PTA FIRINI CURUFLARININ KÜKÜRT GİDERME DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ Ahmet GEVECİ *, Ender KESKİNKILIÇ **, Yvuz A. TPKAYA * * rt Doğu Teknik Üniversitesi, Metlurji ve Mlz. Müh. Böl., Ankr, Türkiye E-mil: geve@metu.edu.tr topky@metu.edu.tr ** Ereğli Demir ve Çelik Fbriklrı (ERDEMİR), Kdz Ereğli, Zonguldk, Türkiye E-mil: ekeskinkilic@erdemir.com.tr ÖZET Bu çlışmd ERDEMİR de pot fırınınd lınn curuf numunelerinden elde edilen sonuçlr değerlendirilmiştir. Düşük S lü 4937K çelik klitesinin üretimi sırsınd pot fırınınd işlem bşınd ve işlem sonund curuf numuneleri lınmıştır. in ktivite ktsyısı,, litertürden elde edilen bir ilişkiyle hesplnmıştır. Kükürt gidermeyle ilgili olrk curuf fzındki in ktivitesindeki değişim ele lınmıştır: % Azlm ile %DeS (ölçülen) rsındki ilişki 4937K deneyleri için incelenmiştir. çeliğin fiili oksijen ktivite değerleri kullnılrk d hesplnmıştır. Bu yklşıml hesplnn değerleri dh sonr Sttistic progrmınd ele lınmış ve nın temel curuf bileşenleriyle ilişkilendirildiği bir regrsyon denklemi elde edilmiştir. 4937K klitesi için % Azlm ile %DeS (ölçülen) rsındki ilişki bu yklşıml d incelenmiş ve önceki çlışmyl kıyslnmıştır. Anhtr kelimeler: Aktivite, ktivite ktsyısı, kükürt giderme EXAMINATIN F DESULFURIZATIN BEHAVIUR F LADLE FURNACE SLAGS ABSTRACT In this study, the results obtined from ldle furnce slgs of ERDEMİR were studied. During production of 4937K, low-s qulity steel, slg smples were tken t the beginning nd t the end of ldle tretment. Activity coefficients of,, were clculted with the reltion obtined from the literture. The chnges in ctivity of in the slg phse,, were lso studied in reltion to the sulfur removl: The reltion between % Decrese nd %DeS (mesured) ws investigted for 4937K runs. vlues were lso clculted for the sme hets (4937K) using steel oxygen ctivity dt. vlues clculted with this pproch were then treted with Sttistic nd liner regression eqution ws obtined relting with the mjor slg components. The reltionship between % Decrese nd %DeS (mesured) ws lso studied with this pproch for the sme 4937K experiments nd compred with one conducted previously. Keywords: Activity, ctivity coefficient, desulfuriztion
1. GİRİŞ Erdemir de üretimi ypıln 4937K çelik klitesi, spesifiksyonu uyrınc en fzl 50 ppm S içerebilen düşük C lu ve düşük Si li bir şsi çeliği klitesi olup Nb lşımlıdır. Tblo 1 de 4937K çelik klitesinin temel elementlerinin spesifiksyon değerleri gösterilmektedir. Tblo 1. 4937K çelik klitesinin spesifiksyon değerleri Kimysl C Mn P S Si Al Nb Komp. (%) 4937K 0,04-0,08 0,65-0,85 0,020 mks. 0,005 mks. 0,030 mks. 0,020-0,060 0,020-0,040 Konvertörden poty döküm sırsınd Al ile oksijen gidermesi ypıln çeliğe FeMn, FeNb gibi lşımlmlr bu şmd y d pot fırınındki hsss yrlm şmsınd ypılmktdır. Konvertörden poty döküm sırsınd C ilvesi ile deoksidsyon ürünü oln Al 2 3 nın C ile bğlnmsı mçlnmktdır. Pot fırınınd işlem bşınd belirli miktrlrdki C ve Al-curufu ilveleriyle curuf deoksidsyonu ve C-Al 2 3 tipinde sıvı curuf eldesi hedeflenmektedir. Bu mçl kullnıln Al-curufunun spesifiksyonu % 20-70 metlik Al, minimum % 35 Al 2 3 ve mksimum % 10 Si 2 şeklinde olup 0,50 mm nin ltındki tne boyutun ship Al-curufunun ornı % 5 i geçmemelidir. 4937K çelik klitesinin slb dökümü 3 y d 4 nolu Sürekli Döküm Tesisi nde gerçekleştirilmektedir. Adı geçen çelik klitesinde pot işlemi sırsınd lınn numuneler kullnılrk curuf fzındki demir oksitin ktivite ktsyısı litertürde yer ln empirik bir denklemle [1] ve pot fırınınd ölçülen çeliğin fiili oksijen ktiviteleri kullnılrk yrı yrı hesplnmış ve her iki yklşıml elde edilen değerler kullnılrk demir oksitin ktivitesindeki zlm ile pot fırınınd gerçekleştirilen % Kükürt giderme rsındki ilişki orty konulmy çlışılmıştır. 2. DENEYSEL ÇALIŞMALAR 4937K çelik klitesinin pot fırını işleminin bşınd (Numune no: 1) ve sonund (Numune no: 2) curuf numuneleri lınmıştır. Alınn curuf numuneleri kırm ve öğütme işlemlerinden geçirilerek XRF nlizine tbi tutulmuştur. Curuf bileşenlerinin tmmı XRF nlizi metoduyl belirlenmiş, Fe için yş nliz metodu kullnılmmıştır. Curuftki Fe ornı XRF metoduyl elde edilen toplm Fe değerinden hesplnmıştır. Toplm Fe; metlik demir, Fe ve Fe 2 3 ten oluşmktdır. Curuf nlizi sırsınd hzırlnn numune mgnetten geçirildiği için metlik demirin uzklştırıldığı düşünülebilir. Curufun içerisinde mevcut oln demir oksitin büyük çoğunluğunun Fe formund bulunduğu litertürde belirtilmektedir [2]. Dolyısıyl hesplmlrd kolylık sğlmsı çısındn curuftki demir oksitin tmmının Fe olduğu vrsyımı ypılmıştır. Bu vrsyım ypıldıktn sonr curuft vr oln demir oksit,, toplm Fe değerinin (Fe mol ğırlığı / Fe tom ğırlığı) kesiriyle çrpılmsı ile hesplnmıştır. Lborturd her bir curuf numunesine it 12 bileşenin nlizi ypılmıştır: Bunlr toplm Fe, Si 2, Mn, Al 2 3, C, Mg, P 2 5, S, N 2, K 2, Ti 2 nd Cr 2 3 olrk sırlnbilir. Anlizler tblo hline getirildikten sonr değeri yukrıd bhsedildiği şekilde hesplnmıştır. Anlizler incelendiğinde tüm bileşenlerin toplmının 100 e eşit olmdığı görülmüş ( hesbı öncesinde ve sonrsınd) ve bu nedenle her bir numune için değerler normlize edilmiştir. Aktivite, ktivite ktsyısı ve mol kesiri hesplmlrı Mthcd d yzıln bir progrm vsıtsıyl gerçekleştirilmiştir. Bu hesplmlrd curuf fzınd yer ln
C, Al 2 3, Si 2, Mg, ve Mn oksitlerinin ğırlıkç yüzdeleri girdi prmetresi olrk kullnılmış, curufun diğer bileşenleri hesplmlrd dikkte lınmmıştır. Deneylerde elde edilen curuf nlizleri Tblo 2 de verilmektedir. Tblo 2. 4937K deneylerinden elde edilen normlize edilmiş curuf nlizleri Deney Döküm 1 526919 2 517076 3 517077 4 517078 5 610618 6 610620 7 631253 rmlize edilmiş değerler (%) Çelik Sıcklığı Numune Si 2 Mn Al 2 3 C Mg P 2 5 ( o C) 1 6,12 6,52 5,41 25,37 48,33 7,74 0,18 1599 2 1,95 6,33 2,77 30,99 49,50 8,11 0,01 1594 1 2,69 7,62 3,75 29,67 48,38 7,53 0,02 1632 2 1,62 7,50 1,77 30,55 49,34 8,93 0,01 1595 1 5,05 6,95 8,46 27,94 46,78 4,47 0,10 1576 2 2,19 6,58 3,02 31,93 48,71 7,34 0,01 1590 1 4,84 5,17 4,72 23,65 54,85 6,32 0,18 1560 2 1,86 7,40 2,43 30,13 49,34 8,54 0,01 1591 1 7,94 5,03 4,72 18,52 56,98 6,04 0,46 1613 2 1,84 4,50 1,54 26,41 56,29 9,14 0,01 1595 1 5,11 4,64 5,62 20,42 57,75 6,01 0,22 1610 2 1,05 2,29 0,31 33,99 53,36 8,54 0,01 1592 1 4,97 4,32 3,71 24,53 56,97 4,95 0,18 1623 2 4,07 4,33 2,95 27,18 55,33 5,66 0,10 1604 3. BULGULAR VE DEĞERLENDİRME Curuf-metl ryüzeyinde çeliğin oksijen ktivitesi ve curuftki demir oksit ktivite değeri şğıdki reksiyon yrdımıyl hesplnbilir: Fe t ( l) = Fe( l) +, Δ G o = 116100 48,4 * T ( J / mol) (1) Reksiyon ( 1 ) in denge sbiti ise şğıdki şekilde yzılbilir: K X Fe X Fe = = (2) X Fet Fet Fet Bu eşitlikte demir ktivitesinin mol kesirine eşit olduğu vrsyılbilir. Demir mol kesiri, X Fe, Mthcd de yzıln bir progrml hesplnmıştır. 4937K çelik klitesi için X Fe yklşık 0,99 olrk lınbilir. Curuftki demir oksitin mol kesiri yine ynı Mthcd progrmı ile hesplnmıştır. Demir oksitin ktivite ktsyısı,, litertürde çeşitli curuf sistemleri için deneysel olrk belirlenmiştir. ht ve Suito [1] C-Si 2 -Al 2 3 -Mg- (< % 5 ğ.)- Mn(< % 10 ğ.) tipi curuflrd yptıklrı çlışmlr sonucund curuftki demir oksitin ktivite ktsyısını şğıd verilen regrsyon denklemi ile ifde etmişlerdir: [ 0,676(% Mg) + 0,267(% Al ) 19,07] 2 3 log = + 0,0214(% C) 0,047 (3) (% Si ) 2
Bu empirik denklem Tblo 2 de yer ln ve bu çlışmd incelenen curuf kompozisyonlrının çoğunluğunu kpsmkt oln bir kullnım lnı için geçerlidir [1]. (3) nolu ilişki < % 5 ğ. koşulund geçerlidir. Dolyısıyl in tm syı olrk ğırlıkç % 5 fzl olduğu ve bu koşulun sğlnmdığı 1 ve 5 nolu deneyler ht ve Suito nun yklşımıyl ypıln hesplmlrd kullnılmmıştır. için yukrıd verilen ilişki 1600 o C deney sıcklığınd elde edilmiştir. Bununl berber ktivite ktsyısı sıcklık ile çok fzl değişkenlik rzetmediğinden denklemin 1600 o C civrınd gerçekleşen pot fırını işlem sıcklıklrınd kullnılbileceği vrsyımı ypılmıştır. Mthcd progrmı kullnılrk elde edilen sonuçlr Tblo 3 te sunulmktdır. Tblo 3. Mthcd progrmı kullnımıyl elde edilen sonuçlr Deney 2 3 4 6 7 Numune 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 8,49*10-3 6,41*10-3 4,4*10-3 5,3*10-3 2,20*10-3 6,32*10-3 1,23*10-3 3,25*10-4 9,79*10-4 1,42*10-3 1,561 2,284 0,523 1,403 0,306 1,991 0,135 0,178 0,112 0,196 X Fe 0,024 0,015 0,047 0,02 0,043 0,017 0,045 9,55*10-3 0,044 0,037 Fe 0,038 0,033 0,024 0,028 0,013 0,033 6,01*10-3 1,70*10-3 4,97*10-3 7,19*10-3 Pot fırınınd uygulnn prtiklerle birlikte curuftki demir oksitin mol kesirinde ( X ) zlm görülmüştür (Tblo 3). Demir oksitin ktivite ktsyısınd ( ) ise pot işlemi ile birlikte rtış tespit edilmiştir. Pot fırınınd işlem bşı ve işlem sonu curuf bileşenlerinde meydn gelen değişimlere burd çok detylı değinilmemekle birlikte özet olrk bütün deneylerde pot işlemi sırsınd % Al 2 3 ve % Mg değerlerinin rttığı belirlenmiştir. % Al 2 3 teki rtış pot fırınınd uygulnn curuf deoksidsyonu işleminin doğl bir sonucu iken % Mg değerinde görülen rtış ise fırın refrkterindeki şınm ile ilişkilendirilebilir olup her iki dvrnış d beklentiler dhilindedir. Curuf fzındki demir oksitin ktivitesinin zlmsı ile birlikte çelikteki S miktrınd zlm beklenir. Bu çerçevede 4937K çelik klitesinde ypıln deneylerde elde edilen sonuçlr ve ypıln hesplmlr ile pot fırınındki işlem bşı ve işlem sonu fiili S değerlerindeki değişim ilişkilendirilmeye çlışılmıştır. Pot fırınınd kükürt giderme hesplmlrınd [(% S % S ) / % S ] 100 şeklinde tnımlnn %DeS (ölçülen) kullnılmıştır. Burd ilk son ilk % S ilk pot fırınındki ilk S değerini; Sson % ise işlem sonu S değerini temsil etmektedir. Benzer şekilde demir oksitin ktivitesindeki değişim [( Fe Numune ) / ] *100 1 Fe Numune şeklinde ifde edilen % Azlm t t 2 Fet Numune 1 prmetresi ile tkip edilmiştir. 4937K çelik klitesinde ypıln deneylerde % Azlm ve %DeS (ölçülen) değerleri Tblo 4 te sunulmktdır. % Azlm ve %DeS (ölçülen) değerleri dh sonr Mthcd progrmınd ele lınmış ve iki prmetre rsındki ilişki orty konulmy çlışılmıştır. % Azlm grfiğin x ekseni olrk belirlenirken çelikteki S miktrındki zlmyı gösteren %DeS (ölçülen) ise y ekseni olrk seçilmiştir. % Azlm ve %DeS (ölçülen) rsındki ilişki Şekil 1 de
verilmektedir. % Azlm değeri rttıkç, yni bir bşk ifdeyle demir oksitin ktivitesi zldıkç %DeS (ölçülen) olrk ifde edilen kükürt giderme rtmktdır. Bu sonuç beklentiler dhilindedir zir ikincil metlurji şmsınd etkili kükürt giderme çelikteki oksijen ktivitesinin ve curuftki demir oksit ktivitesinin mümkün olduğunc düşük olmsını gerektirmektedir. Tblo 4. 4937K deneylerinde elde edilen % Azlm Deney no 4937K dökümleri ve %DeS (ölçülen) değerleri Fet (1) Fet (2) % Azlm Fet % S ilk % S son %DeS (ölçülen) 2 517076 0,038 0,033 13,16 0,0061 0,0047 22,95 3 517077 0,024 0,028-16,67 0,0056 0,0046 17,86 4 517078 0,013 0,033-153,85 0,0050 0,0056-12,00 6 610620 0,0060 0,0017 71,67 0,0105 0,0042 60,00 7 631253 0,0050 0,0072-44,66 0,0055 0,0050 9,09 80 60 % DeS (ölçülen) 40 20 0-20 -200-150 -100-50 0 50 100 % Azlm Fet Şekil 1. 4937K deneyleri için % Azlm nın %DeS (ölçülen) ile değişimi Litertürde çeliğin oksijen ktivitesinin EMF tekniğiyle ölçümü konusund birçok lbortur çlışmsı yer lmktdır. ksijen sensörleri bu çlışmlr sonucund orty çıkmıştır. ksijen sensörlerinin çlışm prensiplerinden litertürde kpsmlı olrk bhsedildiğinden burd dety girilmeyecektir [3]. Aluminyum ile oksijeni giderilmiş çeliklerde çeliğin oksijen ktivitesi luminyumun oksitlenme reksiyonundn elde edilir. Bu reksiyonun denge sbiti şğıd verilmektedir. k 2 3 [% Al] [ ppm f ] = (4) Al23 (4) nolu eşitlikte luminnın ktivitesi sf ktı lumin stndrt hl olrk referns lındığı durumdki değerdir. Aluminyumun çelikte çözünmüş durumdki oksijenin ktivite ktsyısı
oln f üzerindeki etkisi etkileşim ktsyılrının kullnımı ile yklşık olrk log f = 3,9 *[% Al] şeklinde ifde edilir. Düşük Al konsntrsyonlrınd f Al 1,0 lınbilir. (4) nolu eşitlikle ve bun bğlı olrk oksijen ölçüm cihzlrı ile ilgili bir diğer önemli nokt d cihzın göstergesindeki oksijen ktivite değerinin ppm şeklinde ynsıdığı ve f nın 1 e eşit olduğu vrsyımı ile oksijen ktivitesini gösterdiğidir. Hlbuki çelikte belli bir miktrd Al bulunduğundn f 1 den küçüktür ve dolyısıyl çelikte çözünmüş oksijen miktrı göstergeye ynsıyn değerden gerçekte dh fzldır. (1) numrlı reksiyon ve (2) numrlı ilişkide çeliğin fiili oksijen ktivite değerleri kullnılrk hesplnbilir. 4937K deneylerinde pot fırınınd işlem sonund ypıln oksijen ktivitesi ölçüm sonuçlrı kullnılmıştır. Curuf numunesi lınm zmnının çelik numunesi lınm zmnıyl hemen hemen ynı olduğu vrsyımın prlel olrk oksijen ktivitesi ölçüm zmnlrı ile çelik numunesi lınm zmnlrı detylı olrk incelenmiştir. İncelemenin detyın burd girilmemekle birlikte 4937K deneylerinde her iki oly rsınd ortlm 2 dkik frk olduğu tespit edilmiştir [4]. 4937K için yklşık 50 dkiklık pot işlem süresi dikkte lındığınd iki numune rsındki 2 dkiklık frkın gözrdı edilebileceği ve oksijen ktivitesi ölçümünün çelik nliz numunesi lınmsıyl eşzmnlı olduğu vrsyımının ypılbileceği sonucun vrılmıştır. Çelik oksijen ktivitesi kullnılrk elde edilen değerleri Tblo 5 te sunulmktdır. ksijen ktivitesi ölçümleri genel olrk işlem sonund ypılmktdır. Sdece 5 numrlı deneyde işlem bşınd d oksijen ktivitesi ölçümü gerçekleştirilmiştir. Dolyısıyl oksijen ktivitesi ölçüm değerleri genel olrk deneylerde lınn ikinci curuf numunesine tekbül etmektedir. Fet Çelik oksijen ktivitesi değerlerinden hesplnn değerleri dh sonr Sttistic progrmı kullnılrk demir oksitin ktivite ktsyısı ile temel curuf bileşenleri rsınd bir ilişki elde edilmeye çlışılmıştır. Bu mçl Si 2, Al 2 3, C ve Mg in bğımsız değişken; nın ise bğımlı değişken olrk seçildiği bir regrsyon nlizi ypılmıştır. Bu regrsyon nlizi ile 4937K çelik klitesi için nın temel curuf bileşenleriyle ilişkilendirildiği (5) numrlı denklem elde edilmiştir. Tblo 5. Çelik oksijen ktivitesi ölçümleri ve çoklu regrsyon metodu ile hesplnn 'in ktivite ktsyılrı Deney Numune Çelik ksijen Aktivitesi* (ppm) Fet oksijen ktivitesi kullnılrk Sıcklık (K) Fe çoklu regrsyon metodu ile ksijen ktivitesi ve regrsyon metoduyl hesplnn ktivite ktsyılrı rsındki % Frk 1 2 3,22 0,0949 1867 0,00167 0,0911 4,08 2 2 2,96 0,1056 1868 0,00153 0,0868 17,78 3 2 3,08 0,0812 1863 0,00163 0,0832-2,38 4 2 2,40 0,0758 1864 0,00126 0,0833-9,88 5 1 4,15 0,0289 1886 0,00200 0,0257 11,03 5 2 2,42 0,0781 1868 0,00125 0,0783-0,32 6 2 2,33 0,1283 1865 0,00122 0,1230 4,12 7 2 3,54 0,0482 1877 0,00177 0,0412 14,66 * f = 1 olduğu durumd oksijen ktivitesi olrk değerlendirilir.
= 0,4775 0,0143(% Si2 ) 0,0003(% Al 23 ) 0,0080(% C) + 0,0135(% Mg) (5) Uygulnn regrsyon nlizi Tblo 5 te verilen 4937K deneylerindeki curuf numunelerinden elde edilmiştir. Çelik oksijen ktivitesi kullnılrk hesplnn ile regrsyon denkleminden (5) elde edilen rsındki frk her bir numune için tek tek hesplnrk Tblo 5 in en son sütunund verilmiştir. Her iki hesplm sonucund elde edilen değerler rsınd ortlm % 4,89 frk olduğu bunun d % 9,25 stndrt spm gösterdiği tespit edilmiştir. Burd dety verilmemekle birlikte, elde edilen (5) numrlı regrsyon denklemi ile çelik oksijen ktivitesi ölçümü ypılmyn işlem bşı numunelerine dir oksijen ktiviteleri de thmin edilebilir [4]. Çeliğin fiili oksijen ktiviteleri kullnılrk hesp edilen değerleri dh sonr curuftki demir oksitin ktivitesinin hesplnmsınd kullnılmıştır. Demir oksit ktivitesindeki değişimle potdki kükürt giderme rsındki ilişki ht ve Suito nun regrsyon denkleminin kullnıldığı yklşımd olduğu gibi incelenmiştir. Bu şekilde hesplnn % Azlm ve %DeS (ölçülen) değerleri Tblo 6 d verilmektedir. ht ve Suito nun regrsyon denklemi kullnılrk elde edilen % Azlm %DeS (ölçülen) ilişkisinde olduğu gibi % Azlm ve değerleri grfiğin x-ekseninde, potdki kükürt giderme miktrını gösteren %DeS (ölçülen) değerleri ise y-ekseninde yer lck şekilde iki prmetre rsındki ilişki orty konmy çlışılmıştır. ht ve Suito nun regrsyon denkleminin 4937K deneylerindeki curuflr uygulnmsı ile elde edilen ve Şekil 1 de verilen grfikle çeliğin fiili oksijen ktivite değerlerinin kullnılmsıyl elde edilen ilişki Şekil 2 de berberce sunulmktdır. ve %DeS (ölçülen) değerleri Tblo 6. 4937K deneylerinde elde edilen % Azlm (Çeliğin fiili oksijen ktivite değerleri kullnılrk hesplnmsı metodu ile) Deney no 4937K dökümleri Fet (1) Fet (2) % Azlm Fet % S ilk % S son %DeS (ölçülen) 1 526919 0,0052 0,0017 67,70 0,0071 0,0050 29,58 2 517076 0,0018 0,0015 15,47 0,0061 0,0047 22,95 3 517077 0,0026 0,0016 37,31 0,0056 0,0046 17,86 4 517078 0,0018 0,0013 31,52 0,0050 0,0056-12,00 5 610618 0,002 0,0013 37,50 0,0079 0,0038 51,90 6 610620 0,0011 0,0012-12,96 0,0105 0,0042 60,00 7 631253 0,0009 0,0018-105,81 0,0055 0,0050 9,09 Her iki yklşımd d % Azlm değerinin rtmsıyl birlikte %DeS (ölçülen) olrk ifde edilen pot fırınınd kükürt giderme miktrının rttığı tespit edilmiştir. rty çıkn bu eğilim beklentiler dhilindedir. Fiili çelik oksijen ktivitesi değerleri kullnılrk elde edilen ilişkinin 4937K çelik klitesine it curuflr için elde edildiği dikkte lınrk, ht ve Suito yklşımıyl elde edilen ilişkiye kıysl dh dr bir curuf kompozisyonu rlığınd geçerli olduğu gözden kçırılmmlıdır. Bununl berber fiili çelik oksijen ktivitesi kullnılrk ypıln hesplmlr doğrudn 4937K çelik klitesine it sonuçlrı ynsıttığı için bu
yklşımın kullnılmsının 4937K için dh belirleyici olduğu düşünülmektedir. Dolyısıyl, bu çlışmd orty konn nın temel curuf bileşenleriyle ilişkilendirildiği formülsyonun 4937K curuflrı için temsil edici olduğu sonucun vrılrk, ht ve Suito nun elde ettiği regrsyon denklemiyle benzer dvrnış sergilediği tespit edilmiştir. 80 60 ht & Suito Çelik oksijen ktivitesi % DeS (ölçülen) 40 20 0-20 -250-200 -150-100 -50 0 50 100 % Azlm Fet Şekil 2. 4937K deneyleri için % Azlm 4. SNUÇLAR nın %DeS (ölçülen) ile değişimi Bu çlışmd 4937K çelik klitesine it pot fırını curuflrının kükürt giderme dvrnışı incelenmiştir. Demir oksitin ktivite ktsyısı ve bun bğlı olrk ikincil metlurji işlemi sırsınd demir oksitin ktivitesindeki değişim iki frklı yklşıml hesplnmıştır. Çeliğin fiili oksijen ktivite değerleri kullnılrk elde edilen ilişkinin 4937K çelik klitesi için temsil edici olduğu sonucun vrılmış; litertürde yer ln formülsyonl benzer bir dvrnış sergilediği görülmüştür. Teşekkür Yzrlr pot fırınınd curuf numunelerinin lınmsını ve bunlrın kimysl nlizlerinin ypılmsını sğlyn ERDEMİR yetkililerine teşekkürlerini sunrlr. KAYNAKLAR 1. H.ht, H.Suito, Activities of Si 2 nd Al 2 3 nd Activity Coefficients of nd Mn in C-Si 2 - Al 2 3 -Mg Slgs, Metllurgicl nd Mterils Trnsctions B, Volume 29B, 119-129, 1998. 2. X.Xu, J.Hwng, R.Greenlund, X.Hury, J.Luo nd S.Anschuetz, Quntittive Determintion of Metllic Iron Content in Steelmking Slg, Journl of Minerls & Mterils Chrcteriztion & Engineering, Vol. 2,. 1, 65-70, 2003. 3. E.T.Turkdogn, R.J.Fruehn, Review of xygen Sensors for Use in Steelmking nd of Deoxidtion Equilibri, Ldle Metllurgy Principles nd Prctices, Publiction of the Iron nd Steel Society, Appendix 57-66, 1985.
4. E.Keskinkılıç, Clen Steel Production t the Converter nd Ldle Furnce, PhD. Progress Report (Unpublished), Middle Est Technicl University, 2006.