LKELER IfiI I ALTINDA MEDEN YARGILAMA HUKUKU Derleyen: Prof. Dr. M. Kamil YILDIRIM Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 7. BASKI I
Yayın No : 2538 Hukuk Dizisi : 1233 6. Bas ıdan Tıpkı 7. Baskı Ekim 2012 İS TAN BUL ISBN 978-605 - 377-559 - 1 Cop yright Bu ki ta bın bu ba sı sının Tür ki ye de ki ya yın hak la rı BE TA Ba sım Ya yım Da ğı tım A.Ş. ye ait tir. Her hak kı sak lı dır. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra fı kıs men ve ya ta ma men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya baş ka her han gi bir şe kil de ço ğal tı la maz, da ğı tı la maz. Nor mal öl çü yü aşan ik ti bas lar ya pı la maz. Nor mal ve ka nu nî ik ti bas lar da kay nak gös te ril me si zo run lu dur. Dizgi : Beta Basım A.Ş. Bas kı - Cilt : Pasifik Ofset Cihangir Mah. Güvercin Cad. No:3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar/İSTANBUL Sertifika No: 12027 Tel: 0212 412 17 77 Kapak Tasarım : Müge GÜNBAŞ Beta BASIM YAYIM DAĞITIM A.Ş. Narlıbahçe Sokak Damga Binasi No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com II
fierefli bilim adam ve çok sayg de er Hocam z Prof. Dr. Dr. hc. Hans Friedhelm Gaul e flükran hisleri ile ithaf edilmifltir. III
IV
ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ Hukuk devletinde bireye hukuki korunma sağlayan medeni yargılama hukuku alanında Türk mevzuatında 2011 yılında değişiklik olmuştur. 1927 yılında kabul edilen 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, yaklaşık 85 yıllık uygulamadan sonra yerini 12.1.2011 tarihinde kabul edilen 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu na bırakmıştır. 1 Ekim 2011 de HMK hükümlerinin kısmen yürürlüğe gireceği öngörülmüştür. 6100 sayılı HMK da Yargılamaya Hakim Olan İlkeler başlıklı Birinci Kısım İkinci Bölüm de m. 24 vd.nda sırasıyla tasarruf, taraflarca getirilme, taleple bağlılık ilkeleri, hukuki dinlenilme hakkı, dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü, usul ekonomisi ilkesi, hakimin davayı aydınlatma ödevi, yargılamanın sevk ve idaresi, hukukun uygulanması olarak yargılama hukuku ilkelerine yer verilmiştir. Ancak HMK daki ilkelere ilişkin hükümler, özellikle hakimin ve tarafların rol paylaşımı, yükümlülükleri ve tarafların açıklama ödevi ile ilgili maddeler bakımından, mukayeseli hukuka nazaran zayıf kalmaktadır. Bu derlemede yer alan pozitif düzenlemeler ve bunların arka planında yer alan temel düşünceler kanunumuza aksettirilmemiştir. Mukayeseli hukukta kabul edildiği üzere, usul ilkeleri yargılamanın inşasına temel teşkil edecek ve usul hükümlerinde somut biçimiyle yer alacak yön verici fikirlerdir. Usul ilkeleri, mantıklı inşa edilmiş bir yargılamanın hedefi için saf dogmatik geliştirilmiş ilkeler olarak uygulanamazlar. Bu ilkeler daha ziyade bazen amaçların çatıştığı kombinasyonlar içinde uygulanırlar. Örn. Kanunda sözlülük-yazılılık ilkelerine verilebilecek ağırlık bakımından bu açıdan bir tercihten sözedilebilir. Buna mukabil kanunda taraflarca getirilme ilkesi- resen araştırma ilkesinden birine ağırlık verilebilmesinin bir tercih meselesi olduğu söylenemez. Zira güncel Kıta Avrupası sisteminin karakteristik özelliği taraflarca getirilme ilkesinin saf haliyle uygulanmasına yabancıdır. V
Derlemenin önceki basılarında son makale olarak yer alan Senetle İspat Kuralına ilişkin makale 1086 sayılı HUMK a göre yazılmış idi. Eylül 2011 de hazırlanan bu son basıda 6100 sayılı HMK göz önüne alınarak makaledeki HUMK madde numaralarına HMK daki karşılıkları eklenmiştir. Bu derlemenin Türk Hukuk hayatına yararlı olması dileğiyle Prof.Dr. M.Kamil Yıldırım Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Harem- 9.9.2011 VI
K NC BASKIYA ÖNSÖZ Mar ma ra Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si ö ren ci le ri ne yö ne lik kon fe rans lar di zi si, geç ti i miz y l da Avus tur ya ve Al man ya dan da - vet edi len de er li iki ö re tim üye si nin kat k la r y la de vam et mifl tir. Ha len Vi ya na Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si De kan l gö re vi ni de yü - rüt mek te olan Prof. Dr. Wal ter H. Rech ber ger gün cel bir ko nu olan, adil yar g lan ma hak k ile il gi li bir teb li sun mufl tur. Al man Hu ku - ku nun ön de ge len Usul Hu ku ku ö re tim üye le rin den ve ilk ba s y it - haf et ti i miz de er li ho ca m z, Prof. Dr. Dr. hc. Hans Fri ed helm Ga ul ise gün cel li i ni hiç bir za man yi tir me yen Usul Hu ku ku nun ama c ko - nu sun da çok il ginç bir kon fe rans ver mifl tir. Der le me de ma ka le le ri bu - lu nan ö re tim üye le ri ö ren ci le ri miz ta ra f n dan ar t k -ta bi ri ca iz ise- Fa kül te mi zin bi rer men su bu gi bi ka bul gör mek te dir ler. Ö ren ci le ri - mi zin kon fe rans la ra gös ter dik le ri il gi ve kon fe rans son ra s so ru lan so - ru lar, mi sa fir ö re tim üye le ri üze rin de ola a nüs tü et ki ler b rak m fl t r. Bu göz lem ve de ne yim ler, bafl lat t m z bu aka de mik ça l fl ma n n do - ru yol da ol du u nu ve böy le iler le me si ge rek ti i ni bi ze gös ter mifl tir. lk ba s s tü ke nen l ke ler Ifl Al t n da Me de ni Yar g la ma Hu ku - ku ad l der le me nin yu ka r da an lan iki teb li met ni ile bir lik te ye ni - den ba s l ma s yo lu na gi dil mifl tir. Der le me de yer alan son iki teb li - den bi ri nin ter cü me si yi ne Doç. Dr. Nev his De ren-y l d r m ta ra f n dan ya p l m fl t r. Ken di si ne flük ran la r m su na r m. Der le me nin ya y na ha - z r lan ma s n da ilk ba s da ol du u gi bi Av. Ha ni fe Kon yar n önem li kat k la r ol mufl tur. Ken di si nin ti tiz ça l fl ma la r ne de niy le te flek kü rü borç bi li rim. Bu der le me nin Türk Hu kuk ha ya t na ya rar l ol ma s di le iy le... Prof. Dr. M. Kamil Y ld r m Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö retim Üyesi Harem- 15.Ocak.2001 VII
VIII
B R NC BASKIYA ÖNSÖZ l ke ler Ifl Al t n da Me de ni Yar g la ma Hu ku ku isim li pro je, Mar ma ra Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si ö ren ci le ri te mel al na rak ge - lifl ti ril mifl tir. Ç k fl nok ta m z, Me de ni Yar g la ma Hu ku ku der si ni alan ö ren ci le rin Yar g la ma Hu ku ku hak k n da sa l k l bir ba k fl aç s edin - me le ri ni sa la mak, pers pek tif le ri ni ge lifl tir mek, bu da l n di ken siz bir gül bah çe si de il, yo un tar t fl ma la r n ha la sü re gel di i bir di sip lin ol - du u nu er ken dö nem de fark et me le ri ne yar d m c ol mak idi. Üze rin de du ru lan bir bafl ka önem li nok ta ise, bu gün Ba t Av ru - pa da özel lik le Al man-avus tur ya hu kuk çev re sin de ön de ge len Yar - g la ma hu kuk çu la r n n te mel il ke ler hak k n da dü flün ce le ri ni ö ren - mek ti. Özel lik le tek sif il ke si nin vaz ge çil mez bir esas ola rak ele al n p, al n ma d ; dokt rin de son dö nem ler de or ta ya at lan ve da va mal ze - me si nin ta raf lar ca ge ti ril me si il ke si ne al ter na tif ola ca sa vu nu lan ta raf lar la ha ki min ifl bir li i il ke si nin ka bul edi le bi lir li i me rak edi - len hu sus la r n ba fl n da gel mek te idi. Üç y l l k dö nem zar f n da s ra s y - la Vi ya na Üni ver si te si Hu ku ku Fa kül te si ö re tim üye le rin den Prof. Dr. Wal ter H. Rech ber ger, Le ip zig Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si ö re - tim üye le rin den Prof. Dr. Ek ke hard Bec ker-eber hard, Bonn Üni ver si - te si Hu kuk Fa kül te si ö re tim üye le rin den Prof. Dr. Eber hard Schil ken gi bi Av ru pa n n ön de ge len, seç kin bi lim adam la r da ve ti mi zi ka bul et me in ce li i ni gös te re rek te mel il ke ler hak k n da çe flit li kon fe rans lar ver di ler. 1997-1999 y l la r ara s n da ve ri len kon fe rans la r n ge rek Mar ma ra Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si ö ren ci le ri, ge rek o dö nem de ders ver - di i miz Ga la ta sa ray Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si ve Ye di te pe Üni - ver si te si Hu kuk Fa kül te si ö ren ci le ri üze rin de önem li et ki ler b rak t - ka na atin de yim. Bu kon fe rans di zi sin de me de ni usul hu ku ku nun il ke le ri ara s n da he nüz gün de me ge ti ril me mifl olan lar da mev cut tur. Bu ba lam da de - IX
lil le rin ser best çe de er len di ril me si il ke si hak k n da mu ka ye se li hu kuk ala n n da Al man ya da ya y m la nan ZZP nt ad l der gi Band 3 (1998), s. 379-396 da Al man ca ya y n la nan Die Be de utung des Ur kun den be we - ises im tür kisc hen Zi vilp ro zess recht ad l ma ka le mi zin Türk çe met - ni nin de oku yu cu ya su nul ma s n da ya rar gör mek te yim. Va r lan önem li so nuç lar dan bi ri, flek li hu ku kun me ka na gö re de - i flen bir hu kuk da l de il, o ül ke de ege men ide olo ji ba z n da fle kil le - nen po zi tif bir bi lim ol du u nun bir ke re da ha or ta ya ç k ma s idi. Bu - nun d fl n da, söz ko nu su pro je nin ö ren ci le ri yurt d fl n da li san süs tü e i tim yap ma hu su sun da yü rek len di ren bir yö nü nün ol du u ümi di - ni de ta fl yo rum. l ke ler Ifl Al t n da Me de ni Yar g la ma Hu ku ku isim li kon fe - rans lar di zi si nin ya p l ma s n sa la yan üç de er li bi lim ada m na fa kül - tem ad na de rin flük ran his le ri mi ifa de et mek is ti yor ve ge le cek te de ara m z da yo un bir bi lim sel ifl bir li i nin sür me si ni te men ni edi yo rum. Ay r ca des tek le ri ni esir ge me yen De ka n m z Prof. Dr. Bü lent Ta hi ro - lu na ve sa y n Ho cam Prof. Dr. Er gun Önen e bu ve si le ile te flek kür le - ri mi sun mak is ti yo rum. Doç. Dr. M. Kamil Y ld r m Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö retim Üyesi Harem- 14.7.1999 X
Ç NDEK LER Altıncı Baskıya Önsöz...V İkinci Baskıya Önsöz...VII Birinci Baskıya Önsöz...IX Avusturya Medeni Yarg lamas nda Yarg laman n H zland r lmas...1-16 Prof. Dr. Dr. hc. Walter H. Rechberger Viyana Üniversitesi Medeni Usul Hukuku Enstitüsü Müdürü (Çeviren: Prof. Dr. M. Kamil Y ld r m) Dava Malzemesinin Taraflarca Getirilmesi lkesinin Esaslar ve S n rlar...17-38 Prof. Dr. Ekkehard Becker-Eberhard Leipzig Üniversitesi Medeni Usul Hukuku Enstitüsü Müdürü (Çeviren: Prof. Dr. M. Kamil Y ld r m) Medeni Yarg lamada Hakimin Rolü...39-60 Prof. Dr. Eberhard Schilken Bonn Üniversitesi Medeni Usul Hukuku Enstitüsü Müdürü (Çeviren: Doç. Dr. Nevhis Deren-Y ld r m) XI
Avusturya Medeni Yarg lamas nda Adil Yarg lanmaya liflkin Yeni Sorular...61-74 Prof. Dr. Dr. hc. Walter H. Rechberger Viyana Üniversitesi Medeni Usul Hukuku Enstitüsü Müdürü (Çeviren: Prof. Dr. M. Kamil Y ld r m) Yarg laman n Amac Güncelli ini Koruyan Bir Konu...75-106 Prof. Dr. Dr. hc. Hans Friedhelm Gaul Bonn Üniversitesi Hukuk Fakültesi Emekli Ö retim Üyesi (Çeviren: Doç. Dr. Nevhis Deren-Y ld r m) Senetle spat Kural n n Türk Medeni Yarg lama Hukuku ndaki Önemi...107-128 Prof. Dr. M. Kamil Y ld r m Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö retim Üyesi XII