ZiRAAT FAKÜLTESi DERGiSi

\ THE UNIVERSITY OF SELCUK JOURNAL OF FACUlTY OF AGRICUlTURE. SELÇUK ÜNivERSiTESi ZiRAAT FAKÜLTESi DERGiSi Syı 39 ıu : 20. Yıl : 2006

www.zirı.seluk.edu.tr/dergi Selçuk Üniversitesi Zirt Fkültesi Dergisi 20 (39): (2006) İçİNDEKİLER (CONTENTS) SYf No Elm Kr Lekesi Hstlığı (Venturi inequlis (CKE) WiNT.) 'n Krşı Bzı Bitki Aktivtôrlerinin Tek Bşlrın ve Fungisid Kominsyonlrı ile Etkileri E./Jets of Some Plnı Ativtors nd Their Comintions with Fungiides Aginst Apple S Disese Nuh BOYRAZ, Sut KA YMAK, Kuily K. BAŞTAŞ. 1-6 Kony Yöresinde Hst Edilen Buğdy Ürünündeki Sürme Hstlığı ve Hstlığ Krşı Bzı Buğdy Çeşitlerinin Reksiyonlrı Bunt Disese of Whet Crop Hrvested in Kony nd The Retions of Some Whet Vrieti es Aginst Bunı Disese Mustf TUNCEL, Nuh BOYRAZ ",. 7-15 Yzıı Boeklerin Smsun İli Fındık Bhçelerindeki Populsyon Değişimi ve Kitle Yklm Yöntemi Üzerinde Arştırmlr Fluıuıions Of Brk Beetles in Hzelnut Orhrds in Smsun Provine of Turkeynd Mss Trpping Method in Their Control Kir AK, Meryem UYSAL, Cell TUNCER... "... 16-23 Bitki Beslemede Besin Elementleri Arsındki Etkileşimin Önemi ve Bor ile Diğer Besin Elmenıleri Arsındki Etkileşimler The Importne of The Nutrient Elements Intertion nd The Intertions Between Boron with The Other Nutrient Elements in Plnt Nutrition Sit GEZGİN, Mehmet HAMURCU. 24-31 Muğl- Ort Yöresi Ser Sulm Sulrının Klitelerinin Belirlenmesi Determintion of Qulity of The Irrigtion Wters Used in Greenhouses of Muğl-Ort Region Yşr AYRANC/..... 32-36 Küçük Ölçekli Süt Sığırı İşletmeleri Için Serest Sistem Brınk Tsrımı The Desigin of Loose Diry Housing System for Smil Diry Frm Nuh UGURLU. '". 37-42 Entisol Ordosun Ait Bir Arzide Bzı Toprk Özelliklerinin Değişiminin Belirlenmesi Determintion of The Vriility ofsome Soil Properties on n Field Clssified s Entisol Fevzi AKBAŞ, Alper DURAK..... 43-52 Üzüm ve Şrpt Olsı Bir Tehlike. Okrtoksin A Proly Risk in Grpe nd Wıne: Ohrıoxin A Emin ONA N, Hrun ÇOBAN. 53-57 Kişniş (Corindrum stivum L.) Bitkisinde Frklı Miktrlrının Verim, Verim Özellikleri ve Uçuu Yğ Ornı Üzerine Etkisi The Effeı of Different Seed Rtes on The Yield, Yield Components nd Essentil Oil Rte of Corinder (Corindrum Stivum. L) Murt TUNÇTÜRK...,,.. 58-62

www.zirt.se/uk.edu.tr!dergi Se/çuk Üniversitesi Zirt Fkültesi Dergisi 20 (39): (2006) 58-62 KişNiş (Corindrum stivum L.) BiTKisİNDE FARKLI TOHUMLUK MİKTARLARININ ÖZELLİKLERİ VE UÇUCU YAG ORANI ÜZERİNE ETKİsİ VERİM, VERİM Murt TUNÇTÜRK} } Yüzünü Yıl Üniversitesi, Zirt Fkültesi, Trl Bitkileri Bölümü, Vn/Türkiye ÖZET Vn-Cevş ekolojik koşullrınd ve 2003 yıllrınd tesdüf loklrı deneme deseninde 3 tekrrlmlı olrk yürütülen u rştırmd,frklı tohumluk miktrlrının (1 kg/d, 1.5 kg/d, 2 kg/d ve ) kişniş itkisinde verim ve verim unsurlrın etkilerinin elirlenmesi mçlnmıştır. Arştırmd itki oyu, dl syısı, şemsiye syısı, şemsiyede tohum syısı, 1000 tohum ğırlığı. tohum verimi. uçuu yğ ornı ve uçuu yğ verimi gii özellikler inelenmiştir. Çlışmd en yüksek itki 6Yu, en yüksek dl ve şemsiye syısı ise 1 kg/d lık tohumluk miktrı uygulmsındn elde edilmiştir. Arştırmd en yüksek tohum (129.50 kg/d) ve uçuu yğ verimi (0.48 kg/d) ise 2 kg/d lık tohumluk miktrındn lınmıştır. Anhtr Kelime/er: Kişniş, tohumluk miktrı, verim, uç uu yğ ornı THE EFFECT OF DIFFERENT SEED RA TES ON THE YIELD, YlELD COMPONENTS OIL RA TE OF CORIANDER (Corindrum Stivum. L). AND ESSENTlAL ABSTRACT In this study rried out s three replitions in Rndomized Complete Blk Design in Vn-Cevş eo!ogi! environmenı in the yers nd 2003, it is imed tht the determintion of effets of diflerent seed rtes (1 kg/d, 1.5 kg/d, 2 kg/d ve ) on yie!d nd yield omponents in Corinder. The hrıerisıis fruit weight, fruit yield, the highest plnı height ıion, the highesı fruit suh s plnt height, numer of rnhes, numer of umrells, fruit numer in the umrell, 1000essenıil oil rte nd essenıil oil yield hve een serhed in the study. It hs een found ouı thl ws otined in, the highest numer of rnlı nd umrell in 1 kg/d ofseed rte ppli(129.50 kg/d) nd essentil oil yield (0.48 kg/d) re otinedfrom seed rte of 2 kg/d. Keywords: Corinder, fruit rıe, yield, essenıil oil rte. GİRİş Corindrum stivum L. ülkemizde kişniş, şotu, kuzere (Bytop, 1994) gii isimlerle ilinen Umellifere fmilysın it ir hrt itkisidir. Meyvelerinde uçuu yğ ornı % 0.03-2.60 rsınd değişir (Diederihsen, 1996), uçuu yğın n ileşeni oln linlool %50-70 rsınddır (Wnger ve rk 1992, Doğn ve rk 1984). Bu mdde prfürn ve kozmetik ürünlerinde son deree önemli hmmddedir (Doğn ve Akgün, 1987). Ayrı uç uu yğı, kteresit ve fungisit etkisinden dolyı gıd ve frmsötik ürünlerde koruyuu olrk kullnılır. Kişniş rmtizn vey tedvi edii özeliklerinden dolyı şt gıd, ez, prfümeri ve kozmetik olmk üzere irçok lnd geniş çpt kullnılmktdır. Akdeniz ölgesi kökenli oln itkinin keskin kokulu oln yeşil yprklrı ülkemizin değişik ölgelerinde mutfklrd mydnoz gii kullnılır. Fkt itkinin sıl kullnıln kısmı kurutulmuş meyveleridir. Tze iken oldukç nhoş kokulu oln tohumlrd, kuruduğu zmn hrtsı ve hoş giden ir koku oluşur. Bitki Andolud yni olrk ulunur. Denizli, Burdur, Gzintep, Mrdin ve Erzurum illerimizde meyvesi için trımı ypılır. Ülkemizde hrt olrk kullnımı zdır. Dh çok üzeri şekerle kplnn meyveler "kişniş şekeri" dıyl tüketilir. Erzurum'd şot dı veri- len slmur yprklr; özelikle mede kullnılır (Kını, 1999). çorlr lezzet ver- Kişniş ynı zmnd ir tıi itkidir. Yprklrı ve kuvvet verii, tohumlrı enfüzyorı ve toz hlinde teş düşürüü, işth çıı, sindirim sistemini düzenleyii ve gz giderii, lkstif, przir düşürüü ve idrr söküüdür (Bytop 1984, Doğn ve rk. 1984 ve Hornok 1992). ğrı kesii, skinleştirii Kişniş, Vn' d hçe zirtı içinde ir miktr üretilmektedir. Bitkinin yeşil ksm i gerek tze olrk sltlrd. gerekse kurutulrk çorlrd, slmursı ypılrk hrt şeklinde ve tohumlrı turşulr rm ktmk için kullnılmktdır. Ds ve rk. (1991) Çlışmlrınd kişnişde itki oyunu 90.6 m, itki şın dl syısını 5.7 det, şemsiye syısını 31.7 det/itki, tohum syısını ise 202.6 det/itki olrk; Kını ve rk. (1997) itki oyunu 110.6 m, dl syısını 6.8 det/itki, şemsiye syısını 16.8 det/itki ve şemsiyedeki tohum syısını 33.1 det olrk; Arsln ve Gürüz (1994) frklı 8 ölgeden toplnn kişniş örneklerinde itki oyunun 68.8-87.4 m, dl syısının 10.4-13.8 det/itki, şernsiye syısının 4.6-6.1 det/itki ve itki şın tohum veriminin 1.6-1.9 g rsınd; Mert ve Kını (1998) Değişik kişniş populsyonlrınd itki oyunun 98.8119.4 m, dl syısının 5.0-5.8 det/itki, şemsiye

" M Tunçtürk / Zirt Fkültesi Dergisi 20 (39): (2006) 58-62 59 syısının 11.5-17.7 det/itki ve şemsiyedeki tohum syısının 23.5-34.1 det rsınd değiştiğini; Ky ve rk. (2000) Tokt koşullrınd yürüttükleri çlışmlrınd itki oyunu 39.6-78.0 m, dl syısını 4.0-6.8 det/itki, şemsiye syısını 4.6-9.1 det/itki, 1000 tohum ğırlığını 6.4-9.5 g, tohum verimini 55.1-106.8 kg/d ve uçuu yğ ornını % 0.19-0.44 değerleri rsınd ulduklrını ildirmişlerdir. l 8 sır ekilmiştir. Hstt kenr sırlr ve sırlrın şlrındn 50m 'lik kısımlr kenr tesiri olrk ırkılmış ve değerlendirmeler 3 m2 lik ln üzerinden ypılmıştır. Her iki deneme yılınd d deneme lnın 3 kg/d sf zot (monyum sülft formund) ve 6 kg/d sf fosfor (%42 TSP formund) güresi verilmiştir. Bunun ynınd rştırmd gerekli ütün kım işlemleri tekniğine göre ypılmıştır. Konu ile ilgili ypıln çlışmlrd; Krdoğn ve Orl (1994) Kişnişte yptıklrı frklı sır rlıklrı çlışmsınd sır rlıklrı genişledikçe tohum veriminde zlmlr meydn geldiğini, Kını (\ 999) kişnişte yptığı tohumluk miktrı çlışmsınd tohumluk miktrı rtırıldıkç itki oyunun un prlel olrk rttığını, un krşın dl syısı, şemsiye syısı ve şemsiyede tohum syısının zidığını ildirmişlerdir. Arştırmd itki oyu (m), dl syısı (det/itki), şemsiye syısı (şemsiye/itki), şemsiyede tohum syısı (det/şemsiye), i000 tohum ğırlığı (g), tohum verimi (kg/d), uçuu yğ ornı (%) ve uçuu yğ verimi (kg/d) gii özelikler inelenmiştir. İlk eş krkter her prselden rsgele seçilen 10 itkiden, i000 tohum ğırlığı ve tohum verimi ise her prsel hst lnındki ütün itkilerden elirlenmiş ve ortlmlrı lınmıştır. Uç uu yğ ornı su uhrı destilsyon sistemiyle Neo-C\evenger ihzınd volumetrik olrk % uçuu yğ ornı sptnmıştır. Uçuu yğ verimleri ise her prselden sptnn uçuu yğ ornlrı ile irim lndn elde edilen tohum verimleri çrpılrk hesplnmıştır. Bu çlışmd ölgemizde yeşil ksm i için hçelerde yetiştirilen kişniş itkisinden yüksek tohum verimi ve kliteli ürün lilmek için uygun tohumluk miktrının elirlenmesi mçlnmıştır. MATERYAL VE METOD Denemede mterylolrk Erzurum ilinden sğlnn üyük dneli (Corindrum stivum L.) kişniş tohumluğu kullnılmıştır. Trl denemeleri, ve yıllrınd iki yıl süre ile Vn'ın Gevş ilçesinde yürütülmüştür. Deneme lnı toprğı, kumlu-killi-tınlı ypıd, orgnik mdde (% 1.01-1.41) ve fosfor (7.12-7.21 ppm) zyıf, kireç (% 19-21.9) kımındn zengin, tuzsuz (%0.072-0.091) ve hfif lkli (ph 7.70-7.79) reksiyonludur (Anonymous ). Arştırmnın ypıldığı ölgenin yğışl ilgili verilerine göre Denemenin ilk yılınd yğış miktrı 326.4 mm ile uzun yıllr ortlmsındn (378.4 mm) düşük olurken, ikini yıl 390.1 mm ile uzun yıllr ortlmsındn dh yüksek gerçekleşmiştir. Denemenin irini yılınd ortlm sıklık 11.1 "C ile uzun yıllr ortlmsın göre (14.6 O ) dh düşük, denemenin ikini yılınd ise ortlm sıklık 17.4 "C ile dh yüksek değerlerde gerçekleşmiştir. Nispi nem miktrı ornlrı her iki yıld d (%45.4 - %58.9), uzun yıllr ortlmsın göre (%61.7) dh düşük değerler de oluşmuştur. Arştırmd özellikle itki gelişme fliyetinin en yoğun olduğu Nisn-Eylül ylrı rsınd 200 i yetiştirme sezonund düşen yğış miktrı 116 mm, yetiştirme sezonund ise 252.5 mm olup yğışın ylr dğılımı düzensiz olmuştur (Anonymous 2003). Tesdüf Bloklrı Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olrk yürütülen (Açikgöz, 1993). Arştırmd, 4 frklı tohumluk miktrı (1 kg/d, 1.5 kg/d, 2 kg/d ve ) uygulnmıştır. Ekim irini yıl 29 Nisn 200 i, ikini yıl io Myıs trihlerinde mrkörle çıln çizilere elle ypılmıştır. Arştırmd Prsel uzunluklrı 3 m, genişlikleri 2 m olup prsel lnı 6 m2 dir. Her prsele 25 m rlık- Elde edilen değerler tekrrlnn tesdüf loklrı deneme desenine göre vryns nlizine tii tutulmuş ve ortlm değerler LSD önem testine göre gruplrıdınlmıştır (Düzgüneş ve rk, 1987). ARAŞTIRMA SONUÇLARI VE TARTIŞMA Denemede inelenen verim ve verim özelliklerine ilişkin iki yıllık ortlmlr it vryns nlizi sonuçlrı Tlo i' de verilmiştir. Tlo i 'den görüldüğü gii deneme yıllrının itki oyu (p<0.05), şemsiyede tohum syısı (p<o.oi) ve tohum verimi (p<0.05) özellikleri çısındn isttistiki olrk önemli ir etkisinin olduğu, diğer inelenen özellikler kımındn ise yıllr rsınd isttistiki olrk önemli ir frklılık olmdığı tespit edilmiştir. Arştırmd frklı tohumluk miktrlrının dl syısı ve uçuu yğ ornı üzerine etkisi önemli ulunmzken, inelenen diğer özelliklere etkisi ise isttistiki olrk önemli ulunmuştur. Bitki oyun it ortlm veriler tlo 2 de verilmiştir. Tlo 2' nin inelenmesinden nlşılğı gii itki oyu değerleri yılınd 38.33-42.60 m, yılınd 39.16-45.83 m rsınd değişmiştir. Deneme yıllrı rsınd itki oyu kımındn görülen frklılık yıllr rsınd düşen yğış miktrındki değişiklikten kynklnmıştır (Anonymous, 2003). İki yılın irleştirilmiş ortlmsınd uygulnn tohumluk miktrlrı rsındki frk isttistikselolrk önemli olup (p<0.05), en yüksek itki oyu 44.22 m ile 2.5 kg/d, en düşük itki oyu ise 39.25 m ile 1.5 kg/d tohumluk miktrı uygulmsındn elde edilmiştir. Konu ile ilgili ypıln çlışmd Kırıı (1999)' d ulunn sonuçlr enzer şekilde kişnişte en yüksek itki oyunun en yüksek tohumluk miktrındn elde edildiğini ildirmiştir. Kişnişte itki oyu yetiştirildiği yer ve genotipe göre değişiklik göstermektedir. Nitekim Krdoğn ve Orl (1994) üyük tneli kişnişlerde itki oyunun 36.2 m, küçük tnelilerde ise 66.6

M. Tunçtürk i Zirt Fkültesi Dergisi 20 (39): (2006) 58-62 60 m olduğunu, Ds ve rk. (199 ı) itki oyunu 90.6 rk ulduklrını ildirerek ulduğumuz itki oyu m, Kını ve rk. (1997) itki oyunu 110.6 m oldeğerlerinden frklı sonuçlr lmışlrdır. Tlo i. Kişniş itkisinde inelenen özelliklerin iki yıl irleştirilmiş ortlmlrın it vryns nliz sonuçlrı Vrysyon Kynğı SO Th. miktrı 3 Yıl TM x Yıl i 3 Ht Toplm 16 23 (*) p<0.05 Bitki oyu (m) 29.16* 28.38* 11.52 6.09 Dl syısı (det!itki) 0.27 0.14 0.19 Şemsiye syısı (det! itki) 3.04** 0.48 0.23 UL Kreler ortlmsı Şemsiyede Bin tohum tohum syısı (det! ğırlığı şemsiye) (g) 1.67* 58.64** 0.45 20.96** 15.7** 0.69 2.44 0.93 Tohum verimi (kg/d) Uçuu yğ (%) 1299.45** 171.25* 21.6 i 36.14 0.003 2.666 0.001 0.004 Uçuu yğ verimi (kg/d) 0.008* 0.003 0.001 0.005 (**) p<o.ol Frklı tohumluk miktrı uygulmlrınd yıllrın irleştirilmiş ortlmlrın göre dl syısı ortlmlrı 5.95-6.45 det/itki değerleri rsınd olmuştur (Tlo 2). miktrı rttıkç dl syısınd un prlelolrk zlmlr görülse de tohumluk miktrlrı rsındki frklılık isttistiki olrk önemli olmmıştır. Düşük tohumluk miktrı uygulmsınd dl syısının yüksek olmsı, itki şın düşen lnın fzl olmsındn kynklnmıştır. Ypıln çlışmlrd zı rştırmılr (Roy ve Pul 1991; Kını 1999) tohumluk miktrı rttıkç dl syısının zldığını ildirmektedirler. Arştırmd dl syısın ilişkin elde edilen sonuçlr Kını ve rk (1997), nin elirttiği sınırlr içinde olup, Esendl ve rk. (1995), nın sonuçlrındn dh yüksek, Arsln ve Gürüz (1994), Kızıl ve İpek (2004) sonuçlrındn ise dh düşük olmuştur. şemsiye syısı 16.86 det/itki ile 1 kg/d, en z şernsiye syısı ise 15.35 det/itki ile lık tohumluk miktrı uygulmsındn elde edilmiştir (Tlo 2). Arştırmd tohumluk miktrı rtınidıkç itki şın şemsiye syısınd zlm olmuştur. miktrı vey itki yoğunluğundki rtışlrl itkide şemsiye syısınd zlmlr olduğu zı rştırıılr (Roy ve Pul 1991; Kını, 1999; Kızıl ve İpek 2004) trfındn d elirtilmiştir. Bitki şın şemsiye syısı, dl syısı ile pozitif ilişkili ir özelliktir. Nitekim dl syısındki rtışın itki şın -şernsiye syısın ynsımsı eklenen sonuçtur(tlo 2). Elde edilen itki şın şemsiye syısı ortlmlrı Kırıı ve rk. (1997), Kızıl ve İpek (2004)'nın ulgulrıyl enzer, Kını (1999), Ky ve rk (2000) sonuçlrındn ise yüksek olmuştur. Bu frklılığın çlışmlrın frklı ekoloji ve toprk şrtlrınd, değişik krkterli tohumlukl yürütülmesinden kynklndığı snılmktdır. Bitkide şemsiye syısı üzerine tohumluk miktrlrının etkisi isttistiki olrk önemli (p<o.o ı) ulunmuştur. Yıllrın irleştirilmiş ortlmsınd en fzl Tlo 2. Kişniş itkisinde inelenen zı özelliklere it iki yıllık ortlm değerler. miktrı i kg/d 1.5 kg/d 2 kg/d miktrı 1 kg/d 1.5 kg/d 2 kg/d *Aynı Bitki oyu (m) İki yılort Bitki şın dl syısı (det/itki) 200 i İki yılort 6.40 5.83 5.80 6.03 41.22 38.66 43.76 38.33 40.16 39.25 40.60 39.16 39.88 42.60 45.83 44.22 40.05 42.23 3.02 Şemsiye syısı (det/itki) İki yılort Şemsiyede 16.46 15.33 15.83 15.20 15.70 28.04 25.03 24.66 21.70 24.85 2.25 17.26 15.46 15.70 15.50 15.98 16.86 15.40 15.76 15.35 1.40 6.45 6.50 6.50 6.16 5.95 6.29 tohum syısı (det/şemsiye) İki yıl ort 31.96 22.06 28.00 24.86 26.72 3.49 e 30.00 23.55 26.33 23.28 1.91 hrfle gösterilen ortlmlr rsındki frk önemli değildir (P<O. 05) Tlo I' de görüldüğü gii şemsiyede tohum syısı kımındn yıllr ve tohumluk miktrlrı rsınd oluşn frklılık isttistikselolrk önemli (p<o.o i) ulunmuştur. Çlışmd irini yıl şemsiyede tohum syısı (24.85 det/şemsiye), ikini yıldn (26.72 detlşemsiye) dh düşük olmuştur. Bu frklılığın iklim özeliklerinin yıllr rsınd değişim göstermesinden kynklndığı snılmktdır. miktrlrı rsınd şemsiyede tohum syısı irini yıl 21.70-28.04 det/şemsiye, ikini yıl 22.06-31.96

M. Tunçtürk / Zirt Fkültesi Dergisi 20 (39): (2006) 58-62 det/şemsiye rsınd değişmiştir. İki yıllık ortlmlr göre şemsiyede tohum syısı en yüksek 30.00 det/şemsiye ile 1 kg/d, en düşük ise 23.28 det/şemsiye ile iık tohumluk miktrı uygulmsındn elde edilmiştir (Tlo 2). En yüksek şemsiyede tohum syısının en düşük tohumluk miktrı uygulmsındn elde edilmesi, irim ln düşen tohum syısının z olmsı ve dolyısıyl itki esin mddeleri ve çevre koşullrının olumlu etkilerinden kynklnrnktd ır. Arştırmd şemsiyede tohum syısı kımındn yıl x tohumluk miktrı interksiyonu d isttistiki olrk önemli (p<o.ol) ulunmuştur (Tlo I). En yüksek şemsiyede tohum syısı 31.96 det/şemsiye ile çlışmnın ikini yılınd 1 kg/d lık tohumluk miktrındn lınmıştır. Şemsiyede tohum syısın it sonuçlr Kırıı ve rk. (1997), Kızıl ve İpek. (2004)'nın ulgulrıyl uyumlu, Kını (1999)' nın elirttiği sonuçlrdn dh yüksek ulunmuştur Bin tne ğırlığı kımındn tohumluk miktrı uygulmlrı rsınd isttistiki olrk önemli (p<0.05) frklılık görülmüştür. Arştırmd yıllrın irleştirilmiş ortlmsınd en yüksek in tohum ~ırllğl 11.86 g ile ı kg/d, en düşük in tohum ğırlığı 10.73 g ile 1.5 kg/d tohumluk miktrı uygulmsındn elde edilmiştir (Tlo 3). Elde edilen in tohum ğırlığı Mert ve Kını (1998), Kızıl ve İpek (2004)' in ulgulrıyl enzerlik gösterirken, Esendl ve rk (1995), Ky ve rk (2000)' nın sonuçlrındn dh yüksek olmuştur. Ypıln rştırmlrd değişik krkterli tohumluk kullnılmsı neden olmuştur. 61 sonuçlr rsınd frklılığ Tlo ı' de görüldüğü gii tohum verimi kımındn deneme yıllrı rsınd %5 düzeyinde, tohumluk miktrlrı rsınd % 1 düzeyinde isttistikselolrk frklılık görülmüştür. İkini yıl tohum verimi (109.95 kg/d), irini yıldn (I 04.6 1 kg/d) dh yüksek olmuştur. Bu frklılığın iklim özeliklerinin yıllr rsınd değişim göstermesinden kynklndığı snılmktdır. miktrlrın göre tohum verimi irini yıl 89.03-122.06 kg/d, ikini yıl 98.23-129.50 kg/d rsınd değişmiştir. Yıllrın irleştirilmiş ortlmsınd en yüksek tohum verimi 125.78 kg/d ile 2 kg/d, en düşük tohum verimi ise 93.63 kg/d ile 1.5 kg/d lık tohumluk miktrı uygulmsındn elde edilmiştir (Tlo 3). 2 ve 2.5 kg ıd lık tohumluk miktrı uygulmlrınd tohum veriminin diğer uygulmlr göre dh yüksek olmsı, irim ln düşen tohum syısının, dolyısıyl itki syısının fzl olmsındn kynklnmktdır. Arştırmd elde edilen tohum verimi sonuçlrı Ky ve rk. (2000)' nın ulgulrındn yüksek olurken, Hornok (1992), Arsln ve Gürüz (1994), Kırıı ve rk. (1997), Mert ve Kını (1998), Kızıl ve İpek (2004)' in sonuçlrındn ise dh düşük olmuştur. Bu frklılığın çlışmlrın frklı ekolojik ve toprk koşullrınd yürütülmesinden kynklndığı snılmktdır. Konu ile ilgili ypıln çlışmlrd (Roy ve Pul, 1991; Kızıl ve İpek. 2004) ulgulrımız enzer şekilde metrekredeki itki syısı rttıkç tohum veriminde elirgin rtış olduğu elirtilmiştir. Tlo 3. Kişniş itkisinde inelenen zı özelliklere it iki yıllık ortlm değerler miktrı i kg/d 1.5 kg/d 2 kg/d miktrı i kg/d 1.5 kg/d 2 kg/d 11.53 10.96 11.26 11.20 11.24 0.39 Aynı hrfle gösterilen ortlm/r Bin tohum ğırlığı (g) İki yıl ort 11.86 12.20 10.50 10.73 10.50 10.88 10.66 10.93 10.96 0.81 Uçuu yğ ornı (%) İki yıl ort 0.46 0.36 0.41 Tohum verimi (kg/d) İki yı i ort 95.40 97.46 99.50 89.03 98.23 93.63 122.06 129.50 125.78 111.96 112.56 112.26 104.61 109.95 7.35 Uçuu yğ verimi (I/d) İki yı i ort 0.44 0.38 0.39 0.37 0.48 0.44 0.45 0.47 0.45 0.44 0.43 0.39 0.48 0.45 0.08 rsındki frk önemli değildir (P<O.05) Çizelge 1 den de görüleileeği gii uçuu yğ ornı kımındn tohumluk miktrlrı rsınd isttistiki olrk önemli ir frklılık görülmemiştir. Arştırmd yıllrın irleştirilmiş ortlmsınd frklı tohumluk miktrı uygulmlrındn elde edilen uçuu yğ ornlrı % 0.38-0.44 değerleri rsınd değişmiş- tir. Elde edilen uçuu yğ ornlrı Mert ve Kını (1998), Ky ve rk. (2000), Kızıl ve İpek (2004) nin sonuçlrıyl enzerlik göstermiştir. Ypıln vryns nlizi sonuund yıllrın irleştirilmiş ortlmsınd uçuu yğ verimi üzerine frklı tohumluk miktrlrının etkisi isttistiki olrk önemli

M Tunçtürk / Zirt Fkültesi Dergisi 20 (39): (2006) 58-62 (p<0.05) ulunmuştur. Uçuu yğ veriminde tohum verimi doğrudn elirleyii olduğu için, en yüksek uçuu yğ verimi tohum veriminde olduğu gii 0.48 ıld ile 2 ıld lık tohumluk miktrındn, en düşük uçuu yğ verimi ise 0.39 ıld ile 1.5 I/d lık tohumluk miktrı uygulmsındn elde edilmiştir. SONUÇ Sonuç olrk Vn ekolojik koşullrınd kişniş için uygun tohumluk miktrının elirlenmesine yönelik ypıln u çlışmd; en yüksek itki oyunun (44.22 m) tohumluk miktrı uygulmsındn, itki şın en yüksek dl ve şemsiye syısının (sırsıyl 6.45 det ve 16.86 det) en z tohumluk miktrı ı kg/d) uygulmsındn, unun ynınd en yüksek tohum (125.78 kg/d) ve uçuu yğ veriminin (0.48 kg/d) 2 kg/d lık tohumluk miktrı uygulmsındn elde edildiği elirlenmiştir. Çlışmd elde edilen ulgulr netiesinde kişniş itkisinin ölgede trl zirtın dhil edileileeği, yüksek tohum ve uçuu yğ verimi için 2 kg/d lık tohumluk miktrının uygun olduğu söyleneilir. KAYNAKLAR Açikgöz, N., 1993. Trımd Arştırm ve Deneme Metotlrı. Ege Üniv. Zir. Fk. Yy. No: 478, Bornov, İzmir. 31 Os. Anonymous,. Yüzünü yıl üniversitesi fkültesi toprk ölümü lorturı toprk sonuçlrı. Anonymous, 2003. Aylık Hv Rporlrı. Bölge Müdürlüğü, Vn. zirt nliz Meteoroloji Arsln, N ve Gürüz, B., 1994. Değişik ölgelerden toplnn kişniş (Corindrum sliyum L.) popülsyonlrınd verim ve diğer krkterler üzerine ir rştırm ı. Trl Bitkileri Kong. (25-29 Nisn 1994) İzmir, Bildiri Kitı, 132-136. Bytop, T., 1984. Türkiye'de ul Ün iv. Yy. No;3255, tnul. itkiler ile tedvi. İstnEz. Fk. Yy No 40, İs- Bytop, T., 1994.Türkçe Bitki Adlrı Sözlüğü. Türk Dili Kurumu Yyınlrı, No:578, Ankr, 508 Ds, A.K., Sdhu, M.K nd Som, M.G., 1991. Effet of different levels of N on grwth nd yield of orinder (Corindrum stivum L.). Indin Agriulturist 35(2): 107-11 ı. Diederihsen, A. 1996. Results of hrteriztion of germplsm olletion of orinder (Corindrum sliyum L.) in the gtersleen genenk. Inter. Symp. Breeding Res. On Med. And Armti Plnts, Quedlinurg, Germny, 45-48 Doğn, A., Akgün., A, Byrk, A., 1984. Türk kişnişlerinin uçuu yğ verimi ve uçuu yğlrın ileşenleri. A. Ü. Zirt Fk. Yıllığı 34(1,2,3,4):213220. 62 Doğn, A ve Akgürı, A., 1987. Kişniş (Corindrum sliyum L.) üretimi, ileşimi ve kullnımı. Doğ Tu. Tr ve Or. D. 2:.326:333. Düzgüneş. O., Kesii, T., Kvunu, O ve Gürüz, F., 1987. Arştırm ve Deneme Metotlrı (İsttistiksel MetotlrıII) Ankr Üniv. Zirt Fk. Yyın No: 1021, Ders Kitı No:295, Ankr. Esendl, E., Kevseroğlu, K ve Ylçmtş, G. 1995. Frklı ekim zmnlrı ve sır rlığının kişniş (Corindrum stivum L.) itkisinin zı morfolojik özellikleri ile meyve verimine etkisi. Tıi ve Arorntik Bitkiler Workshop (25-26 Myıs 1995) ildiri özetleri, sy 58-59, İzmir. Hornok, L., 1992. The Cultivtion of Mediinl Plnts. Cultivtion nd Proessing of Medinl Plnts (Ed. L. Hornok), Budpest, pp. 289-290. Krdoğn. T ve Orl, E., 1994. Frklı sır rlıklrı uygulnn kişniş vryetelerinin verim ve verim unsurlrı ve klitesi üzerine ir rştırm. Attürk Üniv. Zirt Fk. Derg. 25 (39), 311-318. Ky, N., Yılmz, G ve Teli, L, 2000. Frklı zmnlrd ekilen kişniş (Corindrum stivum L.) populsyonlrının gronomik ve teknolojik özellikleri. Turk J Agri For (24) 355-364 Kırıı, S., Mert, S. ve Aynoğlu, F., 1997. Htyekolojisinde zot ve fosforun kişniş (Corindrum sliyum L.)' de verim değerleri ile uçuu yğ ornlrın etkisi. II Trl Bitkileri Kongresi (22-25 Eylül 1997) Bildiri kitı. 347-371, Smsun. Kırıı, S., 1999. Değişik yörelerden toplnn kişniş (Corindrum sliyum L.)'in ölgeye dptsyonu ve uygun tohumluk miktrının elirlenmesi: Morfolojik özelikleri üzerine tohumluk miktrlrının etkisi. Ç.Ü.Zir. Fk. Derg. 1999, 14 (1):33-40 Kızıl, S. ve İpek, A., 2004. Bzı kişniş (Corindrum sliyum L.) htlrınd frklı sır rsı mesfelerinin verim, verim özellikleri ve uçuu yğ ornı üzerine etkileri. Ankr Üniversitesi Zirt Fkültesi Trım Bilimleri Dergisi, 10 (3) 237-244 Mert, A. ve Kını, S., 1998. Kişniş (Corindrum sliyum L.) popülsyonlrının verim ve verim krkterlerinin elirlenmesi. XII. Bitkisel İlç Hmmddeleri Toplntısı, 20-22 Myıs 1998 Ankr. Roy, K.M nd Pul, N. K., 1991, Physiologil nlysis of popultion density effet on rpe (Brssi mpestris L.) II. Yield n Yield omponents. At Agronomi Hungri 40 (3-4) 347-353. Wnger, H., Bldt, S nd Zginsk, E.M., 1992. Plnt Drug Anlysis 'A thin Lyer Chromtogrpy Atls' (Trnslted Sott, T.A.,). Dep. Of Biohemistry Univ. Of Leeds G.