ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Aratırmaları Dergisi Issn: 1309-9302 http://sobiad.odu.edu.tr Cilt: 2 Sayı: 3 Haziran 2011

ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Aratırmaları Dergisi Issn: 1309-9302 http://sobiad.odu.edu.tr Cilt: 2 Sayı: 3 Haziran 2011 YEN GÖÇMENLK MEKÂNLARI OLARAK YEN KURULAN ÜNVERSTELER: ORDU ÜNVERSTES ÖRNENDE ÖRENCLERNN BÜTÜNLEME SORUNLARI THE NEWLY ESTABLISHED UNIVERSITIES AS THE NEW PLACES OF THE MIGRATION: THE INTEGRATION PROBLEM ON THE CASE OF ORDU UNIVERSITY Adem SAIR* Erkan DKC** Özet Eitim amaçlı göçler, üniversitelerin yaygınlamasıyla birlikte Türkiye nin karılatıı önemli göçlerden birisidir. Böylece örencilerin göç ettikleri ehirlerde kurdukları ilikiler ve sosyalleme biçimleri, üniversite eitimleri süresince çok önemli bir gerçeklik olarak karımıza çıkar. Bu süreçte aileden uzak olma, girilen sosyal çevre, üniversiteden beklentiler, kente uyum salama ve kentle kurulan sosyal ilikiler belirleyici faktörler olmaktadır. Hazırlanan bu çalıma bu balamdan hareketle yeni kurulan üniversitelerin yeni göçmenlik mekânları olarak ortaya çıktıı iddiası üzerine yükselmektedir. Çalımanın temel amacı, sosyo-ekonomik seviyesi düük ehirlerde kurulan üniversitelere yerleen örencilerin, kentte uyum konusunda yaadıkları problemlere dikkat çekmektir. Çalıma bu balamda Ordu Üniversitesi örneini ele almıtır. Anahtar Kelimeler: Kentlilik, Ordu, Ordu Üniversitesi, Göç, Üniversite. * Dr, Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Uygulamalı Sosyoloji Ana Bilim Dalı Bakanı, ademsagiroglu@gmail.com ** Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Örencisi, dikicierkan@gmail.com

- 218 - Abstract The migration for education is one of significant migration Turkey has faced with the expansion of universities. Thus, the stundent s established relations with the urban life and the forms of socialization is seen as very important reality during the university education. In this process, being far away from families, entered into new social environment, expectations for the university education, adoptation to the city are among the decisive factors. With the regard to this context, This study argues that the newly established universities are as the new migration places. The main purpose of study draws attention to students adoptation problems to the the city with the insfucient infrastructure. Thereby, Ordu University has taken the case study of the research. Key Words: Urbanite, Ordu, Ordu University, migratiın, University. 1. Giri Toplumsal deimenin gerçeklemesinde birçok faktörün rol aldıı söylenebilir. Bu faktörlerin bir sınıflaması yapılmak istenirse, göç ve eitim olguları, bu sınıflamanın dıında tutulamaz. Özellikle göç olgusu söz konusu olduunda göçün toplumsal deime açısından çift taraflı etkiler gösterdii görülür. Toplumsal deimede söz konusu olan bu çift taraflı etki, göç eden birey(ler)i ve göç edilen bölgeyi kapsar. Çünkü farklı bir kültürel corafyaya yapılacak göç, göç eden ve göç edilen bölgedeki birey(ler) üzerinde deiim yaratmaktatır. Göç ile birlikte gerçekleen bu deiim hareketine eitim olgusu da eklenirse, farklı bir balam ortaya çıkmakta ve uyumdan bütünlemeye, ehirlerin mekânsal dönüümünden sosyal hayatın dönüümüne kadar pek çok konuda toplumsal deimeyi yönlendirmektedir. Eitim ve göç olgularının birliktelii, en basit anlamıyla birey(ler)in eitim amacıyla bir yerden baka bir yere göç etmesini kapsamaktadır. Üniversitelerin çoalması ile birlikte hız kazanan bu göç ve göçle gelen deiim, pek çok açıdan incelemeyi gerektirmektedir. Özellikle Türkiye de üniversitesiz il kalmadıı ve yeni üniversitelerin hızlıca açıldıı düünülürse, bu söylenenlerin daha önemli konular haline geldiini ifade etmek mümkündür. 2006-2009 yılları arasında yapılan yeni düzenlemelerle kurulan yeni üniversiteler, kuruldukları ehirlerin bu duruma hazırlıksız oluları nedeniyle her açıdan tartıılmaya balanmıtır. Mart 2006 da 15, Mayıs 2007 de 17 ve Mayıs 2009 da 9 olmak üzere üç yılda 41 yeni devlet üniversitesi kurulmutur. Aynı dönemde, 21 yeni vakıf üniversitesinin

- 219 - kuruluuna izin verilmitir. 2010 yılında ise bu sayıya 8 devlet üniversitesi daha eklenmitir. Böylece üniversite sayısının artıı 1990 lı yıllarla kıyaslanınca 5 yılda üç katı artmıtır. Örgütsel balamda üniversitelerin yetimi elemanlara olan ihtiyaçları, fiziksel eksiklikler, ideolojik balamda yaanan tartımalar; sosyal açıdan ise ehir-üniversite ve üniversite-ehir ilikisinden toplumun ve üniversite örencilerin durumları bu açıdan dikkat çekmeye balamıtır. Bu durum sosyo-ekonomik açıdan ehirlerin gelimesi ve deimesi açısından olumlu deerlendirilebilir; fakat bu ileyiin bütün boyutlarının tartıılması gerekir ki bu anlamda yakın zamanda literatürdeki çalımaların eksiklii konunun önemini artırmaktadır. Biz bu aratırmada bu konuların üniversite örencileri ile ehir etkileiminden hareketle örencilerin bütünleme ve sosyalleme olgularını deerlendirmeyi uygun gördük. Çünkü üniversite gençliinin ailesi, yakın çevresi, okulu ve içinde bulunduu toplumu ile olan etkileiminin salıklı ve düzenli yürüyebilmesi için ekonomik, toplumsal ve kültürel yapıda meydana gelecek deiikliklere balı olarak alınacak tedbirlerin ve salanacak hizmetlerin koordinasyonundaki baarısına balıdır (Türküm vd. 2004: 1). Bu balamda hazırlanmı olan çalımada yeni üniversiteler olgusu merkeze yerletirilerek, örencilerin göç sürecinde yaadıkları sorunlar ele alınmıtır. Bu dorultuda, çalımada yeni üniversitelerin, ehir ile bütünlemesinin ne ölçüde olduu tartıma konusu yapılmıtır. Çalımada daha önce literatürde kullanılmamı olan yeni göçmenlik mekânları kavramı makro anlamda yaanan sorunları yansıtması balamında kullanılmıtır. Kavramın içeriini yansıtan en belirgin olgu, göç olgusu ve göç sonrası yaanan sorunları birletirmesidir. Temel argüman ise Türkiye de sanayileme sonrası göçmenlerin yaadıkları sorunlardan hareketle, üniversite örencilerinin yaadıkları sorunlara ulamaktır. Ancak kavramdan bahsederken bazı farklılıkların ön plana çıkartılması noktasını da önemsemek gerekir. Burada özellikle mevcut kurumsallamı üniversitelerin kapsam dıı bırakılarak, yeni üniversitelerin örneklem kapsamına alınması ve bu anlamda yeni üniversitelerin kuruldukları ehirlerin sosyo-ekonomik açıdan gelimemiliini de vurgulamak gerekir. Yeni göçmenlik mekânları kavramı sadece toplumsal deime süreciyle ilikili deildir. Süreçte daha çok kentlilik bilinci ve kentlilik algılamasına dikkat çekilmektedir. Kent algılaması ve kentlilik bilinci bir kimlik ve sosyalleme sürecini yansıtmaktadır. Kent algılaması, kente uyumu, kent halkıyla olan etkileimleri, mekânsal bütünleme, kentin beklentileri karılayıp karılamadıı gibi konuları kapsar. Bu sürecin

- 220 - sosyalleme ve kimlik yönündeyse bahsi geçen olguların bireyin kimliine etkileri dikkate alınır. Burada karılıklı bir etkileim söz konusudur ve temelde üniversite-kent ilikisi gündemdedir. Ayrıca üniversitelerin kuruldukları kentlerin sosyo-ekonomik ve mekânsal yapısı dikkate alındıında kentin geleceinde etkin bir rol üstlenmektedir. Toplumsal deiim olgusu burada, üniversitenin dönütürdüü kent balamında göze çarpmaktadır. Bu çalımada da 2006 yılında kurulmu Ordu Üniversitesi örneinde örencilerin, üniversite ve kent-kentlilik algıları üzerine hazırlanmıtır. Çalımada anket ve mülakat teknii birlikte kullanılmıtır. Çalımanın ilk taslaında önceden yapılan literatür taraması aracılııyla anket soruları hazırlanmı ve seçilen örneklem üzerinde uygulanması planlanmıtır. Ancak sahada karılaılan zorluklar ve anketlerin istenilen sayıda olmaması nedeniyle aratırmaya sonrada yapılandırılmı mülakat soruları eklenmitir. Yapılan anketler ve mülakatlar sonucunda, Ordu nun, kent algılaması açısından örenciler tarafından nasıl karılandıı tespit edilmeye çalıılmıtır. Burada örencilerin Ordu Üniversitesi ile ilgili algılamaları da sonuçlar kapsamında deerlendirilmitir. Bu amaçla anket ve mülakatlarda, örencilerin ikamet tercihleri ve yaadıkları sıkıntılar, Ordu ilinde duyulan mekânsal ve sosyal eksiklikler, bo zamanları deerlendirme biçimleri ve bunun ehre yansımaları, örencilerin Ordu halkı ile ilikileri, üniversite hakkındaki düünceler ve genel beklentileri sorgulanmaya çalıılmıtır. 1.1. Amaç ve Yöntem Bu çalımanın hareket noktası, üniversite eitimi amacıyla gerçekletirilen göçleri, kent algılaması ve kent kimlii perspektifinden hareketle örencilerin sosyalleme ve kimlik süreçleriyle ele almaktır. Çalımanın temel amacı bahsi geçen olguları yeni göçmenlik mekânları kavramıyla ifade ederek, toplumsal deimeden ziyade karılıklı etkileimler ve ilikiler üzerine kurmaktır. Bu amaca dönük olarak da çalıma kapsamı Ordu Üniversitesi Örencileri Örnei balıı altında derinlemesine sosyolojik çözümlemeleri kapsamıtır. Bu çalıma üniversitenin kentle ilikisinden hareketle örencilerin bakı açısından bu iliki biçimini sorgulamaktır. Çalıma tek taraflı olarak örencilerin katıldıkları göç sürecini ve göç süreci sonrasında yaadıkları uyum ve bütünleme sorunlarını incelemektedir. Temel balam, kentlerin bir dönem sanayilemeyle birlikte kırsal bölgelerden gelen insanlar

- 221 - tarafından yeniden üretildii tezinden hareketle, yeni üniversitelere gelen örencilerin de böyle bir süreçle kenti yeniden ürettikleri iddiasıdır. Sanayilemenin getirdii göç süreci sonrası kentlere gelen göçmenlerin kentte yaadıkları uyum sorunları, yabancılama, kendilerine ait yaama alanları yaratma dürtüsü (gecekondu alanları gibi), günümüzde yeni üniversiteleri tanımlayan yeni göçmenlik mekânları kavramıyla birebir örtümektedir. Bu anlamda örenciler aynı süreçleri yaamaktadır. Ancak burada önemli bir fark bulunmaktadır ki bu fark, kentin dönütürdüü kırsal göçmenlere karılık, imdilerde göçmenlerin dönütürdüü bir kent biçimiyle karı karıyız. Bu nedenle bu konuda yapılacak çalımalarda iki yönlü olmak zorundadır. lk yönü halkın üniversiteye bakıı olarak yorumlanabilecek kent-üniversite ilikisidir. Bu ilikileri çözümleyecek aratırmalar halkın üniversiteye/üniversiteliye karı gelitirdii savunma mekanizmaları, geleneksel davranıların çözülmesi, sosyal deime, üniversitenin öncesi kent ile üniversite sonrası kent arasındaki benzerlik ve farklılıklar, halkın uyum mekanizmalar, sosyo-ekonomik yapının dönüü, mekânsal deime gibi konuları kapsamak zorundadır. Dier yönü ise üniversitenin/üniversitelilerin kente bakıı olarak yorumlanabilecek üniversite-kent ilikisidir. Bu ilikileri çözümleyecek aratırmalar üniversite örencilerinin göç süreçleri, bu süreçlerde yaadıkları sosyopsikolojik sorunlar, pimanlıklar, beklentilerin karılanıp karılanmadıı, kent ile ilgili algılamaları, ikayetleri, uyum sorunları ve bütünleme gibi konuları kapsamak zorundadır. 2. Göçler, Deien Kent Algısı ve Yeni Göçmenlik Mekânları 2.1. Göçler Göç, belli bir mekânda yaayan nüfusun belli bir kesiminin çeitli ve farklı nedenlerle, bulunduu yerden kalkıp baka bir yere yerlemek üzere geçici veya nispeten sürekli olarak gitmesi (Akgür, 1997:41; Hançerliolu, 1986:158) anlamında tanımlanır. Bir baka tanımlamada ise benzer ekilde göç, corafi hareketlilik halindeki bir topluluun bir bölgeden veya ülkeden dierine hareket etmesi olarak tanımlanırken, tabii afetlerin, harplerin, tarımda makinelemenin, genç nüfus baskısını, ekonomik sebeplerin ve terör gibi sebeplerin ise göçlere neden olduu ifade edilir (Erkal vd., 1997:123-124). Burada dikkat edilmesi gereken temel nokta göçün bir yer deitirme hareketi olduu gerçeidir.

- 222 - Karpat a (2003:3) göre, göç için asıl önemli olan nokta yaanılan yerden ulaılmak istenen yere doru hareket olgusudur. Bu ekilde düünüldüünde göçün belli bir amaç ve yönünün olduu görülmektedir. Tekeli ye (2008:37) göre, göç olgusunun hem bir sistem yönü, hem de kii yönü vardır. Göçün sistem yönü göç olgusunun nasıl ortaya çıktıını kapsarken, kii yönü ise göç kararının nasıl alındıı, beklentiler ve göç sonrası uyum sorunlarını kapsamaktadır. Zira göç kararında pek çok faktör rol oynayabilmektedir. Bununla birlikte genel bir çerçeve içerisinde Zanden in de vurguladıı gibi göç, iki temel neden üzerinde; çekici ve itici faktörlerin bir sonucu olarak ele alınabilir. Çekici faktörler yeni yerleim alanlarının cazibesinin bir sonucu olarak etkili olurken, itici faktörler de bir zorlama sonucu göçe neden olmaktadır (Zanden, 1996:373). Bir baka tanımlamada ise göç, birey ve grupların ekonomik, sosyal, kültürel vb. nedenlerden dolayı hayatlarının gelecekteki kısmının tamamını veya bir kısmını geçirmek üzere tamamen veya geçici olmak üzere bir iskan ünitesinden(köy, kasaba, kent gibi) dierine yerlemek kaydıyla yaptıkları corafi balamda bir yer deitirme olarak (Akkayan, 1979:20) karımıza çıkmaktadır. Bu tanımlamalar birlikte düünüldüünde göçün içerisinde bir sosyal hareketliliin ve bu hareketlilikten doan bir sosyo-psikolojik boyutunun olduu görülür. Özellikle yer deitirmelerden dolayı alıkanlıkların bozulması, farklı kültürel temaslar, sosyal ilikilerin ve sosyo-ekonomik yönün deimesi nedenlerinden ötürü göç sürecine bir defa dahil olunduunda, kiilerin beklentileri, hayat algılamaları gibi temel deerleri deimeye balamaktadır. Çavdar (1984:15), göç ettirilen ya da göç etmek zorunda kalan insanların ruh halini u ekilde betimler: Temelde topraından, yetitii, yeerdii kaynaklardan sökülüp atılmasının acısını kendisiyle birlikte sürükleyen göçmenler, bu sürükleyi içerisinde toplumsal bir depremi aklıyla ve duygusuyla sezmektedir. Göçlerin çeitli biçimleri vardır ki göçün sosyo-psikolojik boyutlarının anlaılmasında göçün yapılı türlerinin önemli bir belirleyici olduu görülür. Örnein göç türlerinden birisi göçmenin amacına balı olarak ortaya çıktıı görülür. Bu sınıflamada göçmenin iradesi yani göçü kendi isteiyle yapıp yapmaması ölçütü temel belirleyici kriter olmaktadır. Örnein, Fichter (1996:142) irade esasına göre gerçekleen göçler gönüllü göçler ve irade esasına göre gerçeklemeyen göçler zorunlu göçler olarak bir ayrım yapar ki bu temel belirleme genelde göç sınıflamalarında farklı biçimlerde karımıza çıkmaktadır. Nitekim aynı durumu serbestçe göçler ve güdümlü göçler eklinde sınıflayanlar da bulunmaktadır (Akkayan, 1979:22).

- 223 - Erder e (2003:110) göre; bireysel göç sürecinde bireyler göçün nedenleri ve sonuçlarına ilikin daha kesin bilgiye sahiptir ve akılcı aktörler olarak hareket ederler. Nitelie göre seçicilik gösteren bu göç türünde bireylerin gidilecek yerle ilgili beklentileri de oldukça yüksek olmaktadır. Kitlesel göç süreci toplumsal, ekonomik veya politik nedenlerle ortaya çıkar ve bir bakıma zorunlu göç türüyle de ilikilendirilebilir. Zincirleme göç sürecinde ise göç kararı bireysel ve özerk olmaktan çok, üyesi bulunulan gruba balıdır. Bu göç biçiminde, daha önceden göç etmi olanlarla aile ve akrabalıa dayalı olarak kurulan iliki aı göç edecek bireylere gidilecek yere ilikin bilgi sunmakta ve olası risk ve maliyetleri nispeten azaltmaktadır. Üner (1972:77), bir ülkenin sınırları içerisinde veya ülkenin sınırları dıına gerçekleen göçler ölçütünü kullanarak iç göçler ve dı göçler ayrımı yapmaktadır. Bu sınıflamaya göre iç göç; bir ülke içinde bölge, kent, köy ve kasaba gibi yerden dierine yerlemek amacıyla yapılan nüfus hareketleridir. Bu göçler kırdan-kente, kırdan-kıra, kentten-kıra ve kenttenkente yapılan yer deitirmelerdir. Üner in sınıflamasında belirttii dı göç ise; uzun süre kalmak ve çalımak ya da yerlemek amacıyla, bir ülke sınırlarını her iki yönden aarak yapılan nüfus hareketlerini betimlemektedir. Kongar (1992:356) ise dı göçlerin iki yönden ele alındıını ifade etmektedir. Bunlardan ilki dı ülkelere yapılan göçler dieri ise dı ülkelerden ülke içerisine yapılan göçlerdir. Her iki göç biçiminde göçmenlerin gidi amaçları ön plana çıkmaktadır. Bu amaçlardan en sık karımıza çıkan ekonomik temelli olandır. Buna göre insanlar daha iyi ekonomik ve sosyal artlar için dı göçleri tercih edebilmektedir. Türkiye de göç türleri içerisinde eitim amaçlı göçler de önemli bir yer tutar. Özellikle uzun bir süre Türkiye gündeminde nitelikli kiilerin yurtdıına göçlerini ifade eden beyin göçleri ni tanımlayan durum, yakın zamanda Türkiye de üniversite sayısının artmasıyla birlikte üniversite okumak için kentler arası yapılan göçleri de içine almaya balamıtır. Üniversite okuma-eitim- amaçlı yapılan göçler, üniversitelerin yaygınlamaya baladıı dönemden itibaren Türkiye gündeminde sıklıkla tartıılan bir olgu olmutur. Tartıılmasına kaynaklık eden durum ise gelime seviyesinde olan ya da olmaya çalıan küçük kentlerde yeni üniversiteler kurulmasıyla birlikte, ehrin taıyamayacaı nüfusu göçlerle kendilerine çekmeleri ve bu durum oluturduu sorunların ortaya çıkması olmutur. Özellikle Dou ve Orta Anadolu da kurulan üniversitelere yerleen örencilerin hem üniversite hem de ehir içerisinde önemli sorunlarla karılatıı görülmütür.

- 224-2.2. Deien Kent Algısı ve Kentlilik Kent kavramı, tarihin hemen hemen bütün dönemlerinde deiik anlama sahip olabilen dinamik bir kavram niteliindedir. Buna balı olarak her zaman ve her ülke için geçerli sayılabilecek bir tanımlama yapmak imkânsız görünmektedir. Ayrıca bu dinamizm, özellikle sanayi devriminden bu yana kent kavramının tanımını bile yetersiz kılabilecek bir hıza kavumutur. Bu nedenle ortak bir kent tanımının yapılamadıı görülmektedir. Farklı ölçütlere farklı tanımlar yapılmıtır. Kent kavramının biri idari ve demografik, dieri sosyo-ekonomik ve kültürel olmak üzere iki ayrı boyutu söz konusudur. dari ve demografik açıdan kent; belli bir nüfus büyüklüüne ulaan yerleim birimidir. Ancak nüfus, bir kent kavramsallatırmasında yeterli ölçüt olamaz. Max Weber e göre önemli olan kentin siyasal ve ekonomik örgütlenme biçimidir. Weber bir yerleim biçiminin kentsel topluluk olabilmesi için: a-savunma amaçlı kalesi, b- Pazarı, c- Mahkemesi ya da göreli otonom yasaları, d- Kısmi bir ekonomisi ve özerklii olması gerektiini belirtir (Weber, 2003:86-87). Weber e göre bu nitelikleri taıyan kent siyasal bir birimdir. Kukusuz göçler sürecinde yaanan deimelerden yapısal olarak en youn etkilenen yerlerin baında kentler gelmektedir. Özellikle Türkiye nin geriye dönük göç seyrine bakıldıında, Türkiye de iç göç olgusu, kırsal ve kentsel yerlemelerde ayrı ayrı yapısal deimelere neden olmutur ve toplumsal yapıları biçimlendirmi, çift yönlü bir süreç olarak karımıza çıkmaktadır(akgür, 2007:482). Bir taraftan kırsal bölgeler ya da küçük ehirler deiirken, dier taraftan kentler yapısal ve sosyal açıdan deimeye balamıtır. Göçler sonucu kentler ve bölgeler arasında oluan kitle hareketleri, kent içi mekânlarda deiik yerleim alanlarının olumasına neden olmaktadır. Hiyerari ve eitsizlik ilikileri, mekânların birbirlerine göre ilikilerinde açıa çıkmamakta, ayrıca zaman ve mekân sıkıması olarak tanımlanan ve gecekondu bölgelerinin oluması olarak tanımlanan süreçte, aynı mekân üzerinde yaayanlar açısından da güç ilikileri belirleyici durumdadır (Ercan, 2000:225). Kentlere yönelik olarak youn bir ekilde gerçekleen insan akıı, kentsel mekânın bu parçalanmılıının açıklamasında en önemli faktörlerin baında gelmektedir. Göçlerle birlikte kentlerde bilinmeyen olgusu giderek artmıtır. Bu bilinmeyen olgusu ise insanların farklı mekânlarda yerlemelerine ve bu insanların kamusal alanlardan çekilmelerine yol açmıtır. Sennett in Kamusal nsanın Çöküü adlı eserinde belirttii gibi,

- 225 - kentler insanlarla doldukça, bu insanlar birbiriyle ilevsel balarını yitirmeye baladılar. Bu youn insan akını ile kentsel yaam gittikçe renksizlemekte ve nihayet kamusal alan ortadan kaybolmaktadır (Sennett,1996:176). Harvey ise, kentsel mekândaki deiim süreçlerini kapitalist üretim ilikileri balamında incelemitir. Kapitalizmin doası gerei fazla üretim nedeniyle krize girdiini ve bunun aırı birikimle sonuçlanması neticesinde kar oranlarında düüün yaandıını belirten Harvey, buna çözüm olarak sermayenin ikincil döngülerinin iletilmesini önermektedir. Buna göre sermayenin ikincil döngülerine yapılan yatırımlar, ina edilmi çevreye dier bir deyile kentsel alana yapılan yatırımlardır. Fabrikalara, bürolara, konuta yapılan yatırımlar üretim ve tüketim için fiziksel çevre yaratılması açısından önemlidir (Aslanolu, 1998:64). Kent olgusuna ve kentsel mekândaki deiimlere yapılan bu vurgu, çalımanın kendisinden hareket ettii kent-birey-kimlik ilikisine karılık gelen kentlilik olgusuna ulama çabasındandır. Çünkü kentler, bireyler tarafından kurulan, oluturulan yerler olmakla birlikte, kentlerin de insanlar üzerinde özellikle sosyallemeleri balamında önemli etkisi olduu açıktır (Dellalolu, 2001:73). Sosyallemenin bireyin kimlik kazanımında etkisi olduu düünüldüünde, kentin sosyal ve fiziki mekânlarında girilen iliki biçimlerinin de bu anlamda bireylerin sosyallemelerine önemli katkı yapacaı açıktır. Burada kentin ve kentlilik kimliinin uzun bir zaman dilimi içerisinde biçimlendiini gözden kaçırmamak gerekir. Özellikle kent kimlii söz konusu olduunda kentin corafi içerii, kültürel düzeyi, mimari, yerel gelenekleri, yaam biçimi, niteliklerinin karıımı kentin kimliini tanımlamada önemli unsurlar olarak karımıza çıkar (Suher, 1995:3-12). Kentlilik kimlii söz konusu olduunda ise bireylerde kent hayatıyla birlikte oluan davranılar, alıkanlıklar ve ilikiler akla gelir. Kentlilik olgusu içerisinde de iki tür kimlik tanımlama biçimi var. lki kentin yerlileri açısından kent-birey etkileiminde ortaya çıkan bir kimlik türüdür ki bu kimlik, ehir hayatıyla birebir örtütüü varsayılmaktadır. Dier türü ise göçler sonucu gündelik hayatlarını yeniden gözden geçiren kitlelerde oluur ki asıl problemli olan kimlik biçimi de onlar da görülür. Çalımanın merkezinde yer alan üniversite örencisi olma durumunda da bu ikinci tür kimlik biçimi görülür.

- 226-2.3. Yeni Göçmenlik Mekânları Olarak Yeni Kurulan Üniversiteler Küresellemeyle birlikte göç ve göçmenlik olgusu çok farklı ekillerde sosyal bilimler literatürüne girmitir. Bu balamda hemen her alanda göç ve ona balı olarak göçmenlik kimlii, sosyal deime, kültürel uyum gibi kavramlar çalımaların ana gündem konusu oluturmaya balamıtır. Genel anlamda tarihsel sürecine bakıldıında göçlerin, bir sosyal hareketlilik biçimi olarak nüfusların yer deitirmelerini ifade ettii görülür. Bu anlamda göçe yüklenen hareketlilik olgusu, sosyal ve kültürel deimelerin görüntüsünü de etkilemektedir. Burada kukusuz deimelerin içerisinde küresellemenin ve küresellemeyi oluturan faktörleri ya da araçları katmanın gereklilii kendiliinden ortaya çıkmaktadır. Deimeler youn olarak kentlerde ve kent yaamında kendini görünür kılmıtır. Özellikle ulaım teknolojisinin gelimesiyle birlikte kitlelerin mekânsal engelleri çok rahat aar hale gelmi olmaları ile kentler youn insan akını ile karı karıya gelmitir. Aldıı iç ve dı göçlerle birlikte kentlerin nüfusları milyonları bulabilmitir. Gerek kent içi, gerekse kent dıı olarak görülen bu göç sürecinde bulunan her bireyse bir geçim ve sosyal refah avcısı olarak karımıza çıkmaktadır. Ayrıca göçlerin balamasıyla birlikte kentler, yeni bir sosyal yapılanma sürecine girmitir. Bu sosyal yapılanma süreci, kentlerde iki farklı boyutta ortaya çıkmıtır. Bunlardan biri sosyal ilikiler ve sosyal yaamlar balamında ele alınabilir. Dieri ise bu ilikiler ve yaamların olutuu mekânlardır. Bu mekânlar içerisinde gecekondular ilk akla gelen yapılarken, özellikle son dönemde Türkiye de bu anlamda yeni bir yapısal mekânlar olarak yeni kurulan üniversiteler in karımıza çıktıı görülür. Türkiye nin hemen her ilinde olmakla birlikte özellikle 2006-2010 yılları arasında kurulan yeni üniversiteler, bu anlamda yeni göçmen mekânları olarak dikkat çekmektedir. Yeni göçmenlik mekânları, postmodern bir dönüümü ve göç süreçlerini yansıttıından, literatürde kullanılan göçmen yerleimleri, göçmen bölgeleri, göçmen alanları, göç alan cazibe merkezleri gibi kavramlar, yeni durumu açıklamak için yeterli deildir. Çünkü bu kavramların üretildii süreçler, yeni göçmenlik mekânlarını üreten yeni üniversiteler olgusundan daha farklı süreçlerde ortaya çıkmıtır. Yeni üniversitelerle birlikte ortaya çıkan sorunların 2006-2010 yılları arasını kapsadıı düünüldüünde yeni bir kavram kullanma zorunluluu kendiliinden ortaya çıkmasıdır. Yeni üniversitelerin bu anlamda eski üniversitelerden ayrılmasının sebebi ise yeni üniversitelere eitim amaçlı gelen örencilerin, kente ilk

- 227 - gelen göçmenler gibi uzun vadede yaadıkları sorunlardır. kamet sorunu, kent hayatına uyum sorunu, kentle bütünleme sorunu gibi pek çok sorunla karılamı/karılaıyor olmalarıdır. Özellikle yeni kurulan üniversitelerin, fiziki açıdan altyapılarının yetersiz olması (SETA Yükseköretim Raporu; 2009), dier taraftan kentin üniversiteyi taıyabilmesi anlamında sosyal ve fiziki altyapılardan mahrum olması bu konuda örencilerin yeni bir göçmen sınıfı olarak adlandırılmasına imkan hazırlamaktadır. Fiziki imkanlar -bina, yurt, lojman-, öretim üyesi vs. gibi altyapılar yeterli deilken, yeni üniversitelerin açılması çeitli siyasi tartımaların da gündeme gelmesine. 1 Burada yeni üniversitelerin kentlerde meydana getirdikleri deiimlere, örenci nüfusunun oluturmu olduu deiime paralel olarak dikkat çekmek mümkündür. Kentler, örencilerin kente gelileriyle deimekle birlikte kentlerde örencilere has bir sosyal veya fiziki yaam alanlarının da olumaya baladıı görülür. Bu alanların olumasında kukusuz örenciler ile kentin yerli insanları arasındaki ayrımlama ve farklılamanın önemli bir etkisi vardır. Buna göre kentlerde meydana gelen bu bölünme, örencilerin ikametlerinden, sosyal elence biçimlerine, alıveri alıkanlıklarından bo zaman etkinliklerine kadar pek çok alanda farklılıkların olumasına neden olmaktadır. Böylece göçler sonucu yeni mekânlarına gelen bireyler, kültür farklılıkları, yalnızlama ve yabancılama gibi durumlarla karılaacak, bu süreçte oluacak beklentilerin de sosyal hayatlarını etkileyecei görülmektedir. 3. Aratırmanın Metodolojisi Göç ve deime birbirinden ayrı düünülemez. Göç beraberinde mekânsal bir deiim gerektirirken, aynı zamanda insanların sosyal, kültürel, siyasal ve ekonomik yaamlarında da önemli farklılıklara yol açar. Bir yandan herhangi bir corafyadaki deiimin sonucu olarak ortaya çıkan\çıkabilen göç, öte yandan gerek göç edenlerin geride bıraktıkları 1 Yeni üniversitelerin durumları için basına yansıyan bazı haberlere bakılabilir; http://blog.milliyet.com.tr/yeni_universitelerin_durumu/blog/?blogno=266942 http://www.haberler.com/ogrenciler-mus-ta-kiralik-ev-bulmakta-zorlaninca-2327487-haberi/ http://www.giresungundem.com/haber_detay.asp?haberid=13328 http://www.newsweekturkiye.com/haberler/detay/40778/ogrenciler-neden-sikayetci http://www.metu.edu.tr/~fsenses/files/yeniuniversiteler.pdf http://www.haberortak.com/haber/iste-egitim/13012010/yeni-universitelerin-sorunlari-var.php http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=98 Durmu Günay, Türkiye nin Üniversite Sorunu, SOBE, Sosyal Bilimler Evi, Bilimsel Düünce Dergisi, Sayı: 3, 2006, Sayfa:7-20, Isparta.

- 228 - gerekse de yeniden yerletikleri ortamlarda büyük deiiklikler yaratır (Rittersberger, 2001: 47). Göçler, Türkiye de hiçbir zaman sorunsuz toplumsal deimelere yol açmamıtır. Göç sonucu ortaya çıkan deiimler, çou zaman özellikle de bir sorun olarak algılanmıtır. Hazırlanmı olan bu çalımada temel kaygı göç ve toplum ilikisini gündem tutarak, farklı ehirlerden Ordu iline eitim amaçlı gelen üniversite örencilerinin sosyallemelerini ve kentle bütünleme ilikilerini sosyolojik açıdan çözümlemektir. Üniversitede örenci olmak, aileden, sevdiklerinden ayrılmak anlamına gelebildii gibi, yeni yerleilen kentte ise yeni alıkanlıklar ve yeni bir sosyallemeyi beraberinde getiren bir süreçtir. Bu sosyallemede temel belirleyici araç, örencilerin kentle ve kent insanıyla bütünleme ya da bütünleememe sorunsalıdır. Bu nedenle çalıma, Ordu Üniversitesi ndeki örencilerin kent ve üniversite algılamasına yönelik bir durum betimlemesi olarak tasarlanmıtır. Çalımanın evrenini Ordu Üniversitesi örencileri oluturmaktadır. Aratırmanın örneklemini ise farklı fakültelerden seçilmi 100 kii oluturmaktadır. Ayrıca anket sonuçlarının desteklenmesi için yine farklı fakültelerde okuyan 25 örenciyle yapılmı mülakat sonuçları da çalımaya eklenmitir. Çalımanın konunun daha derinlemesine analiz edilebilmesi için bir dizi varsayımlara dayandırıldıı görülür. Bu varsayımları u ekilde ifade etmek mümkündür. Bu varsayımlardan ilki üniversite örencilerinin kentlilik kimlii, kendi sosyalleme ve kimlik edinme deneyimlerinden baımsız olamayacaı iddiasıdır. Burada kentlilik kimlii kazanma, kimlik edinmenin üniversite örencileri balamında belirli bir mekâna indirgenmi hali olarak kabul edilmektedir. Burada bireyin nerede doup, büyüdüü, ailesinin sosyo-ekonomik özellikleri, aldıı eitim gibi araçların, bireyin imdiki haline yaptıı etki hesaba katılmaktadır. Varsayımlardan ikincisi ise kentlilik kimlii kazanmanın, örencilerin kendileri dıında bakalarıyla kurdukları ilikilerle ekillendii iddiasıdır. Burada özellikle kentte yaayan toplulukların, üniversite örencilerine bakı açısı ve onlardan beklentileri söz konusu edilmektedir. Aratırmada temel hipotez, yeni üniversitelere ehir dıından gelen örencilerin üniversite ve kent algısı olumsuz seyretmektedir eklinde ifade edilmitir. Çalımada alt hipotezler olarak ise u ifadeler ileri sürülmütür: - Kentteki yaamaya alımak, gelinen bölgeye veya kente göre deimektedir.

- 229 - - ehirde yaama yılına göre kentle veya üniversiteyle bütünleme olumlu/olumsuz seyredebilmektedir. Çalımanın sonuçlarını betimlemeden önce üniversite örencilerinin yaayabilecei temel sorunların yaygın olarak akla gelenlerini u ekilde sıralamak mümkündür 2 : - stenilen üniversiteye yerleememe, istenilen fakülte ve bölüme yerleememe, beklentilerin yüksek olması, umduunu bulamama, ailenin ve çevrenin beklentilerine cevap verememe kaygısı, - Yeni bir ortam ve sürece girmek, istenilen kente yerleememe, aileden uzaklamak, halihazırdaki sosyal çevreden uzaklamak - Kiisel özellikler (giriken olamama, özgüven eksiklii. Vb.), önceki yaam deneyimleri ve alıkanlıklar - Kültür farklılıı, bölgesel sosyo-ekonomik ve corafi farklılıklar, ekonomik sorunlar Aratırma sürecinde yaanılan sıkıntılar, çalımanın metodolojisinin esnekletirilmesini sebep olmutur. Örnekleme alınan örenciler, ankete katılma konusunda oldukça çekingen davranmılardır. Özellikle anketlerin yapıldıı dönemin sınav zamanına denk gelmesi örencilere ulamada sıkıntı yaanmasına neden olurken, sınav dönemi olması nedeniyle de bo zamanlarını bulmakta güçlük yaanmıtır. Ayrıca üniversitenin küçük bir alanda olması, birincil ilikilerin youn olması ve bilgi akıının kolay olması gibi nedenlerden dolayı örenciler anketlere katılması konusunda çekingen davranmılardır. Bu nedenle aratırmanın güvenilirliini artırmak için anket sonuçları mülakatlarla desteklenme yoluna gidilmitir. Anketlerin yapıldıı örneklem dıında ulaılabilen örencilerle (25 örenci) açık uçlu sorulardan oluan bir mülakat formu uygulanmı, mülakatlar yüzyüze yapılarak ve yazıyla kayıt alınarak gerçekletirilmitir. 3.1. Aratırmanın Kapsamı Çalıma Ordu Üniversitesi örnekleminde bir durum tespiti çalıması olarak yeni göçmenlik mekânları olarak adlandırılan yeni üniversitelerde örencilerin kentlilik ve kent algılamasına dönük 2 Daha detaylı bilgi için bkz. http://www.sosyalhizmetuzmani.org/universite_uyum.htm

- 230 - hazırlanmıtır. Çalımanın bu kısmında, aratırmanın kapsamı olan Ordu Üniversitesi hakkında tarihsel ve istatistiksel bilgi verilmitir. Üniversitenin resmi web sitesinden alınan bilgilere göre Ordu Üniversitesi, Bakanlar Kurulu nun 01 Mart 2006 tarih ve 5467 sayılı kanunu ile kuruldu. Üniversite, halen faal olarak eitim öretim faaliyetlerinde bulunan ve daha önceleri Ondokuz Mayıs Üniversitesine balı olarak faaliyet gösteren Ünye ktisadi dari Bilimler Fakültesi, Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Salık Yüksekokulu ve Mesudiye Meslek Yüksekokulu ile Karadeniz Teknik Üniversitesi ne balı olarak faaliyet gösteren Ziraat Fakültesi ve Meslek Yüksekokulunun bir araya getirilmesi ile oluturulmutur. Ayrıca, kurulduu yıllarda Tıp Fakültesi ile Fen Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Bilimleri Enstitüsü ve Salık Bilimleri Enstitüsü de üniversite bünyesinde kurulmutur. 3 18 Mayıs 2007 tarihinde rektör atamasından sonra, youn çalımalar sonucunda üniversiteye Ünye Meslek Yüksekokulu ve Fatsa Meslek Yüksekokulu da katılmıtır. Akku Meslek Yüksekokulu nun açılması dorultusunda YÖK ten onay alınmı, altyapının tamamlanması sonrasında bu kurumda eitim öretime balayacaktır. Misyonunu evrensel bir yükseköretim kurumu olarak tanımlayan Ordu Üniversitesi bu misyonu; sahip olduu çada vizyonu ile, Türkiye gençliine, toplumuna karı olan sorumluluunun en üst seviyede olduunun bilincinde ve bu sorumluluk içerisinde bilimsel faaliyetlerini, eitim-öretim hizmetlerini yürütme ve gün geçtikçe gelitirme çabası içerisinde olduu eklinde tanımlamaktadır. Ayrıca örencileri ile el ele büyümeyi ve gelimeyi sürdürmeyi amaçladıını ve katılımcılıa önem verdiini belirten Ordu Üniversitesi, örenci temsilcilii mekanizmasını hayata geçirmi olduunu ve sayıları 16 ya varan örenci kulüpleri kurarak, örencileri ile huzurlu bir ehir olan Ordu yu kaynatırmayı hedeflediini belirterek de gelecek konusundaki misyonunu betimlemitir. FAKÜLTE/YÜKSEKOKUL I.ÖRETM II.ÖRETM TOPLAM FEN-EDEBYAT FAKÜLTES 713 325 1038 ZRAAT FAKÜLTES 440 440 ÜNYE KT. VE DAR BL. FAK. 710 539 1249 GÜZEL SANATLAR FAKÜLTES 30 30 SALIK YÜKSEKOKULU 294 294 3 Daha detaylı bilgiler için bkz. http://www.odu.edu.tr/tr/

- 231 - FATSA DENZ BLMLER FAKÜLTES 120 61 181 LSANS TOPLAMI 2307 925 3232 MESLEK YÜKSEKOKULU 2181 1203 3384 MESUDYE MESLEK YÜKSEKOKULU 286 114 400 ULUBEY MESLEK YÜKSEKOKULU 54 54 ÜNYE MESLEK YÜKSEKOKULU 421 262 683 FATSA MESLEK YÜKSEKOKULU 428 547 975 ÖNLSANS TOPLAMI 3370 2126 5496 GENEL TOPLAM 5677 3051 8728 Tablo 1: Ordu Üniversitesi 2010-2011 Öretim Yılı Örenci statistikleri Daılımı 4 Tablodan anlaıldıı üzere Ordu Üniversitesi nde en çok tercih edilen fakülteler Fen-Edebiyat Fakültesi ve Ünye ktisadi ve dari Bilimler Fakültesidir. Meslek Yüksek okulları içerisinde en çok tercih edilen okul ise Ordu Meslek Yüksekokulu dur. 5 ekil 1: Ordu Üniversitesi 2010-2011 Eitim-Öretim Yılı Örenci Kayıt statistikleri 4 Örneklem olarak seçilen fakülteler koyu yazımla gösterilmitir. 5 Daha ayrıntılı bilgi için bkz. http://ogidb.odu.edu.tr/tr/

- 232 - ekilde görülecei gibi Üniversiteye ÖSYM tarafından yerletirilen örenci sayısı 3167 kiidir. Bunların 2680 i kayıt yaptırmıtır. ekil 2: Ordu Üniversitesi 2010-2011 Eitim-Öretim Yılı Kayıt Yaptıran Örencilerin Fakültelere Göre Daılımı ekilden de anlaıldıı üzere Salık Yüksekokulu ile Güzel Sanatlar Fakültesi ne yerletirilen örencilerin hemen hemen hepsi okula kayıt yaptırmıtır. Bunu %97 oranla Fen Edebiyat Fakültesi takip etmektedir. En az kayıt yaptırılan okul ise Ünye Meslek Yüksek okuludur. 6 3.2. Aratırma Bulgularının Yorumlanması Çalımanın bu kısmında Ordu Üniversitesi nde yapılmı olan anket çalımasının, teorik arka planla örtümesi ve bir durum tespitinin ortaya konması adına yapılmı deerlendirme sonuçları verilmitir. Sonuçları deerlendirmeden önce aratırmanın bazı risklerini burada sıralamak sonuçların anlaılması açısından önemlidir. Çalımada ulaılan örenci sayısı bakımından örneklem sayısı 100 kiiyle sınırlı tutulmutur. Sayının az olmasında örencilere ulamakta yaanan sıkıntıların önemli bir etkisi olmutur. Ayrıca örencilerin birçounun ankete katılmak istememeleri de sayının az olmasında ayrıca bir sebep olmutur. Ancak sayının az olmasına 6 Bkz. http://ogidb.odu.edu.tr/tr/

- 233 - ramen, örencilerin durumlarını tespit etmesi bakımından çalımanın önemli bir ilevi yerine getirdii görülmütür. Burada bulguları deerlendirmeden önce bir noktaya daha dikkat çekmek gerekir. Yeni kurulan üniversitelerin dier üniversitelerden farkı, gelimemilik seviyesinde olan illerde, özellikle nüfusun az sosyoekonomik seviyenin düük olduu illerde, kenti yapılandıran unsurların üniversite ve üniversiteyle birlikte oluan süreçler olmasıdır. Bu anlamda kentin tanımlanması ve yeniden anlamlandırılması kukusuz üniversitenin önemli bir misyon yüklenerek gerçekletirilecek durumlardır. Bu açıdan kentin yapılandırılması, tek baına olacak bir süreç deildir. Aksine üniversitenin örencilerin ihtiyaçlarını göz önüne alarak kenti bu balamda yeniden üretmek için kentin idari ve sosyal yöneticileriyle egüdümlü olması gerekir. Çalımada ilk olarak katılımcıların demografik nitelikleri deerlendirilmitir. Burada ankete katılanların cinsiyetleri, yaları, okudukları sınıf ve öretim türü, okudukları fakülte ve geldikleri bölge bilgileri verilmitir. ÖZELLKLER SAYI YÜZDE Cinsiyet Erkek Bayan Ya 17-19 20-21 22-24 25 ve üstü Sınıf 1 2 3 4 Öretim Türü 1.Öretim 2.Öretim Fakülte Fen-Edebiyat Fakültesi Ziraat Fakültesi Salık Meslek Yüksekokulu Ordu Meslek Yüksekokulu ktisadi ve dari 41 59 32 51 14 3 26 46 17 11 76 24 42 10 15 22 11 41 59 32 51 14 3 26 46 17 11 76 24 42 10 15 22 11

- 234 - Bilimler Fakültesi Hangi Bölgeden Ordu ya Gelindi Marmara Bölgesi Ege Bölgesi ç Anadolu Bölgesi Akdeniz Bölgesi Güneydou Anadolu Bölgesi Dou Anadolu Bölgesi Karadeniz Bölgesi 17 9 12 10 7 6 39 17 9 12 10 7 6 39 Tablo 2: Demografik Özelliklerin Daılımı Çalımaya katılan örencilerin demografik özelliklerine bakıldıında karımıza çıkan ilk olgu, daha öncede aratırmanın riskleri bölümünde bahsedildii gibi katılımcıların 100 kii oluudur. Bu örencilerden 41 i erkek, 59 u bayan örencidir. Örencilerin %2 si 17-19, %51 i 20-21, %14 ü 22-24 ve %3 ü 24 ya ve üzeri ya aralıında oldukları görülmektedir. Bu örencilerden %26 sı 1. sınıf, % 56 sı 2.sınıf, %17 si 3.sınıf ve %11 i de 4.sınıf örencisidir. Sınıf sorusunun sorulmasındaki temel kaygı, Ordu ya geli yıllarını dorudan sormaktansa dolaylı yolda örencilerin kaç yıldır Ordu da ikamet ettiklerini tespit etmektir. Ankete katılan örencilerin öretim türlerine bakıldıında ise, %76 sı 1.öretim iken, %24 ü 2.öretimdir. Ankete katılan örencilerin fakülte daılımlarına bakıldıında ise, örencilerin %42 si Fen-Edebiyat Fakültesi, %22 si Ordu Meslek Yüksekokulu, %15 i Salık Meslek Yüksekokulu, %11 i ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi ve %10 u da Ziraat Fakültesi örencisidir. Örencilerin hangi bölgelerden Ordu Üniversitesi ne geldiklerine bakıldıında, ankete katılan örencilerin %39 u Karadeniz Bölgesi, %17 si Marmara Bölgesi, %12 si ç Anadolu Bölgesi, %10 u Akdeniz Bölgesi, %9 u Ege Bölgesi, %7 si Güneydou Anadolu Bölgesi ve %6 sı Dou Anadolu Bölgesi eklinde cevap vermitir. Verilen cevaplara bakıldıında, Ordu nun Karadeniz Bölgesi nde yer almasından dolayı, en yüksek oranın %39 ile Karadeniz Bölgesi nden çıkması, Ordu Üniversitesi ni tercih eden örencilerin yakın yerlerden geldiklerini göstermektedir. Bu durum, genelde Türkiye üniversitelerinde yaygın olan bir gerçekliktir. Yaadıkları ehre yakın olması nedeniyle yakın ehir üniversiteleri tercih eden örenciler, böylece hafta sonları ve tatillerde memleketlerine giderek orayla balantılarını koparmamaktadır. Bu aynı zamanda, örencilerin yeni geldikleri kente uyum salamaları ve entegrasyonu için de yumuak bir geçi sürecini temsil etmektedir.

- 235 - Ordu'da kamet Ailemle Devlet Yurdunda Özel Yurtta Evde Ordu Üniversitesi nde Hayal Edilen Ortam yi eitim veren bir üniversite olduu Gelimi bir üniversite olduu Zorlanacaım bir ortam olacaı Sıkıcı bir ortam olacaı Gelimemi bir üniversite olduu Ordu Üniversitesi'nin Örencilerine Sunduu mkanların Deerlendirilmesi Burada çok fazla imkan bulunmamakta yi imkanlara sahibiz ama biraz daha gelitirilebilir Yeterince imkan bulunmaktadır Üniversitemizin saladıı imkanlardan memnunum Ordu'da Örencilerin Hissettikleri Eksiklikler Gençlik Merkezi Alıveri Merkezleri Kütüphane Spor Salonu Cafe, Restaurant, Elence Yeri Ordu'da Bo Zamanları Deerlendirme ekilleri Arkadalarımla birlikte Çevreyi dolaarak veya seyahat ederek Evde/Yurtta bilgisayar, TV baında Kitap, dergi vs. okuyarak Spor, sanat vb faaliyetlere katılarak Pek bo zamanım yok Üniversite Öreniminden Sonra Ordu'ya Yerleme Durumu Var Yok Kararsız SAYI 4 69 15 12 10 48 17 12 13 58 22 19 1 42 19 6 9 24 35 13 36 7 5 4 11 73 16 YÜZDE 4 69 15 12 10 48 17 12 13 58 22 19 1 42 19 6 9 24 35 13 36 7 5 4 11 73 16 Tablo 3: Üniversite Örencilerinin Ordu Üniversitesi nden Beklentilerinin Durumu ve Daılımı Üniversite örencilerinin eitim süreçleri boyunca yaadıkları en önemli sorunlardan birisi barınma konusu olmutur. Üniversite örencilerinin barınmak amacıyla kalabilecekleri özel ve devlet yurtları bulunabildii gibi, bir araya gelip ev tutarak barınma sorununu

- 236 - gidermektedirler. Ordu Üniversite si örencilerinin ikamet etme durumlarına bakıldıında ise, örencilerin barınmak amacıyla aırlıklı olarak özel ve devlet yurtlarını tercih ettii görülmektedir. Örencilerin verdii cevaplardan da anlaılacaı üzere, %69 u devlet yurtlarında, %15 i özel yurtlarda, %12 si özel olarak kiraladıkları evlerde ve %4 ü ailelerinin yanında ikamet etmektedirler. Bu oranlarda anlaılacaı üzere Ordu Üniversitesi örencilerinin aırlıklı olarak yurtlarda kaldıının görülmesi, ehirde kiralık ev bulma sorunu yaayıp yaamadıkları ya da Ordu merkezde örencilerin ev kiralamaları konusunda bir ön yargı olup olmadıı soruları da ortaya çıkmaktadır. Genelde üniversitelerin yer aldıı yeni kentlerde düük seyreden kiraların, örencilerin talepleriyle birlikte yükseldii görülmektedir. Konut sayısının yeteri kadar olmaması, örencilerin ekonomik bir girdi olarak kabul edilmesi gibi nedenlerde bu artıları etkilemektedir. Sosyal açıdan da ev sahipleri ile örenciler arasındaki ilikiler gergin bir süreçte seyretmektedir. Özellikle kapalı, küçük ve geleneksel yapının aır bastıı kentlerde, örencilerin hayat biçimleri ve sosyal ilikileri yapılara meydan okuma eklinde yorumlanmakta ve örenciler bir risk unsuru olarak kabul etmektedirler. Bu anlamda örenciler, ev sahipleri tarafından bir sosyal kontrol mekanizması içerisine alınmaktadır. Gürültü yapma, kirayı aksatma, kız-erkek ilikilerine dikkat et, evi temiz tut, komularla iyi geçin, geleneksel davranılara ters hareketlerde bulunma gibi pek çok kural bu mekanizmanın içerisinde örencileri kontrol altında tutmaktadır. Bu mekanizma, örencilerin en youn ikayette bulundukları durumları ortaya çıkarmakla birlikte, örencilerin kentteki sosyallemelerini etkileyen en önemli araçta bu unsurlar tarafından ekillendirilmektedir. Tıpkı sanayileme sonra büyüyen kentlere akın akın gelen insan kalabalıklarını, kentlilerin dıarıda bırakmaya çalıması, onları kent hayatı içinden dılaması gibi örenciler de aynı süreçleri çeitli biçimlerde yaamaktadırlar. Üniversitelerin, örencileri tarafından tercih edilmesinin birçok nedeni olduu söylenebilir. Tercih konusunda en öncelikli nedenin, puanım hangisine yeterse anlayıı ve aileye yakın olma anlayıı gelmekte, daha bir çok neden de bunları izlemektedir. Örencilere yöneltilen Ordu Üniversitesi ni tercih nedeni sorusuna verilen cevaplara bakıldıında, en çok seçilen seçeneklerin, öncelikli nedenler olduu gözlenmitir. Buna göre verilen cevapların %65 i puanımın buraya yetmesi, %16 sı aileme yakın olması, %7 si bölümümün ve bölüm hocalarımın etkisi, %5 i rehber hocalarımın etkisi, %3 ü ailemin burayı istemesi, %2 si arkadalarımın etkisi eklinde cevap verirken, %1 i Ordu Üniversitesi nin kalitesi ve yine %1 i yanlı tercih eklince cevap vermitir.

- 237 - Üniversiteye hazırlanan veya üniversiteyi yeni kazanmı olan her örencinin, okumak istedii veya okuyacaı üniversite hakkında hayalleri muhakkak olmutur. Ordu Üniversitesi örencilerine yöneltilen Ordu Üniversitesi nde hayal edilen ortam sorulduunda, ankete katılan örencilerin %48 i Ordu Üniversitesi nin gelimi bir üniversite olduu, %17 si zorlanacaım bir ortam olacaı, %13 ü gelimemi bir üniversite olduu, %12 si sıkıcı bir ortam olacaı ve %10 u iyi eitim veren bir üniversite olduu eklinde cevap vermitir. Günümüzde üniversitelerin büyük bir kısmı, oldukça eski ve köklü üniversite olarak kabul edilirken, bu üniversitelerin örenci sayılarının fazlalıı göze çarpmaktadır. Oldukça kalabalık örenci topluluklarının bulunduu üniversitelerde, örencilere sunulan imkanlar, örencilerin üniversiteye olan balılıklarında etkili olmu ve aynı zamanda örencilerin eitim hayatlarını bu ölçüde anlamlı hale getirmitir. Ordu Üniversitesi nin örencilere yönelik salamı olduu imkanlar karısında örencilerin verdikleri cevaplardan, onların memnuniyetleri deerlendirilecek olursa; %58 i çok fazla imkan bulunmadıı, %22 si iyi imkanların bulunduu ama biraz daha gelitirilebilecei, %19 u yeterince imkan bulunduu ve %1 i üniversitenin salamı olduu imkanlardan memnun olduu eklinde cevap vermitir. Nitekim verilen cevaplardan anlaılacaı üzere, ankete katılan örencilerin büyük bir kısmı, Ordu Üniversitesi nin örencilerine salamı olduu imkanları yetersiz olarak görmektedir. Fakat burada unutulmaması gereken en önemli etken, Ordu Üniversitesi nin kurulu ve yapılanma sürecinin devam ediyor olmasıdır. Aksi takdirde geliimini ve alt yapı çalımalarını tamamlamı bir üniversite olarak, bu oranların olumlu yönde deiecei düünülebilir. Ordu Üniversitesi örencilerine yöneltilen sorular arasında yer alan Ordu ilinde hissettiiniz eksiklikler nelerdir? sorusuna verilen cevaplara bakıldıında, örencilerin %42 gibi büyük bir çounluu gençlik merkezi eksikliinden yakınmılardır. Gençlik Merkezi gençlerin serbest zamanlarını sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlerle deerlendirmek, bilgi ve beceri sahibi olmalarına yardımcı olmak amacıyla Gençlik ve Spor Müdürlüü tarafından l Müdürlükleri bünyesinde faaliyet göstermek üzere açılır. Gençlik merkezleri gençlerin serbest zamanlarını çeitli sosyal ve kültürel faaliyetlerle deerlendirmelerine imkan tanıyan, kiisel geliimlerini destekleyen, gençler tarafından çözüm üretilen ve projeler gelitirilen yerlerdir. Üniversitelerin bulunduu illerde bu tür merkezlerin kurumsallaması, örencilerin sosyallemesi açısından büyük önem taımaktadır.

- 238 - Sonuçlara bakıldıında geriye kalanların %24 ü kafe, restoran, elence yeri tarzı yerler, %19 u alıveri merkezleri, %9 u spor salonu, %6 sı kütüphane eklinde cevap vermitir. Örencilerin verdikleri cevaplardan anlaılacaı üzere, daha çok bo zamanların deerlendirilebilecei yerlerin eksiklii söz konusu olmutur. Bu konuda unutulmaması gereken en önemli ayrıntı, Ordu Üniversitesi nin yakın bir geçmie sahip olması ve bu süre zarfında eksikliklerin tamamlanmasının kolay olmayacaıdır. Nitekim örencileri hedef alacak tarzda mekânların ina edilmesi ve örencilerin düündükleri eksikliklerin giderilmesi, gerek Ordu ilinin gerekse Ordu Üniversitesi nin cezp edici olma özelliine sahip olacaı söylenebilir. Burada daha önce ifade edildii gibi gelimemi illerin temel dinamii üniversitelerin kentte oluturacaı potansiyel olmaktadır. Bu nedenle kentlerin deiiminin ve dönüümünün üniversitelerle aynı paralelde gelimesi gerekmektedir. Daha önce belirtildii üzere Ordu da bir takım eksiklikler, örenciler tarafından dile getirilmitir. Kukusuz bu eksiklikler, örencilerin bo zamanlarını deerlendirebilmeleri adına gidebilecekleri yerler olarak görülmektedir. Örencilere yöneltilen Ordu ilinde bo zamanları deerlendirme ekilleri sorusuna verilen cevaplara bakıldıında, örencilerin %36 sı evde/yurtta bilgisayar yada TV baında geçiririm eklinde cevap vermitir. Örencilerin %35 lik bir kısmı ise arkadalarım ile geçiririm eklinde cevap verirken, %13 ü çevreyi gezerek ve seyahat ederek, %7 si kitap, dergi vs. okuyarak, %5 i spor, sanat vs. faaliyetlerine katılarak eklinde cevap vermitir. Ankete katılan örencilerin %4 ü ise pek bo zamanlarının kalmadıı yönünde cevap vermitir. Üniversite eitimini almak için ailelerinden ayrılarak baka yerlere göç eden örencilerin birçou, üniversiteden mezun olduktan sonra, i bulabilmek amacıyla ailelerinden uzakta kalabilmektedir. Aynı zamanda örencilerin bir kısmı, üniversiteyi okudukları yerde i bularak, hayatlarını orada devam ettirmektedirler. Nitekim böyle bir durumun gerçeklemesinde, üniversitenin bulunduu ehrin, i olanaklarının fazla olması ile balantısı bulunmaktadır. Ankete katılan örencilere de, üniversiteden mezun olduktan sonra Ordu'ya yerleme durumları sorulmutur. Verilen cevaplara bakıldıında, örencilerin %73 ünün yerlemek gibi bir düüncesinin olmadıı, %16 sının kararsız olduu ve %11 inin de Ordu ya yerlemek gibi bir düüncesinin olduu görülmektedir.

- 239 - Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Yüzde Yüzde Yüzde Yüzde Yüzde Kesinlikle katılıyorum Ordu Üniversitesi'ni Bakalarına Öneriyorum 36 23 12 23 6 Ordu'nun Kent Olarak Gelimi Bir Kent 22 43 14 18 3 Olduunu Düünüyorum. Ordu'da Örencilerin kamet Edebilecekleri 24 34 17 21 4 Mekânlar Yeterlidir. Ordu Halkı Ordu Üniversitesi Örencilerine 33 27 19 17 4 Karı Ilımlıdır. Ordu Halkının Ordu Üniversitesi'nin Gelimesine 30 26 30 9 5 Katkıları Bulunmaktadır. Ordu'nun Bir Üniversite kenti Olma Yolunda 9 13 15 40 23 lerlediini Düünüyorum. Ordu'da Örencilerin Okula Gidi-Gelilerinde 16 24 15 27 18 Ulaım Sorunları Yaanmaktadır. Ordu'ya (Ailenizin Yanından) Gidi-Gelilerde 29 35 14 12 10 Ulaım Sıkıntısı Yaanmaktadır. Ordu'da Yaam Bir Örenci çin Pahalıdır. 7 13 4 23 53 Tablo 4: Ordu Üniversitesi Örencilerinin Kentlilik Algısı le likili Önermeler Ankette yer verilen önermelere verilmi olan cevaplara bakılacak olursa; örencilere yöneltilen ilk önerme, Ordu Üniversitesi ni bir bakasına önerip önermediidir. Ankete katılan örencilerin %36 sı kesinlikle katılmıyorum, %23 ü katılmıyorum, %23 ü katılıyorum, %12 si fikrim yok ve %6 sı kesinlikle katılıyorum eklinde cevap vermitir. Örencilere yöneltilen Ordu'nun kent olarak gelimi bir kent olduunu düünüyorum önermesine, ankete katılan örencilerin %43 ü katılmıyorum, %22 si kesinlikle katılmıyorum, %18 i katılıyorum, %14 ü fikrim yok ve %3 ü kesinlikle katılıyorum eklinde cevap vermitir. Bu önermeden elde edilen verilere bakıldıında, örencilerin Ordu ya geldikten sonra, hayal ettikleri gibi bir yere gelmedikleri söylenebilir. Çünkü daha önce Tablo-2 de belirtildii üzere, örencilere yöneltilen Ordu Üniversitesi nde hayal edilen ortam sorusuna verilen cevaplara bakılınca, örencilerin %48 inin Ordu Üniversitesinin gelimi bir üniversite

- 240 - olduunu hayal ettii eklinde cevap verdii görülmektedir. Fakat Ordu Üniversitesi nde örenime balayan örencilerin bu süreçte hayal ettikleri gibi bir ortama gelmedikleri, bu önermeden elde edilen verilerden anlaılmaktadır. Çünkü u anda örencilerin %21 i Ordu Üniversitesi nin gelimi bir üniversite olduunu düünmektedir. Üniversite örencilerinin ikamet etmekleri konusu, ehir kalkınması açısından son derece önemli iken, bu konu ile ilgili birçok sorun da bulunmaktadır. Önermeler içerisinde de, Ordu da örencilerin ikamet edebilecekleri mekânlar yeterlidir önermesine verilen cevaplara bakıldıında, örencilerin %34 ü katılmıyorum, %24 ü kesinlikle katılmıyorum, %21 i katılıyorum, %17 si fikrim yok ve %4 ü kesinlikle katılıyorum eklinde cevap vermitir. Genel olarak verilere bakıldıında ise, Ordu da örencilerin ikamet edebilecekleri mekânlar ile ilgili bir takım sıkıntıların yaandıı görülmektedir. Örencilere yöneltilen bir dier önermede ise, Ordu halkı üniversite örencilerine karı ılımlıdır önermesine yer verilmitir. Ankete katılan örencilerden %33 ü kesinlikle katılmıyorum, %27 si katılmıyorum, %19 u fikrim yok, %17 si katılıyorum ve %4 ü kesinlikle katılıyorum eklinde cevap vermitir. Buna göre elde edilen verilerden, örencilerin %60 ının, Ordu halkının üniversite örencilerine ılımlı olmadıını dile getirdii anlaılmaktadır. Burada kent dahilinde ortaya çıkan yeni süreç ele alındıında, eitime endeksli hızlı ve youn bir göç karımıza çıkmaktadır. Üniversite örencilerinin göç öncesinde sahip oldukları sosyo-kültürel durumlar dikkate alındıında; varı noktası olan Ordu li nin sosyo-kültürel düzeyinden farklı olması, bölge insanının yerel unsurları ve mevcut durumu muhafaza etme/koruma anlamında refleksif bir tutum sergilemesi, sosyal deime süreci açısından (dolayısıyla göç ve kentleme açısından) beklenen bir durumdur. Nitekim daha önceki bölümlerde bu durum ifade edilmitir. Çünkü kent yaayanlarının hızlı deiimden kaynaklı sistem kaygılarının onları muhafazakar kılması gayet normaldir; Ordu luların da mevcut sistemi koruma kaygıları böylesi bir sonucu ortaya çıkarmaktadır. Bu durum tüm göç sürecine dönük aratırma sonuçlarında karımıza çıkmakla birlikte günümüzde yeni üniversitelerin bulunduu kentlerde daha youn yaanmaktadır. Üniversiteler birçok özellie sahip olduu gibi, bu özelliklerinden bir tanesi de kent ile bütünleerek bir kimlik ina edebilmeleridir. Bu konuda Ordu Üniversitesi nin bir kent üniversitesi olabilirliini gözlemlemek amacıyla örencilere Ordu'nun bir üniversite kenti olma