ORTAÖĞRETĠM ÖĞRENCĠLERĠNĠN POPÜLER VE EDEBÎ ROMAN ALGILARININ METAFORLARLA ĠNCELENMESĠ

Transkript

1 Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s Muammer HARDAL 1 ORTAÖĞRETĠM ÖĞRENCĠLERĠNĠN POPÜLER VE EDEBÎ ROMAN ALGILARININ METAFORLARLA ĠNCELENMESĠ Özet Bu araģtırmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin popüler ve edebî roman algılarını metaforlar aracılığıyla belirlemektir. Bu amaçla öğrencilerden popüler roman ve edebî roman kavramına iliģkin metaforlar üretmeleri istenmiģtir. AraĢtırmada nitel araģtırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıģtır. AraĢtırma katılımcıları, eğitim öğretim yılında Bursa ilinde 2 farklı okulda (Ulubatlı Hasan Anadolu Lisesi ve Nuri Erbak Anadolu Lisesi) öğrenim gören 103 ortaöğretim öğrencisinden oluģmaktadır. AraĢtırma verileri katılımcıların, Popüler roman.gibidir; çünkü.. ve Edebî roman.gibidir; çünkü.. cümlelerini tamamlamaları yoluyla elde edilmiģtir. Verilerin analizinde frekans, yüzde hesaplamaları ve nitel yöntemler arasında yer alan içerik analizi çözümleme tekniği kullanılmıģtır. Öğrencilerin belirttikleri metaforlar, ortak özellikleri dikkate alınarak 10 kategori altında toplanmıģtır. Belirtilen kategorilerin sınıf bağlamında farklılık gösterdiği belirlenmiģtir. Bulgulara göre öğrenciler tarafından popüler romana yönelik üretilen ve ilk beģ sırada yer alan metaforların; haz unsuru bir eser olarak roman (%46,6), akıcı ve sürükleyici bir eser olarak roman (%21,4), zaman kaybı ve yararsız bir eser olarak roman (%11,7), her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman (%9,7) ve tanınmıģ bir eser olarak roman (%6,8) kategorileri olduğu, edebî romana yönelik üretilen ve ilk beģ sırada yer alan metaforların; sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman (%35), her dönemi aydınlatan ve kalıcı bir eser olarak roman (%23,3), yararlı bir eser olarak roman (%17,5), manevi değere sahip bir eser olarak roman (%10,7) ve zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman (%4,9) olduğu belirlenmiģtir. Bunun yanında popüler romana ait geliģtirilen metaforların hiç biri manevi değere sahip bir eser olarak roman, sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman ve zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman kategorilerine iliģkin değildir. Edebî romana ait geliģtirilen 1 Doktora Öğrencisi, Uludağ Üniversitesi, muammerhardal@hotmail.com

2 Muammer Hardal metaforların ise hiç biri haz unsuru bir eser olarak roman ve tanınmıģ bir eser olarak roman kategorilerine iliģkin değildir. Anahtar kelimeler: Metafor, Popüler Roman, Edebî Roman, Ortaöğretim Öğrencileri, Algı. ANALYZING THE HIGH SCHOOL STUDENTS PERCEPTION ABOUT POPULAR AND LITERARY NOVEL WITH METAPHORS Abstract The aim of this study is determining the literary and popular novel perceptions of high school students with metaphors. For this purpose, students were supposed to produce metaphors about popular novel and literary novel. In this study, phenomenology pattern, one of the qualitative research methods, was used. Attendants of the study consisted of 103 high school students from 2 high schools (studying in Ulubatlı Hasan Anatolian High School and Nuri Erbak Anatolian High School) in academic year. Data of the study was acquired through sentences such as Popular is like, because and Literary novel is like because. Content analyses method, one of the percent age calculations and qualitative searches was used in the data analysis. The metaphors determined by students were gathered under 10 categories taking account of their common features. It was pointed out that these categories differed in the classes. According to the results, It was pointed that metaphors produced for popular novels and ranking in the first five were novel as hedonic work (%46,6), novel as fluent and escapist work(%21,4), novel as time wasting and useless work (%11,7), novels as permanent work (%9,7) novel as well-known work (%6,8), for literary novels; novel as in comprehensible and boring work (%35), novel as enlightening and permanent work (%23,3), novel as beneficial work (%17.5), novel a work having moral values (%10,7), novel as a represents of reality (%4,9). Besides, anyone of the metaphors belonging to popular novel is not about novel as work having moral values, incomprehensible and boring work, and novel as work compulsory and representing reality. Anyone of the metaphors belonging to literary novel is not about novel as hedonic work, novel as well-known work. 568 Key Words: Metaphor, Popular Novel, Literary Novel, High School Students, Perceptions. 1. GĠRĠġ TDK (2011) metaforu (zihinsel imge, mecaz), bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamından baģka anlamda kullanılan söz olarak tanımlanmıģtır. Semerci (2007: 126) ye göre metafor, algısal benzerlik olan bir objeden diğerine geçen anlam transferidir. Saban (2004:131) ise metaforun, olayların meydana geliģi ve iģleyiģiyle ilgili fikirleri yapılandıran, yönlendiren ve kontrol eden en güçlü zihinsel araçlardan olduğunu belirtmiģtir. Metaforlar, analiz edilmek istenen kavramlarının nasıl algılandığını ortaya çıkarmaya katkı sağlar (Cerit 2008:6). Metaforlar günümüzde, bir Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

3 Ortaöğretim Öğrencilerinin Popüler ve Edebî Roman Algılarının Metaforlarla İncelenmesi söz sanatı olarak bilinmekle birlikte, metafor kullanımı genel anlamda insanların dünyayı kavrayıģına yardım eden bir düģünme ve görme biçimi anlamına gelmektedir. Bilimsel araģtırmaların sonuçlarına göre metaforik düģünme biçimi, dil ve bilim üzerinde olduğu kadar, insanın günlük yaģamında kendini ifade ediģi üzerinde de biçimlendirici bir etki yapmaktadır (Morgan 1998: 14). Popüler edebiyat, orta seviyedeki okuyucu kitlelerinin muhatap alındığı, entelektüel mesajlar yerine, okuyucunun ilgisi ön planda bulundurulduğu için daha ziyade eğlendirici olan, ayrıca sanatkârın dil ve kurguda gereken hassasiyetini göstermemesinden dolayı edebîlik yönü zayıf eserlerin genel adıdır (Sağlık 2010: 119). Edebî romanlarda ise amaç eğlendirmekten çok bir sanat eseri oluģturmak veya halka önemli bir mesaj vermektir. Popüler roman, okurun ilgisini daha çok olay üzerinde topluyor. Okurun merak duygusuna sesleniyor ve bu duyguyu daima canlı tutmaya çalıģıyor. Romanda gündeme getirdiği meseleyi düģünce boyutunda derinlemesine ele almıyor. Hareketi öne çıkarıyor. Elbette hareket, macera daha çok ilgi topluyor. Daha kolay, pek de kafa yormadan takip ediliyor. Bu romanlar muhataplarından fazla bir Ģey; bilgi, kültürel donanım talep etmiyor (Yıldız 2009: 14). Bu kitaplar okuyucuyu daha ilk anda saran çarpıcı bir konu üzerine kuruludur, estetik kaygıları yoktur. Amaç, okuyucuyu oyalama, hoģ zaman geçirmesini sağlamaktır. Bu tür kitaplar bir kezliktir, ikinci kez okunmazlar, tıpkı insanlar arasında anlık yakınlaģmalar, gelip geçici iliģkiler gibi (ĠpriĢoğlu 1992: 16). Edebî romanlar ise daha çok birden fazla kuģağa beraber hitap eden roman türleridir. Özellikle dünyaca bilinen klasikler yüzyıllar boyunca tüm nesiller tarafından sıkça okunan eserler haline gelmiģlerdir. Aynı Ģekilde edebiyatımızdaki edebî romanlar popüler romanların aksine defalarca okunmaktadırlar. Popüler romanın zaman karģısında yıpranıp kaybolmasına karģın edebî roman yerini korumuģtur. 569 Popüler romanlar, okunuģundaki kolaylık ve dilindeki sadelik ile dikkat çeken ve herhangi bir sanatsal problemi içinde taģımayan basit anlatılardır. Yapı olarak belli çerçeveye sahip popüler romanların kendisine ait bir ifade tarzının olması ise olağandır. Popüler metinlerde psikolojik çözümlemelerin yoksunluk, yüzeysellik, karakterlerde olmayan derinlik dilde de kendini gösterir. Sanatsal kaygı taģımayan bu romanlarda kolay ve anlaģılır, tek katmanlı bir dil seçilir (Çakmakçı 2012: 12). Bu romanlar, tek düzlemde üretilmiģ, fazla emek sarf edilmeden ve zihinsel uyanıklık gerektirmeden okunabilen romanlardır (Bekiroğlu 1994: 1). Edebî romanların asıl yazılma gerekçeleri sanat oluģturmaktır. Bu sebeple dilleri ağır ve anlaģılması zordur. Popüler romanların dili genel olarak basittir. John Fiske de popüler eserlerin dilini basit bulduğunu belirtmiģtir; Popüler kültürün söz dağarcığı çocukça bir beğeninin söz dağarcığıdır. OlgunlaĢmamıĢ, kolay, geliģmemiģ bir Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

4 Muammer Hardal beğenidir bu. YetiĢkin burjuvazinin olgunlaģmıģ beğenisine göre daha aģağı düzeydedir. (Fiske 1999: 151). Günümüzde popüler roman ve edebî roman arasındaki fark anlaģılamayacak bir hal almıģtır. Ortaöğretim öğrencilerinin bu iki roman türünü nasıl nitelendirdiklerini anlamanın en iyi yollardan birisi metafor kullanmaktır. Metaforlar öğrencilerin romanlar hakkındaki düģüncelerini daha iyi anlamamızı sağlayacaktır. 2. ÇalıĢmanın problemi Bu çalıģmanın temel amacı; ortaöğretim öğrencilerinin popüler roman ve edebî romana yükledikleri anlamları, oluģturdukları metaforlar aracılığı ile tespit etmektir. Bu durumdan hareketle çalıģmanın problem durumu; ortaöğretim öğrencilerinin popüler roman ve edebî roman ile ilgili metafor oluģturma durumları nasıldır? Ģeklinde belirlenmiģtir. Problem durumundan hareketle belirlenmiģ alt problemler: 1- Ortaöğretim öğrencilerin popüler roman ve edebî roman ile ilgili metafor oluģturma durumları sınıf bağlamında nasıldır? 2- Demografik değiģkenler göz önüne alındığında popüler roman ve edebî romana yönelik üretilen metaforlar ne tür değiģiklik göstermektedir? Yöntem Bu araģtırmada nitel araģtırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıģtır Katılımcılar AraĢtırmanın evrenini, eğitim öğretim yılında Bursa Ġli merkezinde iki farklı okulda (Ulubatlı Hasan Anadolu Lisesi ve Nuri Erbak Anadolu Lisesi) öğrenimlerine devam eden 9, 10, 11 ve 12 nci sınıflardaki 120 öğrenci oluģturmaktadır Verilerin Toplanması AraĢtırmaya katılan öğrencilerin iki farklı roman türü hakkındaki algılarını ölçmek için Popüler roman gibidir; çünkü ve Edebî roman gibidir; çünkü ifadelerini tamamlamaları istenmiģtir. Öğrenciler metaforlarını doldurmadan önce metafor ve üzerinde çalıģılan araģtırma hakkında bilgi verilmiģ, ardından metaforlarını tamamlamaları istenmiģtir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

5 Ortaöğretim Öğrencilerinin Popüler ve Edebî Roman Algılarının Metaforlarla İncelenmesi 3.3. Verilerin Analizi Katılımcıların geliģtirdikleri metaforların analiz edilme ve yorumlanma süreci, Ģu aģamalarda gerçekleģtirilmiģtir: Kodlama ve ayıklama, örnek metafor listesi oluģturma, kategori belirleme, geçerlilik ve güvenilirliği sağlama ve metaforları nicel veri haline dönüģtürme (Saban 2009: 285) Kodlama ve Ayıklama Bu aģamada öğrencilerin geliģtirdikleri metaforlar ve gösterdiği gerekçeler incelenmiģtir. Daha sonra öğrencilerin belirttikleri metaforlar kodlanmıģtır. Geçersiz kabul ettiğimiz metaforlar değerlendirmeye alınmamıģtır Örnek Metafor Listesi OluĢturma Kodlama ve ayıklama aģamasında geçerli sayılan metaforlar, frekans sıklığına göre tekrar incelenmiģtir Kategori Belirleme Bu aģamada elde edilen veriler sahip oldukları ortak özellikler ve aktardıkları anlamlar doğrultusunda 10 farklı kategori altında toplanmıģtır Geçerlik ve Güvenilirlik Test Etme 571 AraĢtırmanın güvenilirliği ile ilgili olarak iki uzman görüģüne baģvurulmuģtur. Uzmanların değerlendirmeleri sonucunda %92 düzeyinde bir uzlaģma (güvenirlik) sağlandığı belirlenmiģtir Metaforları Nicel Veri Haline DönüĢtürme ve Yorumlama Bu aģamada elde edilen metaforlar yorumlama yöntemiyle nicel veri haline dönüģtürülmüģtür. Her bir kategoride kaç metafor olduğu, oranları ve frekansları tablo Ģeklinde verilmiģtir. Ardından Microsoft Excel 2013 ve SPSS programlarından faydalanılarak analiz edilmiģtir. 4. Bulgular ve Yorumlar Yapılan araģtırmanın bu bölümünde bulgular dört farklı baģlık altında incelenecektir. Bunlardan ilki ankete katılan ortaöğretim öğrencilerinin sahip oldukları demografik değiģkenlerdir. Diğerleri ise ortaöğretim öğrencilerinin popüler roman ve edebî roman hakkında oluģturduğu metaforlar, bu metaforların bulundukları kategoriler ve kategorilerin sınıflarla olan iliģkisidir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

6 Muammer Hardal 4.1. Demografik DeğiĢkenler Yapılan ankete katılan öğrenciler hakkındaki demografik değiģkenler; sınıf, okul, cinsiyet, not ortalaması, edebiyat not ortalaması, ne tür roman tercih ettiği, ayda kaç roman okuduğu ve edebiyatla ilgilenip ilgilenmemesidir. Ankete katılan öğrencilerin; %26,2 si kız, %73,8 i erkektir. %22,3 ü 9 uncu sınıfa %28,2 si 10 uncu sınıfa, %24,3 ü 11 inci sınıfa %25,2 si de 12 nci sınıfa devam etmektedir. %13,6 sının geçen yılki not ortalaması 50-60, %33 ünün 60-70, %42,7 sinin ve %10,7 sinin arasındadır. %4,9 unun geçen yılki edebiyat not ortalaması 0-50 arasındayken, %27,2 sinin 50-60, %25,2 sinin 60-70, %30,1 inin ve %12,6 sının arasındadır. %53,4 ü Ulubatlı Hasan Anadolu Lisesi nde öğrenim görmekteyken %46,6 sı Nuri Erbak Anadolu Lisesi nde öğrenim görmektedir. %28,2 si edebiyatla ilgilendiğini, %30,1 i ilgilenmediğini ve %41,7 si kısmen ilgilendiğini belirtmiģtir. 572 %20,4 ü ayda ortalama hiç kitap okumazken, %30,1 i 1 kitap, %28,2 si 2 kitap, %12,6 sı 3 kitap ve %8,7 si ortalama 4 kitap ve üzeri okumaktadır. %64 1 i popüler romanı tercih ederken %35,9 u edebî romanı tercih etmektedir GeliĢtirilen Metaforlar Öğrenciler toplamda 206 metafor geliģtirmiģlerdir. Bunlardan 103 ü popüler roman hakkındayken geri kalan 103 ü edebî roman hakkındadır Popüler Roman Hakkında GeliĢtirilen Metaforlar Popüler roman hakkında geliģtirilen metaforlar sıklık değerleriyle beraber Tablo 1 de verilmiģtir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

7 Ortaöğretim Öğrencilerinin Popüler ve Edebî Roman Algılarının Metaforlarla İncelenmesi Tablo 1: Popüler Roman Hakkında GeliĢtirilen Metaforlar Metafor f Metafor f Metafor f Metafor f Metafor f Su 11 Meyveli Soda 2 Pasta süsü 1 Senaryo 1 Karanlık 1 Hayal 6 Mum 2 Para 1 Ay 1 BMW 1 Oyun 4 Pop ġarkı 2 Dünya 1 Sigara 1 Çocuk 1 ġeker 4 Macera 2 Hobi 1 Yeni ġarkı 1 Protein 1 Sanatçı 3 Çiçek 2 Yan Sanayi Ġlaç 1 Abur cubur 1 F-35 1 Saman Alevi 3 Maç 2 Buz 1 Dondurma 1 GökkuĢağı 1 Gelecek 2 Çekirdek 2 Üç Bacaklı Sandalye Gazete 2 Meyvesiz Ağaç 1 Fil 1 Yemek 1 2 Gezegen 1 Hayat 1 Duygu 1 Galaksiler 2 Bağımlılık 1 Kıvılcım 1 Bank 1 Fidan 1 Lunapark 2 Ġnsan 1 Modaya uymak Bilinmeyen Dünyalar 2 Aydınlık 1 Altın kaplama 1 Halil Sezai 1 DüĢünmek 1 1 Bluetooth 1 Öğrenci 1 Zaman Kaybı 2 Eğlence 1 Tv Programı 1 Fantastik 1 Ortaokul 1 Film 2 Yaprak 1 Ayna 1 Tablo 1 de verildiği gibi ortaöğretim öğrencileri tarafından popüler roman hakkında 63 farklı metafor geliģtirilmiģtir. Bunların en sık olan ikisi Popüler roman su gibidir (%11) ve Popüler roman hayal gibidir (%6) metaforlarıdır Edebî Roman Hakkında GeliĢtirilen Metaforlar Edebî roman hakkında geliģtirilen metaforlar sıklık değerleriyle beraber Tablo 2 de verilmiģtir. Tablo 2: Edebî Roman Hakkında GeliĢtirilen Metaforlar 573 Metafor f Metafor f Metafor f Metafor f Metafor f GüneĢ 4 ĠĢ 1 Zehir 1 Kara Tahta 1 Meyve Ağacı 1 Öğretmen 3 Rüzgar 1 Kokoreç 1 Kütüphane 1 Çamur 1 Bilmece 3 AĢk 1 Milli Bayram 1 Kavak Ağacı 1 Böcek 1 Çınar 2 Baston 1 Türk dizisi 1 Askeri Eğitim 1 BakıĢ açısı 1 GeçmiĢin Kapısı 2 Dünya Turu 1 TSM 1 ArkadaĢ 1 Fotoğraf Albümü Akarsu 2 Maden Suyu 1 Sevgili 1 Pasta Keki 1 Tiyatro 1 Ağaç 2 Yıldız Futbolcu 1 YanmıĢ yemek 1 Kıyafet 1 Helva 1 Tatlı 2 Dürbün 1 Spor 1 Çiçek 1 Oruç 1 Ders 2 Baklava 1 Ay ıģığı 1 YaĢlı Ġnsan 1 KararmıĢ 1 1 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

8 Muammer Hardal GümüĢ Tarih 2 Vasiyet 1 Gerçek 1 Okul 1 Tablo 1 Hayat 2 Toprak 1 Murat Zaman Kaybı 1 Ispanak 1 Ödev 2 Sanat Müziği 1 Beklemek 1 Sıkılmak 1 ĠĢlenmemiĢ Kömür Ruh 2 Kültür 1 Çöl 1 Yumak 1 Serdar Ortaç 1 Zaman 2 Detektör 1 Antika 1 Sahil 1 Basket Maçı 1 Okyanus 2 Türk Filmi 1 Mum AteĢi 1 Karanlık 1 Formül 1 Duygu 1 Tedavi 1 Wifi Alanı 1 Edebiyatın Temeli Üniversite 1 Toplum Eseri 1 Ayran 1 Sezen Aksu ġarkısı 1 Tarihi Film 1 Tablo 2 de verildiği gibi ortaöğretim öğrencileri tarafından edebî roman hakkında 84 farklı metafor geliģtirilmiģtir. Bunların en sık olan üçü Edebî roman güneģ gibidir.(%4), Edebî roman öğretmen gibidir.(%3) ve Edebî roman bilmece gibidir.(%3) metaforlarıdır Popüler Roman ve Edebî Roman ile Ġlgili Metaforlara ĠliĢkin Kategoriler Popüler roman ve edebî roman hakkında geliģtirilen metaforlar aynı tabloda kategorilendirilmiģtir. Bunun sebebi ikisi arasındaki farkı daha iyi gözlemlemektir. GeliĢtirilen metaforlara iliģkin kategoriler, Tablo 3 te belirtilmiģtir. Tablo 3: Popüler Roman ve Edebî Roman ile Ġlgili Metaforlara ĠliĢkin Kategoriler Popüler Roman Edebî Roman Kategori f % f % Akıcı ve sürükleyici bir eser olarak roman 22 21,4 2 1,9 ÇeĢitlilik gösteren bir eser olarak roman 2 1,9 5 4,9 Haz unsuru bir eser olarak roman 48 46,6 0 0 Her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman 10 9, ,3 Manevi değere sahip bir eser olarak roman ,7 Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman TanınmıĢ bir eser olarak roman 7 6,8 0 0 Yararlı bir eser olarak roman 2 1, ,5 Zaman kaybı ve yararsız bir eser olarak roman 12 11,7 2 1,9 Zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman ,9 Tablo 3 de verildiği gibi geliģtirilen metaforlar 10 farklı kategori altında toplanmıģtır. Popüler romana iliģkin en yüksek frekanslı 3 kategori; haz unsuru bir eser olarak roman (%46,6), akıcı ve sürükleyici bir eser olarak roman (%21,4) ve zaman kaybı ve yararsız bir eser olarak roman (%11,7) dir. Bunun yanında manevi değere sahip bir Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

9 Ortaöğretim Öğrencilerinin Popüler ve Edebî Roman Algılarının Metaforlarla İncelenmesi eser olarak roman, sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman ve zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman kategorilerine iliģkin hiç metafor geliģtirilmemiģtir. Edebî romana iliģkin en yüksek frekanslı 3 kategori Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman (%35), her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman (%23,3) ve yararlı bir eser olarak roman( %17,5) kategorileridir. Bunun yanında haz unsuru bir eser olarak roman ve tanınmıģ bir eser olarak roman kategorilerine iliģkin hiç metafor geliģtirilmemiģtir GeliĢtirilen Metaforların Sınıflara Göre Dağılımı Bu bölümde anket uygulanan öğrencilerin kaçıncı sınıfa devam ettikleri ve geliģtirdikleri metaforlar arasındaki iliģki incelenmiģtir. Anket uygulanan öğrencilerin 23 ü 9 uncu sınıfa, 29 u 10 uncu sınıfa, 25 i 11 inci sınıfa, 26 sı 12 nci sınıfa devam etmektedir. 9 uncu sınıfa devam etmekte olan öğrencilerin geliģtirdikleri metaforların kategorileri ve frekans değerleri Tablo 4 te verilmiģtir. Tablo 4: GeliĢtirilen Metaforların 9 uncu Sınıflara Göre Dağılımı Popüler Roman Edebî Roman Kategoriler f % f % Akıcı ve sürükleyici bir eser olarak roman ,6 ÇeĢitlilik gösteren bir eser olarak roman 1 4,3 1 4,3 Haz unsuru bir eser olarak roman Her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman 1 4,3 4 17,2 Manevi değere sahip bir eser olarak roman ,6 Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman TanınmıĢ bir eser olarak roman 2 8,6 0 0 Yararlı bir eser olarak roman 1 4,3 4 17,2 Zaman kaybı ve yararsız bir eser olarak roman 4 17,2 0 0 Zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman Tablo 4 te verildiği gibi 9 uncu sınıfa devam eden öğrenciler popüler roman hakkında 7, edebî roman hakkında 6 farklı kategoriye iliģkin metaforlar geliģtirmiģlerdir. Popüler romana iliģkin en sık frekanslı kategori Haz unsuru bir eser olarak roman (%35) dır. Bunun yanında edebî romana iliģkin bu kategori altında hiç metafor geliģtirilmemiģtir. Edebî romana iliģkin en sık frekanslı kategori Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman (%43) dır. Bunun yanında popüler romana iliģkin bu kategori altında hiç metafor geliģtirilmemiģtir. Ayrıca zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman kategorisine iliģkin iki tür için de hiç metafor geliģtirilmemiģtir. 575 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

10 Muammer Hardal 10 uncu sınıfa devam etmekte olan öğrencilerin geliģtirdikleri metaforların kategorileri ve frekans değerleri Tablo 5 te verilmiģtir. Tablo 5: GeliĢtirilen Metaforların 10 uncu Sınıflara Göre Dağılımı Popüler Roman Edebî Roman Kategoriler f % f % Akıcı ve sürükleyici bir eser olarak roman ÇeĢitlilik gösteren bir eser olarak roman Haz unsuru bir eser olarak roman Her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman 6 20,6 2 7 Manevi değere sahip bir eser olarak roman ,3 Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman ,3 TanınmıĢ bir eser olarak roman 3 10,3 0 0 Yararlı bir eser olarak roman 1 3, Zaman kaybı ve yararsız bir eser olarak roman 1 3,4 2 7 Zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman ,3 Tablo 5 te verildiği gibi 10 uncu sınıfa devam eden öğrenciler popüler roman hakkında 6, edebî roman hakkında 7 farklı kategoriye iliģkin metaforlar geliģtirmiģlerdir. Popüler romana iliģkin en sık frekanslı kategori Haz unsuru bir eser olarak roman (%38) dır. Bunun yanında edebî romana iliģkin bu kategori altında hiç metafor geliģtirilmemiģtir. Edebî romana iliģkin en sık frekanslı kategori Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman (%41,3) dır. Bunun yanında popüler romana iliģkin bu kategori altında hiç metafor geliģtirilmemiģtir. 11 inci sınıfa devam etmekte olan öğrencilerin geliģtirdikleri metaforların kategorileri ve frekans değerleri Tablo 6 da verilmiģtir. Tablo 6: GeliĢtirilen Metaforların 11 inci Sınıflara Göre Dağılımı 576 Popüler Roman Edebî Roman Kategoriler f % f % Akıcı ve sürükleyici bir eser olarak roman ÇeĢitlilik gösteren bir eser olarak roman Haz unsuru bir eser olarak roman Her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman Manevi değere sahip bir eser olarak roman Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman TanınmıĢ bir eser olarak roman Yararlı bir eser olarak roman Zaman kaybı ve yararsız bir eser olarak roman Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

11 Ortaöğretim Öğrencilerinin Popüler ve Edebî Roman Algılarının Metaforlarla İncelenmesi Zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman Tablo 6 da verildiği gibi 11 inci sınıfa devam eden öğrenciler popüler roman hakkında 5, edebî roman hakkında 5 farklı kategoriye iliģkin metaforlar geliģtirmiģlerdir. Popüler romana iliģkin en sık frekanslı kategori Haz unsuru bir eser olarak roman (%48) dır. Bunun yanında edebî romana iliģkin bu kategori altında hiç metafor geliģtirilmemiģtir. Edebî romana iliģkin en sık frekanslı kategori Her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman (%32) dır. Bunun yanında popüler romana iliģkin bu kategori altında 2 metafor (%8) geliģtirilmiģtir. Ayrıca tanınmıģ bir eser olarak roman kategorisine iliģkin iki tür için de hiç metafor geliģtirilmemiģtir. 12 nci sınıfa devam etmekte olan öğrencilerin geliģtirdikleri metaforların kategorileri ve frekans değerleri Tablo 7 de verilmiģtir. Tablo 7: GeliĢtirilen Metaforların 12 nci Sınıflara Göre Dağılımı Popüler Roman Edebî Roman Kategoriler f % f % Akıcı ve sürükleyici bir eser olarak roman ÇeĢitlilik gösteren bir eser olarak roman ,6 Haz unsuru bir eser olarak roman 17 65,3 0 0 Her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman 1 3, ,4 Manevi değere sahip bir eser olarak roman ,5 Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman ,6 TanınmıĢ bir eser olarak roman 2 7,6 0 0 Yararlı bir eser olarak roman ,6 Zaman kaybı ve yararsız bir eser olarak roman 1 3,8 0 0 Zorunlu ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman Tablo 7 de verildiği gibi 12 nci sınıfa devam eden öğrenciler popüler roman hakkında 5, edebî roman hakkında 5 farklı kategoriye iliģkin metaforlar geliģtirmiģlerdir. Popüler romana iliģkin en sık frekanslı kategori Haz unsuru bir eser olarak roman (%65,3) dır. Bunun yanında edebî romana iliģkin bu kategori altında hiç metafor geliģtirilmemiģtir. Edebî romana iliģkin en sık frekanslı 2 kategori Her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman (%32) ve sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman (%34,6) dır. Bunun yanında popüler romana iliģkin Her dönemi aydınlatan, kalıcı bir eser olarak roman kategorisi altında 1 metafor (%3,8) geliģtirilmiģken Sıkıcı ve anlaģılması zor bir eser olarak roman kategorisi altında hiç metafor geliģtirilmemiģtir. Ayrıca Zorunlu 577 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

12 Muammer Hardal ve gerçeği temsil eden bir eser olarak roman kategorisi altında iki tür için de hiç metafor geliģtirilmemiģtir. 5. SONUÇ ve ÖNERĠLER Öğrenciler popüler roman hakkında 63 farklı metafor geliģtirirken edebî roman hakkında 84 farklı metafor geliģtirmiģlerdir. Bunun baģlıca sebebinin öğrenciler arasında edebî roman ve popüler romanın ne olduğu hakkında bir görüģ ve fikir birlikteliği olmamasıdır. 9 ve 12 nci sınıf öğrencileri edebî romanı zorunlu bir Ģey görmediği halde 10 uncu sınıflarda 3 kiģi (%10,8), 11 inci sınıflarda ise 2 kiģi (%8) edebî romanı zorunlu bir Ģey olarak görmektedir. Bunun ana sebebi, 10 ve 11 inci sınıf müfredatına bağlı olarak öğrencilere okutulmak istenen romanların olduğu değerlendirilebilir. GeliĢtirilen metaforlar içerisinde popüler romanı tanınmıģ bir eser olarak gören 7 kiģi (%6,8) varken hiç kimse edebî romanların tanınmıģ birer eser olduğunu düģünmemektedir. Dünyaca bilinen klasikler edebî roman olmasına rağmen hiçbir öğrencinin buna değinmemesi öğrencilerin edebî romanın ne olduğunu bilmediğini veya bu konuya ilgi göstermediklerini ortaya çıkarmaktadır. Ġlgili derslerde bu konulara değinilerek öğrencilerin ilgisinin ve farkındalığının arttırılması gerekmektedir. Popüler roman hakkında geliģtirilen metaforlara baktığımızda en çok üretilen metaforların su, Ģeker, oyun ve saman alevi olduğu görülmektedir. Bu verilere dayanarak öğrencilerin gözünde popüler romanın sürükleyici, zevk veren, geçici ve haz duymamızı sağlayan bir roman türü olduğunu söyleyebiliriz. Edebî roman hakkında ise en çok bilmece, ders, ödev ve tarih metaforları geliģtirildiği görülmektedir. Buna verilere göre öğrenciler tarafından edebî romanın genellikle sıkıcı, anlaģılması zor ve tercih edilmeyen bir roman türü olarak görüldüğü söylenebilir. Öğrenciler edebî romanın manevi bir değere sahip olduğu hakkında 18 metafor (%17,5) geliģtirirken, popüler romanın manevi bir değere sahip olduğu hakkında sadece 2 metafor (%1,9) geliģtirmiģlerdir. Ortaya çıkan metaforlardan da anlaģıldığı üzere edebî romanlar barındırdığı değerler bakımından önemli bir yere sahiptir. Öğrencilerin değerler eğitimi kapsamında edebî roman okumalarının sağlanmasıyla millî ve manevi değerlerin gelecek kuģaklara aktarımı mümkün olacaktır. GeliĢtirilen metaforların 11 i (%10,7) öğrencilerin edebî romanların yararlı olduğunu düģündüklerini gösterirken hiçbir öğrenci popüler romanın yararlı bir roman türü olduğunu düģünmemektedir. Bu sebeple popüler roman okuyan öğrenciler okudukları romanlarda bir yarar aramayıp sadece zevk almak için okumaktadırlar. Öğretmenlerin öğrencilere okuyacakları kitaplar konusunda yol göstermeleri onların geliģimine ve değer kazanımlarına fayda sağlayacaktır. Ortaya çıkan metaforlara göre, öğrencilerimiz iki roman türünün ayrımını kesin olarak yapamamakla birlikte, kendilerini yormayan ve akıcı olan popüler romanı okumayı tercih etmemektedir. 578 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

13 Ortaöğretim Öğrencilerinin Popüler ve Edebî Roman Algılarının Metaforlarla İncelenmesi Öğrencilerimizin okudukları edebî romanları ise ders öğretmenlerinin verdiği ödev ve tavsiye bağlamında okuduğu değerlendirilmiģtir. 6. KAYNAKLAR BEKĠROĞLU, N. (1994), Romantik Bir Viyana Yazı, Dergâh, Sayı: 57. CERĠT, Y. (2008), Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Müdür Kavramı ile Ġlgili Metaforlara ĠliĢkin GörüĢleri, Eğitim ve Bilim, Cilt 33, Sayı 147. ÇAKMAKCI, S. (2012), Popüler Roman ve Muazzez Tahsin Berkand, Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. ĠPRĠġOĞLU, Z. (1992), EleĢtirinin EleĢtirisi, Cem Yayınevi, Ġstanbul. FĠSKE, John (1999), Popüler Kültürü Anlamak (Çev: Süleyman Ġrvan), Ark Yay., Ġstanbul. MORGAN, G. (1998), Yönetim ve Örgüt Teorilerinde Metafor, (Çeviren: G. Bulut), MESS Yayın No:280, Ġstanbul. SABAN, A. (2004), GiriĢ Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen Kavramına ĠliĢkin Ġleri Sürdükleri Metaforlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), ss SABAN, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına ĠliĢkin Sahip Oldukları Zihinsel Ġmgeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), ss SAĞLIK, ġ. (2010), Popüler Roman Estetik Roman, Akçağ Yay., 1.baskı, Ankara. SEMERCĠ, Ç. (2007), Program GeliĢtirme Kavramına ĠliĢkin Metaforlarla Yeni Ġlköğretim Programlarına Farklı Bir BakıĢ, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (2), ss TDK (2011), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. YILDIZ, A. D. (2009), Popüler Kültür ve Popüler Roman, Dergâh, Cilt: 20, Sayı: Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s