Arştırm Mklesi/Originl Article ZOONOTİK ENFEKSİYONLARDAN Q ATEŞİ, LİSTERİOZ, TOKSOPLAZMOZ VE KİSTİK EKİNOKOKKOZ'UN RİSK GRUBUNDA SEROPREVALANSININ ARAŞTIRILMASI Investigtion of Q fever, Listeriosis, Toxoplsmosis nd Cystic Echinococcosis Seroprevlence in Risk Group Bekir ÇELEBİ, Chit BABÜR, Selçuk KILIÇ, Ahmet ÇARHAN, Berrin ESEN, Mustf ERTEK Refik Sydm Hıfzıssıhh Merkezi Bşknlığı, ANKARA İletişim: Bekir ÇELEBİ Refik Sydm Hıfzıssıhh Merkezi Bşknlığı, Slgın Hstlıklr Arşt. Müd., Ceml Gürsel Cd. No:, 000, Sıhhiye/ANKARA Tel : 0 3 5 7 Fks : 0 3 5 0 epost: bekir.celebi@rshm.gov.tr vetbekir@yhoo.com ÖZET Amç: Bu çlışm, Ankr ilinde zoonotik enfeksiyonlr için risk grubu olduğu düşünülen evcil hyvn kliniği ile uğrşn veteriner hekimler ve teknisyenlerinde, gönüllü hyvn severlerde Q teşi, listerioz, toksoplzmoz ve kistik ekinokokkoz'un seroprevlnsını belirlemek mcıyl ypılmıştır. Yöntem: 'i veteriner hekim, 5'i veteriner teknisyeni, 'ü gönüllü hyvn sever ve kontrol grubu olrk 0'si sğlık çlışnı olmk üzere lınn 7 serum örneği Q teşi için İndirekt Floresn Antikor Testi (IFAT), listerioz için Osebold Aglütinston Testi (OAT), toksoplzmoz için Sbin Feldmn Dye Testi (SFDT) ve kistik ekinokokkoz için İndirekt Hemglütinsyon testi (İHA) ile incelenmiştir. Bulgulr: veteriner hekimin 7 (%30,)'si, 5 veteriner teknisyenin sekizi (% 3), gönüllü hyvn severin dördü (%,5) ve 0 kontrol grubunun biri (%5) Coxiell burnetii IgG ntikorlrı yönünden seropozitif bulunmuştur. Veteriner hekimlerin OAT ile 7 ( %30,)'sinde, veteriner teknisyenlerinin dokuzund ( %3), gönüllü hyvn severlerin üçünde (%,) ve 0 kontrol grubunun birinde (%5) Listeri yönünden seropozitiflik belirlenmiştir. Toxoplsm gondii ntikorlrı yönünden, veteriner hekimlerin %,'ünün, veteriner teknisyenlerinin % 'sının, gönüllü hyvn severlerin %50'sinin ve kontrol grubunun (%30) seropozitif olduğu sptnmıştır. Bir veteriner hekimde İHA testi ile / titrede kistik ekinokokkoz ntikoru vrlığı bulunmuştur. Sonuç: Ankr İlinde pet kliniği ile uğrşn veteriner hekimler ve teknisyenlerinde, gönüllü hyvn severlerde Q teşi ve listerioz seroprevlnsı yüksek olrk sptnmış ve kontrol grubu ile rsındki frk isttistiki olrk nlmlı bulunmuştur (p<0.05). Bu nedenle, risk grubund olduğu düşünülen meslek çlışnlrı, zoonotik enfeksiyonlr yönünden bilinçlendirilmeli ve bölgede bu enfeksiyonlrın epidemiyolojik özellikleri rştırılmlıdır. Anhtr Sözcükler: Q teşi, listerioz, toksoplzmoz, kistik ekinokokkoz, seroprevlns. ABSTRACT Objective: This study ws crried out to determine seroprevlence of Q fever, listeriosis, toxoplsmosis nd cystic echinococcosis mong pet veterinrins, veterinry technicins nd niml lovers who re in close contct with nimls. Method: A totl of 7 ser consisting of veterinrins, 5 veterinry technicins nd niml lovers were tested for Q fever by using Indirect Fluorescence Antibody Test (IFAT), for listeriosis by Osebold Agglutintion Test (OAT), for toxoplsmosis by Sbin Feldmn dye test (SFDT), for cystic echinococcosis by Indirect Hemglutintion Test (IHA). Results: Twentyseven out of (30.%) veterinrins, eight out of 5 (3%) veterinry technicins, nd four out of (.5%) niml lovers nd one out of 0 (%5) control group were found to be positive for the presence of C. burnetii IgG ntibodies. By using OAT, listeriosis seropositivity were determinted for 7 out of (30.%) veterinrins, nine out of 5 (3%) 00; 5 (): 773 7
Cilt 5 Syı 00 RİSK GRUBUNDA ZOONOTİK ENFEKSİYONLAR veterinry technicins, three out of (.%) niml lovers nd one out of 0 control group. SFDT results showed tht, % of veterinrins, % of veterinry technicins, 50% of niml lovers nd out of 0 (%30) control group were positive. Only one serum smple belong to veterinrins ws seropositive t / titer for cystic echinococcosis by IHA test. Conclusion: In this study, it ws determined tht there ws high seroprevlence for Q fever nd listeriosis between pet veterinrins, veterinry technicins nd niml lovers who works in Ankr provice nd the result ws sttisticllysignificnt when compred with the control group (P<0,05). This study suggests tht people, especilly those who re close contct with nimls, should be wrned nd informed bout zoonotic infections. In ddition, further studies should be performed to elucidte epidemiology of mentioned zoonotic infections in this region. Key Words: Q fever, listeriosis, toxoplsmosis, cystic echinococcosis, seroprevlence. GİRİŞ Q teşi, listerioz, toksoplzmoz ve kistik ekinokokkoz; hyvnlrı ve insnlrı etkileyen önemli zoonotik enfeksiyonlrdır. Q teşi; Coxiell burnetii'nin inslrd oluşturduğu ve tüm dünyd yygın olrk görülen sistemik bir enfeksiyon hstlığıdır (). Rickettsicee ilesinin bir üyesi oln C.burnetii, vhşi ve evcil memeliler, kuşlr ve kene gibi rtropotlr olmk üzere geniş bir rezervur shiptir. Hstlığın insn bulşmsınd en önemli rezervurlr; koyun, keçi ve sığır gibi çiftlik hyvnlrıdır (). Anck seroepidemiyolojik çlışmlrd köpekler ve kedilerde C.burnetii seropozitifliği yüksek bulunmuş ve bzı Q teşi slgınlrınd köpek ve kedilerin rezervur olduğu orty konulmuştur (3). Etken, çiğ vey pstörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi ile sindirim sisteminden, deri ve mukozlrdn vey kontmine tozlrın inhlsyonu ile insn bulşmktdır. C.burnetii'nin insnlr bulşmsınd en önemli yol inhlsyondur (,). Q teşi genellikle mesleki bir hstlık olrk kbul edilmektedir ve çiftlik hyvnlrı ile temstki kişiler, enfekte hyvnlrl çlışn lbortuvr personeli ve veteriner hekimler yüksek riskte oln meslek gruplrı olrk tnımlnmktdır (7,). Listeri monocytogenes; doğd yygın olrk bulunmsın rğmen listerioz insnlrd genellikle spordik olrk görülmektedir (9). Enfekte hyvnlrın dışkı, süt ve uterus içeriğiyle çıkrdığı etkenlerin orl yoll lınımını tkiben endostoz ile intestinl epitelyum hücrelerine girmektedir. Bkterinin mononükleer fgositer hücreler içinde yşm yeteneği kn yolu ile yyılımını sğlmktdır. Etken krciğer, dlk, kemik iliği gibi orgnlr yerleşirken sntrl sinir sistemine orgnotropizim göstermektedir (0). L.monocytogenes enfeksiyon riskinin dh yüksek olduğu veteriner hekimler, trım ve hyvncılıkl uğrşnlrd listerioz, semptomtik seyirli vey deri ve gözde lokl enfeksiyon şeklinde de görülmektedir (). Toksoplzmoz; hücre içi bir protozoon oln Toxoplsm gondii'nin neden olduğu önemli bir zoonozdur. İnsnlr, memeli hyvnlr ve kntlılr r konk, kediler ise hem r hem de son konk olrk rol oynrlr. Etken, insnlr çiğ vey z pişmiş etlerin tüketilmesi, kedi dışkısındki ookistler ile kontmine olmuş sebze ve meyvelerin yeterince yıknmdn yenilmesi sonucu bulşmktdır (). Toxoplsmoz genellikle semptomtik vey hfif semptomlrl seyirli klinik tblo orty koyr fkt hmilelerde genellikle ilk trimesterde ciddi konjenitl enfeksiyonlr yol çr (3). Ekinokokkoz, Echinococcus grnulosus, Echinococcus multiloculris ve Echinococcus vogeli'nin oluşturduğu; sıklıkl krciğer ve kciğerde olmk üzere birçok doku ve orgn yerleşebilen prziter zoonotik bir hstlıktır. Przitin erişkin şekli, kesin konk oln köpekgillerin bğırsğınd bulunur ve dışkılmlrı ile przit yumurtlrı çevreye yyılır. İnsnlrın (r konk) kontmine besinleri sindirim yoluyl lmlrı sonucu przit yumurtlrı içindeki onkosfer (embriyo) bğırsk duyrındn geçerek krciğer ve kciğer bşt olmk üzere diğer orgnlr yerleşerek ekinikokkoz neden olur.
B. ÇELEBİ ve Ark. Cilt 5 Syı 00 E.grnulosus lrvlrının (metsestodunun) neden olduğu kistik ekinokokkoz hlen dünyd ve Türkiye'de önemli bir hlk sğlığı sorunudur (,5). Bu çlışmd Ankr Bölgesinde, zoonotik enfeksiyonlr yönünden risk gruplrını oluşturduğu düşünülen evcil hyvn kliniği işleten veteriner hekimlerde, veteriner teknisyenlerinde ve gönüllü hyvn severlerde Q teşi, listerioz, toksoplzmoz ve kistik ekinokokoz'un seroprevlnsının sptnmsı mçlnmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Çlışmd 'i veteriner hekim, 5'i veteriner teknisyeni, 'ü hyvn sever ve kontrol grubu olrk 0'si sğlık çlışnı olmk üzere toplm 7 kişiden kn örneği lınmıştır. C. burnetii Fz II'ye krşı oluşn IgG ntikorlrının sptnmsı mcıyl Indirect Fluorescence Antibody Test (IFAT) (Vircell SL, Grnd, İspny) kullnılmıştır. Geçirilmiş enfeksiyon vey tems göstergesi olrk IgG ntikorlrı için : titreler pozitif kbul edilmiştir (). Akut Q teşi çısındn Fz II IgG : titreler pozitif olrk değerlendirilmiştir. Osebold yönteminde kullnıln test ntijenleri, Refik Sydm Hıfzıssıhh Merkezi Bşknlığı (RSHMB) Slgın Hstlıklr Arştırm Müdürlüğü (SHAM) Lbortuvrlrınd hzırlnmıştır. İlk olrk, çprz reksiyonlrın önlenmesi mcıyl Stphylococcus ureus (ATCC 93) suşundn tüm hücre ntijenleri elde edilmiştir. L.monocytogenes /, /b, 3c, b, c ve d suşlrındn yrı yrı ntijenleri hzırlnrk, bu ntijenlerin birleştirilmesiyle L.monocytogenes ortk ntijen hvuzu elde edilmiştir (7). Serum örneklerinin S.ureus ntijeniyle bsorsiyonu tkiben L.monocytogenes ntijeniyle glütinsyon testi ypılmıştır. /00 ve üzerindeki titrelerde, en z iki (++) sonuç veren glütinsyon pozitif olrk kbul edilmiştir. Serum örneklerindeki ntit. gondii ntikorlrı Sbin Feldmn Boy Testi (SFDT) ile çlışılmıştır. SFDT'de; SwissAlbino tipi üçdört hftlık sğlıklı beyz freler, ktivtör serum olrk T.gondii ntikoru olmyn ve mgnezyum, properdin, C, C, C gibi fktörlerden zengin insn serumu ile cnlı ntijen olrk, T.gondii RH suşunun frelerin periton sıvısındn elde edilen stlik psjlrı kullnılmıştır. o Serumlr 5 C'de 30 dkik inktive edildikten sonr, serum fizyolojik ile /, /, /, /5 ve /0 olrk sulndırılmış ve bu sulndırımlrdn 5 l yn tüplere geçilmiştir. 5 l ktivtör serum i çerisinde cnlı T.gondii tkizoitlerinden X0 objektif ile her mikroskobi shsınd ortlm 5 det olck şekilde yrlnmış ntijen, yn tüplerdeki serum o sulndırımlrı üzerine ilve edilmiştir. Tüpler, 37 C su bnyosund 50 dkik inkübe edildikten sonr ynı o miktr lkli metilen mvisi eklenmiş ve 37 C'deki su bnyosund 0 dkik inkübe edilmiştir. Sonuçlr, ışık mikroskobund (X0 büyütme ile) T.gondii trofozoitlerinin boy lm durumlrın göre değerlendirilmiştir. Bir mikroskop shsınd bulunn tkizoitlerden %50'sinden fzlsının boy lmdığı sulndırımlr Toksoplzmoz yönünden pozitif olrk değerlendirilmiş ve : titreler pozitif kbul edilmiştir (). 7 serum örneğinde ntiechinococcus grnulosus IgG ntikorlrı IHA (BehringAlmny) testi ile çlışılmıştır. IHA testinde / dilüsyonlr pozitif olrk kbul edilmiştir. Tüm isttiksel değerlendirmeler SPSS 5 for Windows Progrmı ile bilgisyrd ypılmıştır. Elde edilen sonuçlrının değerlendirilmesinde Person kikre ve Fisher kesin testleri kullnılmıştır. BULGULAR İncelenen 7 örneğin 39 (%30,7)'und C. burnetii fz II ntijenine krşı gelişen IgG sptnmıştır. Gruplr göre seropozitiflik incelendiğinde ise veteriner hekimlerin 7'si (%30,), veteriner teknisyenlerinin sekizi (%3), gönüllü hyvn severlerin dördü (%,5) ve kontrol grubunun biri (%5) pozitif olrk bulunmuştur. Gruplr ile kontrol grubu rsındki seropozitiflik yönünden frk isttistiksel olrk nlmlı bulunmuştur (p<0.05) (Tblo ). 3 9
Cilt 5 Syı 00 RİSK GRUBUNDA ZOONOTİK ENFEKSİYONLAR Tblo. Risk gruplrınd OAT ile tespit edilen Listerioz ntikor titreleri Risk Grubu Pozitif Titre n % : : 3 : : : 5 : 5 Vet. Hekim (n: ) Vet. Hekim (n: 5) Hyvnsever (n: ) Kontrol grubu (n: 0) 7 30. 3.5 5 b 3 Toplm (n: 7) 0 7. 7 9 3,b :Aynı sütund frklı hrf tşıyn gruplr isttistiksel olrk birbirinden frklıdır p<0.05 OAT ile veteriner hekimlerin 7'sinde ( %30,), veteriner teknisyenlerinin dokuzund ( %3), gönüllü hyvn severlerin üçünde (%,) ve kontrol grubunun birinde (%5) Listeri yönünden seropozitiflik belirlenmiştir. Gruplr ile kontrol grubu rsınd seropozitiflik yönünden frk isttistiksel olrk nlmlı bulunmuştur (p<0.05) (Tblo ). Toxoplzm yönünden gruplrın göre seropozitiflik ornlrı incelendiğinde; veteriner hekimlerin %,'ünde, veteriner teknisyenlerinin % 'sınd, gönüllü hyvn severlerin % 50'sinde ve kontrol grubunun %30'und pozitiflik sptnmıştır. Gruplr ile kontrol grubu rsındki seropozitiflik yönünden frk isttistiksel olrk nlmlı bulunmmıştır (p>0.05) (Tblo 3). Kistik ekinokokoz ntikoru yönünden 7 örneğin biri (%0,7) / titrede pozitif olrk belirlenmiştir. Pozitif örnek veteriner hekime it olup, veteriner hekimlerin %, Kistik ekinokokkoz yönünden pozitif olrk belirlenmiştir. TARTIŞMA Zoonotik enfeksiyonlr çeşitli meslek gruplrını etkileyen potnsiyel hlk sğlığı problemleridir ve hyvncılık çısındn önemli ekonomik kyıplr neden olmktdır. Bu nedenle, zoonotik enfeksiyonlrın gerek insnlrd gerekse de hyvnlrd insidns ve prevlnsının belirlenmesi ö nem tşımktdır. Dünyd risk gruplrınd Q teşinin prevlnsını Tblo. Risk gruplrınd IFAT ile tespit edilen Q teşi seropozitifliği ve titre dğılımı Risk Grubu Pozitif Titre n % : 00 : 00 : 00 Vet. Hekim (n: ) Vet. Hekim (n: 5) Hyvnsever (n: ) Kontrol grubu (n: 0) 7 9 3 30. 3. 5 b 0 7 Toplm (n: 7) 0 7. 3 9,b :Aynı sütund frklı hrf tşıyn gruplr isttistiksel olrk birbirinden frklıdır p<0.05 70
B. ÇELEBİ ve Ark. Cilt 5 Syı 00 Tblo 3. Risk gruplrınd SFDT ile tespit edilen Toksoplzmoz seropozitifliği ve titreleri. Risk Grubu Pozitif Titre n % : : : 5 Vet. Hekim (n: ) Vet. Hekim (n: 5) Hyvnsever (n: ) Kontrol grubu (n: 0) 5 7. 50 30 3 5 Toplm (n: 7) 9 3 3 sptmk mcıyl z syıd çlışm ypılmıştır. C. burnetii fz II' ye krşı gelişen ntikorlr veteriner hekimlerde Knd'd %9, İngiltere'de %0, İsviçre'de %5,7 ve Jpony'd %,7 olrk bulunmuştur(, 7, ). Türkiye Kılıç ve rk (9) Hty İlinde çlışn veteriner hekimlerde bu ornı %,, Ergönül ve rk. (0), veteriner hekimlerde Aydın'd % 7 ve Tokt't %, Çetinky ve rk. (), Elzığ'd veteriner hekimlerde %7,7, Özgür ve rk. (), İstnbul'd veteriner hekimlerde %, veteriner sğlık teknisyenlerinde %0 ve veteriner fkültesi öğrencilerinde %33,3, ornınd seroprevlns bildirmişlerdir. Çlışmmızd evcil hyvn kliniğinde çlışn veteriner hekimlerde Q teşi seropozitiflik ornı %30, olrk bulunmuştur. Bu çlışmdn elde edilen seropozitiflik ornlrı; Elzığ, Aydın ve Tokt illerinde veteriner hekimlerde elde edilen seroprevlns o rnlrındn dh yüksektir. Diğer çlışmlrd / ve /0 gibi hstlık tnısı için kullnıln titrelerin risk grubu için de kullnılmsı bu çlışmlrdn elde edilen seroprevlns değerlerinin dh düşük bulunmsın neden olmuş olbilir. Ayrıc bu frklılık coğrfik ypıy bğlı olrk hyvn yetiştirme koşullrın, hyvnlrdki prevlns ornlrın, mesleki uygulm özelliklerine, kullnıln serolojik yöntem ve tnısl titre değerlerine de bğlı olbilir. L.monocytogenes enfeksiyon riskinin dh yüksek olduğu veteriner hekimler, trım ve hyvncılıkl uğrşnlrd listerioz, semptomtik seyirli vey deri ve gözde lokl enfeksiyon şeklinde görülmektedir (). Regn ve rk (3), Visser () veteriner hekimlerde L.monocytogenes'e bğlı deri lezyonlrın ilişkin bildirimlerde bulunmuşlrdır. Kılıç ve rk. (5) Ankr İli mezbhlrınd çlışn personelde listerioz seroprevlnsı belirlemek için yptıklrı çlışmd, çlışnlrın %,'sinde seropozitiflik belirlemişler ve bu gruptki ltı veteriner hekimin hiç birinde listeri seropozitifliği belirlenememiştir. Bu çlışmd veteriner hekimlerin 7 (%30,)'sinde, veteriner teknisyenlerinin dokuzund (%3) Listeri seropozitifliği sptnmıştır. Q teşi ve Listeri seropozitifliği yönünden kontrol grubu ile gruplrımız rsınd ypıln krşılştırmd isttistiki çıdn nlmlı bir frkın bulunmsı, pet kliniği ile uğrşn veteriner hekimlerin, teknisyenlerin ve pet hyvnlrı ile ykın tems hlinde oln hyvn severlerin Q teşi ve Listeri yönünden risk gruplrını oluşturduklrını orty koymktdır. Toksoplzmoz, insn sğlığını tehdit eden ve genellikle semptomtik seyirli zoonotik bir enfeksiyondur (). Knd'd Shuhiber ve rk.() veteriner hekimlerin %, sinde, DiGicomo ve rk (7) veteriner hekimlerin %3,7'sinde, veteriner teknisyenlerin %5,3'ünde Toxoplsm seropozitifliği bildirmişlerdir. Gökekmerdn ve rk. () hyvn ve hyvn ürünleri ile ilişkisi oln meslek gruplrınd toksoplzmozun yygınlığının dh yüksek olduğu bildirilmiş ve Elzığ Bölgesindeki veteriner hekimlerde Toxoplsm seropozitifliğini %53, olrk bulmuşlrdır. Kılıç ve rk. (9) Hty ilindeki veteriner hekimlerin %,9'u seropozitif olrk sptmışlrdır. 7
Cilt 5 Syı 00 RİSK GRUBUNDA ZOONOTİK ENFEKSİYONLAR Bu çlışmd veteriner hekimlerin %,'ünde seropozitiflik bulunmsı, Elzığ ve Hty Bölgesine göre dh düşük seropozitifliğin bölgesel gıd tüketim lışknlıklrındki frklılıktn vey bölge hyvnlrındki prevlns frklılığındn kynklnbilir. Yılmz ve rk.(9) Ankr'd kn donörlerinde belirlediği %,5'lik toksoplzm seropozitifliği ile bu çlışmd belirlenen gönüllü hyvn severlerdeki %50'lik seropozitiflik rsındki orn frkı fzl olmmkl birlikte gönüllü hyvn severlerin hyvnlrl temslrınd dh dikktli olmsı gerektiğini orty koymktdır. İnsn sğlığını tehdit eden ve ülke ekonomisinde zrr yol çn kistik ekinokkokkozun epidemiyolojisinde bölgenin iklimi, hyvnlrın bkım ve beslenme koşullrı, hlkın kültür seviyesi etkili olmkt bu nedenle değişik bölgelerden frklı ornlr bildirilmektedir (30,3). Ülkemizde kistik ekinokkokkozun hızını sptmk mcıyl Kyseri Yöresinde ypıln çlışmd olgud ELISA ve IFA yöntemi kullnılrk %,7 ornınd pozitiflik sptndığı belirtilmiş, Western Blot doğrulm testi ile pozitiflik ornı %0,9 olrk tespit edilmiştir. (3). Mnis Yöresinde tşınbilir ultrsound (US) cihzı ve serolojik yöntemlerle 30 ilkokul öğrencisi trnmış, öğrencilerin %0,3'ünde US, %,9'und ELISA ve %0,'inde IHA ile pozitiflik sptnmıştır. Olgulrın %,3'ünde ELISA ve IHA ile pozitiflik sptndığı bildirilmiş, bu durumun ntijen sunumun, ntijen ntikor reksiyonun ve immunglobülinlerin frklı izotiplerinin belirlenmesine bğlı olbileceği belirtilmiştir (30). Kılıç ve rk.(3) veteriner hekimlerde yptıklrı serolojik çlışmd ELISA ile %,5'lik EchinoccoccusIgG seropozitifliği belirlemişler ve Western Blot ile doğrulmışlrdır. Aynı örneklerde IHA ile seropozitiflik belirleyememişlerdir. Çlışmmızd veteriner hekime it örnekten birinde (%,) İHA ile seropozitiflik belirlenmiştir. Çlışmmızd, Ankr İlindeki risk gruplrınd Q teşi ve listerioz seroprevlnsının yüksek olrk bulunmsı ve kontrol grubu ile rlrındki frkın isttistiksel olrk nlmlı bulunmsı nedeniyle, risk grubunu oluşturn meslek çlışnlrının zoonotik enfeksiyonlr yönünden bilinçlendirilmesi ve bölgede zoonotik enfeksiyonlrın epidemiyolojik özelliklerinin ydınltılmsı gerektiği sonucun vrılmıştır. KAYNAKLAR. Murin M, Roult D. Q fever. Clin Microbiol Rev 999;:5553.. McQuiston JH, Childs JE. Q fever in humns nd nimls in the United Sttes. Vector Borne nd Zoonotic Diseses 00; : 799. 3. Torin A, Crcpp S. Dog tickborne diseses in Sicily. Prssitologi. 00 ;():57.. Komiy T, Sdmsu K, Kng MI, Tsuboshim S, Fukushi H, Hiri K. Seroprevlence of Coxiell burnetii infections mong cts in different living environments. J Vet Med Sci. 003 ;5(9):07 5. Mrrie TJ, McDonld A, Durnt H, Ytes L, McCormick L. An outbrek of Q fever probbly due to contct with prturient ct. Chest. 9;93():903.. Buhriwll F, Cnn B, Mrrie TJ. A dogrelted outbrek of Q fever. Clin Infect Dis. 99 ;3():7535. 7. Behymer, D, Riemnn HP. Zoonosis updte, Coxiell burnetii infection. JAVMA 99; 9:777.. Mrrie TJ, Frser J. Prevlence of ntibodies to Coxiell burnetii mong veterinrins nd slughterhouse workers in Nov Scoti. Cn Vet J 95; :. 9. Armstrong D. L.monocytogenes Infections. In; Alfred SE, Philip SB, eds. Bcteriel infections of humns epidemiology nd control. nd ed. New York: Plenium Publish Co. 99:793. 0. Lorber B. Listeriosis. Clin Infect Dis 997;:.. McLuchlin J, Low JC. Primry cutneous listeriosis in dults: n occuptionl disese of veterinrins nd frmers. Vet Rec. 99:35():57.. Dubey JP, Bettie CP. Toxoplsmosis in nimls nd mn. Boc Rton, Florid, CRC Press, 9:0. 3. Merdivenci A. Medikl Protozooloji, İstnbul Üniversitesi Cerrhpş Tıp Fkültesi Yyınlrı.bsım, 9 İstnbul. 7
B. ÇELEBİ ve Ark. Cilt 5 Syı 00. Ammn RW, Eckert J. Cestodes: Echinococcus. Gstroenterol Clin NorthAm 99; 5: 559. 5. Yzr S, Altints N. Serodignosis of cystic echinococcosis inturkey. Helminthologi 003; 0 (): 93.. Htwe KK, Yoshid T, Hyshi S et l. Prevlence of Antibodies to Coxiell burnetii in Jpn. J Clin Microbiol 993;3(3): 773. 7. Osebold J, Alund O, nd Chrips CE, 95.Chemicl nd immunologicl composition of surfce structers of Listeri monocytogenes. J. Bcteriol., 9: 9.. Sbin AB, Feldmn HA. Dyes s microbil indictors of new immunity phenomenon ffecting protozoon prsite (Toxoplsm). Science 9;0: 0:3. 9. Kılıç S, Altıntş Ö, Çelebi B, Pınr D,Bbür C. Hty İlinde Risk gruplrınd Q Ateşi Bruselloz ve Toksoplzmoz Seroprevlnsının Arştırılmsı. Türk Hij Den Biyol Derg 007:();. 0. Ergönül Ö, Zeller H, Kılıç S, Kutlu S, Kutlu M, Cvusoglu S, Esen B, Dokuzoğuz B Zoonotic infections mong veterinrins in Turkey: CrimenCongo hemorrhgic fever nd beyond. Int J Infec Dis 00;0():59.. Çetinky B, Klender H, Ertş HB et l. Seroprevlence of Coxiellosis in cttle, sheep nd people in the est of Turkey. Vet Rec 000; : 3 3.. Özgür NY, Hsöksüz M, Yılmz H, İkiz S, Ilgz A. Risk grubundki insnlrd Coxiell burnetii ntikorlrının rştırılmsı. Türk Mikrobiyol Cem Derg 99; :09 3. 3. Regn EJ, Hrrison GA, Butler S, McLuchlin J, Thoms M, Mitchell S.Primry cutneous listeriosis in veterinrin. Vet Rec. 005:3;57(7):07. 5. Kılıç S, Bbür C, Dinçer Ş, Afcn G, Esen B. Ankr İli Mezbhlrı Çlışnlrınd AntiListeri monocytogenes ''O'' Antikorlrının Arştırılmsı. Türk Hij Den Biyol Derg 003:0();.. Shuhiber S, Koren G, Boskovic R, Einrson TR, Soldin OP, Einrson A. Seroprevlence of Toxoplsm gondii infection mong veterinry stff in Ontrio, Cnd (00): implictions for tertogenic risk. BMC Infect Dis. 003: 3;3:. 7. DiGicomo RF, Hrris NV, Huber NL, Cooney MK. Animl exposures nd ntibodies to Toxoplsm gondii in university popultion. Am J Epidemiol. 990; 3 ():7933.. Gökekmerdn A, Klkn A, Kizirgil A, Demirdğ K, Özkekelikçi A: Elzığ yöresinde hyvncılıkl ilgili meslek gruplrınd ntitoxoplsm ntikorlrının rştırılmsı, Türk Przitol Derg 999:3:5. 9. Yılmz GR, Bbür C, Kiliç S, Tyln Ozkn A, Beyz E, Krkoç AE. Investigtion of Toxoplsm gondii ntibodies in blood donors by SbinFeldmn Dye Test. Mikrobiyol Bul. 00;0():375. 30. Özkol M, Kilimcioğlu A, Girginkrdeşler N, Blcıoğlu İC, Şkru N, Korkmz M, Ok ÜZ,. Adiscrepncy between cystic chinococcosis confirmed by ultrsound nd seropositivity in Turkish children. Act Trop, 005:93: 3. 3. Yzr S, Ymn O, Çetinky F, Şhin I,. Cystic echinococcosis in centrl Antoli, Turkey. Sudi Med J, 00:7: 0509. 3. Kılıç S, Al FD, Çelebi B, Bbür C. Veteriner Hekimlerde Kistik Ekinokokkozis Seroprevlnsının Arştırılmsı. Turk Przitol Derg. 007;3():09.. Visser IJ. Pustulr dermtitis in veterinrins following delivery in domestic nimls; n occuptionl disese. Ned Tijdschr Geneeskd. 99 : ;0():90. 73