FABRİKA ORGANİZASYONU Üretim Planlama ve Yönetimi 2. Uygulama: Sipariş ve Parti Büyüklüğü Hesaplama Uygulamalar 1. İhtiyaç Hesaplama 2. Sipariş ve Parti Büyüklüğü Hesaplama 3. Dolaşım Akış Çizelgeleme/Terminleme 4. Termin ve Kapasite Planlama 5. Yük Odaklı Sipariş Tanımlama İçindekiler Senaryo... 2 Ödev... 2 Klasik Parti Büyüklüğü Formülleri, Andler Yöntemi... 3 Ödev 1... 5 Ödev 2.... 6 Ekonomik Parti Büyüklüğü Hesaplama Yöntemleri... 8 Ödev 3.1... 10 Wagner-Whitin-Yöntemi... 11 Ödev 3.2... 13 (Ödev 3.3)... 14 İhtiyaç Hesaplama 1
Plan İhtiyacı Senaryo Matkap üreticisi, satış birimi yardımıyla belirli bir matkap variyantı için bir yıllık toplam satış gelirini hesapladı. Bu satış sayıları güncel pazar analizi yoluyla ve sezonluk etki tahminleriyle hesaplanmıştır. Bu araştırma ödevi de motor bobinlerinin dış satın alımı gerçekleştirilecektir. Bu amaçla farklı yöntemler parti büyüklüğü hesaplamaları için kullanılacaktır. Açıklama: Bu yöntem Dış alım/sevkte kendi imalat için kullanılacaktır. Bilgi: Her matkap makinesinde 1 bobin gerekmektedir. Diğer ürün alternatifleri burada dikkate alınmayacaktır. Toplam yıllık ihtiyacı Bj=2400 adettir. Bir adetin miktarı Kvar=P=20 dur. Her sipariş Kfix =Kb=120 maliyete sebep olmaktadır. İşletme, p=%18 stok maliyeti ile hesaplamaktadır. Ödevler 1. Andler formüller yardımı ve belirtilen şartlar altında aşağıdaki parametreleri hesaplayınız. (Basit kabuller: Eşit ölçülü ihtiyaç akısı) 1.1. Optimal sipariş miktarı Mo 1.2. Optimal sipariş sıklığı no 1.3. Siparişlerin toplam yıllık maliyeti, Ander formüllerine göre (ideal stok çıkışı) 1.4. Niteliksel stok tanımlama akışını çiziniz. 2. Ödev 1 de hesaplanan optimal sipariş miktarını dikkate alarak Yıllık Teslim Zamanı Noktası ve siparişlerin toplam maliyetini, 2.1. Sipariş bilim yönetimine göre sevk/teslim edilirse eğer hesaplayınız. Stok durum akışını çiziniz. 2.2. Sipariş noktası yönetimine göre niteliksel akışını çiziniz. 3. Aşağıda ön görülen yöntemler ile sipariş miktarı, teslim ternini ve sipariş maliyetini hesaplayınız. 3.1. Üssel ekonomik parti büyüklüğü (WILO) 3.2. Wagner Whitin (WW) 3.3. Maliyet dengeleme sistemi (CBC) 2
Toplam Sipariş Maliyeti Klasik Parti Büyüklüğü Hesaplama Formülü (Andler e göre) Ekonomik sipariş miktarının veya parti büyüklüğünün belirlenmesinde stok maliyetinin büyüklüğünün ve sipariş maliyet oranında minimize (azaltılması) istenir. Her bir siparişin Tedarik Maliyeti artan sipariş miktarlarında azalır, çünkü sabit sipariş maliyeti daha büyük miktarlarda parça/malzeme için ödenir/karşılık gelir. Stok maliyeti ön görülen satış ve artan satış miktarında doğrusal artmaktadır. Çünkü ortalama parça stoklama süresi artar. 3
Andler Yöntemi Formülü: Optimal sipariş miktarı/parti büyüklüğü, minimum stok ve sipariş maliyetinden elde ediliyor. Optimal sipariş miktarı parti büyüklüğü ya adet veya diğer her bir anlamlı ölçü biriminde hesaplanabilir. Avantaj Sabitlerin basit hesaplanması Elde edilen fiyat (üretim maliyeti) her bir adedi miktardan bağımsızdır. Andler Parti Büyüklüğü/Sipariş Miktarı Formülü Şartları Her birinin maliyeti parti büyüklüğünden bağımsızdır. İhtiyaç biliniyor ve sabittir. Eksik miktar onaylanmıyor. Üretim hızı sonsuz büyüktür. Stok ve sipariş değişim için maliyet tam doğru belirlenmelidir. İmalat ve spor kapasitesi sınırsızdır. Bir basamaklı imalat söz konusudur. Dezavantaj Teslimatlar daima periyotun başlamasıyla gerçekleşiyor. Sabit sipariş maliyeti tüm periyot üzerinde sabittir. Parametreler tüm planlama zamanı aralığı boyunca sabit kalmaktadır. Bir ürün işletmesi; anlamı: sadece bir ürün dikkate alınıyor. Deterministik ihtiyaç akışı 4
5
6
7
Üssel Ekonomik Parti/Kafile Büyüklüğü Yöntemi (WILO, Parça Maliyet Yöntemi, Dinamik Parti Büyüklüğü Yöntemi, Dinamik Parti Büyüklüğü Hesabı, En Az Birim Maliyeti Yöntemi) WILO dinamik yaklaşım yöntemidir. Toplam maliyet en küçük maliyeti oluşturur, eğer parça/birim maliyeti en düşük ise bunun anlamı: sipariş maliyeti kümülatif depo maliyeti aynıdır. Parça birim maliyetini (Sipariş yönetiminin toplam maliyeti parçaya ilave edilir.) belirleyebilmek için ihtiyaçlar adım adım (her bir) periyotta bir arada toplanır ve böylece ortaya çıkan depo maliyeti ve bir defalık ilave maliyet belirlenir. Faydası Sakıncası WILO bir yaklaşım yöntemidir ve basitçe hesaplanabilir. WILO düzensiz ihtiyaç akışının olduğu durumlarda Andler-Yöntemi felsefesi uygulanır. Aslına bakılırsa her ne kadar bu durumlar için geliştirilmiş olsa da bu durumda uygulanamayabilir. Depo çıkışları aynı düzenlikle toplam periyotlar üzerinden gerçekleşir veya toplam depo çıkışı periyotun ortasında gerçekleşir.(katsayı (i-0.5)) 8
WILO Yöntem Hesaplama Örneği Zaman serisi; tabloya bak; sabit sipariş maliyeti Kfix = 100 ; Parça/maliyet fiyatı; Kvar = 60 ; Depo maliyet oranı bir yıl için p = %20. Yukarıdaki Örneğin Çözüm Yöntemi 1. Genellikle sipariş birim/parça maliyeti büyük parti büyüklüklerinde düşer-aynı zamanda depolama süresi yükselir. Parça/birim maliyeti periyottan periyota düşünceye kadar diğer periyotlar için sipariş edilir. Birim/parça maliyeti, eğer optimal sipariş miktarına ulaştığında veya geçtiğinde artar. 2. Her bir periyot için depo maliyeti üretilen ürünün ihtiyacından (Bi) depolama süresi şimdiki, o anki periyodun (M-0.5) yarısına ve periyotun depo maliyet oranına (h) kadar hesaplanır. 4. Tablodan alındığı gibi birim parça maliyeti 4.periyota kadar düşer, daha sonra maliyet artışı tespit edilebilir. İzlenen zaman dilimi için sipariş miktarı belirlenir ve 100 birimdir. Birim parça maliyeti 3.5 tutmaktadır. 5. Bununla beraber 5.periyot için maliyet yeni hesaplanmak zorundadır. Çünkü depolama maliyeti ve ihtiyaçlar yeniden verilmektedir. 6. Son iki periyot için hiçbir şekilde minimum değer artık hesaplanmaz. İkinci tedarik 5.periyot başlamadan önce 5.ve 6.periyotlar için gerçekleşir. Sipariş miktarı 110 adet tutar, sipariş-birim-maliyet 1.95 tutar. 3. Depolama maliyetinin toplamı önceki periyotun depolama maliyetinin ve şimdiki periyotun depolama maliyetinin toplamlarından hesaplanır. 9
WILO (Üssel Parti Büyüklüğü Yöntemi) Başlangıç: 10
Wagner-Whitin Yöntemi 11
WW-Yöntemi Hesaplama Örneği Zaman sırası; Tabloya bak; Sabit Sipariş maliyeti: Kfix = 100 ; Birim Fiyat: Kvar = 60 ; Depo maliyet oranı yıllık p = %20 hesaplanır. Örneğin Çözüm Yöntemleri Optimal sipariş programının hesaplanması için öncelikle matrisin yukarı yarısı doldurulur. 1. Yeni bir satırda ilk köşe hücresinden başlanır. Hücre (1.1) ye öncelikle sipariş maliyeti kaydedilir:100 2. Tüm hücreler için sağda (1.1) den WW- Formülünün üst parçasına uygulanıyor. Her bir maliyet ilavesi, öncelik periyotun 1 den i-1 e kadar geçerli periyotun ihtiyacının depo maliyetinden hesaplanır. Hesaplama tüm satırlar üzerinden devam ettirilmek zorunda değildir, bilakis eğer gerekirse bir alttan tekrarlanarak alınabilir. Bir sonraki satırın doldurulması ile başlanır. Son periyottan ilk periyota kadar geriye izlenen yöne doğru nihai sipariş programının hesaplanması içindir. 5. Öncelikle son sütunda (i =6) min. maliyet oranı hücre hesaplanır. Hücre no (k=5) periyoda aktarır, bununla birlikte onun ihtiyacının başlaması zaman dilimi K dan i ye kadar sipariş ve tedarik edilir. Bu periyottaki kümülatif ihtiyaçlardan sipariş miktarı elde edilir: 50+50=100 6. İkinci son tedarik temrinini hesaplayabilmek için (şimdi de) min. maliyet oranı bir önceki sütunda aranıyor ve 6.noktadan 1.periyoda ulaşıncaya kadar geriye devam ediyor. Uyarı: Ödevlerde sipariş miktarı yöntemleri birbirleriyle kıyaslanması istenmektedir. Bunun için aynı birim depolama süresi maliyetlerin karşılaştırılması için gereklidir. Bu nedenle depo çıkış-sipariş maliyetinin kalkulas-yönünde periyotun ortasında terminlenir. 3. İkinci satırda (hücre(2.2)) önceki periyot sütununun min. maliyet oranı artı bir defa sipariş maliyeti toplanır/kaydedilir: 100+100=200 4. Daha sonra döngüde tekrar nokta 2 den sonra, N satır dolduruluncaya kadar devam edilir. 12
13
14