DEFORMASYON AĞLARINDA DATUMUN DUYARLILIĞA ETKİSİ EFFECT OF GEODETIC DATUM ON SENSITIVITY OF DEFORMATION NETWORKS

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DEFORMASYON AĞLARINDA DATUMUN DUYARLILIĞA ETKİSİ EFFECT OF GEODETIC DATUM ON SENSITIVITY OF DEFORMATION NETWORKS"

Chagatai Sezer
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DEFORMASYON AĞLARINDA DATUMUN DUYARLILIĞA ETKİSİ N. TEKİN 1, C. AYDIN 2, U. DOĞAN 2 1 Erciye Üniveritei, Mühendilik Fakültei, Harita Mühendiliği Bölümü, Kayeri, nihaltekin@erciye.edu.tr 2 Yıldız Teknik Üniveritei, İnşaat Fakültei, Harita Mühendiliği Bölümü, İtanbul, caydin@yildiz.edu.tr, dogan@yildiz.edu.tr Özet Deformayon ağlarında duyarlılık analizi, hangi oranda hız, deformayon ya da yerdeğiştirmelerin ortaya çıkarılabileceğini belirlemek için uygulanır. Bu çalışma ile jeodezik ağlarda datum noktalarına ve bunların ayıına bağlı olarak Belirlenebilecek En Küçük Yerdeğiştirme (BEKY) büyüklüklerinin naıl değiştiği irdelenmektedir. Bu amaç doğrultuunda, 13 noktalı bir ağda gerçekleştirilen doğrultu ve kenar ölçüleri kullanılmıştır. Datum tanımına katkı ağlayan noktalara (referan noktalarına) en uzak olan noktada BEKY en büyük olarak berlirlenmiş ve referan noktalarının ayıları arttıkça BEKY büyüklüklerinin de azaldığı görülmüştür. Sonuç olarak, datuma katkı ağlayan referan noktalarının ayıı arttıkça ve bu noktalara yaklaştıkça daha küçük miktarlardaki yerdeğiştirmelerin itenen tet olaılıklarıyla belirlenebileceği onucunda ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Duyarlılık Analizi, Deformayon Ağları EFFECT OF GEODETIC DATUM ON SENSITIVITY OF DEFORMATION NETWORKS Abtract The enitivity analyi of geodetic monitoring network i realized mainly to determine the minimum detectable diplacement or to derive, if the correponding network i capable of detecting the expected diplacement with preumed error probabilitie. In thi tudy enitivity analyi wa performed in order to detect the Minimum Detectable Diplacement magnitude which depend on number of datum contraint. A horizontal control network i ued to tudy thi effect. Our experiment on thi network indicate that the furthet point to the reference point, which contribute to the datum definition, yield the larget magnitude of minimum detectable diplacement. Furthermore, the diplacement magnitude reduce when the number of reference point are increaed in geodetic monitoring network. That i to ay the cloet point to the reference point own the lowet minimum detectable diplacement. Furthermore, the diplacement magnitude reduce when the number of reference point are increaed in geodetic monitoring network. Keyword: Senitivity Analyi, Deformation Network

2 Deformayon Ağlarında Datumun Duyarlılığa Etkii 2 1. Yöntem Jeodezik ağlarda datum ayıı arttıkça belirlenebilecek en küçük deformayon büyüklüklerinin farklı fonkiyonel modellerde naıl değiştiğinin belirlenmei amaçlanmıştır. Bu amaç ile kullanılan 13 noktadan oluşan yatay kontrol ağı Şekil 1 de göterilmiştir. Şekil 1. Jeodezik ağ noktaları Tablo 1. Datum noktalarına göre modeller Datum Noktaları Model Model Model Model Model Ağda beş farklı modelde datum tanımı yapılmış (Tablo 1) ve modeller araı onuçlar ortak noktalar baz alınarak karşılaştırılmıştır (Tablo 2). Tablo 2. Modellere göre ortak noktalardaki yerdeğişimler Yerdeğiştrimeler (cm) Nokta No Model 1 Model 2 Model 3 Model 4 Model 5 N N N N N N

3 Deformayon Ağlarında Datumun Duyarlılığa Etkii 3 Tablo 3 e göre modeller araındaki belirlenebilecek en küçük deformayon büyüklüklerine bakıldığı zaman tüm ağ modellerinde datum noktalarına en yakın nokta olan 147 nolu noktada belirlenebilecek en küçük deformayon büyüklükleri en küçük, datum noktalarına en uzak nokta olan 150 nolu nokta da ie en büyüktür. Ayrıca modellerde ki datum ayıları arttıkça deformayon büyüklüklerinin de küçüldüğü görülmektedir. N147 Tablo 3. Datum noktalarına en uzak ve en yakın noktalardaki yerdeğiştirmeler Yerdeğiştrimeler (cm) Kenar+Doğrultu Kenar Doğrultu Kenar+Doğrultu Kenar N150 Doğrultu Model Model Model Model Model Model Model Model Model Model Ayrıca, yapılan analizlerde dengeleme öncei Ferrero bağıntıından elde edilen önel tandart apma r ve dengeleme onraında elde edilen onal tandart apma 0 değerleri kullanılarak belirlenebilecek en küçük deformayon büyüklükleri heaplanmıştır. Böylece her iki tandart apmanın yerdeğiştirmeler üzerindeki etkileri belirlenmiştir (Tablo 4). Tablo 4. Kullanılan tandart apmaya göre datum noktalarına en uzak ve en yakın noktalardaki yerdeğiştirmeler Yerdeğiştirmeler (cm) N147 ( 0 ) N147( r ) N150( 0 ) N150( r ) Model Model Model Model Model Sonuç ve Öneriler Jeodezik ağların, kuruluş amaçlarına uygun olup olmadıkları, duyarlılık ve güven ölçütleriyle aptanabilir. Bu nedenle, ağ önce ölçülerin kendi aralarındaki tutarlılığını ve noktaların konum duyarlılığını en iyi şekilde yanıtan erbet ağ dengelemei yöntemiyle dengelenerek, uyuşumuz ölçüler aptanmalı ve bu ölçüler yinelenmeli ya da ağdan çıkarılmalıdır. Duyarlılık ve güven ölçütleri, uyuşumlu ölçülerle yapılan

4 Deformayon Ağlarında Datumun Duyarlılığa Etkii 4 erbet ağ dengelemei onuçlarından heaplanmalıdır. Ayrıca bir jeodezik ağın duyarlılığı, nokta konumuna, nokta ile ilişkili ölçü ayıına, ölçü doğruluğuna, öngörülen deformayonların büyüklüğüne ve doğrultuuna göre değişmektedir. Bununla birlikte duyarlılıkta jeodezik ağın erbetlik derecei ve bilinmeyen ayıı da etkili olmaktadır. Bu çalışmaında, iki boyutlu bir dengeleme ağı için duyarlılık analizi; nokta tabanlı belirlenebilecek en küçük deformayon araştırmaı, datum ayıı değiştirilerek yapılmıştır. Yapılan araştırma onucunda, datum tanımına katkı ağlayan noktalara en uzak olan noktada yakalanabilecek en küçük deformayon en büyük çıkmıştır. Diğer bir değişle datum tanımına katkı ağlayan noktalara en yakın noktada yakalanabilecek en küçük deformayon en küçük çıkmıştır. Datum noktalarının ayıı arttıkça yakalanabilecek en küçük deformayon büyüklüğünün de azaldığı görülmüştür. Ayrıca bir jeodezik ağda farklı fonkiyonel modellerin kullanılmaı duyarlılık analizi onuçlarını etkilemektedir. Kaynaklar Aydın, C., (2014). Geodetic Deformation Analyi, Short Lecture Note for Graduate Student, YTU- Geodey Diviion. Aydın, C., Arlan, N., Demirel, H., (2004). Deformayon Analizinde Duyarlılık, Jeodezi, Jeoinformayon ve Arazi Yönetimi Dergii, 90: Aydın, C., Arlan, N., Demirel, H, (2004). Kanıtlanamayan Kaba Hataların Deformayon Analizine Etkii, TUJK Scientific Aembly, Ekim 2004, Zonguldak. Cooper, M.A.R., (1987), Control Survey in Civil Engineering, Collin, London Demirel, H., (2009). Dengeleme Heabı, YTÜ, İtanbul. Even-Tzur, G., (2002). GPS Vector Configuration Deign for Monitoring Deformation Network, Journal of Geodey, 76: Hekimoğlu, S., Demirel, H., Aydın, C., (2002). Reliability of The Conventional Deformation Analyi Method for Vertical Network, FIG XXII International Congre, April 2002, Wahington. Koch, K. R., (1999), Parameter Etimation and Hypothei Teting in Linear Model, Springer-Verlag, Berlin. Konak, H., (1996). Yer Merkezli Üç Boyutlu Jeodezik Ağlarda Datum Sorunu, Harita Dergii, 116:55-61.

5 Deformayon Ağlarında Datumun Duyarlılığa Etkii 5 Küreç, P. and Konak, H., (2014). A Priori Senitivity Analyi for Denification GPS Network and Their Capacitie of Crutal Deformation Monitoring: A Real GPS Network Application, Natural Hazard and Earth Sytem Science, 14: Yalçınkaya, M., Teke, K., Bayrak, T., (2003). GPS ile Ölçülen Jeodezik Ağlarda Duyarlılık ve Güven Optimizayonu, Coğrafi Bilgi Sitemleri ve Jeodezik Ağlar Çalıştayı, Eylül, Konya.

Benzer belgeler

KARAYOLU VE DEMİRYOLU PROJELERİNDE ORTOMETRİK YÜKSEKLİK HESABI: EN KÜÇÜK KARELER İLE KOLLOKASYON

TMMOB Harita ve Kadatro Mühendileri Odaı 13. Türkiye Harita Bilimel ve Teknik Kurultayı 18 Nian 011, Ankara KARAYOLU VE DEMİRYOLU PROJELERİNDE ORTOMETRİK YÜKSEKLİK HESABI: EN KÜÇÜK KARELER İLE KOLLOKASYON