TÜRKÇE TESTÝ ÇÖZÜMLERÝ

Transkript

1 TÜRKÇE TESTÝ ÇÖZÜMLERÝ 1. -ler/-lar eki A seçeneðinde abartma, B seçeneðinde aile ve D seçeneðinde çokluk anlamý katmýþtýr. C seçeneðinde ise yaklaþýk, aþaðý yukarý anlamýný katmýþtýr. 6. Yanlýþ sözcük kullanýmý, cümledeki bir sözcüðün anlamýna uygun kullanýlmamasý, o cümleye uygun olmamasý, yerine baþka bir sözcüðün getirilmesi gerektiði durumdur. Buna göre, C seçeneðindeki resim sözcüðünün yerine fotoðraf sözcüðü getirilmelidir. Çünkü resim çizilir, çektirilen þey fotoðraf týr.. Beþ duyu organýmýzdan en az biriyle algýlayabildiðimiz kavramlar somut, algýlayamadýðýmýz kavramlar soyuttur. A seçeneðindeki acý sözcüðünü tat alma duyumuzla, C seçeneðindeki rüzgâr sözcüðünü dokunma duyumuzla, D seçeneðindeki güneþ sözcüðünü de görme duyumuzla algýlayabildiðimiz için bu kavramlar somuttur. Ancak B seçeneðindeki mutluluk sözcüðü herhangi bir duyu organýyla algýlanamadýðý için soyuttur.. A, B ve C seçeneklerinde herhangi bir deyim yoktur. D seçeneðindeki oyuna gelmek söz gurubu deyimdir ve gelmek sözcüðü de bu grup içinde yer almaktadýr. 7. A, B ve C seçenekleri soru kökünde verilen özelliðe uygun deðildir. D seçeneðindeki söyleyiþ biçimine önem verilerek sözü cümlenin anlamýyla bütünlük saðlayarak, üslubun önemsendiði anlamý taþýr. 8. C seçeneðinde kullanýlan dile kolay deyimi, anlatýlmasý kolay ancak yapýlmasý veya katlanmasý güç. anlamýna gelmektedir. Bu deyimde anlatmanýn kolaylýðýndan bahsedilmektedir. C seçeneðinde anlatmasý o kadar güç ki sözü dile kolay deyimiyle çeliþmektedir. 9. A seçeneðinde Ben güzellim diye havada uçma isteðinin gerekçesi Ýndirirler seni el yaman, olur dur. 4. Pekiþtirme; anlamý kuvvetlendirme, yapýlan iþin derecesini artýrma demektir. Ama sözcüðü B ve C seçeneklerinde biri olumlu biri olumsuz iki cümleyi baðlamaktadýr. D seçeneðinde ise karþýlýk verme, açýklama yapma amacýyla kullanýlmýþtýr. A seçeneðinde ise sevme eyleminin derecesini artýrmaktadýr. 10. Herhangi bir cevap bekleyen cümelelere soru cümlesi denir. Üç numaralý cümlede... bu sorunu çözüme kavuþturmak bizim görevimiz midir? sözü yanýt bekleyen bir soru cümlesidir. 11. Boþ vermiþlik, herhangi bir durumu umursamama, aldýrmamadýr. C seçeneðindeki cümlede umursamama anlamý vardýr. 5. Gece gündüz ikilemesi cümleye çok fazla, uzun süre, ara vermeden gibi anlamlar katar. 1. Gerekçe, sebep demektir. A seçeneðinde yeni sorunlarýn ortaya çýkmasýnýn gerekçesi olarak çocuklarýn büyümesi gösteriliyor.

2 1. Örnek cümlede insanýn ruh saðlýðýnýn, hayata baðlýlýðýnýn yaþama isteðinin çalýþmak tan geçtiði vurgulanmaktadýr. A seçeneðinde çalýþmak kavramý geçmemektedir. C seçeneðinde yaþam standardýndan, D seçeneðinde ise yaþamýn çalýþmaya deðil çalýþmanýn yaþamaya baðlýlýðý anlatýlmaktadýr. 19. Bu parçanýn yazarýnýn içten olduðunu kuþlarýn hep bir aðýzdan gün ýþýðýnýn mutluluk þarkýsýný söyledikleri düþüncesinden, duygulu olduðunu ay çiçeklerinin sevgilisine kavuþmuþ aþýklar gibi sevinmesi ifadesinden, mutlu olduðunu her yerin bir düðün havasý içinde olduðu yargýsýndan çýkarabiliriz. Ama yazarýn kýrýlgan bir yapýya sahip olduðunu söyleyemeyiz. 14. Yanýt cümlesinde bir sanatçýnýn romanýndan ve þiirinden bahsedilip bunlarýn incelenmesi hakkýnda bir þeyler söylenmektedir. 15. Þiirin geneline bakýldýðýnda bir sevgiliden ve onunla ilgili olumlu þeylerden bahsedilmektedir. A, B ve C seçenekleri olumlu yargýlardýr ve bu þiirden çýkarýlabilir. Ancak D seçeneðindeki yaþama sevincini yitirmek gibi olumsuz bir yargý bu þiirden çýkarýlamaz. 16.Kiþileþtirme, insan dýþýndaki varlýklara insani özellikler yükleme demektir. Buna göre,. cümlede insana ait olan neþe ve þarký söyleme gibi özellikler Sincaplara verildiði için bu cümlede kiþileþtirme yapýlmýþtýr. 17. Sorudaki açýklamada iyiliðin iyilik, kötülüðün kötülük göreceði vurgulanmaktadýr. Buna göre A seçeneðinde sadece iyilikten, B seçeneðinde sadece kötülükten, D seçeneðinde ise kötülüðe iyilikle karþýlýk vermekten bahsedilmektedir. Ancak C seçeneðinde iyi ya da kötü ne yaparsan ona göre karþýlýk bulursun anlamýnda bir atasözü vardýr. 0. Söz konusu parçadaki 1.,.,. ve 5. cümlelerde yaz mevsiminin bitiþiyle ortaya çýkan bir durum anlatýlmýþtýr. Oysa 4. cümlede yazýn bitmesiyle oluþan durumlarý anlatmayý býrakmýþ, sonbahardan bahsetmeye baþlamýþtýr. 1. Bu parçada üzerinde durulan, vurgulanan konu, sanatçýnýn herkesten farklý olarak görülmeyeni göstermesi, saklý kalan gerçekleri su yüzüne çýkarmasýdýr. Estetiðin doðanýn kendi içinde olmasý, nesnelerin sürekli deðiþmesi ya da herkesin yaþamý farklý deðerlendirdiði, parçada üzerinde durulan konu deðildir.. Birinci cümlede da/de baðlacý ikisini de, ikinci cümlede diðerleri gibi anlamýnda kullanýlmýþtýr. Üçüncü ve dördüncü cümleye þaþma anlamý katmýþtýr.. Dünya nýn þeklinden dolayý güneþ ýþýnlarýnýn açýsý Ekvator dan kutuplara doðru daralýr. Buna baðlý olarak Ekvator dan kutuplara doðru sýcaklýk azalýr. Türkiye de Kuzey Yarýmküre de yeraldýðýndan güney kýyýlarý kuzey kýyýlarýna oranla daha sýcak olacaktýr. Bu durum yükseltiyle deðil enlemle ilgili bir durumdur. 18. Bu parçada yazar, bez bebeklerin çocukluðundaki yerinden bahsetmekte ve onlara duyduðu sevgiyi, baðlýlýðý anlatmaktadýr. Ayrýca Anadolu kasabalarýndaki kýz çocuklarýnýn bez bebeðe olan ilgileri söylenmiþ ve onlarla oynayarak hayata ilk adýmlarýný attýklarýný ifade ederek parça tamamlanmak istenmiþtir. Bu paragrafýn, çocukluðunu pek yaþayamamak, oyuncaklardan uzak kalmak ya da bebeklerin büyük þehirleri hatýrlatmasý gibi bir anlamla tamamlanmasý parçanýn içeriðiyle örtüþmemektedir. 4. Bilge, çözülemeyecek hiçbir iþin olmadýðýný, her þeyin bir çaresinin bulunacaðýný anlatmak istemiþtir. Bunu anlatan atasözümüz ise Dað ne kadar yüce olsa üstünden yol aþar dýr. 5. A, B ve C seçeneklerinde birleþik sözcükler, isim ve fiilden oluþmaktadýr. D seçeneðinde ise her iki sözcük de fiildir.

3 4

4 MATEMATÝK TESTÝ ÇÖZÜMLERÝ 1. Bu derslerin yalnýz birinden geçen öðrenci sayýsý olduðundan A seçeneðindeki bilgi yanlýþtýr.. A kümesi 6 elemanlý olduðundan alt küme sayýsý 6 64 tür. 48 azalmasý demek alt kümesi kalmasý demektir. Yeni oluþan kümenin 16 alt kümesi varsa 4 16 olduðundan, bu küme 4 elemanlýdýr. Dolayýsýyla A kümesinden eleman çýkarýlmalýdýr.. a < b < c aa + bb + cc 5 10a + a + 10b + b + 10c + c 5 11(a + b + c) x. y 1 ( 1) ( 1) y. z 4 ( 1) ( 4) x < y tüm koþullarý saðlayan x + y nin en küçük olabilmesi için x 1 y 1 seçilirse z 4 bulunur. x + 4y + z 84(x ve z alýnýrsa) 6 + 4y y 7 y 18 bulunur. 5 a + b + c tür. 11 a < b < c koþulunu saðlayan a 6, b 8, c 9 dur. ( ) aa sayýsý 66 olur a04b çift sayý olduðundan, b 0,, 4, 6, 8 olabilir. a + b nin en çok olmasý istenildiðinden b 8 alýnýr. 5a048 sayýsý ile tam bölüneceðinden, rakamlarý toplamý 17 + a dýr. a nýn alacaðý deðerler 1, 4 ve 7 dir. a en büyük 7 olacaðýndan a + b en çok bulunur. YANIT:C 4a b 9. 5 c 4a b 5c çift, tek ise c tek sayýdýr. çift, çift ise c çift sayýdýr. A, B ve C seçeneklerinin doðru olduðu görülür. D seçeneðinde ise b ve c tek sayý olsa da a tek sayý olmayabilir. 5. Önce iki aðaç arasý uzaklýk bulunmalýdýr. O da E.b.o.b (1,) deðerine eþittir. Daha sonra her iki kenar için kaç tane aðaç gerekir hesaplanýr. Sonra da çevreye toplam gereken aðaç sayýsý hesaplanýr. Çözüm adýmlarýnýn sýralamasý II, I, III olmalýdýr. YANIT:C tir () () 6. Birbirine karýþtýrýlmadan eþit kaplara doldurulacaðýndan eþit kaplarýn hacmi E.b.o.b (k, l, m) dir. Toplam yað miktarý k + l + m olduðundan gereken kap sayýsý k + l + m E.b.o.b(k, l, m) dir. 11. Sayý doðrusunda D 0, N ise B olmalýdýr. 5 Dolayýsýyla C seçeneði yanlýþtýr. 5

5 A 4 + x x + 1 A ve x A ise x A 1 x x x bulunur. x x A D seçeneðinde verilen bilgi yanlýþtýr. (AB (DEF) (DG olmalýdýr. 17. A BC BD + AD? a b a olduðundan þekilde b yerleþtirildiðinde 80 ADC ikizkenar üçgen B a D b C olur x A, z C ve y B A < B < C < D x + z y A + C.B a 0, A + + C + B + A + C B A + 1 A + A + A + C B A + A + (A + 1) A + A + 0 olur. A b 1, s(ba s(ad dir. s(ad s(ca 5 bulunur. 18. A BC DC EC s(be s(eb x tir. E s(de dir. D x s(ed s(de x + 0 olur. s(bd s(db x + 40 x B C olur x x dir. x ve x 0 olur. a + b b a ,6 dýr. 5 bulunur. 19. I. a 7 cm b 8 cm üçgen eþitsizliðini saðlar. c 11 cm 8 7 < c < < c < 15 c 11 olduðundan bu koþulu saðlar. II. Bir üçgende dar açýnýn karþýsýnda küçük kenar bulunur. 70 lik açýnýn karþýsýnda 5 cm bulunurken, 40 lik açýnýn karþýsýnda 7 cm olamaz ,00 1 0,5 x y 5 0,01 5 0,05 0, z 0,0 5 III. Üçgenin iç açýlarý toplamý 180 dir olduðundan üçgen oluþturmaz. y > z > x bulunur. Yalnýz I öncülünde verilen elemanlar üçgen belirtir. 6

6 0. ADE ~ ACB olduðundan, AE AB AD AC 4 AC DE CB ve AC 4 cm bulunur. 1. M Alanlar oraný benzerlik oranýnýn kare- L K sine eþittir. 8 M merkezli üçgenin alaný x olsun.. A D noktasýndan [BC] ye dikme indirilirse DH cm olur. D (Açýortay teoreminden) E 1 B H F C DCH nin de temel benzerlik baðýntýsýndan CE 1 bulunur. CE CD olduðundan CD CE a ise DE a bulunur. EC a 1 dir. DE a YANIT:B A 1 5 tir x 6 x ise x 150 cm dir. HC FE YANIT:D 4. I. 64 II D F E 4 III. 7 7 B H AHC inde temel benerlik baðýntýsýndan AE FE AE dir. AE + 4 HC AE + 4 AE 8 cm dir. ABC inde temel benzerlik baðýntýsýndan C IV.? I. Þeklin kenar sayýsý, II. þeklin kenar sayýsý kuralýndan 5 15 bulunur. AD AE DB EC 6 DB 8 4 DB cm dir. AE + DB cm 5. Her satýr bir sýra üste ötelendiðinden soru iþareti yerine D seçeneðindeki þekil gelmelidir. YANIT:D 7

7 8

8 FEN VE TEKNOLOJÝ TESTÝ 1. Bir noktaya etki eden üç kuvvetin bileþkesi sýfýr ise iki kuvvetin bileþkesi üçüncü kuvvetle ayný büyüklükte ve zýt yönlü olmalýdýr. 4. P 1 cismi yayý X kadar, P cismi yayý 5X kadar uzattýðý için P 1 in aðýrlýðýna 0 Newton, P nin aðýrlýðýna 50 Newton diyebiliriz. 10 Newton ve 6 Newtonluk kuvvetlerin bileþkesinin en küçük deðeri N, en büyük deðeri ise N olur. Bu iki kuvvetin bileþkesinin alabileceði deðerler 4 R 16 dýr. Üçüncü kuvvet bileþkeye büyüklük olarak eþit olacaðýndan Newton olamaz. 0N K L M P R (7 x) (x) 50N. Öðrenci soruda cismin kütlesini üç sistemde de deðiþtirmemiþtir. Bu yüzden Yapýlan iþ cismin kütlesine baðlý mýdýr? sorusuna cevap veremez.. Her bir bölmenin hacmine V dersek, X in hacmi 9V, Y nin hacmi 6V, Z nin hacmi 7V bulunur. m Kaptaki sývýlarýn kütleleri eþit olduðundan, d V baðýntýsý kullanýlarak sývýlarýn özkütleleri karþýlaþtýrýlabilir. Bu durumda hacmi küçük olanýn özkütlesinin büyük, hacmi büyük olanýn özkütlesinin küçük olduðu bulunur. Özkütleler arasýndaki iliþki d Y > d Z > d X dir. Kap tabanýndaki sývý basýncý P h. d. g baðýntýsý ile bulunur. Bu kaplarda sývý yükseklikleri (h) ve yerçekimi ivmesi (g) eþit olduðundan, basýnç (P) özkütle ile doðru orantýlýdýr. Basýnçlar arasýndaki iliþki P Y > P Z > P X þeklindedir. Aðýrlýðý önemsenmeyen çubuðun dengede kalmasý için, 0. (7 x) 50. x eþitliðinden 14 7x x bulunur. Bu durumda çubuk N noktasýndan asýlmalýdýr. YANIT : D 5. t anýnda en önde M, en arkada L aracý olduðu için en fazla yolu M aracý en az yolu L aracý almýþtýr. Hýz zaman grafiðinin altýnda kalan alan yer deðiþtirmeyi verdiðine göre, araçlarýn hýz zaman grafiði D seçeneðindeki gibi olamaz. Çünkü L nin altýnda kalan alan K nin altýnda kalan alandan daha büyüktür. YANIT : D 6. Sývý basýncý (P), P h. d. g baðýntýsý ile bulunur. Bir nokta üzerindeki sývý yüksekliði arttýkça sývý basýncý da artar. Kabýn her bir bölmesi t sürede dolmaktadýr. Musluk açýlýp t süre geçene kadar A noktasýnda su bulunmaz. (0 t) süresinde basýnç sýfýr olmalýdýr. t süre sonra A noktasýnýn üzerinde su birikmeye baþlar ve basýnç oluþur. 7. Sürtünme kuvveti harekete zýt yönlü hareketi engelleyici kuvvettir. Sürtünme katsayýsý büyük olan yüzeyde sürtünme kuvveti de büyüktür. Sürtünme kuvveti artarsa cisme etkiyen net kuvvet azalýr. F net m. a baðýntýsýna göre, kütle ayný olmak þartýyla net kuvvet azaldýðýnda, cismin kazanacaðý ivme de azalýr. Bu durumda cismin kazanacaðý ivmeler arasýndaki iliþki a > a 1 > a þeklinde olacaktýr. 9

9 8. Bir cismin 1 gramýnýn sýcaklýðýný 1 C artýrmak için gerekli olan ýsýya öz ýsý denir. Öz ýsýsý eþit olan maddeler ayný cins maddeler olabilir. Eþit kütleli K ve M cisimlerine eþit miktarda ýsý verildiðinde sýcaklýklarý eþit miktarda artýðýndan, K ve M ayný cins maddeler olabilir. 9. A, B ve C seçeneklerinde cismin temas yüzey alanýnýn deðiþmesinin basýnca etkisi gözlenmektedir. D seçeneðinde ise basýncýn farklý yüzeylerde farklý etkilere sahip olduðu gözlenir. 10. Basit makinelerde kuvvet kazancý, P A' da F C' de h h P R F r P B' de F D' de L h P R dir. F r Kuvvet kazancý arttýkça P yükü daha küçük bir kuvvetle dengelenir. 11. X maddesinin verilen sýcaklýk zaman grafiðine göre, 1. Sývý karýþýmlarýnýn yoðunluðu karýþýmdaki sývý bileþenlerin yoðunluklarý arasýnda bir deðer alýr. Özkütlenin azalabilmesi için suyun özkütlesinden küçük özkütleli Y sývýsý, özkütlenin artabilmesi için ise suyun özkütlesinden büyük özkütleli Z sývýsý kaplara ilave edilmelidir. Özkütlenin deðiþmemesi için özkütlesi suyun özkütlesine eþit olan X sývýsý kaba ilave edilmelidir. 14. Gazlarýn sývýlardaki çözünürlüðü basýnçla doðru, sýcaklýkla ters orantýlý olarak deðiþir. Tabloda verilen X, Y ve Z gazlarýndan çözünürlüðü en fazla olan Y dir. Buna göre, T maddesinin erime noktasý 0 C dir. T maddesi 0 C den düþük sýcaklýklarda tamamen katý haldedir. 15. Maddenin gaz hali en yüksek enerjili halidir. Gaz halde tanecikler arasý çekim kuvvetleri yok denecek kadar azdýr. Tanecikler bulunduklarý kap içinde geliþi güzel her yöne doðru serbestçe hareket ederler. Bu nedenle gazlar akýþkandýr ve bulunduklarý kabý tamamen doldururlar. Bu özelliklerin gaz miktarý ile iliþkisi yoktur. K L aralýðýnda ok yönünde donma olurken M N aralýðýnda kaynama olur. Bu durumda N noktasýnda madde en düzensiz fiziksel hal olan gaz haldedir. I. zaman aralýðýnda sýcaklýk arttýðý için maddenin kinetik enerjisi artar. Madde K noktasýnda katý, L noktasýnda sývý haldedir. Bir maddenin katý halinin yoðunluðu ile sývý halinin yoðunluðu birbirinden farklýdýr. 1. X maddesi sýkýþtýrýlabildiðine göre gaz haldedir. Gaz hali maddenin en düzensiz fiziksel halidir. Gazýn kütlesi deðiþtirilmeden hacmi azaltýldýðýndan özkütlesi artar. Maddenin katý, sývý ve gaz hali için çözünürlük ayýrt edici özelliktir. Gazlar kendi aralarýnda her zaman homojen karýþým oluþturur. 16. NaNO çözeltisi ýsýtýldýðýnda kaptaki katý kütlesi azaldýðýna göre, NaNO ün sudaki çözünürlüðü sýcaklýk arttýkça artar. Buna göre, NaNO ýsý alarak (endotermik) suda çözünür. Çözünürlüðü endotermik olan bir katýnýn doymamýþ çözeltisi soðutulduðunda çözünürlüðü azalacaðýndan doygun hale getirilebilir. Doygun çözeltisi soðutulduðunda ise çökme olur. 17. Tüketici bir canlý olan küf mantarý hücre dýþý sindirim enzimlerine sahip olduðu için ortamdaki besinleri alýp kullanabilir. Parazit bakteriler ise ortamdaki sadece sindirilmiþ besinleri alýp kullanabildikleri için I ve III numaralý kaplarda aðýrlýk azalmasý gözlenir. Mavi - yeþil alg fotosentez olayý ile besin ürettiði için II numaralý kapta aðýrlýk artýþý gözlenir. 10

10 18. Sorudaki grafik incelendiðinde elma aðaçlarýnýn odun borusu sývýlarýndaki azot ve potasyum oranlarýnýn mevsimlere baðlý olarak deðiþtiði, olgunlaþma sürecinde her ikisinin de miktarýnýn azaldýðý gözlenmektedir. Ayrýca, meyvelerin olgunlaþma sürecinde potasyumun azottan daha fazla tüketildiði ve meyvelerin toplanmasýndan sonra topraktan alýnan azot ve potasyumun minimum deðerde olduðu grafikten edinilebilen bilgilerdir.. Göl, okyanus ve denizlerdeki su buharlaþarak atmosferdeki nem oranýný artýrýr. Bitkiler ihtiyaçlarý olan suyu topraktan alýr, fazlasýný ise terleme yoluyla atmosfere verir. Bu nedenle bitkide meydana gelen terlemenin artmasý topraktaki suyu azaltýr. Yaðýþlar ve buharlaþma birbirleri ile ters yönlü etkide bulunarak su döngüsünde görev alýr. 19. Kurak ortam bitkileri, topraðýn derinlerindeki sudan faydalanabilmek amacýyla kazýk kök bulundurur. Su kaybýný engellemek için kalýn kütikula tabakasýna ve su depo eden gövdeye sahiptirler. Bitkilerin, yapýlarýndaki gözenekler terleme ile su kaybýna sebep olur. Bu nedenle kurak bölge bitkilerinde gözenek sayýsý azdýr. 0. Bir hücre, kendisinden daha yoðun ortama konulursa su kaybeder; kendisinden az yoðun olan ortama konulursa ortamdan su alýr. Soruda verilen grafik incelendiðinde t zaman aralýðýnda hücrede su miktarýnýn arttýðý gözlenir. Bu da hücrenin t zaman aralýðýnda kendisinden az yoðun olan ortama konulmuþ olduðunu gösterir. 1. Yeþil bir bitkide gerçekleþebilen, fotosentez olayý, 6CO + 6H O C 6 H 1 O 6 + 6O. Ökaryot bir hücrede; mitokondri faaliyeti sonucunda karbondioksit ve su, kloroplast faaliyeti sonucunda glikoz ve oksijen üretilmektedir. Kloroplasta sahip olan ve niþasta üretebilen hücre bitki hücresi olduðu için hücre çeperi bulundurmaktadýr. 4. Ýçinde niþasta ve glikoz çözeltisi bulunan baðýrsak parçasý saf su dolu kaba daldýrýldýðýnda, baðýrsak içindeki glikoz kaba göre daha yoðun olduðundan glikoz kaba doðru geçiþ yapar. Baðýrsak parçasýndaki glikoz miktarý azalýr. Niþasta baðýrsak zarýndan geçebilecek büyüklükte olmadýðý için zardan geçemez ve baðýrsak içindeki miktarý deðiþmez. Kap içerisinde saf su olduðu için, su madde yoðunluðunun fazla olduðu yere doðru hareket eder. Bu durumda baðýrsak parçasý içindeki su miktarý artar. solunum olayý, C 6 H 1 O 6 + 6O 6CO + 6H O denklemleriyle gösterilir. Yeþil bitkide, solunum hýzýnýn fotosentez hýzýndan yüksek olduðu zaman dilimlerinde üretilen glikozdan daha fazlasý tüketileceði için bitkinin aðýrlýðýnda azalma gözlenir. 5. I. deney düzeneðinde fotosentez yapabilen bir canlý olmadýðý için karbondioksit tüketimi gerçekleþmeyecektir. Mumun yanmasý ve kelebeðin solunumu sonucu karbondioksit açýða çýkacaktýr. 11

11 SOSYAL BÝLGÝLER ÇÖZÜMLER 1. Sorunun öncüllerinde yer alan tarihe yardýmcý bilim dallarýndan paleografya ve diplomatikten sadece tarihi devirlerin aydýnlatýlmasýnda yararlanýlýr. Ancak arkeolojiden hem tarih öncesi hem de tarihi devirlerin aydýnlatýlmasýnda yararlanabiliriz. 5. Kut anlayýþý gereði ülke hanedan üyelerinin ortak malý sayýlmaktaydý. Bu anlayýþ sonucunda ülke ikiye ayrýlarak yönetildiðinden merkezi otorite de güçlü olmamaktaydý. Ancak sanatýn taþýnabilir malzeme üzerinde geliþmesinin kut anlayýþý ile bir ilgisi yoktur.. Friglerde bir tarým aracý olan sabaný kýrana ölüm cezasý verilmesi ve bereket tanrýçasý Kibele ye inanýlmasý tarýma, tapates adý verilen halý ve kilimlerin dokunulmasý hayvancýlýða verilen önemin göstergesidir. Ancak krallar için anýt mezar yapýlmasý tarým ve hayvancýlýða verilen önemin göstergesi olarak kabul edilemez.. Yukarýdaki bilgiler deðerlendirildiðinde Ýlkçað uygarlýklarýnýn birbirleriyle etkileþim içerisinde olduðunu görüyoruz. Örneðin; Hititler ve Urartularýn, Asurlardan öðrendikleri Sümer yazýsýný kullanmalarý Anadolu uygarlýklarýnýn Mezopotamya uygarlýðýndan etkilendiðini göstermektedir. Dolayýsýyla ilkçað uygarlýklarý kültürel etkileþime kapalý özgün uygarlýklar deðildir. 6. Hz. Muhammed döneminde Þam ticaret yolu üzerinde bulunan Hayber Kalesi nin ele geçirilmesi ekonomik güç kazanýlmasýna ortam hazýrlamýþtýr yýlýnda Bizans Ýmparatorluðu ile Büyük Selçuklu Devleti arasýnda yaþanan 1071 Malazgirt Savaþý sonrasýnda; Bizans ýn Anadolu daki etkinliði azalýrken Anadolu ya yapýlan Türkmen göçleri yoðunlaþmýþ ve Sultan Alparslan ýn emriyle Türk komutanlarý tarafýndan Anadolu da feth edilen yerlerde baðýmsýz Türk beylikleri kurulmuþtur. Ancak Malazgirt Savaþý nýn Türk-Ýslam dünyasý üzerine düzenlenen Haçlý Seferlerinin sona ermesine etkisi olmamýþtýr. YANIT : D 4. Ýslam Öncesi Türk tarihi ile ilgili yukarýda verilen bilgilerde devlet yönetimi ile ilgili herhangi bir bilgi verilmemiþtir. Bunun yanýsýra Ýslam öncesi Türk devletlerinde mutlak bir yönetim bulunmamaktadýr. 8. Moðol Ýmparatorluðu nun parçalanmasýnda etkili olan faktör, Cengiz Han ýn ölümünden önce ülkeyi oðullarý arasýnda paylaþtýrmasýdýr. YANIT : D 1

12 9. Orta Asya Türk devletlerinde sosyal yaþamý düzenleyen, yazýsýz hukuk kurallarý olan Töre nin oluþumunda halkýn kendi içinden çýkan gelenek, görenek ve hükümdarýn koyduðu kurallar etkili olmuþtur. Yani Orta Asya Türk toplumlarýnýn yaþamýný ve hukuk düzenini Çin Uygarlýðý ile olan iliþkileri etkilememiþtir. YANIT : C 1. Osmanlý Devleti ile Fransa arasýnda imzalanan Kapitülasyon Antlaþmasý nda Antlaþma iki devlet hükümdarýnýn saðlýðý süresince geçerli olacaktýr. þeklinde bir maddenin bulunmasý antlaþmanýn süreli olma özelliði taþýdýðýný gösterir. 10. Soruda verilen bilgilerde Osmanlý Beyliði nin kýsa sürede büyüme nedenlerinden biri olan kurulduðu çevrede askeri ve siyasal yönden güçlü devletlerin olmamasý üzerinde durulmuþtur. 11. Yavuz Sultan Selim döneminde Safevi Devleti nin Anadolu ya yönelik emelleri geçici bir süre engellenmesine raðmen Safevi Devleti nin Kanuni Sultan Süleyman döneminde de Anadolu ya yönelik çalýþmalarýna devam etmesi, Anadolu üzerindeki egemenlik alanýný geniþletme isteðini sürdürdüðünün göstergesidir. YANIT : A 14. IV. Murad ve Köprülü Mehmed Paþa döneminde gerçekleþtirilen bu çalýþmalar devletin sarsýlmýþ olan güç ve saygýnlýðýný yeniden kazandýrmaya yöneliktir. 15. Paraleller arasý mesafe her yerde 111 km dir deðiþmez. Dolayýsýyla bu Ekvator dan kutuplara doðru gidildiðinde gözlenecek durumlardan biri deðildir. 1. Reform Hareketleri sonucunda birçok mezhep ortaya çýkmýþ ve Avrupa daki mezhep birliði bozulmuþtur. Eðitim ve öðretimin kilisenin elinden alýnmýþ olmasý hem laik eðitimin baþlamasýna, hem de Katolik Kilisesi nin eski gücünü kaybetmesine neden olmuþtur. YANIT : D 16. A, B ve C þýklarýnda verilen bilgiler Dünya nýn küresel þeklinin sonuçlarý arasýnda yer alýrken D þýkkýnda yer alan iki yarýmkürede ayný anda farklý mevsimlerin yaþanmasý eksen eðikliði ile ilgilidir. 1

13 17. Grafikte gösterilen X ve Y merkezlerinin gündüz uzunluklarýna bakýlarak enlem deðerleri hakkýnda bilgi edinilebilirken, boylamla ilgili herhangi bir bilgiye ulaþýlamaz.. Renklendirme yöntemiyle çizilmiþ haritalardan yerþekillerinin yükselti deðerleri hakkýnda bilgi elde edilebilir. Bitki örtüsü hakkýnda iklim haritalarýndan bilgi edinilebilir. Fiziki haritalar sadece yerþekilleri hakkýnda bilgi verir. 18. Boylam deðerleri verilen kentlerin enlemleri hakkýnda bir bilgi elde edilemeyeceðinden A seçeneðine ulaþýlamaz. 19. Türkiye nin kuzey ve güney uçlarý arasýndaki sýcaklýk farký enlemden (matematiksel konum) kaynaklanmaktadýr. Enlem faktörüne baðlý olarak sýcaklýk Ekvator dan kutuplara gidildikçe azalýr. 0. Dünya nýn ekseninin eðik olmasýndan dolayý bir merkeze yýl içinde güneþ ýþýnlarý farklý açýlarla gelir. Bunun sonucunda da mevsimler oluþur ve gölge boylarýnda yýl içinde deðiþmeler görülür.. Dünya nýn þeklinden dolayý güneþ ýþýnlarýnýn açýsý Ekvator dan kutuplara doðru daralýr. Buna baðlý olarak Ekvator dan kutuplara doðru sýcaklýk azalýr. Türkiye de Kuzey Yarýmküre de yeraldýðýndan güney kýyýlarý kuzey kýyýlarýna oranla daha sýcak olacaktýr. Bu durum yükseltiyle deðil enlemle ilgili bir durumdur. 4. Fazla suyunu denizlere ulaþtýramayan göllerin sularý tuzlu, sodalý veya acý olur. Bu durum, ancak doðal göllerde mevcuttur. Baraj gölleri insanýn doðaya olan müdahalesi ile oluþturulduklar için sularý tatlý olur. Bu yüzden tuz ve soda üretimi için kullanýlamazlar. 1. Türkiye haritasýndaki taralý alanlardan IV ile gösterilen alan yerþekillerinin en sade olduðu yerdir. Bu nedenle izohips haritasýnda eþyükselti eðrileri seyrek geçer. 5. Bir bölgedeki yeraltý zenginlik kaynaklarý ve yer þekillerinin engebeliliði iklim tipleri hakkýnda bilgi vermez. Ýklim sýcaklýk ve yaðýþ koþullarýna göre deðiþir. Bitki örtüsü ve tarým ürünlerinin geliþimini belirler. 14

14 ÝNGÝLÝZCE ÇÖZÜMLER 15

15 16

16 TEST BÝTTÝ. CEVAPLARINIZI KONTROL EDÝNÝZ. 17