HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 9 Nisan 2012 / 15 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Büyüme Verisi Büyüme Verisi, bir ülke sınırları içerisinde belirli bir zaman diliminde üretilen tüm mal ve hizmetlerin toplamından üretim için kullanılan ara mallar düşüldükten sonra bulunan değerdir. Açıklandığı dönem itibariyle genel ekonomik aktivitelerdeki değişime referans verir. Veri, açıklandığı dönemdeki genel ekonomiye dair söylediklerinin yanında, piyasalarda yaşanabilecek önemli ekonomik eğilimleri ve potansiyel yatırım kararlarını belirleyen temel değişkenlerdendir. Enflasyon Bir ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarında gözlenen sürekli ve genel kapsamlı artışı ifade eden enflasyonun altında yatan temel neden çoğunlukla ekonomi genelinde talebin arzı aşmasıdır. Diğer taraftan, üretimde kullanılan girdilerin ya da ithal ürünlerin fiyatlarının artması da genel fiyat düzeyinin yükselmesine neden olabilir. Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), piyasada tüketime konu olan mal ve hizmetlerin nihai Haftaya Bakış Yurt içinde geçtiğimiz hafta açıklanan GSYH büyüme ve enflasyon verileri yakından takip edilen veriler oldu. Öte yandan, uzun bir zamandır beklenen Yeni Teşvik Sistemi de açıklandı. Türkiye ekonomisi 2011 in son çeyreğinde yıllık bazda %5,2 ile beklentilerin bir miktar altında büyüdü. Yurtiçinde düzenleyici otoritelerin ekonomiyi yavaşlatma yönünde aldığı önlemlerin yanı sıra zayıf dış talep koşullarının etkisiyle ekonomik aktivite ivme kaybederek son dokuz çeyreğin en düşük büyüme oranını kaydetti. Harcamalar yöntemiyle GSYH incelendiğinde, yılın son çeyreğinde özel kesimin harcamalarının belirgin şekilde yavaşladığı kamu kesimi harcamalarının ise büyümeyi düşürücü yönde etkilediği görülüyor. Yılın ikinci ve üçüncü çeyreğine ilişkin verilerdeki yukarı yönlü revizyonların da etkisiyle 2011 yılının tamamında GSYH %8,5 oranında büyüdü, kişi başına düşen milli gelir $ seviyesinde gerçekleşti yılının ilk çeyreğinde açıklanan veriler ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın sürdüğüne işaret ederken, dış talebe ilişkin aşağı yönlü riskler kademeli olarak azalıyor. Bu çerçevede, Türkiye ekonomisinin 2012 nin ilk çeyreğinde yıllık bazda %1,5 civarında büyüdüğünü tahmin ediyoruz. Yılın geri kalan döneminde ise, ekonomik aktivitenin tedricen ivme kazanacağını ve Türkiye ekonomisindeki büyümenin 2012 yılı sonunda %3,5 civarında gerçekleşebileceğini öngörüyoruz. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, Mart ayında TÜFE %0,41, ÜFE %0,36 artış kaydetti. Böylece yıllık enflasyon TÜFE de %10,43, ÜFE de %8,22 oldu. Enflasyon beklentilerin altında gerçekleşirken, bunda özellikle gıda fiyatlarında yaşanan düşüş etkili oldu. Mart ayındaki gerçekleşmeyle birlikte yıllık enflasyon TÜFE de Kasım ayından bu yana çift haneli seyrine devam ediyor. Öte yandan, TCMB son elektrik ve doğalgaz fiyat artırımlarının yıllık enflasyona 0,52 puan etki yapacağını tahmin ettiğini açıkladı. TCMB nin sıklıkla vurguladığı üzere önümüzdeki dönemde enflasyon hedefine ulaşabilmek için sıkı para politikası duruşunu koruyacağı, ek sıkılaştırmaya gidebileceği tahmin ediliyor. Elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki artış ile petrol fiyatlarındaki yükselişin önümüzdeki dönemde enflasyon üzerinde yukarı yönlü baskı yaratabileceğini düşünüyoruz. TCMB nin mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği Nisan ayı I. Dönem Beklenti Anketi ne göre; piyasa, 2012 de Türkiye ekonomisinin %3,7 büyüyeceğini, tüketici fiyatlarının %7,47 artacağını, yılsonunda cari işlemler açığının $64,3 milyar, $/TL kurunun 1,8007 civarında gerçekleşeceğini tahmin ediyor. Söz konusu değişkenlerden sadece $/TL kuru bir önceki ankete göre düşüş kaydetti. 1 Ocak 2012'den itibaren geçerli olacak yeni teşvik sistemine ilişkin detaylar geçtiğimiz hafta içinde açıklandı. Yeni teşvik sistemiyle cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlığı yüksek ara malı ve ürünlerin Türkiye de üretilmesinin hedeflendiği belirtildi. İller coğrafi konumlarından bağımsız olarak sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerine göre 6 bölgede sınıflandırıldı. Az gelişmiş illerde gerçekleştirilecek yatırımların daha avantajlı bir şekilde destekleneceği belirtildi. Yeni sistem dört ana bileşenden oluşuyor: Genel teşvikler, bölgesel teşvikler, büyük ölçekli yatırımlar ve stratejik yatırımlar. Yeni teşvik sisteminde stratejik yatırımlar, Ekonomi Bakanlığınca çalışılan Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) çerçevesinde, cari açığın KAPANIŞ VERİLERİ (6 Nisan) İMKB-100 : / $ : 1,3094 USD : 1,7837 $ / : 81,62 EURO : 2,3317 Petrol ($/varil) : 125,72 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,38 Altın ($/ons) : 1.637,99

2 9 Nisan 2012 Neden Önemli fiyatlarındaki değişimi ölçmektedir. Bu doğrultuda, hane halklarının, yabancı ziyaretçilerin ve kurumsal nüfusun yurtiçinde yaptığı tüm nihai parasal tüketim harcamaları dikkate alınmaktadır. Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ise, belirli bir referans döneminde yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri vergiler hariç, peşin satış fiyatındaki değişimi ölçmektedir. ÜFE de tarım ve ormancılık, balıkçılık, madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayi, elektrik, gaz ve sektörlerinde faaliyet gösteren üreticilerin piyasaya arz ettiği ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir. ABD İstihdam Verileri ABD istihdam verileri, tarım dışı istihdamdaki artış-azalışların yanı sıra ortalama çalışma saatleri ve ücretlerin de sektörel düzeyde seyrini içermesi nedeniyle emek piyasasının nabzının tutulmasını, reel ekonomiye ve enflasyona ilişkin beklentilerin oluşmasını sağlıyor. Haftaya Bakış azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek ara malların ve ürünlerin üretimine yönelik, uluslararası rekabet gücünü artırma potansiyeline sahip ARGE içeriği yüksek, yüksek teknolojili ve yüksek katma değerli yatırımlar olarak tanımlanıyor ve bu tür yatırımlara bölge ayırımı yapılmaksızın gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 7 yıl süreyle sigorta primi işveren hissesi desteği, vb. desteklerin uygulanması hedefleniyor. Yeni teşvik sistemi özellikle ölçek ekonomisi ve kümelenmeyi teşvik etmesi açısından olumlu olarak değerlendiriliyor. Yurtdışı piyasalarda, Fed in toplantı tutanakları ile İspanya başta olmak üzere Euro Alanı nda borç krizine ilişkin gelişmeler öne çıktı. Fed tarafından açıklanan Mart ayı Açık Piyasa Komitesi ne ait toplantı tutanaklarında, üçüncü parasal gevşemeye (QE3) gidilmesinin gündemde olmadığına işaret eden ifadeler piyasalarda hayal kırıklığı yarattı. Avrupa Merkez Bankası, geçtiğimiz haftaki toplantısında beklentiler paralelinde faiz oranlarını değiştirmedi. Ancak, Euro Alanı nda sorunlu ülkelerden özellikle İspanya ya ilişkin gelişmeler dikkat çekti. Nitekim, İspanya Ekonomi Bakanı nın ülkenin borçlarının GSYH'ye oranının %68 den 2012 de %78 e yükselmesinin beklediğini açıklaması, Euro Alanı nda borç krizinin yayılma riskine ilişkin kaygıların artmasına neden oldu. İspanya nın tahvil ihalesi de, ihalede tutarın düşük kalması ve faizlerin yükselmesi nedeniyle başarısız olarak nitelendirildi. Geçtiğimiz hafta ABD de açıklanan makroekonomik verilerin genel olarak olumlu gelmesine karşılık Cuma günü tarım dışı istihdam verisinin beklentilerin altında kalması bu tabloyu bozdu. Buna göre, Mart ayında ABD de işsizlik oranı %8,2 ile son üç yılın en düşük seviyesine gerilemekle birlikte, istihdam artışı 201 bin kişilik beklentiye karşılık 120 bin kişi ile son beş ayın en düşük düzeyinde gerçekleşti. ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke geçtiğimiz haftalarda yaptığı açıklamalarda son zamanlarda olumlu sinyaller veren istihdam verilerinin kalıcı olmayabileceği yönünde endişeler taşıdığını ve istihdamın büyüme verileri ile desteklenmesi gerektiğini belirtmişti. Bu çerçevede, Fed Başkanı Bernanke nin bugünkü konuşmasında vereceği mesajlar önem taşıyor. Örneğin; istihdamdaki ve buna bağlı olarak ücretlerdeki artış eğiliminin enflasyonist baskı oluşturduğunun anlaşılması, faizlerin artacağına; istihdamın gerilemesi ise durgunluğa ve faizlerin düşüp tahvil fiyatlarının artacağına işaret edebiliyor. 2

3 Nis.11 9 Nisan 2012 Hisse Senedi Piyasaları Hacim (milyon TL) İMKB ENDEKS 30.Mar 06.Nis Değişim İMKB %2,38 İMKB %2,69 Sınai %3,15 Hizmetler %1,63 Mali %1, Mar 02.Nis 03.Nis 04.Nis 05.Nis 06.Nis Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Geçtiğimiz hafta başında uluslararası piyasalardaki olumlu havanın yanı sıra, açıklanan 2011 büyüme verisiyle Türkiye nin G20 ülkeleri arasında Çin den sonra ikinci en yüksek büyüme hızına ulaşan ülke olduğunun anlaşılması İMKB yi destekledi. Ayrıca, ABD de açıklanan makroekonomik verilerin de risk iştahını olumlu etkilediği, bu doğrultuda İMKB de alımların gerçekleştiği görüldü. Ancak, hafta ortasından itibaren Fed ve Euro Alanı kaynaklı haberler piyasalara satış getirdi. Fed in toplantı tutanaklarında yeni bir parasal gevşemeye gidileceğine yönelik bir ipucuna rastlanmamış olması risk iştahında düşüşe neden olurken, Euro Alanı nın sorunlu ekonomilerinden İspanya nın borcunun 2012 yılında artmaya devam edeceği ve GSYH ye oranla %78 düzeyine çıkacağı yönündeki haberlerin ardından gerçekleştirilen ihalede İspanyol tahvillerine talebin oldukça düşük olması da hisse senedi piyasasındaki satışları destekledi. Haftanın son günü açıklanan ABD tarım dışı istihdamındaki artışın beklentilerin altında kalması da satışları hızlandırdı. Bu gelişmeler sonucunda haftalık bazda %2,4 gerileyen İMKB-100 endeksi ,55 seviyesine indi. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 30.Mar 06.Nis (Puan) ,70 9,83 0, ,54 9,78 0, ,73 9,85 0, ,66 9,87 0, ,43 9,38-0, ,68 9,76 0,08 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 137,30 135,64-1,66 Kaynak: İMKB %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %2,79 Tahvil ve bono piyasası geçtiğimiz haftanın ilk işlem gününde satıcılı bir seyir izledi. Doğalgaz ve elektrik fiyat artırımları sonrasında gerek enflasyonun yükseleceği beklentisi, gerekse TCMB nin enflasyonla mücadele konusunda zorlanacağı endişesiyle sabit kuponlu ve iskontolu kıymetlerde satışlar görüldü. Öte yandan enflasyona endeksli kıymetlerde ise kısmi alımlar gözlendi. Salı günü açıklanan enflasyon verisinin beklentilerden olumlu gelmesi, piyasaya yeniden alım getirdi. Haftanın ilerleyen günlerinde ise yurtdışı gelişmeler paralelinde dalgalı ancak yatay bir seyir izlendi. Bu gelişmeler sonucunda 5 Mart 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 5 baz puan düşüşle Cuma gününü %9,38 den kapattı. 3

4 Nis.11 Nis.11 9 Nisan 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 30.Mar 06.Nis Değişim Dolar (¹) 1,7729 1,7837 %0,61 Euro (¹) 2,3664 2,3317 -%1,47 Sepet (²) 2,0697 2,0577 -%0,58 /$ Paritesi (³) 1,3343 1,3094 -%1,87 $/Yen Paritesi (³) 82,79 81,62 -%1,41 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Geçtiğimiz hafta Salı günü açıklanan Fed in toplantı tutanaklarında yeni parasal genişlemeye ilişkin sinyallerin yer almaması, Dolar ın birçok para birimi karşısında değer kazanmasına neden oldu. Ayrıca, Euro Alanı ekonomilerine ilişkin endişelerin yeniden artması da Euro yu olumsuz etkiledi. /$ paritesi haftayı %1,87 düşüşle 1,3094 seviyesinden kapattı. Japon Yeni ise teknik alımlar sonrasında Dolar karşısında son bir ayın en yüksek seviyesine ulaştı. $/ paritesi haftalık bazda %1,41 düşüşle 81,62 ye geriledi. Yurtiçinde ise TL, hafta başında Dolar ve Euro karşısında güçlü seyrederken, açıklanan Fed tutanakları sonrasında /$ paritesindeki gelişmelere paralel olarak Dolar karşısında değer kaybederken Euro karşısında kazanımlarını hafta boyunca sürdürdü. $/TL paritesi haftalık bazda %0,61 artışla 1,7837 ye yükselirken, /TL paritesi %1,47 gerileyerek 2,3317 değerini aldı. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 30.Mar 05.Nis (Puan) 45 EMBI+ Endeks 626,48 625,69-0,79 Spread Türkiye ,70 Endeks 407,14 406,56-0,58 5 Spread Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz haftaya Çin de olumlu açıklanan PMI imalat verisi ile nispeten alıcılı bir seyirle başlayan gelişmekte olan ülke eurotahvilleri, Euro Alanı ndan gelen haberlerden olumsuz etkilendi ve yönünü aşağıya çevirdi. Salı günü açıklanan Fed tutanaklarında yeni parasal genişleme paketine ilişkin sinyallerin bulunmaması ile hız kazanan satışlar, Euro Alanı ekonomilerinden Portekiz ve İspanya ya ilişkin olumsuz beklentilerden de destek aldı. Öte yandan, Perşembe günü Almanya ve İngiltere ye ilişkin verilerin öngörülerden kötü gelmesine rağmen gelişmekte olan ülke eurotahvillerinde satışların hız kestiği görüldü. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 7 baz puan artarak 326 ya yükselirken, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 6 puanlık artışla 311 seviyesine yükseldi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz hafta bulunduğu 15,5 seviyesinden 16,7 ye yükseldi. 4

5 Nis.11 Nis.11 9 Nisan 2012 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons ,99 $/varil ,72 Haftaya yükselerek başlayan altın fiyatları, Fed in yeni bir parasal gevşeme olmayacağı şeklinde yorumlanan toplantı tutanaklarının açıklanması ve Dolar ın Euro karşısında değer kazanmasıyla yönünü aşağı çevirdi ve sert biçimde geriledi. İzleyen günlerde gelen tepki alımları ve Cuma günü ABD de açıklanan zayıf tarım dışı istihdam verisinin parasal gevşemeye neden olabileceği beklentisi, altındaki gerilemeyi sınırladı. Haftalık bazda %1,8 gerileyen altın fiyatları, $/ons 1.637,99 değerini aldı. Geçtiğimiz hafta başında Çin ile ABD den gelen ve sanayi üretiminde artışa işaret eden veri açıklamaları, ile Kuzey Denizi kaynaklı petrol arzının azalabileceği yönündeki haberler petrol fiyatlarını yukarı yönlü etkiledi. Öte yandan, Fed tutanaklarında ekonomiye parasal desteğin süreceğine dönük ifadelere yer verilmemesi ve S. Arabistan ın yüksek üretime devam edeceği şeklindeki açıklamalar, haftanın ilk günlerinde yaşanan yükselişi dengeledi. Ancak, ilerleyen günlerde İran kaynaklı arz endişelerinin yanı sıra, olumlu gelen ABD makro ekonomik verilerinin etkisiyle petrol fiyatları artış kaydetti. Bu gelişmeler sonucunda Brent tipi petrolün spot fiyatı haftalık bazda %2 yükseldi ve $/varil 125,72 oldu. Öte yandan, İran ın nükleer kriz için 5+1 ülkeleriyle görüşmeyi kabul etmesinin, krizin barışçıl yollarla çözülebileceği yönündeki beklentileri destekleyerek bu hafta petrol fiyatları üzerinde baskı oluşturabileceğini düşünüyoruz. Bu Haftanın Gündemi 9 Nisan TÜİK Şubat Ayı Sanayi Üretim Endeksi (Gerçekleşme: Yıllık %4,4) Hazine Mart Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi 10 Nisan Japonya Merkez Bankası Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 11 Nisan Hazine İç Borç Ödemesi (TL1.014 milyon) TCMB Şubat Ayı Ödemeler Dengesi İstatistikleri 12 Nisan ABD Şubat Ayı Dış Ticaret Verileri (Piyasa Beklentisi: $51,7 Milyar Açık) ABD Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları ABD Mart Ayı Üretici Fiyatları Endeksi (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,3) AB Şubat Ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,3 Azalış) 13 Nisan TÜİK Şubat Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri ABD Mart Ayı Tüketici Fiyatları Endeksi (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,3) ABD Nisan ayı Reuters/Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 76,2) Çin Çeyrek GSYH Büyümesi (Piyasa Beklentisi Yıllık: %8,4) Çin Mart ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi Yıllık: %11,5) Çin Mart Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Yıllık: %15,1 Artış) 5

6 9 Nisan 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6