ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Aratırmaları Dergisi Issn: 1309-9302 http://sobiad.odu.edu.tr Cilt: 1 Sayı: 2 Aralık 2010 ULUSLARARASI LETMELERN WEB STELERNN TASARIMINDA KÜLTÜREL BOYUTLARIN ADAPTASYONUNUN ÖNEM (ULUSLAR ARASI LETMELERN WEB STELERNN ÇERKLERNE YÖNELK KÜLTÜREL ANALZ ) THE ADAPTATION OF CULTURAL DIMENSIONS IN DESIGNING WEBSITES OF INTERNATIONAL BUSINESS (AN ANALYSE ON CULTURAL ADAPTATION OF WEB SITES) Sinem YEYGEL ÇAKIR* Ayen TEMEL ENL** Özet nternet, günümüz i çevresinde iletmeler için rekabette stratejik bir araç olarak kullanılmaktadır. Özellikle uluslararası iletmelerin ürünlerine ve hizmetlerine ilikin bilgileri farklı ülkelerdeki farklı kültürel özelliklere sahip müterilerine aktarmasında web sitesi iletmenin adeta yüzü olarak kabul edilmektedir. letmenin web sitesinde yer alan bilgilerden kullanılan renklere kadar çok sayıda detay kültürel boyutlar dorultusunda tasarlandıı taktirde algılama ve anlaılma kolaylıı elde edilebilmekte ve aynı zamanda müteri ile dorudan bir etkileim kurulması mümkün olabilmektedir. Bu çalımada Hofstede nin kültürel boyutları dikkate alınarak web site tasarımındaki önemi açıklanmakta ve kültürel boyutları adapte edilme biçimleri web siteleri üzerinden incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: kültür, kültürel farklılıklar, web sitesi, kültürel adaptasyon, web sitesi adaptasyonu. Abstract Internet has been used for businesses as a strategic means in competition in the nowadays business world. Websites are considered particularly as the faces of the international businesses in transferring the information about them and their services to their customers with different characteristics in different countries. If * Yrd. Doç. Dr., Ege Üniversitesi letiim Fakültesi Reklamcılık Bölümü ** Dr., Ege Üniversitesi letiim Fakültesi Halkla likiler ve Tanıtım Bölümü
- 179 - many details have been designed for the business from the information in the business`s website to the colors used in it in the aspect of cultural dimensions, the easiness of understanding and perceiving has been able to be gotten and in the same time, it has been possible to be able to form an interaction with the customers directly. In this study, the importance of Hofstede`s preparing websites according to the cultural dimensions has been explained and the websites which have adapted the cultural dimensions, have been examined. Key Words: culture, cultural diversity, web site, cultural customization, web site customization. GR nternet iletmelerin uluslararası i dünyası ile temas kurmasında etkililik salayan en önemli aracıdır. letmenin web sitesi, dorudan ve kolay bir ekilde müterisine ulamasını ve aynı zamanda geri bildirimi anında almasını salayan özellii ile avantajlar yaratmaktadır. nternet kullanımındaki artı, küresel pazarlarda faaliyet göstermekte olan iletmeler için odaklanılması gereken bir konuya dikkatleri çekmektedir. Bir toplumun sosyal yapısı; dil, din, normlar, deerler, inançlar vb. çok sayıda kültürel deikenden etkilendii için uluslararası pazarlarda varlıını devam ettirmek isteyen iletmelerin tüm dünyadaki insanların her yerde aynı istekler ve duygular taıdıını varsayarak hareket etmeleri durumunda baarı elde etmeleri mümkün görünmemektedir. Bu noktada iletmelerin ihtiyaçları aynı olan aynı müterilere/tüketicilere ulamak için kültürel unsurları dikkate alarak yöntemler belirlemeleri arttır. letmelerin web siteleri, söz konusu hedefin baarılmasında en önemli araçlardan biri olarak etkililiini sürdürmektedir. KÜLTÜREL BOYUTLAR VE KÜLTÜRLER ARASINDAK FARKLILIKLAR Kültür, bireylerin dıında ortak bir yaam tarzını belirleyen önemli bir faktördür. Bu noktada, aileye bakı, cinsiyete ilikin deer yargıları, doumdan ölüme kadar pek çok olay karısında tavır alılar, kutlamalar, yeme ve içme, giyim kuam biçimleri vb. özel ve kamusal yaama ilikin tavır ve davranılar kültür tarafından belirlenmekte ve farklı insan topluluklarında farklı biçimde ortaya çıkmaktadır (Ballı, 2001, s.191). Kültür konusunda gerçekletirilen aratırmalar kültür kavramının 200 farklı tanımı olduunu ortaya koymakta ve bu balamda da kültürün tanımlanmasında farklı görülerin olduu anlaılmaktadır. Kültür kavramı temel olarak Latince colere sözcüünden türetilmitir. Sözcük anlamıyla colere ekin, sipari, bakım anlamına gelmektedir. Dier bir
- 180 - ifade ile kültür, ekmek ve yetitirmek anlamına karılık olarak kullanılmakta, bu özellii ile belirli bir zaman süreci içinde edinilen birikimlerin soncundan ortaya çıktıı açıklanmaktadır. Bu balamda, kültür insanların kendi yaamlarını, düünce ve becerilerinin ürünleri ile birlikte nasıl ve hangi tarzda düzenlediklerini anlatan terim olarak kullanılmaktadır (Kartarı, 2006, s.14). Kültürü, örenilmi davranılarla ilikilendiren yaklaımlara göre, insanların belirli bir biçimde davranmalarının nedeni, belli bir kültür gelenei ve ortamı içinde domu ve yetimi olmalarıdır (Güven, 1999, s.170). Bu nedenle kültür tüm yaamı boyunca kiinin çevresindeki unsurları algılaması ve anlamlandırmasında belirleyici bir nitelik taımaktadır. Kiinin sahip olduu kültürel bilgi ve birikim, yaadıı ortama / balama ilikin yorumlar yapmasında adeta bir anahtar ilevi görmektedir. Bu anlamda kiinin dahil olduu kültüre özgü deerleri, normları, paylaılan semboller vb. unsurlarla ekillenen davranıları, dünya görüü ve iletiim biçimindeki farklılıklar söz konusu olduu için, anlamlandırma ve algılamada da farklılıklar ortaya çıkmaktadır (Larkey, 1996: 465-466). Bunun temel nedeni kültürün içerdii anlamda gizlidir. Toplumların tarihsel ve sosyal geliim düzeyleri birbirinden farklı zaman süreçlerinde gerçeklemekte, dolayısı ile kültürel özellikleri de farklı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle de kültürler arasında çeitli olayların ve davranıların yorumlanmasında farklılıklar mevcut olmaktadır (Seymen, 2006, s.299). Bu noktada özellikle uluslararası iletmelerin farklı pazarlarda deiik kültürel özelliklere sahip müterileri ile etkileim kurması gerektii göz önüne alındıında, kültürel farklılıkların önemini fark etmeleri ve faaliyetlerini bu dorultuda yönlendirmeleri gerekli görülmektedir. Kültürel farklılık kavramı, birbirinden farklı kültürel özelliklere sahip insanlar arasındaki etkileimlerde ortaya çıkan, yaama ve birlikte çalımaya ilikin deerlerin/kuralların/normların birbirine benzememesi olarak ifade edilmektedir. Bununla birlikte kültürel farklılık, farklı kültürler arasındaki farklı ürünlerin deiimi ve birlikte var oluunu da açıklamaktadır (Haris vd., 2004, s.215-216). Kültürel farklılık kavramı tanımından da anlaıldıı gibi farklı kültürel geçmie sahip olmak, yaama ve ilikilere farklı deerler ve anlamlar yüklemek, farklı beklenti ve isteklere sahip olmak, farklı algılama ve deerlendirmelerde bulunmak anlamına gelmektedir. Dier bir ifade ile kiiler arasında sahip oldukları kültürel özellikler nedeni ile birbirine benzememe söz konusu olmakta ve bu ilikilere yansımaktadır. Uluslararası iletmelerin söz konusu bu kültürel farklılıklara stratejik yönetim ve pazarlama planlarında yer vermeleri yeterli olmamakta, iletmenin müterilerine ve müterilerin iletmeye ulamasında önemli bir nokta olan web sitesinin tasarımında da kültürel boyutların dikkate alınması önem kazanmaktadır. Örnein web sitesinde kullanılan dil, kültürü yansıtan bir ayna gibidir. Dil ile oluturulan mesajların anlamlandırılması tamamı ile dilin doru olarak anlaılması ve yorumlanması ile ilgilidir. Bu noktada dil hakimiyeti, sözcüklerin basit bir ekilde tanınması ve algılanmasından daha fazla bir anlam taımaktadır.
- 181 - (Sofyalıolu ve Akta, 2001, s.84). Görüldüü gibi, web sitesinin tasarlanmasında dil farklılıı dahi hedef kitleye ulamada ve doru olarak algılanmada oldukça etkili olmaktadır. Kültürler arasındaki farklılıklara ilikin çok sayıda aratırma gerçekletirilmitir. Bu aratırmalar içinden Trompenaars ve Hampden-Turner, Geert Hofstede, Ronen- Shenkar, Edward Hall tarafından gerçekletirilen çalımaların literatürde kültürel farklılıklara ilikin boyutların açıklanmasında youn olarak kullanıldıı görülmektedir. Trompenaars ve Hampden-Turner, kiilerin çevresinin iliki ve etkileimlerle çevrelendiini, bu ilikilerinde etik ikilemlerin yönetimi sırasında bireycilie karıt çoulculuk, evrensellie karıt özgünlük, tarafsız ilikilere karılık duygusal ilikiler, özel ilikilere karılık genel ilikiler, kazanılmı güce karı kazanılmı baarı olmak üzere be temel deer boyutunun bulunduunu ifade etmektedir (Trompenaars ve Hampden-Turner, 1998). Edward Hall, kültürler arasındaki farklılıkları anlayabilmek için kültürlerin üyelerinin iletiim davranılarının incelenmesi sonucunda, kültürün iletiime katılan bireylerin neye dikkat edip neyi ihmal edeceklerini belirlediini, farklı kültürlerin enformasyon yükünü kaldırma açısından birbirlerinden farklılık gösterdiini balamlama süreci ile açıklamaktadır. Buna göre, kültürleri kii ile dı dünya arasındaki seçicilik derecesine balı olarak geni ya da dar balamlı olarak nitelendirmektedir. Geni balam lı iletiim enformasyonun çounun iletiimin gerçekletii fiziki balamda veya alıcıda bulunduu ve azının kodlanarak verildii iletiim olarak tanımlanmaktadır. Dar balamlı iletiim bunun tam tersidir ve enformasyonun çou açık olarak gönderilen koda yüklenmitir. Hall geni ve dar balam cetvelinin bir ucunda Almanlar ve skandinavlar ın dier ucunda ise, Çinliler in bulunduunu belirtmektedir. Dier kültürler bu cetvel üzerinde farklı noktalarda bulunmaktadır (Kartarı, 2006, s.58-60). Geert Hofstede nin kültürel farklılıklar üzerinde gerçekletirdii çalıma geçmiten günümüze dein, en kapsamlı amprik çalıma olarak deerlendirilmektedir. Hofstede 1980 yılında uluslararası bir irket olan IBM in tüm dünyadaki çalıanlarına gönderilen ayrıntılı mülakat ve anketler ile farklılıkları belirleyerek bu farklılıkları dört temel boyutta ifade etmektedir (Hofstede, 2001, s.9-24 ; Singh ve Pereira, 2005): Güç mesafesi: Güç mesafesi, bir toplumun bireylerinde ve örgütlerinde gücün eit olmayan bir biçimde daılımı ile ilgilidir. Gücün bir toplumun bireyleri arasında neden olduu mesafe, o toplumun deerleri ve normları ölçüsünde gerçeklemekte ve toplum tarafından benimsenen güç düzeyindeki farklılıklar zaman içerisinde içselletirerek kurumsallamaktadır. Düük bir güç uzaklıı kademelenmesi vatandaın güç ve zenginlik farklarına toplumun önem vermediini gösterir. Güç mesafesi yüksek ülkeler Malezya, Filipinler, Meksika, Venezualla, Çin iken, güç mesafesi düük ülkeler ise, Avusturya, srail, Danimarka, rlanda, Norveç olarak ifade edilebilir.
- 182 - Belirsizlikten kaçınma: Belirsizlikten kaçınma, bir toplumun kuku uyandıracak durumlar karısında kendini tehdit altında hissetme, kurallar ve dier güvenlik önlemleri yoluyla bunları engelleme çabalarının derecesini gösterir. Belirsizlikten kaçınma özelliinin yüksek olduu toplumlarda insanlar, genelde istikrar aramakta, belirsiz, açık olmayan ve yazılı kurallarda yeri bulunmayan, üpheli ve riskli durumlardan korkmakta ve çekinmekte; otorite, hiyerari, yazılı ve resmi kurallara sıkı sıkıya balı kalarak kendilerini güvence altına almak istemektedir. Belirsizlikten kaçınma düzeyi düük olan kültürlerin ise, daha düük stres düzeyleri ve daha zayıf egoları olup, fikir ayrılıını kabul etme dereceleri yüksektir. Belirsizlikten kaçınma düzeyi yüksek ülkeler olarak, Yunanistan, Portekiz, Uruguay, Belçika, Japonya; belirsizlikten kaçınma düzeyi düük ülkeler Singapur, Danimarka, sveç, ngiltere olarak ifade edilebilir. Bireycilik ve Ortaklaa Davranı: Bireycilik, birey ve topluluk arasında toplum içinde hakim olan ilikiyi tanımlamakta ve bu durum insanların birlikte yaama biçimine yansımaktadır. Bireyciliin benimsendii toplumlarda bireyler arasındaki ilikiler zayıftır. Her bireyin kendi ilgi alanı ve çıkarları dorultusunda davranması beklenir. Ortaklaa davranıta ise, toplum üyeleri arasındaki balar güçlüdür. Toplumun ve üyesi olunan her grubun çıkarları öncelikle dikkate alınır. Bireycilik boyutu yüksek olan ülkeler Amerika, Avusturalya, ngiltere, Kanada, Yeni Zelanda; ortaklaa davranı boyutu yüksek olan ülkeler Guatemala, Ekvador, Panama, Venezualla, Kolombiya, Endonezya dır. Erillik ve Diillik: Erillik ve diillik, bir toplumda geçerli ve baskın olan deerlerin ne oranda erkee veya kadına özgü olduunu ifade etmektedir. Erillik ve diillik, baarı, rekabet, meydan okuma, kazanma, güçlü olma gibi erkee özgü olduu savunulan deerlerin; yaama kalitesi, ibirlii, hizmet, güçsüzlere yardım, sıcak ilikiler ve affedicilik gibi kadına özgü deerlere ne derece baskın olduu ile ilgilidir. Erillik düzeyi yüksek olan ülkeler; Japonya, Avusturya, Venezualla, talya, Meksika iken, diillik düzeyi yüksek olan ülkeler; sveç, Norveç, Hollanda, Danimarka, Finlandiya olarak ifade edilmektedir. WEB STELERNDE KÜLTÜREL ADAPTASYON YAKLAIMI nternette irketlerin ve markaların var oldukları alanlar olan web sitelerinin, global bir dünyada yaamakla birlikte sahip oldukları kültürel yapının getirdii deerler, inançlar ve kurallardan etkilenerek yaamlarını biçimlendiren hedef kitleleri etkileyebilmesi için site içeriklerinde kültürel adaptasyona gidilmesinin daha etkili sonuçlar dourabilecei görülmektedir. Web sitesindeki mesajların yerel kültürlere göre uyumlatırılması, özellikle eriimde daha az engelin olması, daha çok müteri seçeneinin bulunması gibi avantajlar salaması özellii ile tasarımda dikkatin bu alana doru yönlendirilmesinde son derece etkili olmaktadır. ster soysal ister i yaamında
- 183 - kiilerarası ilikilerde elektronik iletiim oranı artıyor olsa da, kültürel unsurlar hala hissedilmek istenmekte ve ortak bir balamda bulumak hedeflenmektedir. Web sitesinde standardizasyon yaklaımı, bölge, kültür ve sınıf farkı göz önüne alınmadan alıcıların birbirleriyle ortak iletiim kurabildikleri elektronik bir dil ile konuabilmelerini ifade etmektedir (Sinkovics, Yamin, Hossinger, 2007, s.221-222). Singh ve Boughton a göre, standardize edilen web sitesi, hem yerli hem de uluslararası kullanıcılar için aynı içerik ve aynı dilde unsurları içermektedir. Çevrimiçi standardizasyon maliyet tasarrufu salarken, web sitesinin adaptasyonu, potansiyel olarak pahalı giriimler olarak kabul edilmektedir (Sinkovics, Yamin, Hossinger, 2007, s.223). Farklı toplumların kültürlerini korumak için yerli kültürlere özgü olarak web sitelerinin yerelletirilmesi tercih edilebilmektedir. Web sitelerinin standardize edilmi biçimleri farklı kültürlere özgü tüm kullanıcılar için tasarlandıında, kullanıcı memnuniyetsizliklerinin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu tarz web sitelerinin kullanıcıları, web sitesinden rahatsızlıklarını dile getiren mesajlar yollayabilmekte ya da beklenmeyen/istenmeyen davranılar ortaya koyabilmektedir. Kullanıcıların kültürel farklılıklarını birbirine uygun hale getirmenin bir dier yolu, tüm kültürel içeriklerin bir web sitesinde sunulmasını ifade eden uluslararasılatırma uygulamalarını adapte etmektir. Söz konusu bu son yaklaım, baarılı bir web sitesinin yaratılmasını engellemekte ve site tasarımları oldukça etkisiz ve donuk olarak deerlendirilebilmektedir (Al-Badi, Naqvi, http://www.aabri.com/manusc ripts/09211.pdf, s.2). Adapte edilmi/uyumlatırılmı web siteleri spesifik olarak belirli alan kodları ve uzantılar biçiminde sunulmaktadır. Bu siteler de (Almanya),.com (ABD) ve.co.uk (ngiltere) gibi ülkenin özel tek kaynak belirleyicileri (URL leri) ile yansıtılan spesifik ülke ablonlarıdır. Buna ek olarak ülkelere özgü siteler, ana irket siteleri düzeyinde gözle görülür biçimde bir yer tutmakta ve kültürel özgünlüe daha çok dil balamında detaylı bir dikkat çekmektedir. Kültürel adaptasyon web sitesinin etkinliini gelitirmek açısından avantajlar sunmaktadır. Web sitesinin interaktiflii kültürel adaptasyonun bir derecesini içermektedir ve bu durumda kültürel adaptasyon alıcı/satıcı diyalogunun devam ettirilmesi ve güçlendirilmesi açısından faydalı olmaktadır. Kültürel olarak adapte edilmi web sitelerinin sergilenmesi, hedef tüketicilerle etkileimi arttırmakta, aynı zamanda da çevrimiçi temasın sıklıı etkili iletiim sonucunu da olası kılmaktadır (Sinkovics, Yamin, Hossinger, 2007, s.223). Günümüzün globalleen dünyasında ülke sınırlarıyla kültürün sınırlandırılması tutarsız ya da çelikili bir durum ortaya koymaktadır. Bu nedenle, kii yaadıı yerin sahip olduu kültüründen etkilense bile, dier taraftan da dier ülkelerin geçmiten gelen yaanmılıkları gibi ana vatanın ya da yaanan bölgenin kültürel geçmiinin ortaya koyduu getirilerden büyük oranda ve birebir olarak etkilenmektedir. Dolayısıyla web sitelerinin eriilebilirlii ve sitenin kullanımı açısından önemli olan, sitenin temel çatısını oluturan kullanıcı ara
- 184 - yüzlerinin ekillendirilmesinde söz konusu kültürel unsurların göz önüne alınarak çalımaların yapılmasıdır (Reinecke, Bernstein, http://ieeexplore.ieee.org/ stamp/stamp.jsp? arnumber= 01631298). Bir web sitesinin içeriinin algılanmasında kültürel etkilerin önemi, literatürde özellikle kullanıcıların siteyi nasıl gördüü ve etkileim kurduunu belirleyen çok önemli tasarım unsurları olan ara yüz tasarımları ele alınmaktadır. Bu balamda web sitesinde kullanılan renkler, grafikler, iaretler ve yerleim gibi unsurlar dünyanın farklı yerlerindeki farklı ya, eitim seviyesi, etnik ve bölgesel kökendeki insanlar için farklı anlamlar içerebilmektedir. deal olan, web sitesinin konum, dil ya da kültürel unsurlar göz önüne alınmaksızın herkes tarafından kullanılabilir olmasıdır. Bir web sitesinin kullanılabilir olması için, web site içerikleri kullanıcılar tarafından iyi bilinen unsurlara uyumlu olarak tasarlanmalıdır (Al-Badi, Naqvi, http://www.aabri.com/manusc ripts/09211.pdf, s.3). Web sitesi iletmenin ürün ve hizmetleri ile ilgili bilgileri aktarmada bir iletiim noktası olduundan yüksek düzeyde etkileim olanaı yaratması gerekli görülmektedir. Web sitesinin içeriinin tasarlanması online bilgi aktarma, logosu, müteri ilikileri vb. özellikleri sunması ve hedef kitlenin site ile ilgili ulatıı sonuçları takip etmesi, müteriler ile ilgili geribildirimleri deerlendirmesi oldukça önemlidir (Simeon, 1999, s.298). Web siteleri ülkelere göre kendi gerçekliini yaratmalı ve bir diyalog kurabilmek için aynı dilden konumayı baarabilmelidir. Farklı müterilerin farklı ihtiyaçlarının olduunun düünülmesi ve buna ilikin düzenlemelerin yapılmı olması da müteriye verilen deerin ve önemin bir göstergesi olduu için olumlu bir etki yaratmaktadır. Web sitesindeki fotoraflardan ses öesine kadar içerikle ilgili tüm unsurlar kullanıcılarla yüksek düzeyde bir etkileim yaratmayı amaçlamalıdır. Farklı ülkelerden müteriler kültürel alt yapıları birbirinden farklı olduu için, web sitesi ile ilgili güvenlik, ürün bilgisi, müteri hizmetleri, alıveri olanaı vb. çok sayıda farklı beklentiye sahip olmakta ve bu iletme ile ilgili imaj algısında da belirleyici olabilmektedir. Kiilerin algıları tamamıyla çevreden gelen uyarıcıları seçmeleri, filtrelemeleri ve organize ederek anlamaları ile dorudan ilgilidir. Bu noktada bir kiinin kendisine yönelik uyaranlardan birini doru olarak anlayabilmesi için öncelikle seçicilii salamı olması gereklidir. Algılama tamamı ile kiinin yaadıı çevrenin etkisi ve edindii kültürel birimle yakından ilgilidir. Bu anlamda da kiinin algı dünyasına girmeyen mesajlarla karılaması, bu mesajları algılamaması anlamına gelmektedir. Kiinin web sitesinde algılamasını belirleyen unsurlar dil, renkler, alan düzenlemesi, çeviri, metin uzunluu, semboller, iaretler eklinde ifade edilebilir (Singh ve Pereira, 2005, s.31-35). Web sitesinde aktarılan bilgilerin hedef kitle tarafından algılanması ve yorumlanması için kültürel boyutlar da oldukça önemlidir. Kültürel boyutlar, toplumdaki bireylerin kendilerine ulaan mesajları ne ekilde aldıı ve açıkladıı ile dorudan ilgili olup, mutlaka dikkate alınması gereklidir. Bu dorultuda yüksek düzeyde belirsizlii olan bir ülkede müteriler ile online müteri destei salanması
- 185 - müterinin sormak istediklerine anında yanıt bulabilmesi açısından önem taımaktadır. Bununla birlikte yüksek düzeyde belirsizlik olan bir toplumda web sitesinde eriim ve dolaım olanaklarının tam olarak salanması gerekmektedir. Örnein, detaylı bir site haritası, resimler, mesaj gönderme, bakalarına önerme butonları belirsizlii azaltarak kiilerin web sitesinde rahat dolaımına olanak yaratmaktadır. Yüksek düzeyde belirsizlik özellii gösteren kullanıcılara ilikin olarak gelenekler ve geleneksel özelliklerin web sitesinde yer alması, aynı zamanda bölgesel alı veri yerleri, bölgesel ofislere ilikin bilgilerin verilmesi güven yaratmak açısından önemlidir. Bununla birlikte web sitesinde bölgesel metaforlar, kelimeler, normların yer alması kiilerin deer vermesini salayarak belirsizlii azaltmaya yardımcı olabilmektedir. Web sitesinin güvenilir olduu vurgusu ve firmanın riski azaltmak istei ise ücretsiz dosya indirme, ücretsiz kuponlar, dergilerin müteriye sunulması gibi çeitli olanaklar yoluyla yaratılmaktadır. Güç mesafesi yüksek ülkelerde hiyerarik yapı ve hiyerarinin getirdii stres yüksektir, bu nedenle yazılı iletiim ve normlara dikkat etmek gereklidir, aynı zamanda fikir liderlerine danıabilecekleri ve ulaabilecekleri butonların olması çok önemlidir. Statüler ve kiilerin pozisyonları önemli olduundan firmanın web sitesinde CEO, bölüm koordinatörleri ile ilgili bilgiler ve ulaılabilecek adreslerin yer almasına dikkat edilmelidir. Yüksek düzeyde güç mesafesi olan toplumlarda vizyon belirlemesi oldukça önemlidir. Ortaklaa davranı boyutu yüksek olan ülkelerde web sitesinin özelliklerinde forumlar, kulüpler, topluluklar; kiilerin birbirleri ile iletiim kurması, fikirlerini, görülerini ve duygularını paylamaları için önemli ortamlar olarak kabul edilmektedir. Ortaklaa davranıa önem veren ülkelerde sosyal becerilerin gelimesine oldukça dikkat edilmekte, bununla birlikte bu ortaklık noktaları kiilerin birbirlerine destek vermeleri ve sempati gelitirmelerini salamaktadır. Örnein; Japon firmalarının web sitelerinde ortaklaa davranı özelliini ön plana çıkaran fotoraf kulüpleri, chat odaları, online forumlar paylaım noktaları olarak yer almaktadır. Ortaklaa davranı özellii olan ülkelerde aile baları ve aile güvenlii çok önemlidir. Bu anlamda web sitesinde de aile ve biz kavramları önem kazanmakta, i ortaklıkları, birlikler ve kiilerarası ilikilerin desteklendii görülebilmektedir. Ortaklaa davranı boyutunun yüksek olduu ülkelerde web sitelerinde sadakat, normlara ve kurallara uyma önem kazanmakta ve bu nedenle web sitesinde firmaların sadakat puanlaması, müteri kulüpleri, web üzerinden puanlama programları yer almaktadır. Aynı zamanda ülkede yer alan ilgili ulusal web sitelerine linkler verilebilmekte ve buna ilikin olarak müterilerin bulundukları bölge ile ilgili ulusal gurur noktaları, tarihsel baarılar, tarih ve rol modelleri aktarılmaktadır (Singh ve Pereira, 2005). Bireysellik boyutu yüksek olan ülkelerde kiisel kimlik ve kiisellii korumak çok önemlidir. Kiiler kiisel bilgilerinin dier kiilerle paylaılmasından ve internet üzerinde paylaımlar yaratmaktan holanmamaktadırlar. Örnein MSN,
- 186 - Yahoo, Amazon gibi web siteleri kullanıcılara özel alan salama özellii ile bireysellii hissettirmektedir. Firmalar web sitelerinde müterilerine bireysellik yaklaımı ile kiiselletirilmi haberler iletilmekte, hava ile ilgili bilgiler, stok miktarları, hediye imkânları salanmaktadır. Erillik düzeyi yüksek olan ülkelerde web sitesinde baarılar, performans, gerçekçilik, macera, cinsiyet rolleri yer almalıdır. Bu nedenle özellikle firmaların web sitelerinde ürünlerinin etkinliini gösteren ürünün kalitesi, performansı, hızı, gücü gibi özellikler belirtilmelidir. Erillik düzeyi yüksek bir web sitesinde elence ve heyecan da temel bir unsur olarak kabul edilmekte ve bu balamda oyunlar, soru-cevap bölümleri, karikatürler ve hikâyelerin yer alması uygun görülmektedir. Cinsiyet rolleri, web sitesinde ve reklamlarında kesin bir ayrım biçiminde hissedilmektedir. Aynı zamanda baba-oul ve anne-kızı arasındaki ilikilerin yansıtılması söz konusudur (Singh ve Pereira, 2005). Diil kültürler de yüksek balamlı kültürel özelliklerle aynı özellikleri taımaktadır. Diil kültürlerde web sitesinde semboller ve sözsüz iletiim öeleri çok fazla kullanılmakta, genellikle durumlar içinden anlamlar çıkarılabilmektedir. Sözel ifadeler kullanıldıında genellikle dorudan olmayan, belirsiz anlatımlar seçilmektedir. Web sitelerinde kültürel adaptasyonla ilgili yapılan çalımalar göstermektedir ki; daha fazla satın alma niyeti, web sitesine yönelik daha olumlu tutumlar ve kullanım kolaylıının artması açısından, farklı kültürlerin ihtiyaçlarına cevap veren kültürel adaptasyon uygulamaları kullanıcı memnuniyetini arttırmaktadır. Web sitesine yönelik e-müteri memnuniyetinin ölçülmesi ve web sitesi kalitesinin belirlenmesinde etkili olan e-hizmet, e-bilgi ve e-sistem kalitesi unsurları, kültürel unsurlarla uyumlu bir ekilde birletirilirse, özellikle farklı kültürel özellikteki belirli grupların hedeflendii uygulamalarda baarıya ulamada etkili olmaktadır (Singh, Baack, Kundu, Hurtado, 2008, s.173). Web sitesinde hangi bilginin nasıl sunulduu, sitede dolaım ve bilgiye ulamada kullanıcılara sunulan ipuçları ve rehber unsurların varlıı olarak tanımlanabilecek olan sitenin kullanılılıının yerel kültürün niteliklerine özgü ve uygun olarak hazırlanması kullanıcıların memnuniyet düzeylerinin artması ve siteye tekrar yönelmeleri üzerinde etkili olmaktadır. Toplumun teknolojiyi kullanım biçimleri, nedenleri ve teknolojinin ne düzeyde kullanıldıı ve var olan teknolojik alt yapı ile teknoloji suçlarının denetim altına alınma biçimleri de web sitesinin kullanıcılarına sunacaı memnuniyet üzerinde etkilidir. Kültürel farklılıklar; kullanıcıların demografik, psikolojik ve sosyo-kültürel özelliklerinde ve bu balamda da internet kullanım tercihleri, alıkanlıkları, web sitelerinden elde etmeyi umdukları bilgiler, sitenin tasarım unsurları, kiisel bilgi güvenlii ve etkileim gibi bilgi, sistem ve hizmet kalitesi unsurlarındaki beklentilerinde de farklılıklar yaratabilmektedir. Bu nedenle web site içeriklerinde baarılı yerelletirmelerin yapılabilmesi için ülke özellikleri ve kullanıcı profillerinin de göz önüne alınması gerekmektedir. Söz konusu kullanıcı profillerinin belirlenmesi durumu, aynı zamanda da web sitesinin faaliyet alanını
- 187 - belirleyecek stratejik hedefler ve amaçların kullanıcı istek ve beklentilerine uygun olarak tasarlanabilmesi açısından da önem taımaktadır. ULUSLARARASI LETMELERN WEB STELERNN ÇERKLERNE YÖNELK KÜLTÜREL ANALZ Uluslararası alanda faaliyet gösteren uluslararası iletmelerin web sitesi tasarımında kültürel boyutların adaptasyonunun gerçekletirip gerçekletirmediklerini ya da ne düzeyde gerçekletirdiklerini belirlemek amaçlanmaktadır. Bu çalımada Singh, Zhao ve Hu tarafından Japonya, Amerika, Hindistan ve Çin orjinli irketlerin web site içeriklerinin kültürel analizinde kullandıkları boyutlar temel alınmıtır. Web sitesinin içeriklerinin kültürel analizinde Hofstede in Kültürel Boyutları (ortaklaa davranı-bireycilik, güç mesafesi, belirsizlikten kaçınma, erkeksilik- kadınsılık) detaylı olarak alt kategorilerle ele alınmaktadır. Tablo 1 de analizde kullanılan söz konusu boyutlar ve alt kategorileri açıklanmaktadır. Boyut: Ortaklaa Davranı (Collectivism) Kategoriler: Topluluk likileri: Topluluk kuralları, toplulua geri dönüüm ve sosyal sorumluluk politikalarının varlıı ya da yokluu Kulüpler ya da Sohbet (Chat) Odaları: Üye kulüpleri, ürün temelli kulüpler, irket çalıanları ile sohbet, ilgili gruplar ile sohbet, mesaj panoları, tartıma grupları ve canlı konuma olanaklarının varlıı ya da yokluu Bültenler: Çevrimiçi üyelik, magazinler ve bültenler. Aile Teması: Aile fotorafı, çalıanların/takımların fotorafları, çalıan takımlardan söz etmek, vizyon ifadelerinde ya da sitenin herhangi baka bir yerinde takımlara ve ortak çalıma sorumluluklarına dikkat çekmek, aile olarak tüketicilere vurgu yapmak. Ulusal Kimliin Sembol ve Resimleri: Bayraklar, tarihi eserlerin resimleri, ülkenin özgünlüünü ifade eden resimler, ikonlar, ekiller gibi biçimlerdeki spesifik ülke sembolleri Sadakat Programları: Yaygın olarak kullanılan mil programları, spesifik ülkeler için irket kredi kartları ve tüketici sadakat programları, özel üyelik programları Lokal Web Sitelerine Linkler: Ülke lokasyonları, ilikili ülkelerin spesifik irketleri ve belirli ülkelerden dier lokal web sitelerine linkler
- 188 - Boyut: Bireycilik(Individualism) Boyut: Belirsizlikten Kaçınma (Uncertainty Avoidance) Boyut: Güç Mesafesi (Power Distance) Kategoriler: Mahremiyet Bildirimleri: Mahremiyet politikaları ve kiisel bilgilerin nasıl korunacaı ya da kullanılacaı ile ilgili bildirimler Baımsızlık Teması: Kendine güven, kendini tanıma ve baarıyı tanımlayan imaj ve temalar Ürünün Teklii: Ürünün temel satı vaadi ve ürün farklılatırma seçenekleri Kiiselletirme: Hediye önerisi, bireysel onay ya da kutlama ve web sayfasının kiiselletirilmesi gibi özellikler Kategoriler: Müteri Hizmetleri: Sıkça sorulan sorular, müteri hizmet seçenekleri, müteri temas ya da müteri hizmet e-postaları Dolaım Rehberi: Site haritaları, iyi görüntülenen linkler, resimler ya da butonlar biçimindeki linkler, ileri-geri ve aaı-yukarı dolaım butonları Geleneksel Tema: Bir ulus ile belirli bir irketin balılıı ya da hikayesine vurgu yapmak, kıdemlilere, geçmie, kültüre saygı ve hürmete vurgunun çok saygılı irket, gelenekleri canlı tutan irket, nesli için çalıan ve irket mirası gibi ifadelerle ortaya konulması Lokal Maazalar: Yerel ofisler, aracılar ve maazalar için iletiim bilgilerine deinilmesi Yerel Terminoloji: Web sayfasında kullanılan kelimelerde tercüme olmaksızın lokal deyimlere, ülkenin kültürüne has metaforlara, sözcük oyunlarına (cinaslara) yer verilmesi Ücretsiz Örnek Ürün Daıtımı ya Download: Ücretsiz dosya, program, ekran koruyucu, bilgi, örnek ürün/hizmet, kuponlar sunulması, ücretsiz üyelik yada ücretsiz hizmet bilgisi verilmesi Ücretsiz Müteri Hatları: Günün her saati aranabilen ücretsiz telefon hatlarının bulunması Kategoriler: irketin Hiyerarik Yapısı Hakkında Bilgi: irket çalıanlarının mevkileri/dereceleri, organizasyon eması ve irket yöneticileri hakkındaki bilgiler. CEO nun Fotorafları: Endüstride görev yapan önemli kiilerin ya da yöneticilerin fotorafları Kalite Güvencesi ve Ödülleri: Kazanılan ödüllerin, kalite güvence bilgileri ile uluslararası ve yerel kurulular tarafından verilen sertifikaların belirtilmesi
- 189 - Boyut: Erkeksilik (Masculinity) Vizyon ifadeleri Sahip Olunan Çekici Olgu ve Durumlar ile Gurur Duymak: Web sitesinde tatmin olan kullanıcıları göstermek, ürün kullanımını moda olarak tasvir etmek ve bir gurur tablosu oluturacak referans kiilere yer vermek. Uygun ve Doru Ünvanlar: irketteki önemli kiilerin ünvanlarının doru tanımlanması, iletiim bilgilerinde çalıanların ünvanlarına yer verilmesi ve organizasyon emasında çalıanların ünvanlarının tanımlanmı olması Kategoriler: Testler ve Oyunlar: Web sitesindeki oyunlar, testler, elenceli uygulamalar, ipuçları, püf noktaları, tarifler ve dier elenceli içerikler. Gerçekçilik Teması: Web sitesinde daha az fantastik unsurlar ve imajların yer alması ve gerekli bilgilerin sunulması Ürün Etkililii: Sürekli ve kalıcı bilgi, kalite bilgisi, ürünlerin nitelik bilgileri ve ürün dayanıklılık bilgileri Açık Cinsiyet Rolleri: Kadınlara ve erkeklere ait sayfaların ayrılması, fiziksel ve duygusal destek rollerinde kadının betimlenmesi, telefon operatörleri, model, e ve anne konumunda kadının tasvir edilmesi, erkein maço, güçlü ve güç sembolü olarak betimlenmesi Tablo 1: Web çerik Analizinde Kullanılan Kültürel Boyutlar ve Kategorileri Kaynak: N Nitish Singh, Hongxin Zhao, Xiaorui Hu, Analyzing the Cultural Content of Web Sites: A Cross-national Comparision of Chine, India, Japan, and US, International Marketing Review, Vol. 22, No.2, 2005, s:144-146 Web sitelerinin içeriklerinin kültürel analizi kapsamında Türkiye de faaliyet gösteren uluslararası iletmelerin web siteleri Hofstede in Kültürel Boyutlar haritasında yer alan ülkeler arasından rastgele seçilmitir. Çalıma kapsamında web site içerikleri incelenen uluslararası iletmeler ve menei ülkeler; Coca-Cola (Amerika), Unilever (Fransa), Siemens (Almanya), Toyota (Japonya), Nike Women (ngiltere), Nokia (Finlandiya), Fiat (talya), kea (sveç), Seat (spanya) olarak belirlenmitir. Web sitelerinin içeriklerinin kültürel boyutlarının analizine yönelik bulgular tablolar halinde gösterilmekte ve detaylı olarak açıklanmaktadır. Topluluk ilikileri Bültenler COCA COLA Ortaklaa Davranı Kurumsal sosyal sorumluluk stratejileri ( iyeri, i alanı, çevreye ve topluma ilikin) Yıllık Kurumsal sosyal sorumluluk raporları, klim Deiikliine Karı Kopenhang Bildirisi Yıllara göre basın bültenleri, haberler ve etkinlikler
- 190 - Mahremiyet Bildirimleri Baımsızlık Teması Ürünün teklii irketin Hiyerarik Yapısı CEO nun fotorafları Kalite Güvencesi ve Ödüller Vizyon ifadeleri Müteri Hizmetleri Dolaım Rehberi Lokal Maazalar Yerel Terminoloji Ücretsiz/Örnek Ürün Daıtımı Bireycilik Yasal uyarı ve gizlilik butonları Dünyanın en deerli markası ile çalımak ister misiniz?, En beenilen irket, Olaanüstü geliim dünyası, Türkiye de ilk 5 te Yatırımcı ilikileri detaylı olarak verilmekte. Coca- Cola ya özgü terimler sözlüü ( Anadolu Efesi, CC, Coche Port vb.) oluturulmu. Merubat hakkında merak ettikleriniz, Coca Cola ürünleri hareketli resimler olarak yer almakta. Güç Mesafesi irketin organizasyon eması, pozisyonlar yer almakta. CEO nun fotorafları ve konumaları yer almakta. Kalite güvencesi ve ödüller ( En yi Çevre Performans Kategorisinde Enerji Verimlilii Ödülü, ISO 9001 Kalite Yönetim, ISO 14001 Çevre Yönetim, ISO 18001 Salıı ve Güvenlii Sertifikaları, Türk Gıda Sektörü lk Mükemmellik Ödülü, Mükemmellikte Yetkinlik Dört Yıldız Sertifikası, Etik Hesap verilebilirlik Türkiye Deerlendirilmesinde Türkiye Birincisi) Vizyon ifadesi,tarihçe ve Geliimi yer almakta. Belirsizlikten Kaçınma Coca-Cola Danıma Merkezi letiim Forumu ( tüketici, müteri, yatırımcı ), Sık sorulan sorular Site haritası, yi görüntülenen linkler, resimlere tıklanma, ürünlere, faaliyet raporlarına ilikin linkler, MKB e linkler ve raporlar. Bayilikler, faaliyet gösterdii ülkeler ve marka bilgileri Ülke bayrakları yer almakta ve ngilizce dil çevirisi yapılmakta. Raporlar e MKB ye ilikin faaliyet raporları indirme olanaı salanmakta. Erkeksilik Açık Cinsiyet Kadın operatör, erkek yönetici olarak gösterilmekte. Resimlerde Rolleri kadın genellikle arkada yer almakta. Gereklik Teması Ürüne odaklı bir yaklaım, raporlar, faaliyet alanları, haberler, etkinlikler olarak gerçeklik ön planda yer almakta. Ürün Etkililii Üründen çok markaya odaklanma söz konusudur. Tablo 2: Coca Cola Web Sitesi Kültürel çerik Analizi Sonuçları Kaynak: www.cci.com.tr Coca-Cola nın Türkiye web sitesi içerik açısından incelendiinde bireycilik ve güç mesafesi boyutuna yönelik kategorilerin etkili bir ekilde vurgulandıı görülmektedir. Özellikle bireycilik boyutunun ön plana çıkmasında baımsızlık teması ve ürünün teklii, güç mesafesi boyutunda ise irketin hiyerarik yapısı, CEO nun fotorafları ve mesajı, kalite güvencesi ve ödülleri,
- 191 - vizyon ifadesi, tarihçesi ve geliimi üzerinde detaylı bilgilerin olduu tespit edilmitir. Topluluk likileri Aile Teması Bültenler Lokal Web Sitelerine Linkler Mahremiyet Bildirimleri Baımsızlık Teması Ürünün teklii Vizyon ifadeleri Sahip olunan çekici olgu ve durumlar ile gurur duymak Müteri Hizmetleri Dolaım Rehberi Geleneksel Tema Test ve Oyunlar Gerçekçilik Teması Ürün etkililii Açık cinsiyet rolleri UNILEVER Ortaklaa Davranı Sosyal sorumluluk politikaları yer almakta, kısa öyküler ile sosyal sorumluluk projeleri iletilmekte. ( Sudaki Ayak zlerim, Gediz Deltası çin Uyanıyoruz) Aile fotoraflarda, aile ile birlikte çocuklar, aileyi yansıtan imajlar yer almakta. Çalıanlarımız butonu altında Farklılıkları ve Çalıanları Kucaklamak ifadesi ve projesi aktarılmakta. Haberler, Medya butonu. Global siteye link, Markalarla ilgili bölümlere linkler bulunmakta. Bireycilik Gizlilik bildirisi bulunmakta. Hayata canlılık katar, Sürdürülebilir bir dünya için çalııyoruz Markalarımız butonu, Ürünler tek olarak gösterilmekte, özellikleri ve kullanım koulları aktarılmakta. Güç Mesafesi Vizyon ve misyon ifadeleri belirtilmekte. Amaç ve ilkeler bölümünde gurur duyan ifadeler yer almakta. Belirsizlikten Kaçınma Bize Ulaın (e-posta), sıkça sorulan sorular butonu, Site haritası, Sitede gezinmeyi salayan eriim butonları yer almaları. Fransız Gıda irketi olarak I.Napolyon ile balantı kuruluyor. irketin tarihsel geçmii anlatılmakta. Erkeksilik Püf noktaları( piirmek, güzellik ve stil, evde), kiisel bakım ile ilgili bilgiler. Yüksek düzeyde Her bir ürün tek tek anlatılıyor, ayrı linkler balantı var. Cinsiyet rolleri çok açık bir biçimde sınıflandırılmı. Çocuklar ve kadınlar ön planda fiziksel ve duygusal özellikleri aktarılmakta. Erkek modern bir e, baba olarak konumlandırılmaktadır. Tablo 3:Unilever Web Sitesi Kültürel çerek Analizi Sonuçları Kaynak: www.unilever.com.tr
- 192 - Bir Fransız markası olan Unilever in Türkiye web sitesi incelendiinde, ortaklaa davranı boyutu, belirsizlikten kaçınma ve erkeksilik boyutunun ön planda olduu tespit edilmitir. Ortaklaa davranı boyutunda hem müteriler hem de çalıanlar için aile temasının vurgulandıı görülmekte, erkeksilik boyutunda ise gerçekliin önemli olduu, cinsiyet rollerinin açık bir biçimde görüldüü belirlenmektedir. SIEMENS Ortaklaa Davranı Topluluk likileri Kurumsal sosyal sorumluluk ( Kültür, sanat, çevre, topluma katkı, çalıanlarımıza katkı, gençler için), Kurumsal Sosyal Sorumluluk 2006 raporu) Aile Teması nsan kaynakları politikası, Çalıanlara katkı programları, Salık merkezinden görüntüler, Siemens Evi ( dostluk edinen çalıanları bir araya getirmekte) ile turnuvalar düzenlenmekte, Siemens Vakfı ( emekli üyelere yardım salamakta), Sosyal kulüpler ( Ahap boyama, resim, fotorafçılık vb.), Spor ( Yaz ve Kı festivalleri), Siemens A.. Kartal Kampüsü Spor Merkezi Bültenler Sektörel haberler, e-bülten, e-dergi, Gelecek ve Trendler Ulusal kimliin sembolleri Lokal Web Sitelerine Linkler Dergisi, Güvercin Dergisi Siemens Türkiye sayfasında stanbul Boazı görüntüsü ve Türk Bayraı yer almakta, Türkiye nin geleceine yatırım yapmaya devam ediyoruz. Global Siemens sitesine link, Fujitsu vb. alt markalarına linkler yer almakta. MahremiyetBildirimleri Baımsızlık Teması Ürünün teklii irketin Hiyerarik Yapısı Kalite Güvencesi ve Ödülleri Sahip olunan çekici olgu ve durumlar ile gurur duymak Bireycilik Privacy policy yer almakta. Siemensi dünya lideri yapıyoruz, Siemens kuruluundan bugüne yenilikçilikle gelecei ekillendirmitir, Güçlü kadrosu ile hizmet sunmaktadır. Tüketici ürünleri tıklandıında ürünler ile ilgili bilgiler yer almakta. Siemens ürün ve hizmet çözümleri, siem@rket e-pazar yeri ve fiyat listeleri Güç Mesafesi irketin hiyerarik yapısı ve organizasyon hakkında bilgiler yer almakta, bölgesel organizasyon eması ve adresleri yer almakta, CEO nun sözleri yer almakta. Türkiye Genel Müdürü resmi ve iletiim bilgileri bulunmakta. Kalite belgeleri bulunmakta ve çıktısı alınabilmekte. Çalıanlarına salık merkezi ve faaliyetler sunmakta ve gurur ifadeleri yer almakta. Lider bir kurulu olma temasına vurgu yapılmakta, Kurumsal kimliimiz, küresel sorumluluumuzdur, bilgilerimiz ve çözümlerimiz daha iyi bir dünya yaratılmasına yardım etmektir. Belirsizlikten Kaçınma
- 193 - Müteri Hizmetleri Dolaım Rehberi Geleneksel Tema Lokal Maazalar Yerel Terminoloji Ücretsiz MüteriHattı Test ve Oyunlar Gerçekçilik Teması Ürün etkililii Açık cinsiyet rolleri Sıkça sorulan sorular her markanın altında yer almakta, temel servis ve bakım hizmetleri çarı merkezi, e-posta acilservis@siemens.com, mesajın iletilmesi gereken kiinin mesaj kutusu açılmakta. Site haritası, arama butonu, hızlı eriim mikro site rehberi bulunmakta. Buton ve yazılar üzerinden linkler açılmakta. Siemens Dünya daki tarihçesi, yıllara göre geliim ve çalımalar aktarılmakta. Türkiye deki geliim sürecinde Osmanlı mparatorluu ile balantılar kurulmakta. Lokal maazalara eriim bulunmakta. Boaz köprüsü, Türkiye bayraı. ngilizce çeviri butonu yer almakta. Ücretsiz teknik destek çarı merkezi yer almakta. Erkeksilik Sitenin tasarımı ile ilgili testler yer almakta. climate change ile ilgili ses ve animasyon birlikte kullanılmakta. A-Z ye ürünler ve ürünlerin özellikleri tıklandıında ayrı sitelerde aktarılmakta. Salık merkezlerinde, iyerinde bilim adamı olarak erkek, kadın ise operatör olarak yer almakta. Tablo 4: Siemens Web Sitesi Kültürel çerik Analizi Sonuçları Kaynak: http://w1.siemens.com/entry/tr/tr Bir Alman markası olan Siemens Türkiye web sitesi incelendiinde güç mesafesi, bireycilik ve belirsizlikten kaçınma boyutlarına odaklanıldıı görülmektedir. Bununla birlikte, ortaklaa davranı boyutunun sitede detaylı bir ekilde tanımlandıı ve önem verildii de tespit edilmitir. Siemens Türkiye web sitesi incelendiinde çalıanlara yönelik sosyal kulüpler aracılıı ile kurulan birliktelik, çalıanlara katkı programları, Salık Merkezi, Siemens Evi vb, sosyal sorumluluk faaliyetleri ortaklaa davranı boyutunun youn olarak ele alındıını göstermektedir. Bununla birlikte ortaklaa davranı boyutunu destekleyen faaliyet gösterilen ülkenin ulusal sembollerinden biri olan Boaz köprüsü fotorafı ve Türk bayraı ana sayfada yer almaktadır. Siemens web sitesinde ayrıca belirsizlikten kaçınma boyutunu destekleyen geleneksel tema kategorisinde yer alan Dünya ve Türkiye de markanın tarihsel geliim süreci aktarılmaktadır. Bireycilik boyutu açısından ise, baımsızlık temasını iaret eden ifadeler ve ürünün tekliine yönelik detaylı bilgiler sunulmaktadır. Topluluk likileri TOYOTA Ortaklaa Davranı Çevre politikası, çevre faaliyetleri, kalite politikası, i salıı ve güvenlii ilkeleri yer almakta. Toyota Otomobil Müzesi, Endüstri ve Teknoloji Müzesi, Toyota fund for Europe projeleri yer almakta.
- 194 - Aile Teması Bültenler Lokal Web Sitelerine Linkler Mahremiyet Bildirimleri Baımsızlık Teması Ürünün teklii irketin Hiyerarik Yapısı Kalite Güvencesi ve Ödülleri Sahip olunan çekici olgu ve durumlar ile gurur duymak Müteri Hizmetleri Dolaım Rehberi Geleneksel Tema Lokal Maazalar Yerel Terminoloji Vizyon ve misyon ifadeleri bulunmakta, Kilometre taları adı altında tarihçesi aktarılmakta, Toyota Avrupa organizasyon eması gösterilmekte, çalıanlarına yönelik politikası insana saygı olarak belirtilmekte, ibirlii yaratmak ve sürdürmek ilke olarak açıklanmakta. Basın bültenleri görselleri ile birlikte ayrı ayrı verilmekte. Modellere, ülke sitelerine, Toyota Satı ve Pazarlama Birimlerine, Toyota Global, Toyota Avrupa linkleri yer almakta. Bireycilik Kullanım koulları ifade edilmekte. Global Vizyon 2020 de doa ve endüstrinin geliimine katkısı aktarılmakta. Üretim sistemi detaylı bir biçimde aktarılmakta, Üretilen modeller görsel olarak sunulmakta. Güç Mesafesi irketin hiyerarik yapısı ve organizasyon eması yer almakta, irketin yöneticileri hakkında bilgiler aktarılmakta. Kalite politikası ve hedefleri bulunmakta, Kalite anlayıı ve ödülleri gösterilmekte. Sahip olunan durumlar ile gurur duyulmakta, felsefesi ve uygulamaları ile hem topluma hem de ekonomiye katkıları olduu ifade edilmekte. Belirsizlikten Kaçınma Bize Ulaın, Bayimiz Size Ulasın, e-mail, fabrika krokisi yer almakta. Site haritası, yukarı-aaı butonu, resimlerden linkler yer almakta. Kurucusuna hürmet ve saygı, Japonya ya balantılar bulunmakta, Japon felsefesi açıklanmakta. irkete katkısı olan kiilerin fotorafları ve bu kiilere ithaf edilen teekkür ifadeleri yer almakta. Toyota way adı ile Kaizen felsefesi, saygı, birliktelik, takım çalıması, sürekli geliim açıklanmakta. Japonca terimlerle Japon kültürüne ilikin çalıma biçimi ifade edilmekte. Toyota Türkiye Pazarlama Satı, Bayilerimiz yer almakta. Ana sayfada Kurucusunun sözleri Türkçe ve Japonca olarak verilmekte, ngilizce linkler bulunmakta. Erkeksilik Site gerçekçilik teması üzerine kurulmakta. Gerçekçilik Teması Ürün etkililii Açık cinsiyet rolleri Tablo 5: Toyota Web Sitesi Kültürel çerek Analizi Sonuçları Kaynak: www.toyota.com/tr Ürünler ve üretim süreçleri aktarılmakta. Erkek fotorafları ve erkek meslekleri sunulmakta. Bir Japon markası olan Toyota web sitesi ortaklaa davranı ve belirsizlikten kaçınma boyutlarının detaylı bir ekilde vurgulandıı görülmektedir. Bir Japon iletmesi olan Toyota ortaklaa davranı boyutu açısından deerlendirildiinde topluluk ilikileri kategorisinde sosyal sorumluluk
- 195 - politikalarını ve sosyal sorumluluk faaliyet ve projelerine (Toyota Otomobil Müzesi vb.) yer vermekte, belirsizlikten kaçınma boyutu açısından ise geleneksel tema kategorisinde tarihçesine, kurucusuna, felsefesine ve kültürüne ilikin ifadelere ve görsellere yer verildii görülmektedir. Bununla birlikte yerel terminoloji kategorisinde ana sayfada markanın kalite felsefesi olarak da deerlendirilebilen Japonca ifadelerin Türkçe ye çevrilmi halleri birlikte yer almaktadır. Topluluk likileri Kulüpler ve Sohbet Odaları Bültenler Ulusal kimliin sembolleri Sadakat Programları Lokal Web Sitelerine Linkler Mahremiyet Bildirimleri Baımsızlık Teması Ürünün teklii Kiiselletirme Kalite Güvencesi ve Ödülleri Sahip olunan çekici olgu ile gurur duymak Müteri Hizmetleri Dolaım Rehberi Geleneksel Tema FIAT Ortaklaa Davranı Çevre ve aratırma sosyal sorumluluk ilkeleri aktarılmakta, tasarruflu ve çevreye zarar vermeyen yakıt kullanımı açıklanmakta. Fiat telepathy, Fiat çözümleri, hayat boyu fiat kulüpleri yer almakta. irkete ilikin haberlere yer verilmekte. Türkiye haritası ve bölgesel satı noktaları gösterilmekte. Hayat Boyu Fiat Kulübü üyelerine Paro Kart Üyelik Sistemi, THY ibirlii uçu indirimi, Fiat Bonus Mil kazandırmakta. Tofa, Oto Eksper, Fiat Motor Sporları, Hayatboyu Fiat sitelerine linler bulunmakta. Bireycilik Kullanım artları bulunmakta. Fiat dünyası ve en baarılı irket, teknolojinin evrimi, Hesaplı konfor dalar kadar fark var ifadeleri yer almakta. Ürün merkezli sitede ürünün özellikleri detaylı biçimde açıklanmakta, Ticari araç alımı avantajları, hesaplı konfor, oto muayenesi, fiat kasko ile ürünün teklii vurgulanmakta. Hayat Boyu Fiat kulübüne üyelik salanmakta, Blue&Me uygulaması ile araç içinde kullanım kolaylıı, cep telefonu üzerinden bilgi ve elence sistemi kurmak için gelitirilmi. Güç Mesafesi Uzatılmı garanti yer almakta. Otomobil modelleri kullanıcılar ile birlikte fotorafları yer almakta. Belirsizlikten Kaçınma Sıkça sorulan sorular menüsü bulunmakta, müteri hizmetleri seçenei yer almakta, e-posta yer almakta. yi görüntülenen linkler bulunmakta, site haritası, hızlı eriim, ileri geri butonu yer almakta. Fiat markasının Fabbrica Italiano Automobili Torino açıklaması yapılmakta, talya ile ilgili bilgiler yer almakta, Fiat ın yıllar içinde
- 196 - Lokal Maazalar Ücretsiz Müteri Hattı Açık cinsiyet rolleri modeller üzerinden geliimi aktarılmakta. Fiat bayilerine hızlı eriim butonları yer almakta. Blue&me aygıtının güncellenmi yazılımı indirilmekte, eco-drive uygulamasının güncellemesi yapılabilmekte, Tv reklamları ve katalog indirilmekte. Erkeksilik Kadın telefon operatörü, erkek i adamı, servis elemanı olarak aktarılmakta, kadınlar daha çok arabayı sunan bir güzellik unsuru olarak yer almakta. Tablo 6: Fiat Web Sitesi Kültürel çerik Analizi Sonuçları Kaynak: www.fiat.com.tr Bir talyan markası olan Fıat ın Türkiye web sitesi deerlendirildiinde bireycilik, belirsizlikten kaçınma, ortaklaa davranı boyutlarının yüksek olduu, güç mesafesi boyutunun ise düük olduu belirlenmektedir. Fiat Türkiye web sitesi incelendiinde ortaklaa davranı boyutu kapsamında yer alan kulüpler, sohbet odaları ve sadakat programları kategorilerinde markanın çeitli üyeliklerle (Hayat boyu Fiat Kulübü, Paor Kart üyelik sistemi, Para Puanları, Fiat Telepathy Kulübü) balılık yarattıı görülmektedir. Belirsizlikten kaçınma boyutunda bir talyan markası olduu yönündeki geleneksel tema vurgusu ve müteri hizmetleri kategorilerinin yanı sıra sitedeki dolaımın kolaylıını salayan tasarım unsurları net bir ekilde görülmektedir. Topluluk likileri NOKIA Ortaklaa Davranı ( Kolektivizm) Çevreye yardım, Küresel çevre, iklim ve enerji ile ilgili sosyal sorumluluk kampanyası, geri kazanım kampanyası, Nokia forum alanları, Kurumsal Sosyal Sorumluluk Raporları, destek programı yer almakta. Kulüpler ve Sohbet Odakları Bültenler Sadakat Programları Lokal Web Sitelerine Linkler MahremiyetBildirimleri Baımsızlık Teması Ürünün teklii Sahip olunan çekici olgu ile gurur duymak Mynokia, fotoraf paylaımı, Nokia facebook, Nokia blogları(nokia conversation, ovi-share, Nseries vb.) Basın bültenleri yer almakta. Üyelik programları, özel oyunlar, içerik indirme uygulamaları yer almakta. Yararlı linkler,cihaza ilikin linkler, içerik ya da gibi ücretsiz indirme programları, facebook sitesine balantılar mevcuttur. Bireycilik Kullanım koulları, gizlilik anlamaları belirtilmekte. Elence, oyun,.. teması üzerinden bireysel baarı balantı özgürlüe sahip olma. Ürünün özellikleri, içerii, yenilikleri, ve uyumlatırma açıklanmakta. Güç Mesafesi Ürünlerden memnuniyet duyan müterilerin özel ve i yaamından görüntüler yer almakta.
- 197 - Müteri Hizmetleri Dolaım Rehberi Ücretsiz Örnek Ürün Ücretsiz Müteri Hattı Test ve Oyunlar Gerçekçilik Teması Ürün etkililii Açık cinsiyet rolleri Belirsizlikten Kaçınma Müteri destek hattı, e-posta, telefon numaraları,yazılımonarım destek hattı, ürün kullanım destei. Site haritası, linkler, ileri geri, yukarı-aaı butonları yer almakta. Oyun, yazılım, müzik, ekran arka planları, zil sesleri indirilmekte. E-posta hizmeti sunulmakta. Erkeksilik p uçları, püf noktaları, elenceye ilikin içerik yer almakta. Ürün temelli açıklamalar ile gerçeklik vurgulanmakta. Ürün özellikleri ve kullanım koulları açıklanmakta. Kadın ve erkek arasında eitlik sunulmakta, gençlere ilikin görsellere daha fazla önem verilmekte. Tablo 7: Nokia Web Sitesi Kültürel çerek Analizi Sonuçları Kaynak: www.nokia.com.tr Bir Finlandiya markası olan Nokia Türkiye web sitesi deerlendirildiinde erkeksilik boyutunun yüksek ve güç mesafesi boyutunun düük olduu belirlenmektedir. Ortaklaa davranı boyutunun detaylı ekilde ele alındıı, bireysellik boyutunun ise düük düzeyde olması beklenirken ürünün gerekliliine balı olarak bireycilii destekleyen özellikleri taıdıı görülmektedir. Nokia Türkiye web sitesi incelendiinde ortaklaa davranı boyutu açısından kulüpler ve sohbet odaları kategorisinde My Nokia, Nokia Facebook vb. blog ve sosyal a balantıların olduu görülmektedir. Lokal web sitelerine linkler kategorisinde ise destek forumlarına balantı, cihaz tamiri ile ilgili linkler gibi dowloand alanlarına balantı bulunmaktadır. Belirsizlikten kaçınma boyutu açısından deerlendirildiinde ücretsiz örnek ürün daıtımı ve dowloand kategorisinde oyun, yazılım, müzik, ekran arka planı vb. ürünle ilgili avantajları sunmaktadır. Belirsizlikten kaçınma boyutunu destekleyen dier bir özellik müteri hizmetlerinin sitede müteri destek hattı, yazılım-onarım destek hattı vb. çok sayıda müteri ile iletiim kurmaya olanak yarattıı görülmektedir. Erkeksilik boyutu açısından deerlendirildiinde testler ve oyunlar kategorisinde ipuçları, püf noktaları ve elenceli içeriklerin sunumunun yanı sıra ürünün özellikleri ve çeitleri de ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. Topluluk likileri Bültenler Aile Teması KEA Ortaklaa Davranı ( Kolektivizm) kea kurumsal bölümünde sosyal sorumluluk projesi kitaplar sizden kitaplık bizden kampanyası. Bültenler yıllara göre verilmekte, kea katalog siparii sunulmakta Biz anlayıı vurgulanmakta, nsan Kaynakları Bölümünde tüm çalıanlar arasında cinsiyet ayrımı yapılmaksızın, birliktelik, ibirlii ve