KANSER TANISINDA YENİLİKLER Hande Canpınar Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Temel Onkoloji Anabilim Dalı
KANSER Hücredeki genetik ve epigenetik değişimlerin birikimi sonucunda malign transformasyon ile oluşur
Kontrolsuz büyüme İnvazyon Metastaz
Kanser Kanser hastalarında tümör hücrelerinin erken tanınması prognozu ve yaşam süresini etkiler Kanser hücrelerinin tanımlanması ve denetim yöntemler; -USG -Mamografi -Magnetic resonance imaging (MR) -Bilgisayarlı tomografi -Positron Emission Tomography (PET)
Kanser Tanısında Kullanılan Laboratuvar Yöntemleri 1. Sitolojik ve Patolojik Yöntemler 2. İmmünhistokimyasal İnceleme 3. Tümör Markerlerin İncelenmesi 4. Flow Cytometry 5. Moleküler Yöntemler - PCR - Mikroarray - Mutasyon Analizleri - Gen Ekspresyon Analizleri - Fluorescence In Situ Hybridization (Fish) Technique - Kanserin Moleküler Sınıflandırılması - Doku Arrayleri 6. Mikroakışkan Teknolojisi Dolaşımda bulunan tümör hücrelerin (CTCs)tanımlanması
1. SİTOKİMYASAL VE PATOLOJİK İNCELEME
2. İMMÜNHİSTOKİMYASAL BOYAMA Lenf nodu CD20+ B hücreleri -Sitokeratin -Lökosit common antigen -S-100 -HMB-45 -Desmin, Vimentin -ER,PR,Her-2 Cyclin D1,
3. TÜMÖR BELİRLEYİCİERİ Tümör dokusu tarafından yapılan ve kana karışan ve kan veya diğer vücut sıvılarında seviyeleri/varlığı bakılabilen biyokimyasal göstergeler
TÜMÖR BELİRLEYİCİLERİ
Enzim PSA - prostate specific antigen (serine protease) NSE (neurospecific isoenzyme of enolase) LDH (lactat dehydrogenase) Hormon GH, prolactin, calcitonin, parathormon (PTH), gastrin, hcg Immünoglobulinler IgG, IgM, IgA, IgD, IgE, 2 -microglobulin Glikoproteinler, glikolipidler AFP, hcg, SCC,CA 19-9, CA 125, CA 15-3 C, CEA
Serolojik ve İmmünolojik Yöntemler ile Tümör Markerlarının Belirlenmesi -Enzim Assay -ELISA -RIA
Eritrosit Lenfosit Fitoplankton Bakteri Nötrofil Blastosit Monosit
FLOW CYTOMETRY (AKIM SİTOMETRİ) Hücrelerin büyüklük ve granülaritesine bağlı olarak tek hücre düzeyinde analizini sağlayan teknoloji
FLOWCYTOMETRY FACS (Flourescence-Activating Cell Sorter)
Onkoloji de Akım Sitometri -Kısa sürede hızlı ve güvenilir sonuç -Kolay kullanım -Anormal hücrelerin tanınmasına yardımcı -Tümör hücrelerinin biyolojisi hakkında bilgi
Onkolojide Kullanım Alanları -Lösemi ve lenfomaların immünfenotiplendirilmesi -Hücre siklusu ve DNA içeriğinin analizi -Hücre canlılığının tesbiti, Apoptozisinin araştırılması -Çoklu İlaç Direncinin tesbiti -Hücre sinyal iletiminindeki proteinlerin belirlenmesi -Tümör belirleyicilerin tesbiti -Tümör hücrelerinin saf olarak ayırt edilmesinde
FLOW CYTOMETRY Nature Immunology 11;11 2010
Çok Renkli Analiz Tek hücre düzeyinde birden fazla monoklonal antikor kullanımı Hücre büyüklüğü ve granülaritesi CD antijenleri Sitokin reseptörleri Adezyon molekülleri Hücre siklusu, G0, G1, S, G2
İMMÜNFENOTİPİK ANALİZ Hücrelerin yüzeylerinde taşıdıkları antijenlere karşı spesifik moab kullanılarak tanımlaması -Anormal,malign potansiyeli olan hücrelerin normalden ayrılması -Anormal hücrelerdeki antijen prolifilinin belirlenmesi
Hematolojik malignansilerin laboratuvar tanısında; -Tanı -Prognostik sınıflama -Tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi Flow Sitometri yöntemiyle İMMÜNFENOTİPİK ANALİZ
Akut Lösemide Kullanılan Temel Monoklonal Antikorlar Hücre Serisi B-Hücre T-Hücre Myeloid Hücre ccd79a ccd3 cmpo ccd22 CD3 CD13 CD19 CD7 CD33 Matürasyon Belirleyicisi CD34 CD34 CD34, CD117 TdT TdT CD15,CD11a,b HLA-DR Diğer Belirleyicler CD10 CD1, CD2 CD14 CD20, CD22 CD3, CD5 CD68,CD41 cigm, Kappa/Lambda CD4, CD8 CD61, CD235a
Flowchart diagram of the EuroFlow strategy for immunophenotypic characterization of hematological malignancies Leukemia (2012) 26, 1908 1975
Leukemia (2012) 26, 1908 1975
Pre B ALL Leukemia (2012) 26, 1908 1975
BLASTİK VE NORMAL HÜCRE POPULASYONUNUN AYRILMASI Leukemia (2012) 26, 1908 1975
KANSER: HÜCRE NORMAL İLETİŞİMİNİN BOZULMASI Kolon Retinoblastoma,Kemik, Mesane, Akciğer, Meme Çeşitli Kanserler Genler mrna Sarkomlar Lösemi, Beyin Meme Mide Akciğer Lösemi Nöronal Tümörler
DEĞİŞEN MOLEKÜLLERİN TAYİNİ Protein Gen mrna
MOLEKÜLER TESTLER A Hasta Örneği Patoloji B Proteomiks Proteinler Genomiks Mass Spektrometri Proteomiks Görüntü Hasta Örneği DNA Gen chip Mikroarray Görüntü
MİKROARRAY =Biochip =DNA chip =DNA microarray =Gene array Fizyolojik veya patolojik süreçlerde gen ekspresyon paternlerindeki değişimi izlemek için kullanılırlar
Bir array, nükleik asit örneklerinin düzgün bir şekilde sıralanması ile oluşur Bilinen ve bilinmeyen DNA örneklerinin baz eşleşmesi özelliğine göre hibridizasyonu için uygun bir ortam sağlayarak bilinmeyen DNA ların tanımlanabilmesi
MİKROARRAY -Cam yüzeyler üzerine DNA dizisi bilinen problar dizilir -Array üzerinde bulunan binlerce DNA dizisi üzerine cdna lar uygulanır - cdna komplementerini bulduğu noktada hibridize olur ve florasan sayesinde bu nokta görünür
MİKROARRAY
Meme Kanserinde Mikroarray
Meme Kanserinde Mikroarray
MOLEKÜLER TANININ FAYDALARI Tümör hücrelerinin gen profilinin tanımlanması Yeni tedavi protokollerinin oluşturulmasında bilgi sağlaması Tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesinde
Metastatik kanserler nedeniyle kanserden ölüm %90 Yeni hassas metodların geliştirilmesi ile büyük metastatik odakların, primer tümörden farklı olarak gelişen tümör heterojenitesinin tesbiti mümkün olmaktadır
Circulating Tumor Cells(CTCs) Tümör dokusundan dökülen hücreler Periferik dolaşıma giren hücreler Uzak organlara yerleşerek METASTAZ
Circulating Tumor Cells (CTCs)
Circulating Tumor Cells (CTCs)
CTCs ve Metastaz Süreci The Journal of Molecular Diagnostics, 15;2, March 2013
- Primer tümörden günde 1x10 6 hücre periferik kana geçer çok azı yaşar - % 0.01 CTC dolaşımda bulunur - 5 litre total kan volümu içinde <200 CTC/ml
Periferik Kandan CTL s İzolasyon ve Karakterizasyon Yöntemleri
Dansite Yoğunluğuna göre CTC lerin İzolasyonu CTC lerin Antikor Esaslı Magnetik İzolsyonu
The Journal of Molecular Diagnostics, 15;2, March 2013
Am J Cancer Res 2011;1(6):740-751
Am J Cancer Res 2011;1(6):740-751
Monoklonal Antikorlar ile Hücrelerin Tanımlanması
CellSearch Sistem ile CTC lerin tanımlanması Cytockeratin-PE pozitif DAPI pozitif ve CD45 negatif Methods 50 (2010) 289 297
7.5 ml periferik kanda < 5 CTC varlığında PFS,OS 7.5 ml periferik kanda < 3 CTC varlığında PFS,OS
Novel Biyomarker CTC Clin Chem Lab Med 2011;49(10):
TRENDS in Molecular Medicine
CTC lerin Belirlenmesinin Avantajları 1. Solid tümörlerin metastazlarının tanımlanmasında, tümörün heterojenitesinin belirlenmesinde ve uyku halindeki tümörlerin belirlenmesinde liquid biopsy olarak kullanılabilecek bir biyolojik belirteç 2. CTC lerin belirlenmesi hastalığın prognozunu gösterebilecek bir araç 3. Tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde 4. Metastatik tümörleri hedefleyecek yeni ilaçların kullanımı ile hastalıksız sağ kalım süresinin uzatılması 5. Kişiye özel tedavi protokollerinin kullanılması