Bölüm 5 Hisse Senetleri Nasıl Değerlenir? İşlenecek Konular Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasaları Piyasa, Defter ve Tasfiye Değerleri Hisse Senetlerinin Değerlemesi (Kar payı İskonto Modeli) Kar payı İskonto Modelinin Basitleştirilmesi Büyüme veya Gelir Sağlayan Hisse Senetleri Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası Terminoloji Hisse Senedi Halka açık bir şirkette sahipliği temsil eden senetler Birincil Piyasa Şirketlerin yeni menkul kıymet satışı gerçekleştirdiği piyasa Birincil Halka Arz - Hisse senetlerinin halka ilk defa olarak satılması İkincil Piyasa Halen dolaşımda olan menkul kıymetlerin yatırımcılar arasında alım-satımının yapıldığı piyasa Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası Terminoloji - 2 Kar payı Firmadan hissedarlarına periyodik nakit dağıtımları Fiyat-kazanç oranı (F/K) Hisse senedi fiyatının hisse senedi başına kara oranı Defter Değeri Bilançoya göre firmanın toplam değeri Tasfiye Değeri Firmanın varlıklarını satıp borçlarını ödedikten sonra elde edebileceği net gelir Piyasa Değerine Dayalı Bilanço Bütün varlıkları ve borçları piyasa değeri ile gösteren finansal tablo
Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası Bir şirketin piyasa değeri ile defter veya tasfiye değeri arasındaki fark genellikle, işleyen teşebbüs değeri olarak adlandırılır ve üç faktöre dayanır:. Ekstra kazanç gücü 2. Maddi olmayan varlıklar 3. Gelecekteki yatırımların değeri İçsel Değer V0 = (DIV + P) / (+r) Buradaki V0 hisse senedinin içsel değeri olarak adlandırılır. İçsel değer, bir hisse senedinin yatırımcılar tarafından yaratacağı beklenen nakit akımlarının bugünkü değeridir. Beklenen getiri Bir yatırımcının belli bir zaman periyodu sonunda yaptığı yatırımdan elde etmeyi düşündüğü getiri oranıdır. Elde tutma getirisi olarak da adlandırılabilir. ( 0) Beklenen Getiri = r = Div + P P P 0 2
Beklenen getiri formülü 2 kısıma ayrılabilir: Beklenen Getiri = Beklenen Kar payı Getirisi + Beklenen Sermaye Kazancı Beklenen Getiri = r = Div P P P0 + P 0 0 Aynı riskli bütün menkul kıymetler, aynı beklenen getiri oranını sağlayacak şekilde fiyatlanırlar. Bu, iyi işleyen piyasalarda fiyatların temel niteliğidir. Kar Payı İskonto Modeli Hisse senedi değerinin gelecekte beklenen tüm kar paylarının bugünkü değerine eşit olduğu saptamasıyla hisse senedinin bugünkü fiyatının hesaplanması. P 0 = Div Div2 DivH + P + +... + 2 H ( + r) ( + r) ( + r) H H Yatırım süresi. 3
XYZ şirketinin gelecek üç yıl içinde vereceği kar payları sırasıyla $3, $3.24, ve $3.50 olarak tahmin edilmektedir. Üç yılın sonunda hisse senedinin piyasa değerinin $94.48 olması beklenmektedir. Beklenen getiri 2% ise hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? XYZ şirketinin gelecek üç yıl içinde vereceği kar payları sırasıyla $3, $3.24, ve $3.50 olarak tahmin edilmektedir. Üç yılın sonunda hisse senedinin piyasa değerinin $94.48 olması beklenmektedir. Beklenen getiri 2% ise hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? 3 3.24 3.50 + 94.48 BD = + + 2 3 ( + 0.2) ( + 0.2) ( + 0.2) BD = $75 XYZ nin Değeri 80 Hisse başına düşen değer, $ 70 60 50 40 30 20 0 0 2 3 0 20 30 50 00 Yatırım Süresi (yıl) BD(Nihai Fiyat) BD (Kar Payları) 4
Büyümesiz Kar Payı İskonto Modeli (KPİM) Eğer kar payları büyümüyor ve sabit kalıyorsa ve hisse senedini sonsuza kadar elinizde tutmayı düşünüyorsanız, hisse senedi bir sonsuz ödemeler serisi olarak fiyatlanacaktır: Div HBK BD( Sonsuz Ödeme) = P0 = veya r r Şirketin kazancının tümünü kar payı olarak hissedarlara dağıttığı varsayımıyla Sabit Büyümeli KPİM Kar paylarının sabit bir oranda ve sonsuza dek büyüdüğü kar payı iskonto modelidir. (Gordon Büyüme Modeli). Div P0 = r g Denklemdeki değişkenlerin çeşitli kombinasyonları verildiğinde, bilinmeyen değişken için çözüm yapılabilir. Bir hisse senedi gelecek yıl $3 kar payı ödeyecektir. Kar payları birinci yıldan sonra sonsuza kadar yılda 8% büyüyecektir. İskonto oranı 2% ise hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? 5
Bir hisse senedi gelecek yıl $3 kar payı ödeyecektir. Kar payları birinci yıldan sonra sonsuza kadar yılda 8% büyüyecektir. İskonto oranı 2% ise hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? P 0 Div $3. 00 = = = $75. 00 r g. 2. 08 - Devamı Eğer bu hisse senedi borsada $00 dan satılıyorsa, piyasa kar paylarındaki büyüme oranını kaç olarak varsaymaktadır? - Devamı Eğer bu hisse senedi borsada $00 dan satılıyorsa, piyasa kar paylarındaki büyüme oranını ne varsaymaktadır? $3. 00 $00 =. 2 g g =. 09 Cevap Piyasa, kar paylarının sonsuza kadar yılda 9% büyüyeceğini varsaymaktadır. 6
Sabit Olmayan Büyüme Modeli Div BD PV = ( + r) Div 2 + ( + r) 2 Div +... + ( + r) H H PH + ( + r) H Büyüme Sağlayan Hisse Senetleri: Sermaye kazancı Gelir Sağlayan Hisse Senetleri: Kar payı kazancı Eğer bir şirket daha düşük kar payı ödemeyi seçer ve kazançlarını yeniden yatırıma yönlendirirse, hisse senedi fiyatı gelecekteki kar payları yükselebileceğinden artabilir. Kar Payı Dağıtım Oranı Karların kar payı olarak dağıtım yüzdesi Yeniden Yatırım Oranı Firmanın dağıtmadığı karlarının yüzdesi Sürdürülebilir Büyüme Oranı Firmanın sürekli başarabileceği büyüme oranı; Büyüme oranı, karların yeniden yatırım için kullanılacak yüzdesine özkaynak getirisi uygulanarak elde edilebilir. g = özkaynak getirisi x yeniden yatırım oranı 7
Şirketimiz gelecek yıl karlarının 00% ünü dağıtarak hisse senedi başına $5 kar payı dağıtacağını tahmin etmektedir. Bu yolla yatırımcılar 2% beklenen getiri sağlayacaktır. Alternatif olarak, karların 40% nın yeniden yatırım için alı konulmasına karar verilirse, hisse senedinin bu karardan önceki ve sonraki fiyatları ne olur? Şirketin özkaynak getirisi 20% dir. Şirketimiz gelecek yıl karlarının 00% ünü dağıtarak hisse senedi başına $5 kar payı dağıtacağını tahmin etmektedir. Bu yolla yatırımcılar 2% beklenen getiri sağlayacaktır. Alternatif olarak, karların 40% nın yeniden yatırım için alı konulmasına karar verilirse, hisse senedinin bu karardan önceki ve sonraki fiyatları ne olur? Şirketin özkaynak getirisi 20% dir. Büyüme Olmadan Büyüyerek Şirketimiz gelecek yıl karlarının 00% ünü dağıtarak hisse senedi başına $5 kar payı dağıtacağını tahmin etmektedir. Bu yolla yatırımcılar 2% beklenen getiri sağlayacaktır. Alternatif olarak, karların 40% nın yeniden yatırım için alı konulmasına karar verilirse, hisse senedinin bu karardan önceki ve sonraki fiyatları ne olur? Şirketin özkaynak getirisi 20% dir. Büyüme Olmadan 5 P0 = = $4.67.2 P/ K = 4.67/ 5= 8.33 Büyüyerek g=.20.40 =.08 3 P0 = = $75.00.2.08 P/K= 75/5 = 5 8
- devamı Eğer şirket karlarını yeniden yatırıma yönlendirmese, hisse senedi fiyatı $4.67 olmaktadır. Yeniden yatırım ile fiyat $75 a çıkmaktadır. Bu iki fiyat arasındaki fark (75.00-4.67=33.33) Büyüme Fırsatlarının Bugünkü Değeri (BFBD) olarak adlandırılır. Büyüme Fırsatlarının Bugünkü Değeri (BFBD) Bir firmanın gelecekteki yatırımlarının net bugünkü değeri Yüksek F/K oranı, yatırımcıların firmanın iyi büyüme fırsatlarına sahip olduğunu düşündüklerine işaret etmektedir. Bölüm Sonu Soruları 5.6: Boston Edison bugünlerde hisse senedi başına $.64 dolayında bir kar payı ödemekte ve bir hissesi $27 dan satılmaktadır. a) Yatırımcılar kar paylarının büyüme oranının yılda 4% olduğuna inanırlarsa, hisse senedinden ne oranda getiri beklerler? b) Yatırımcıların talep ettiği getiri oranı % ise firmadan bekledikleri büyüme oranı ne olmalıdır? c) Sürdürülebilir büyüme oranı 5% ve yeniden yatırım oranı 0.4 ise, yeni yatırımları üzerinden firmanın kazanacağı getiri oranı ne olmalıdır? Bölüm Sonu Soruları 5.6: Boston Edison bugünlerde hisse senedi başına $.64 dolayında bir kar payı ödemekte ve bir hissesi $27 dan satılmaktadır. a) Yatırımcılar kar paylarının büyüme oranının yılda 4% olduğuna inanırlarsa, hisse senedinden ne oranda getiri beklerler? r = DIV /P 0 + g = [($.64.04)/27] + 0.04 = 0.032 = 0.32% b) Yatırımcıların talep ettiği getiri oranı % ise firmadan bekledikleri büyüme oranı ne olmalıdır? Eğer r = 0., ise: 0. = [($.64 (+g)/27] + g g = 0.0464 = 4.64% c) Sürdürülebilir büyüme oranı 5% ve yeniden yatırım oranı 0.4 ise, yeni yatırımları üzerinden firmanın kazanacağı getiri oranı ne olmalıdır? g = özkaynak getirisi yeniden yatırım oranı 5% = özkaynak getirisi 0.4 özkaynak getirisi = 0.25 = 2.5% 9
Bölüm Sonu Soruları 5.7: Non-stick Gum Factory nin gelecek yıl adi hisse senetleri üzerinden $2 kar payı ödeyeceğine inanıyorsunuz. Ondan sonra, sonsuza dek kar paylarının yılsa 4% oranında büyüyeceğini bekliyorsunuz. Yatırımınız üzerinden 2% lik bir getiri isteseydiniz, hisse senedi için ne kadar ödemeye razı olurdunuz? Bölüm Sonu Soruları 5.7: Non-stick Gum Factory nin gelecek yıl adi hisse senetleri üzerinden $2 kar payı ödeyeceğine inanıyorsunuz. Ondan sonra, sonsuza dek kar paylarının yılsa 4% oranında büyüyeceğini bekliyorsunuz. Yatırımınız üzerinden 2% lik bir getiri isteseydiniz, hisse senedi için ne kadar ödemeye razı olurdunuz? P 0 = DIV /(r g) = $2/(0.2 0.04) = $25 Bölüm Sonu Soruları 5.5: Trend-Line Inc, yılda 6% oranında büyümekte ve bunun sınırsız bir şekilde böyle olacağı beklenmektedir. Gelecek kar payının hisse senedi başına $5 olacağı umulmaktadır. a) Piyasanın 0% luk bir getiri beklemesi durumunda şirketin hisse senedi fiyatı ne olmalıdır? b) Eğer hisse başına kar $8 olursa, şirketin değerinin ne kadarlık kısmı mevcut varlıklara, ne kadarlık kısmı büyüme fırsatlarına aittir? 0
Bölüm Sonu Soruları 5.5: Trend-Line Inc, yılda 6% oranında büyümekte ve bunun sınırsız bir şekilde böyle olacağı beklenmektedir. Gelecek kar payının hisse senedi başına $5 olacağı umulmaktadır. a) Piyasanın 0% luk bir getiri beklemesi durumunda şirketin hisse senedi fiyatı ne olmalıdır? P 0 = DIV /(r g) = $5/(0.0 0.06) = $25 b) Eğer hisse başına kar $8 olursa, şirketin değerinin ne kadarlık kısmı mevcut varlıklara, ne kadarlık kısmı büyüme fırsatlarına aittir? Eğer şirket sıfır-yeniden yatırım stratejisi izleseydi, $8 lık sonsuz bir kar payı ödeyecekti ve hisse senedi fiyatı: $8/0.0 = $80 olacaktı. Bu yüzden, mevcut varlıkların değeri $80 dır. Değerinin geriye kalan kısmı büyüme fırsatlarından kaynaklanacaktır, böylece: BFBD = $25 $80 = $45 Bölüm Sonu Soruları 5.6: Castles in the Sand, yatırımları üzerinden 20% lik bir getiri oranı elde etmektedir ve 40% yeniden yatırım oranını korumaktadır. Bu yılki karı hisse senedi başına $2 olacaktır. Yatırımcılar hisse senedi üzerinden 2% lik bir getiri oranı beklemektedir. a) Firmanın fiyatını ve F/K oranını bulun? b) Eğer yeniden yatırım oranı 30% a düşerse F/K oranına ne olur? Neden? c) Eğer yeniden yatırım oranı sıfıra eşitse, K/F nin hisse senedi başına beklenen getiri oranı düzeyine düşeceğini gösterin. Bölüm Sonu Soruları 5.6: Castles in the Sand, yatırımları üzerinden 20% lik bir getiri oranı elde etmektedir ve 40% yeniden yatırım oranını korumaktadır. Bu yılki karı hisse senedi başına $2 olacaktır. Yatırımcılar hisse senedi üzerinden 2% lik bir getiri oranı beklemektedir. a) Firmanın fiyatını ve F/K oranını bulun? g = Özkaynak getirisi yeniden yatırım oranı = 20% 0.40 = 8% K = $2, r = 0.2 $2 ( 0.4) F F/K = $30/$2 = 5 0 = = 30 0.2 0.08 b) Eğer yeniden yatırım oranı 30% a düşerse F/K oranına ne olur? Neden? g = 20% 0.3 = 6%, $2 ( 0.3) F F/K=23.33/2=.67 0 = = 23.33 0.2 0.06 Yüksek F/K oranı yüksek BFBD beklentilerini yansıtmaktadır. c) Eğer yeniden yatırım oranı sıfıra eşitse, K/F nin hisse senedi başına beklenen getiri oranı düzeyine düşeceğini gösterin. F = 2/0.2 = 6.67, K/F = 2/6.67 = 0.2
Bölüm Sonu Soruları 5.9: Phoenix Industries, bir yıl sonra hisse senedi başına $ kar payı ödeyeceğini açıkladı. Analistler, diğer 2 yıl için kar paylarının yılda $ artacağını beklemektedirler. Üçüncü yıldan sonra kar payı büyümesinin daha ılımlı bir uzun dönem oranı olarak 6% da durulacağı beklenmektedir. Eğer firmanın yatırımcıları bu hisse senedi üzerinden 4% lük bir getiriyi kazanmayı beklerse, hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? 3.06 P3 = = 39.75 0.4 0.06 2 3 + 39.75 P0 = + + = 3.27 2 3.4.4.4 2