuzdaki yüksekli- inin en fazla olabilmesi için, 4 =.6.x x = 4 cm havuzun taban alan n n dar, yüksekli inin flekildeki gibi 18 18 m m olmas gerekir. 864 m su, flekildeki gibi bir havuza boflalt - 1 m 8 m l nca su yüksekli i; 1.8.h = 864 h = 9 m Örnek 4 ün çözümü Silindir k sm n hacmi; V 1 = π r.h =. 1. 4 = 1 m Koni k sm n hacmi; V = πr.h =.1. = m tür. Örnek 14 ün çözümü a. Bilyelerin yar çaplar 1 cm ise çap cm olur. Prizman n boyuna 5 tane, enine 5 tane ve yüksekli ine de 10 tane bilye yerlefltirilebilir. Prizman n tümüne 10 tane 5 tane s abilecek bilye say s ; 5. 5. 10 = 50 tanedir. 5 tane Buna göre, deponun hacmi; V 1 + V = 14 m = 14 000 l dir. Depodan günde 000 l su al n rsa, depo 7 günde boflal r. Örnek 6 n n çözümü yükseklik b. Önce prizman n hacmini bulal m; V prizma = a.b.c V prizma = 10.10.0 = 000 cm Bir bilyenin hacmi; 4 V bilye = π r 4 V bilye =.1 = 4 cm zaman Bilyelerin toplam hacmi; V bilyeler = 50. 4 = 1000 cm Buna göre, bilyeler aras nda kalan bofllu un hacmi; V boflluk = 000 1000 = 1000 cm
Test 1 in Çözümleri 86-87. sayfalar aras 1. Dikdörtgenler prizmas n n hacmi, 6 tane küresel cismin hacmine eflittir. 4. fiekil I deki koninin hacmi; V 1 = πr h ba nt s yla fiekil II teki iki koninin hacimlerinin toplam ; V dikdörtgenler prizmas = 6.V küre.4.16 = 6. 4.r r = 8 r = cm Yan t D dir. V = πr.h 1 V = πr (h 1 + h ) fiekil III teki iki koninin hacimlerinin toplam ; V = πr (h + h 4 ) + πr.h = πr h = πr h Buna göre, V 1 = V = V tür. Yan t A d r.. Kitapta ön ve arka olmak üzere iki kapak vard r. Kitap dikdörtgen prizma oldu undan; 5. V kapak =. (a. b. c) =. (0. 0. 0,04) = 48 cm V yaprak = a. b. c = 0. 0. 0,0 = 6 cm olur. Kitab n yaprak say s na n dersek; V = V yapraklar +V kapak 148 = n. 6 + 48 n = 00 Yan t B dir. r r r r r r r r 10 cm. Silindirin hacmi V 1 = πr.h = V ise, 1 Koninin hacmi V = πr V.h = Bofl kalan k sm n hacmini bulmak için silindirin hacminden koninin hacmi ç kar l r. Bofl k sm n hacmi; V 1 V = V V 1 V = V V V = V Yan t C dir. Kübün içine en fazla 6 küre s d na göre her bir boyuta 4 adet küre yerlefltirilebilir. 8r = 10 10 r = = 1,5 cm 8 Yan t B dir. 6. fiekil I den suyun hacmi; V 1 = πr h 1 fiekil II de su yüksekli ine kadar olan silindirin hacmi; V = πr (h 1 +h ) olur.
4 V hacminden V 1 hacmini ç kar rsak kübün hacmini buluruz. V küp = V V 1 r = πr (h 1 +h ) πr h 1 r = yaz l rsa h = 1 cm Yan t A d r. Cisim köflegeni = AB = a = r a =. a = 4cm Küpün hacmi ise; V=a = 4 = 64 cm olur. 7. Ç kar lan O merkezli kürenin hacmi V ise O merkezli kürenin hacmi de V dir. O 1 merkezli r yar çapl kürenin hacmi; V küre = 4 π (r) = 8. 4 π r = 8 V dir. Kürenin geriye kalan parças n n hacmi; V kalan parça = 8V (V + V) = 8V V = 6V Yan t C dir. 8. Kalan oyuk silindirin hacmi büyük silindir ile ç kar - lan silindirin hacimleri fark kadard r. 80 = V büyük silindir V ç kar lan silindir 80 = π.(r).h π.(r).h πr h = 0 olur. 10. Soruda verilen bileflik kaptaki suyun hacmi, silindirin hacminin yar s ile koninin hacminin yar s n n toplam d r. V su = V silindir V su = + V koni π r h + π r h = π r h dir. Ç kar lan silindirin hacmi; V ç kar lan silindir = π.(r).h Bileflik kap yatay durumdan r V ç kar lan silindir = 8.πr h V ç kar lan silindir = 8.0 = 160 cm dik duruma getirilirse, flekildeki konumu al r. Çünkü suyun hacmi koninin hacminden büyüktür. r su h 9. B V su = π r h +πr h π r h = π r h +πr h su h h = h a A a Kürenin içine yerlefltirilebilen en büyük küpün cisim köflegeni, flekilde görüldü ü gibi kürenin çap n verir. olur. Suyun kaptaki yüksekli i; h + h = h + h = 4h Yan t D dir.
5 11. L H K cm F G cm M 4 cm 4 cm D C A 5 cm B 5 cm 1. yol, Yukar daki flekilde görüldü ü gibi cismin hacmi, üstteki dikdörtgenler prizmas n n hacminin yar s ile alttaki dikdörtgenler prizman n hacminin toplam d r. V cisim = 5.5. + 5.5.4 = 15 cm. yol, Tüm dikdörtgenler prizmas n n hacminden kesikli çizgilerle oluflturulan küçük dikdörtgenler prizmas n n hacminin yar s ç kar larak cismin hacmi bulunabilir. V cisim = 5.5.6 5.5. V cisim = 150 5 = 15 cm tür.