Çocuklarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı ve Ebeveyn Bilgilerinin Değerlendirilmesi

Transkript

1 doi:0.5/j.child.07.7 Araştırma Çocuklarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı ve Ebeveyn Bilgilerinin Değerlendirilmei Duygu Akçay*, Ayla Yıldırımlar** Çocuklarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı ve Ebeveyn Bilgilerinin Değerlendirilmei Amaç: Araştırmada; kronik hatalığı olmayan çocuklarda tamamlayıcı ve alternatif tedavilerin kullanımı ve ebeveyn bilgilerinin değerlendirilmei amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma,.05.0 ile tarihleri araında tanımlayıcı tipte yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, Antalya Devlet Hatanei Hüeyin Savaş Semt Polikliniği Çocuk Sağlığı ve Hatalıkları bölümüne başvuru yapan kronik bir hatalığı olmayan çocukların ebeveynleri (n=9) oluşturmuştur. Bu grup içinde çalışmaya gönüllü olarak katılan toplam 5 ebeveynden konuya ilişkin veri toplanmıştır. Araştırma verilerinin toplanmaında konu ile ilgili literatür taranarak araştırmacılar tarafından oluşturulan, ailelerin tanımlayıcı özellikleri ve araştırma konuu ile ilgili orulardan oluşan bir form kullanılmıştır. Bulgular: Görüşülen ebeveynlerin 97, ı anne olup,, i 5 yaş araındadır. Ailelerin 5, i detek,, ü rahatlama amaçlı çocuğu için tamamlayıcı ve alternatif tedavi (TAT) kullandığını bildirmiştir. Ailelerin tamamı çocuğu için TAT türlerinden en az birini kullandığını, kullandığı yöntemleri de 7, i ıklıkla kullandığını ifade etmiştir. TAT kullanırken 5 ının çocuğunda herhangi bir yarar, 97. ının zarar gözlemlemediği tepit edilmiştir. Ailelerin en fazla bildiği ve kullandığı yöntemlerin ıraıyla bitkiel tedavi ile dini yöntem olduğu aptanmıştır. Ekonomik durumlarını orta ve yükek eviyede (ıraıyla 7,9, 9,) olduğunu bildiren aileler çocuğu için ıklıkla TAT kullandığını bildirmiştir. Ebeveynlerin eğitim durumu, yaş aralığı ile çocuğu için TAT kullanım ıklığı araında itatitikel olarak bir fark bulunamamıştır. Sonuç: Araştırma grubumuzun tamamının çocuğu için TAT yöntemlerinden en az birini kullandığı, kullandığı yöntemleri ıklıkla kullandığı ve en fazla kullanılan yöntemin bitkiel tedavi olduğu tepit edilmiştir. Sağlık profeyonelleri, TAT yöntemlerinin etkinliği, dozajları, yan etkileri, tokiiteleri ve potaniyel ilaç etkileşimlerinden haberdar olmalıdır. Aileleri TAT kullanımı huuunda orgulamalı, eğitim ve danışmanlık hizmeti unmalıdır. Anahtar kelimeler: Çocuk, gelenekel tıp, tamamlayıcı tedaviler Alındığı tarih:.0.07 Kabul tarihi:.0.07 *Milli Savunma Bakanlığı **Antalya Atatürk Devlet Hatanei Yazışma adrei: Dr. Duygu Akçay, Gülhane Loj. General Tevfik Sağlam Cad. Emrah Mah. Tokat Sok. Kekingil Apt. 0/B Blok No. Baınevler, Etlik / Ankara epota: dakcay00@hotmail.com Ue of Complementary and Alternative Therapy in Children and Evaluation of Parental Information Objective: In thi reearch our aim wa to evaluate the ue of complementary and alternative therapie in children without chronic dieae and the relevant knowledge of their parent. Material and Method: The tudy wa carried out a a decriptive type between and The univere of the tudy conited of parent (n=9) of children without a chronic illne who applied to the Department of Child Health and Dieae of Antalya State Hopital Hüeyin Savaş Ditrict Policlinic. Data were collected from a total of 5 parent volunteered to work within thi group. In the collection of reearch data, a quetionnaire coniting of decriptive characteritic of the familie and quetion about the reearch topic formulated by the invetigator after creening relevant literature wa ued by the reearcher. Reult: Mot of (97.) the interviewed parent were mother and. of them were 5 year old, while 5. of the familie reported they had ued complementary and alternative medicine (CAM) a a upportive treatment, and. of them ued CAM for the relief of their children. All of the familie tated that they had ued at leat one of the CAM type for their children and 7. of them had ued thee method frequently. When uing CAM, ome (5) familie had not oberved any benefit or harm (97.) for their children. It ha been determined that the method mot known and ued by the parent were herbal treatment and the religiou method, repectively. Familie who indicated that they had medium and high income level (7.9, 9., repectively) reported frequent ue of CAM for their children. There wa no tatitically ignificant difference between parent educational tatu, age range and ue of CAM for their children. Concluion: It ha been determined that all of our reearch group ued at leat one of the TAT method and frequently for their children, and that the method they ued mot frequently wa herbal treatment. Health profeional hould be aware of the effectivene, doage, ide effect, toxicity, and potential drug interaction of CAM method. Thee familie hould be quetioned on the ue of CAM, and training and couneling hould be offered on the ue of CAM. Keyword: Child, traditional medicine, complementary therapie J Child 07; 7():7 GİRİŞ Yirminci yüzyılın ortalarından başlayarak, hatalıkların tanı ve tedavilerinde gözlenen hızlı gelişmeler tamamlayıcı ve alternatif tedavilerin kullanımında 7

2 D. Akçay ve A. Yıldırımlar, Çocuklarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı ve Ebeveyn Bilgilerinin Değerlendirilmei artışı da beraberinde getirmiştir. Tamamlayıcı tıp; modern tıbba yardımcı olarak kullanılan tedavi yöntemlerini tanımlarken, alternatif tıp; modern tıbbın yerini alan tedavi yöntemlerini içermektedir. Bu iki terim birlikte tamamlayıcı ve alternatif tıp (TAT) başlığı altında kullanılmaktadır (). Günümüzde, yetişkinlerde TAT kullanımının artmaı ile ilgili ilgi çekici veriler ola da, çocuklarda yapılan çalışmalar daha ınırlı olmakla birlikte, TAT ın çocuklarla kullanımı ıklıkla görülmektedir. Yurt dışında yapılan çalışma onuçlarına göre, hataneye yatırılmış çocukların yanı ıra ayaktan tedavi alanlarda TAT kullanımı. ile araında değişmektedir (5). Avrupa ülkelerinde yapılan çalışmaları derleyen bir makalede, çocuklarda, on bir yıl içinde TAT kullanma 5 olarak aptanmıştır (). Ülkemizde, yapılan çalışmalarda ie, çocuklarda TAT kullanma 5,5 ile 7 araında değişmektedir (7). Tüm bu çalışmaların onuçlarından da anlaşılabileceği gibi çocuklarda TAT kullanma durumu ülkemizde de genel olarak yükektir. TAT kullanımının her yaşta ık olduğu ve kronik hatalıklarda bu ıklığın arttığı bilinmektedir (,). Ülkemizde, TAT kullanımına dair çalışmalar, genellikle kronik hatalığı olan çocuklar üzerinde yapılmıştır (). Çocuklarda, bitkiel ilaçlar, homeopati, reflekoloji ve akupunktur en popüler tedaviler araındadır (7,). Konvaniyonel tıptan duyulan rahatızlık, memnuniyetizlik, arkadaş, ailelerinden gelen olumlu geri bildirimler TAT kullanımı yaygınlığının nedenleri araındadır (9,0). Kronik hatalığı olmayan çocuklarda da tamamlayıcı ve alternatif tıp yöntemleri oldukça ık uygulanmaktadır. Ancak yeterli ayı ve kalitede çalışma bulunmamaktadır (). Çocuklarda TAT yöntemlerin hakkında yükek kalitede verilerin ağlanmaı, çocuk ağlığı ile ilgilen tüm ağlık profeyonellerinin, hataları ve aileleri faydalı TAT yöntemleri hakkında bilgilendirmeini ağlayacaktır. Ebeveynlerin, eğitimcilerin ve ağlık peronelinin bu konudaki duyarlılığını arttırmaı ve yapılacak diğer çalışmalara ışık tutmaı için bu araştırmada; kronik hatalığı olmayan çocuklarda tamamlayıcı ve alternatif tedavilerin kullanımı ve ebeveyn bilgilerinin değerlendirilmei amaçlanmıştır. GEREÇ ve YÖNTEM Araştırma,.05.0 ile tarihleri araında tanımlayıcı tipte yapılmıştır. Antalya Atatürk Devlet Hataneinden araştırmanın yürütülmeine ilişkin kurum izni ve araştırmaya katılan kişilerden yazılı onam formu alınarak araştırmaya başlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Hüeyin Savaş Semt Polikliniği Çocuk Sağlığı ve Hatalıkları bölümüne başvuru yapan kronik bir hatalığı olmayan çocukların ebeveynleri (n=9) oluşturmuştur. Bu grup içinde çalışmaya gönüllü olarak katılan toplam 5 ebeveynden konuya ilişkin veri toplanmıştır. Vakaları yaşları üç ay ile yaş araında değişen, üt ya da alt olunum yolu enfekiyonu, idrar yolu enfekiyonu, kontipayon, diyare gibi gatrointetinal item hatalıklar nedeniyle başvuran çocuklar ile rutin kontrollerine gelen hatalar oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanmaında konu ile ilgili literatür taranarak araştırmacılar tarafından oluşturulan, ailelerin tanımlayıcı özellikleri ve araştırma konuu ile ilgili orulardan oluşan bir form kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 5.00 programında değerlendirilmiştir. Araştırma grubunun, demografik bilgilerinin, araştırma konuu ile ilgili tanımlayıcı verilerin analizleri için frekan, yüzde alma teknikleri, çocuğu için TAT kullanım ıklığı ile bazı kategorik değişkenler araındaki ilişkiyi tet etmek için ie kikare uygulanmıştır. İtatitikel olarak anlamlılık için 0,05 değeri kabul edilmiştir. BULGULAR Araştırma grubunun tanımlayıcı özellikleri Tablo de verilmiştir. Araştırma ıraında görüşülen kişilerin 97. ı anne (n=) olup,. i 5 yaş araındadır. Ailelerin. inin evli, 5. inin üniverite mezunu ve. inin ekonomik durumlarının yükek eviyede olduğu aptanmıştır. Ailelerin 5. i detek,. ü rahatlama amaçlı çocuğu için TAT kullandığını bildirmiştir. Ailelerin tamamı çocuğu için TAT yöntemlerinden en az birini kullandığını, kullandığı yöntemleri de 7. i ıklıkla kullandığını ifade etmiştir. TAT kullanırken 5 ının çocuğunda herhangi bir yarar, 97. ının zarar gözlemlemediği belirlenmiştir. Araştırma grubunun 0 ı TAT ı kendii araştırarak bilgi edinmiş ve 7. i TAT ile ilgili danışmanlık hizmeti almak itemiştir (Tablo ). 75

3 Tablo. Araştırma grubunun tanımlayıcı özellikleri (n=5). Anketi dolduran kişi Anne Baba Ebeveyn yaş aralığı Medeni durum Evli Boşanmış Öğrenim durumu Temel eğitim Ortaöğretim Üniverite ve ütü Ekonomik durum Düşük Orta Yükek Çocuğu için TAT kullanım amacı* Tedavi Detek Korunma Rahatlama Çocuğu için TAT kullanım ıklığı Nadiren Sıklıkla TAT kullanırken çocukta herhangi bir yarar gözlemleme TAT kullanırken çocukta herhangi bir zarar gözlemleme TAT öğrenme kaynağı Merak ederek kendim araştırdım Arkadaşlarım taviye etti Ailem taviye etti Sağlık peroneli taviye etti Diğer (televizyon. gazete. akraba v.) TAT ile ilgili danışmanlık hizmeti almak iteme Kararız *Birden fazla eçenek işaretlenmiştir. Katılımcıların TAT yöntemleri konuundaki bilgi düzeylerinin dağılımı Tablo de göterilmiştir. Ailelerin bitkiel tedavi (7.), dini yöntem (.), diyet deteğini (5) genel olarak bilme düzeyleri diğer TAT yöntemlerine göre daha yükek aptanmıştır. Aileler en az homeopatik (), alekandır teknigi (), ayurveda (.) hakkında bilgi ahibi olduklarını bildirmişlerdir (Tablo ). Ailelerin bitkiel tedavi (7.), dini yöntem (.), diyet deteğini () kullanmaları diğer TAT yöntemlerine göre daha yükek aptanmıştır (Tablo ). n Katılımcıların çocuğu için TAT kullanım tercih nedenlerinin dağılımı Tablo te göterilmiştir. Çocukları için ailelerin; 5. ünün tıbbi yöntemlere ek olarak fayda elde ettiği, 5. inin çocuğunun TAT kullanımını daha kolay kabul ettiği, 9. ının tıbbi tedavilerin yan etkilerinin daha çok olduğunu düşündüğü, inin TAT yöntemlerini tıbbi ilaçlardan daha doğal, az zehirli olduğunu düşündüğü ve TAT yöntemlerinin çoğunun çocuğunun canını acıtmadığı için TAT kullanmayı tercih ettikleri belirlenmiştir (Tablo ). Katılımcıların çocuğu için TAT kullanım ıklığı ile TAT kullanım amacı ve bazı oyodemografik değişkenlerin karşılaştırılmaı Tablo 5 te verilmiştir. Çocuğu için ıklıkla TAT kullanan ailelerin 5.0 ının tedavi amaçlı kullandığı, 70.5 inin kullanmadığı,.0 ının korunma amaçlı kullandığı, 70.0 inin kullanmadığı belirlenmiştir. Aralarındaki bu farklar itatitikel olarak önemli aptanmamıştır (p>0.05). Çocuğu için ıklıkla TAT kullanan ailelerin. ünün detek amaçlı kullandığı, 0.7 inin kullanmadığı, 79. inin rahatlama amaçlı kullandığı,.5 inin kullanmadığı, aralarındaki bu farkların itatitikel olarak önemli olduğu bulunmuştur (ıraıyla p<0.005 p<0.05), (Tablo 5). Ekonomik durumlarını orta ve yükek eviyede (ıraıyla 7.9, 9.) olduğunu bildiren aileler çocuğu için ıklıkla TAT kullandığını bildirmiştir (p<0.05). Ebeveynlerin eğitim durumu ve yaş aralığı ile çocuğu için TAT kullanım ıklığı araında itatitikel olarak bir fark bulunamamıştır (p>0.05), (Tablo 5). TARTIŞMA Ailelerin tamamı çocuğu için TAT yöntemlerinden en az birini kullandığını, kullandığı yöntemleri de 7. i ıklıkla kullandığını ifade etmiştir (Bkz. Tablo ). TAT uygulamalarının çocuklarda kullanımı hakkındaki ülkemizde ve yurt dışında yapılan çalışmalar, genellikle kronik hatalığı olan çocuklara odaklanmıştır (,,,). TAT kullanma Kanada da, genel çocuk kliniğinde yapılmış kronik hatalığı olan bir grup hatayı da içeren bir çalışmada, 5 (0), pediyatri acil erviinden örneklenen nüfu üzerinde yapılmış araştırmada ie 9 olarak bulunmuştur (). Amerikada (), Avrupa ülkelerinde 5 () olarak 7

4 D. Akçay ve A. Yıldırımlar, Çocuklarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı ve Ebeveyn Bilgilerinin Değerlendirilmei Tablo. Katılımcıların TAT yöntemleri konuundaki bilgi düzeylerinin dağılımı. Hiç bilgim yok İmini duydum Genel olarak biliyorum Tam olarak biliyorum Alternatif / tamamlayıcı tıp yöntemleri Akupunktur Aromaterapi Müzik terapii Biyotedavi Ayurveda Dini yöntemler (Dua vb.) Bitkiel tedaviler Homeopatik Hipnoterapi Diyet deteği Reflekoloji Reiki Maaj Meditayon/Gevşeme Renklerle terapi Yoga Alekandır tekniği *Birden fazla eçenek işaretlenmiştir. Tablo. Katılımcıların çocukları için TAT yöntemlerini kullanma durumlarının dağılımı. Hiç kullanmadım kez kullandım Bir Süre kullandım Düzenli kullanırım Alternatif / tamamlayıcı tıp yöntemleri Akupunktur Aromaterapi Müzik terapii Biyotedavi Ayurveda Dini yöntemler (Dua vb.) Bitkiel tedaviler Homeopatik Hipnoterapi Diyet deteği Reflekoloji Reiki Maaj Meditayon/Gevşeme Renklerle terapi Yoga Alekandır tekniği *Birden fazla eçenek işaretlenmiştir. bulunmuştur. Ülkemizde düşük gelir düzeyine ahip ailelerin çocuklarına TAT uygulamalarını belirlemek amacıyla İzmir de yapılmış çalışmada 75, (), yalnızca ında üreğen bir hatalık olan çocuklar üzerinde Ankara da yapılmış olan çalışma da ie 7 (9) olarak aptanmıştır. Taşar ve ark. nın (9) yaptığı çalışmada, ailelerin 50.5 i haftada birden az, 0 u hatalandıkça; 7 i ık,.5 i her gün çocukları için TAT kullandıklarını belirtmişlerdir. Giray Bozkaya ve ark. nın () çalışmaında ebeveynlerin, 75, inin TAT ı daha önce bir ya da birkaç kez kullandıkları aptanmıştır. İzmir de yapılmış başka bir çalışmada, çocuklarda TAT kullanma 5,5 (7), Gaziantep te yapılmış bir çalışmada ie 5, olarak bulunmuştur (0). Tuncel ve ark. () kronik hatalığı olmayan çocuklarda TAT kullanımı olarak bulmuşlardır. Bu çalışmaların onuçlarında olduğu gibi bizim çalışmamızda da aileler çocuklarında yükek oranda ve ıklıkta TAT kullanmaktadırlar. 77

5 Tablo. Katılımcıların çocuğu için TAT kullanım tercih nedenlerinin dağılımı. Katılmıyorum Kararızım Katılıyorum TAT kullanımı tercih nedenleri TAT yöntemi kullanarak tıbbi yöntemlere ek olarak fayda elde edeceğime inanıyorum. Çocuğum bu tür tedaviyi daha kolay kabul ediyor. Tıbbi tedavilerin yan etkilerinin daha çok olduğunu düşünüyorum. TAT yöntemlerinin tıbbi ilaçlardan daha doğal ve az zehirli olduğunu düşünüyorum. TAT şekillerinin çoğu çocuğumun canını acıtmıyor. TAT ın hatalığın ilerlemeini önleyeceğini ve yararına inanıyorum. Çocuğum için TAT yöntemlerini kullandığımda kendimi daha iyi hiediyorum. Çocuğumun tedaviinde etkin olduğunu düşünüyorum. TAT yöntemlerinin etkin ve güvenilir olduğunu düşünüyorum Tablo 5. Katılımcıların çocuğu için TAT kullanım ıklığı ile TAT kullanım amacı ve bazı oyodemografik değişkenlerin karşılaştırılmaı. Çocuğu için TAT kullanım ıklığı Nadiren Sıklıkla Toplam Önemlilik* TAT kullanım amacı Tedavi Detek Korunma Rahatlama Ekonomik Durum Düşük Orta Yükek Öğrenim Durumu Temel eğitim Ortaöğretim Üniverite ve ütü *Kikare teti Çalışmamızda, ailelerin TAT kullanırken yarıından fazlaı çocuğunda herhangi bir yarar, tamamına yakını herhangi bir zarar da gözlemlemediğini bildirmiştir (Bknz. Tablo ). Taşar ve ark. nın (9) yaptığı çalışmada, aileler çocuğu için uyguladığı TAT yöntemlerinden yalnızca inde zararlı etkileri olduğunu, 77 inde yararlı olduğunu belirtmiştir. Yapılan başka bir çalışmada çocuğu için uyguladığı TAT yöntemlerinden ailelerin 0. ı zarar, 0.9 ı yarar gördüğünü bildirmiştir (). Araz ve Bülbül (0) yaptığı çalışmaında, aileler 57.7 oranında kullandıkları yöntemi biraz yararlı,. oranında yöntemin oldukça yararlı bulmuşlardır. Karaciğer ve böbrek fonkiyonları iyi gelişmemiş olan çocuklarda TAT uygulamalarının zararlı yan etkilere olabilmekte () ve tıbbi tedaviyi geciktirme ve bırakma gibi dolaylı yan etkileri de görülebilmektedir (5). Doğal olmaları nedeniyle güvenli tedavi yöntemleri olarak bilindikleri ve pazarlandıkları için TAT uygulamalarının yan etkileri, zararlı etkileri olabileceği ıklıkla göz ardı 7

6 D. Akçay ve A. Yıldırımlar, Çocuklarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı ve Ebeveyn Bilgilerinin Değerlendirilmei edilmektedir. Sağlık profeyonelleri, TAT yöntemlerinin etkinliği, dozajları, yan etkileri, tokiiteleri ve potaniyel ilaç etkileşimlerinden haberdar olmalıdır. Sağlık profeyonelleri, ebeveynlere rutin olarak TAT kullanımını ormalı ve kullanım nedenlerini ile beklenen onuçlarını tartışmalıdırlar. Sağlık profeyonelleri, bu tür bir tartışma vaıtaıyla, ebeveynlerin tercihlerine yardımcı olabilirler. Araştırma grubunun yarıdan fazlaı TAT ı kendii araştırarak bilgi edinmiş ve 7. i TAT ile ilgili danışmanlık hizmeti almak itemiştir (Bknz. Tablo ). Önceki yıllarda yapılan araştırmalarda TAT uygulamaları hakkında en çok aile büyüklerinden bilgi alındığı görülmektedir (7,9,,0). Çalışmamızda kendii araştırarak bilgi edinen ailelerin oranının fazla olmaının nedeni araştırma grubunun öğrenim eviyeinin (5. inin üniverite ve ütü) yükek olmaı olabilir. Araştırma grubunun yarıya yakınının danışmanlık hizmeti almak itemei ağlık çalışanlarına olumlu bir meaj vermektedir. Hizmet verilen gruba bu konuda eğitim ve danışmanlık hizmeti unulmaı durumunda katılımın yükek olacağı değerlendirilmektedir. Çalışmamızda ailelerin en fazla bildiği ve kullandığı yöntemlerin ıraıyla bitkiel tedavi ile dini yöntem olduğu aptanmıştır (Bknz Tablo ve ). Tuncel ve ark. nın () çalışmaında katılımcıların çocuklarının 7 ünde inanış temelli uygulamaları, 57 inde bitkiel yöntemleri kullandığı aptanmıştır. Araz ve Bülbül (0) ile Öztürk ve Karayağız ın (7) çalışmaında aileler en çok bitkiel yöntemleri (ıraıyla.7, 77) kullandığını bildirmiştir. Taşar ve ark. nın (9) çalışmaında, en ık kullanılan TAT çeşidi bitki çayları () ve zeytin/badem yağı içirme () olarak belirlenmiştir. Giray Bozkaya ve ark. nın () çalışmaında ailelerin kullandıkları TAT yöntemleri araında şifalı bitkiler, tuzlama ve dua ilk ıralarda yer almaktaydı. Çalışmamız diğer çalışma onuçlarını deteklemektedir. Bitkilerin ağlığı korumak ya da geri kazanmak için, bütün toplumlar tarafından tarihin her döneminde kullanılmıştır (). Son yıllarda entetik ilaçlarla meydana gelebilen ciddi yan etkilerin yol açtığı medikal ve ekonomik orunlar gibi birçok faktöre bağlı olarak bitkiel tedavi yeniden popüler hâle gelmiştir (7). Günümüzde bitkiel ürünlerin yan etkilerin olabileceği yanı ıra tıbbi tedaviyi geciktirme, bırakma gibi etkilerinin de olabileceği bilinmektedir (5). Bitkiler; botanik açıdan tayini yapılmış, mikrobiyolojik ve kimyaal kontrollü, etken madde miktarı belli, tandardize edilmiş ve hijyenik şartlarda ambalajlanmış olarak hataya unulmaı gerekir (). Sağlık profeyonelleri bu konuda ailelere eğitim ve danışmanlık hizmeti vermelidir. Duanın, kişinin ağrılarını azalttığı, depreyon ve ankiyete durumlarında kişiyi rahatlattığı bildirilmiştir (9). Dua uygulamaının bireye zarar verici herhangi bir yan etkii olmadığından ve rahatlama ağladığından hatalar ve yakınları bu konuda deteklenebilir. Çalışmamızda aileler çocukları için TAT kullanma tercihleri araında, tıbbi yöntemlere ek olarak fayda elde etme, çocuğunun bu yöntemleri daha kolay kabullenmei ve tıbbı tedavilerin yan etkilerinin daha çok olma nedenlerini üt ırada belirtmişlerdir (Bknz. Tablo ). Yapılan bir çalışmada TAT kullanan ebeveynlerin tıbbi tedavilerden memnuniyet düzeylerinin daha düşük olduğu aptanmıştır (0). Ayrıca tıbbi tedavilerin yan etkilerinden korkma, umutuzluk, tinel boyutunun olmaı, kolay kabul görmei, girişim gerektirmemei, kolayca erişilebilmei ve ebeveynin güvenilir olduğunu düşünmei nedenleri ile kullandıkları aptanmıştır (0,). Yapılan başka bir çalışmada, aileler aylık kazançtan bağımız olarak TAT uygulamalarını ıklıkla kolay ulaşılabilir olmaları nedeniyle eçtikleri belirlenmiştir (). Araştırma grubumuzun tercih nedenleri araında üt ıralarda bildirdikleri nedenler diğer çalışma bulguları ile benzerlik götermektedir. Sağlık profeyonelleri, ailelere TAT yöntemlerinin de yan etkileri olduğu ve çocuğu bu yöntemleri kolay kabul ediyor diye geri dönüşümü mümkün olmayan onuçlarla karşı karşıya kalabilecekleri huuunda uyarıda bulunmalılardır. Öztürk ve Karayağız ın (7) çalışmaında olduğu gibi bizim çalışmamızda da aileler detek ve rahatlama amaçlı çocuğu için TAT kullandığını bildirmiştir (Bknz. Tablo, 5). Detek ve rahatlama amacıyla kullanan ailelerin ıklıkla TAT kullandıkları belirlenmiştir (Bknz. Tablo 5).. Araştırma grubumuzun bu tür uygulamaları tamamlayıcı olarak kullanmayı tercih ettiğini öylemek yanlış olmayacaktır. Bu nedenle, ailelerin tedavi ve korunma amaçlı TAT kullanım oranlarının ve ıklığının az olmaı olumlu bir onuç olarak değerlendirilmektedir. Ekonomik durumlarını orta ve yükek eviyede (ıra 79

7 ıyla 7.9, 9.) olduğunu bildiren aileler çocuğu için ıklıkla TAT kullandığını bildirmiştir (Bknz. Tablo 5). Literatürde çocuğu için TAT kullanımının gelir düzeyi yükek olanlarda daha ık olduğunu bildiren yayınlar bulunduğu gibi gelir düzeyi ile ilişkili olmadığını göteren yayınlarda mevcuttur (0,,0,,). Yapılacak eğitim ve müdahalelerde eğitim eviyei yükek olan gruplara öncelik verilmelidir. Giray Bozkaya ve ark. () ve Tuncel ve ark. nın () çalışmalarında olduğu gibi bizim çalışmamızda da ebeveynlerin öğrenim durumu, yaş aralığı ile çocuğu için TAT kullanım ıklığı araında itatitikel olarak bir fark bulunamamıştır (Tablo 5). Bu onuç, araştırma grubunun TAT kullanım ıklığının, ailenin yaş ve eğitim durumundan bağımız olduğunu düşündürmektedir. SONUÇ ve ÖNERİLER Sonuç olarak, araştırma grubumuzun tamamının çocuğu için TAT yöntemlerinden en az birini kullandığı, kullandığı yöntemleri ıklıkla kullandığı ve en fazla bildiği, kullandığı yöntemin bitkiel tedavi olduğu belirlenmiştir. Ailelerin detek ve rahatlama amaçlı çocuğu için TAT kullanmayı tercih ettiği aptanmıştır. Sağlık profeyonellerinin, bu yöntemler hakkında yeterli bilgiye ahip olmaları, bu yöntemleri olaı rikleri, yararları ve kııtlamaları gibi konularda hataları tam olarak bilgilendirmeleri ve rehberlik etmeleri, hatalardan gelen orulara açık ve net bir şekilde yanıt verebilmeleri çok önemlidir. Sağlık profeyonelleri, öncelikle ailelerin en çok kullandığı yöntem olan bitkiel tedavi yöntemi konuunda ailelere orular ormalı, eğitim ve danışmanlık hizmeti unmalıdır. Ülkemizde kronik hatalığı olmayan çocukların TAT kullanımını araştıran çalışma ayıı azdır. Bu konuyla ilgilenen araştırmacıların; çalışmalarını örneklem grubunu genişleterek yapmaları önerilmektedir. KAYNAKLAR. NIH Panel on Definition and Decription. Defining and decribing complementary and alternative medicine. Alternat Ther Health Med 997;:957.. Davi MP, Darden PM. Ue of complementary and alternative medicine by children in the United State. Arch Pediatr Adolec Med 00;57:9. Hanon E, Kalih LA, Bunce E, Curti C, McDaniel S,Ware J, et al. Ue of complementary and alternative medicine among children diagnoed with autim pectrum diorder. J Autim Dev Diord 007;7:. Lim A, Cranwick N, Skull S, South M. Survey of complementary and alternative medicine ue at a tertiary children hopital. J Paediatr Child Health 005;: Kelly KM, Jacobon JS, Kennedy DD, Braudt SM, Mallick M, Weiner MA. Ue of unconventional therapie by children with cancer at an urban medical center. J Pediatr Hematol Oncol 000;:. Zuzak TJ, Boňková J, Careddu D, Garami M, Hadjipanayi A, Jazbec J. et al. Ue of complementary and alternative medicine by children in Europe: publihed data and expert perpective. Complement Ther Med 0;:S Özturk C, Karayağız G. Exploration of the ue of complementary and alternative medicine among Turkih children. J Clin Nur 00;7:55. Giray Bozkaya Ö, Akgün İ, Birgi E, Çinkoğlu A, Gög K, Karadeniz D. Anne babaların çocuklarında uyguladıkları alternatif tıp yöntemleri. DEÜ Tıp Fakültei Dergii 00;: Taşar MA, Potur ED, Kara N, Botancı İ, Dallar Y. Düşük gelir düzeyine ahip ailelerin çocuklarına tamamlayıcı veya alternatif tıp uygulamaları: Ankara hatanei verileri. Türkiye Çocuk Hat Derg 0;5:. 0. Araz N, Bulbul S. Ue of complementary and alternative medicine in a pediatric population in outhern Turkey. Clin Invet Med 0;:E9. Tuncel T, Şen V, Kelekçi S, Karabel M, Şahin C, Uluca Ü, et al. Kronik hatalığı olmayan çocuklarda tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanımı. Türk Ped Ar 0;9:5. Snyder J, Brown P. Complementary and alternative medicine in children: an analyi of the recent literature. Curr Opin Pediatr 0;:59. Gottchling S, Gronwald B, Schmitt S, Schmitt C, Längler A, Leidig E, et al. Ue of complementary and alternative medicine in healthy children and children with chronic medical condition in Germany. Complement Ther Med 0;:S9. Babayigit A, Olmez D, Karaman O, Uzuner N. Complementary and alternative medicine ue in Turkih children with bronchial athma. J Altern Complement Med 00;: Mulu GK, Öztürk C. Tamamlayıcı ve alternatif tedaviler ve çocuklarda kullanımı. Cocuk Sag Hat Derg 00;5:.. Orhan F, Sekerel BE, Kocabaş CN, Saçkeen C, Adalıoğlu G, Tuncer A. Complementary and alternative medicine in children with athma. Ann Allergy Athma Immunol 00;90: Gottchling S, Reindl TK, Meyer S, Berrang J, Henze G, Graeber S, et al. Acupuncture to alleviate 0

8 D. Akçay ve A. Yıldırımlar, Çocuklarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı ve Ebeveyn Bilgilerinin Değerlendirilmei chemotherapyinduced nauea and vomiting in pediatric oncology a randomized multicenter croover pilot trial. Klin Padiatr 00;0(): Gottchling S, Meyer S, Gribova I, Ditler L, Berrang J, Gortner L, et al. Laer acupuncture in children with headache: a doubleblind, randomized, bicenter, placebo controlled trial. Pain 00;7(): Robinon N, Blair M, Lorenc A, Gully N, Fox, P, Mitchell K. Complementary medicine ue in multiethnic paediatric outpatient. Complement Ther Clin Pract 00;: Jean D, Cyr C. Ue of complementary and alternative medicine in a general pediatric clinic. Pediatric 007;0:e. Meyer S, Gortner L, Laren A, Kutchke G, Gottchling S, Gräber S, et al. Complementary and alternative medicine in paediatric: a ytematic overview/ynthei of Cochrane Collaboration review. Swi Med Wkly 0;:w79 Goldman RD, Vohra S. Complementary and alternative medicine ue by children viiting a pediatric emergency department. Can J Clin Pharmacol 00;: e7.. Barne PM, Bloom B, Nahin RL. Complementary and alternative medicine ue among adult and children: United State, Hyattville, MD: National Center for Health Statitic; National health tatitic report. Available from: nch/data/nhr/nhr0.pdf.. Mulu Karayağız G, Öztürk C. Tamamlayıcı ve alternatif tedaviler ve çocuklarda kullanımı. Cocuk Sag Hat Derg 00;5():7. 5. Cohen NM, Kemper K. Complementary therapie in pediatric: a legal perpective. Pediatric 005;5(): Sarıen Ö, Çalıkan D. Fitoterapi: Bitkilerle tedaviye dikkat. Sted 005;:. 7. Vicker A, Zollman C. ABC of complementary medicineherbal medicine. BMJ 999;9: Özbek H. Cinel ve jinekolojik orunların tedaviinde bitkilerin kullanımı. Van Tıp Dergii 005;: Bardia A, Barton DL, Prokop LJ, Bauer BA, Moynihan TJ. Efficacy of Complementary and alternative medicine therapie in relieving cancer pain: A Sytematic Review. J Clin Oncol 00;(): Ernt E. The role of complementary and alternative medicine. BMJ 000;(79):5. Kurt E, Bavbek S, Paaoglu G, Abadoglu O, Miirligil Z. Ue of alternative medicine by allergic patient in Turkey. Allergol Immunopathol (Madr) 00;(5):99. Birdee GS, Phillip, RS, Davi, RB, Gardiner P. Factor aociated with pediatric ue of complementary and alternative medicine. Pediatric 00;5:95.