i ERDO AN BÜLBÜL Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi DAR filemler N YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASI
ii Yay n No. : 2365 Hukuk Dizisi : 1164 1. Bask Aralık 2010 STANBUL ISBN 978-605 - 377-389 - 4 Cop yright Bu ki ta b n bu ba s s n n Tür ki ye de ki ya y n hak la r BE TA Ba s m Ya y m Da - t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma - men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya bafl ka her han gi bir fle kil de ço al t la - maz, da t la maz. Nor mal öl çü yü aflan ik ti bas lar ya p la maz. Nor mal ve ka nu nî ik ti bas - lar da kay nak gös te ril me si zo run lu dur. Dizgi Bask - Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Seda Ozalit Kurumsal Dijital Kopyalama Merkezi San. ve Tic. Ltd. Şti. Burhaniye Mah. Abdullah Ağa Cad. Çulha İş Merkezi No: 12 / Üsküdar/İst. (Sertifika No. 20081) (0-216) 651 13 73 : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 www.betayayincilik.com
iii İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...vii G R fi...1 B R NC BÖLÜM KARfiILAfiTIRMALI KAVRAMSAL YAKLAfiIMLA YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMA A. Yürürlükten Kaldırma ve Yargısal İptal...10 B. Yürürlükten Kaldırma ve Geri Alma...16 C. Yürürlükten Kaldırma ve Hükümsüzlük...20 K NC BÖLÜM YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMA YA DA KALDIR(A)MAMA A. Düzenleyici İşlemler...28 I. Uyarlanma İlkesi ve Yürürlükten Kaldırma...28 1. Uyarlanma İlkesi...28 2. Uyarlanma İlkesinin Yürürlükten Kaldırma İradesine Etkisi...31 II. Hukuk Güvenliği ve Haklı Beklentilerin Korunması İlkeleri ve Yürürlükten Kaldırma...41 1. Hukuk Güvenliği ve Haklı Beklentilerin Korunması İlkeleri...41 2. Hukuk Güvenliği ve Haklı Beklentilerin Korunması İlkelerinin Yürürlükten Kaldırma İradesine Etkisi...46 B. Bireysel İşlemler...52 I. Bireysel İşlemlerin Yürürlükten Kaldırılmasında Baskın Kavram: Kazanılmış Hak...52 II. Kazanılmış Hak Oluşturup Oluşturmamanın Yürürlükten Kaldırma İradesine Etkisi...56
iv ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMA VE UYGULAMA A. Yetkili Makam...73 I. Üst Makam...74 II. İşlemi Yapan Makam...76 III. İşlemi Yapmamış Olan ve Hiyerarşik Üst de Olmayan Makamlar...80 B. Yöntem...84 I. Ayırdedilebilirliği Bakımından Yürürlükten Kaldırma Yöntemleri...84 1) Açıkça Yürürlükten Kaldırma...84 2) Örtülü Yürürlükten Kaldırma...91 a) İdari İşlemlerin Normlar Hiyerarşisindeki Yerinin Etkisi...91 aa) Eş Düzey İşlemler Bakımından...92 aaa) Düzenleyici ifllemler...92 bbb) Bireysel ifllemler...96 bb) Farklı Düzeydeki İşlemler Bakımından...100 aaa) Düzenleyici ifllemler...100 bbb) Düzenleyici ifllemler ve bireysel ifllemler...101 b) dari İşlemlerin Dayana n n Sona Ermesinin Etkisi...102 aa) Dayanak kanunun sona ermesi...102 aaa) Yasakoyucunun iradesiyle...102 bbb) Anayasa Mahkemesi Karar yla...104 bb) Dayanak idari ifllemin sona ermesi...106 aaa) darenin iradesiyle...106 bbb) dari yarg karar yla...107 c) dari İfllemlerin Uzun Süre Uygulanmamas n n Etkisi...109 II. Zamanı Bakımından Yürürlükten Kaldırma Yöntemleri...113 1. Derhal Yürürlükten Kaldırma...113 2. leri Tarihli Yürürlükten Kaldırma...115
v C. Kapsam...120 I. dari İşlemin Tamamen Yürürlükten Kaldırılması...120 II. dari İşlemin Kısmen Yürürlükten Kaldırılması...123 SONUÇ...131 KAYNAKÇA...135
vi
vii KISALTMALAR A HM Avrupa nsan Haklar Mahkemesi AJDA Actualité Juridique - Droit administratif AMKD Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi Any. Mhk. Anayasa Mahkemesi Ass. Assemblée bkz. bak n z c. cilt CE Conseil d Etat Chr. Chronique concl. Conclusions DA Droit Administratif DD Dan fltay Dergisi D DDGK Dan fltay dari Dava Daireleri Genel Kurulu D DDK Dan fltay dari Dava Daireleri Kurulu D BK Dan fltay çtihatlar Birlefltirme Kurulu D K Dan fltay dari fller Kurulu DKD Dan fltay Kararlar Dergisi dn dipnot DVDDGK Dan fltay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu E. Esas numaras bid bidem (ayn yerde) H D dare Hukuku ve limleri Dergisi M dare Mahkemesi in. (Bir yap t n) içinde ÜSBFD stanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi YUK dari Yarg lama Usulü Kanunu JCP Juris-Classeur Administratif
viii JT Journal des Tribunaux K. Karar numaras LGDJ Librairie Générale de Droit et de Jurisprudence m. madde n numara (paragraf numaras ) obs. observations op.cit. opere citato (an lan yap t) PUF Presses universitaires de France RDP Revue du droit public et de la science politique Rec. Recueil Lebon (Recueil des décisions du Conseil d Etat) Rec. CEDH Recueil des décisions de la Cour européenne des droits de l homme Rec. CJCE Recueil des décisions de la Cour de justice des Communautés européennes RFDA Revue française de droit administratif RG Resmi Gazete s. sayfa Sect. Section TA Tribunal administratif UM Uyuflmazl k Mahkemesi vd. ve devam