HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 11 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli TÜİK Aylık Sanayi Üretim Endeksi TÜİK tarafından 2005=100 bazlı olarak yayımlanan Aylık Sanayi Üretim Endeksi, NACE Rev 2 de belirtilen enerji, imalat sanayi ve madencilik ve taşocakçılığı sektörlerini kapsamaktadır. Her ay TÜİK bölge müdürlükleri tarafından 4851 iş yerinden toplanan anketlerle 1438 ürünün üretimine ilişkin veriler derlenmektedir. Üretim ve satış miktarları ile parasal değerleri, alt sektörlere ait endekslere dönüştürülmekte, bunun ardından baz yılı katma değerlerine göre ağırlıklandırılmak suretiyle toplam sanayi üretim endeksine ulaşılmaktadır. Sanayi kesiminde 20 den fazla çalışanla faaliyet gösteren şirketlerin toplam katma değerinin %80 ini kapsayan bir örnekleme sahip olan endeks, geniş kapsamı ve içerdiği alt sektörlere ilişkin detaylar dolayısıyla Türk reel sektörüne ilişkin en önemli bilgi kaynaklarından biridir. İmalat sanayi alt sektörlerine ait endekslere, NACE Rev 2 sınıflandırmasına göre çok geniş bir detay seviyesinde TÜİK veritabanlarından ulaşılabilmektedir. Haftaya Bakış Sanayi üretimi Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %18,9 artış ile beklentilerin oldukça üzerinde gerçekleşti. Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış veriler incelendiğinde ise sanayi üretiminde aylık olarak %0,5 artış gözlemlendi. İmalat sanayi alt sektörlerine bakıldığında üretimde en yüksek yıllık artışı bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünler, makine ve ekipman ile temel eczacılık ürünleri ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı sektörleri sırasıyla %143, %48,7 ve %37,3 oranlarıyla gerçekleştirdi. Aynı dönemde üretimde en kayda değer gerilemeyi gösteren sektör ise yıllık %16,5 ile tütün ürünleri imalatı oldu. Ocak ayında sanayi ciro endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %33,2 oranında arttı. Alt sektörlere bakıldığında yıllık bazda en yüksek ciro artışı makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, ham petrol ve doğalgaz çıkarımı ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı sektörlerinde kaydedilirken, tütün ürünleri ve diğer ulaşım araçları sektörlerinin cirosu önemli ölçüde geriledi. Aramalı ve sermaye malı imalatı sektörlerinin ciroları yüksek artış değerleri yakaladı ve önümüzdeki dönemde sanayi üretimindeki yukarı yönlü seyrin devam edeceği sinyalini verdi. Ocak ayında cari işlemler açığı $5,9 milyar ile beklentilerin altında kaldı. 12 aylık toplam cari açık ise bir ay önceki $48,6 milyar değerinden $51,4 milyara yükseldi. Cari açığın büyük bir bölümü beklentilerin çok üzerinde gelen dış ticaret açığından kaynaklanırken, $2,3 milyar tutarında da portföy yatırımı gerçekleşti. ABD de dış ticaret açığı Ocak ayında $46,3 milyar ile beklentilerin oldukça üzerinde gerçekleşti. Bunda ihracatın aylık bazda %2,7 artmasına karşın, kuvvetli iç talebe bağlı olarak ithalatın %5,2 yükselmesi rol oynadı. ABD ekonomisinde sermaye malı ve motorlu taşıtlar ithalatında kaydedilen önemli artışlar ileriye yönelik büyüme beklentileri açısından olumlu bir görünüm sergiliyor. ABD de Şubat ayı perakende satışları bir önceki aya göre beklentiler paralelinde %1 oranında artarken Aralık ve Ocak verileri de yukarı yönlü revize edildi. Otomobil hariç perakende satışlar da aylık %0,7 artış kaydetti. Açıklanan veri güçlü iç talebe işaret ederken, yükselen petrol fiyatlarının önümüzdeki dönemde iç talebi kısıtlama ihtimali risk teşkil ediyor. Japonya 2010 yılı 4. çeyrek büyümesi -%0,3 ile beklentiler paralelinde açıklanırken, yıllıklandırılmış çeyreklik büyüme ise -%1,3 olarak gerçekleşti. Ekonomideki daralmada kamu dışı tüketim harcamalarındaki düşüş en önemli etken oldu. Öte yandan Çin in ihracatının Şubat ayında yavaşlaması ve beklentilerin aksine $7,3 milyar dış ticaret açığı verilmesi bu ülkenin büyümesi üzerinde endişelere sebep olurken, bu yavaşlamanın Çin deki uzun tatil döneminden kaynaklanması da endişeleri azaltmadı. Ülkelerin kredi notları açısından da yoğun geçen haftada uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarından Moody s mali durumun sürdürülebilirliği ve bankaların sermaye gereksinimi konularındaki endişelere bağlı olarak İspanya nın kredi notunu bir kademe düşürdü ve Aa2 yaptı. Görünümü de negatif olarak açıkladı. Moody's, mali yeniden yapılandırma programı ve borç yeniden yapılandırma olasılığına ilişkin riskler nedeniyle Yunanistan'ın kredi notunu da üç kademe indirerek Ba1'den B1'e düşürürken görünümünü negatif olarak açıkladı. S&P ise Libya da devam eden olaylar sebebiyle Libya nın kredi notunu 4 basamak birden indirerek yatırım yapılabilir seviyenin altına, BB ye düşürdü. Görünüm ise değişmedi ve negatif olarak kaldı. Türkiye tarafında ise bir Fitch ten yapılan açıklamada yükselen petrol fiyatlarının Türkiye nin kırılganlığını arttırdığı, cari açığın genişlemesine sebebiyet verdiği ve sürdürülebilir politikaları güçleştirdiği, bu itibarla Türkiye nin kredi notunda seçim öncesinde bir artırıma gidilmesinin bu bağlamda mümkün görülmediği belirtildi. Öte yandan, Moody s de cari açık sorununun daha sıkı bir mali duruş ve döviz rezervi birikimi ile iyileştirmesi halinde Türkiye ye yönelik olası bir not artışının en erken 2011'in son çeyreği ya da 2012 başında gerçekleşebileceğini açıkladı. KAPANIŞ VERİLERİ (11 Mart) İMKB-100 : / $ : 1,3907 USD : 1,5786 $ / : 81,89 EURO : 2,1769 Petrol ($/varil) : 113,77 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,84 Altın ($/ons) : 1.417,00

2 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 04..Mar Değişim İMKB %4,37 İMKB %5,47 Sınai %1,54 Hizmetler %0,68 Mali %6,37 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) Mar 07.Mar 08.Mar 09.Mar 10..Mar İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB Geçtiğimiz hafta başında Moody s den gelen Türkiye ye yönelik olası bir not artışının en erken 2011'in son çeyreği ya da 2012 başında gerçekleşebileceği yönündeki açıklamalar ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in özel sektör bankalarının gerekli hassasiyeti göstermediği ve gerekirse daha sert tedbirler alınabileceğini belirtmesi nedeniyle İMKB bankacılık hisseleri öncülüğünde değer kaybetti. Haftanın ilerleyen günlerinde, petrol fiyatlarındaki gerileme ve Rekabet Kurulu'nun bankalara kestiği ceza tutarının piyasa beklentilerinin altında kalması, İMKB de alımlara yol açtı. Ayrıca, BDDK Başkanı Tevfik Bilgin in kredi piyasasındaki büyümenin makul ölçülerde olduğunu açıklamasının ardından, TCMB PPK nın bir sonraki toplantısında zorunlu karşılık oranlarını artırmayacağı yönündeki beklentinin kuvvetlenmesi sonucu bankacılık sektörü hisselerine kuvvetli alım getirdi. Ayrıca, düşük fiyatlardan gelen tepki alımları da endeksteki yükselişi destekledi. Bu gelişmeler sonucunda geçtiğimiz hafta İMKB-100 endeksi %4,37 oranında yükselerek haftayı puandan kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 04..Mar (Puan) TRT071112T14 8,93 8,84-0,09 TRT161111T14 8,44 8,40-0,04 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 Beklenen Reel Faiz (%) %1,86 TRT250112T14 8,76 8,53-0,23 %0,50 TRT150120T16 9,69 9,53-0,16 TRT110215T16 2,09 2,14 0,05 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 137,46 136,12-1,34 %0,00 -%0,50 -%1,00 Kaynak: İMKB Tahvil bono piyasasında hafta başında hem Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerine ilişkin kaygılar, hem Moody s in Türkiye nin cari açık sorunu nedeniyle kredi notu artırımının ötelendiği şeklinde değerlendirilen açıklaması satışlara neden olurken faiz oranları %9 un üzerine çıktı. Ancak, haftanın geri kalanında düşük fiyatlardan gelen alımlar ve BDDK Başkanı Tevfik Bilgin in kredi hacmindeki gelişmenin makul olduğuna dair açıklamasının TCMB PPK nın bir sonraki toplantısında zorunlu karşılık oranlarını değiştirmeyeceği yönünde değerlendirilmesi, tahvil-bono faizlerinin gerilemesine ve tekrar %9 un altına inmesine neden oldu. Bu gelişmeler sonucunda 7 Kasım 2012 vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi geçtiğimiz hafta 9 baz puan gerileyerek %8,84 düzeyine indi. 2

3 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Mar 10 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 04..Mar Değişim Dolar (¹) 1,5919 1,5786 -%0,84 Euro (¹) 2,2241 2,1769 -%2,12 Sepet (²) 3,3045 3,2548 -%1,50 /$ Paritesi (³) 1,3982 1,3907 -%0,54 $/Yen Paritesi (³) 82,26 81,89 -%0,45 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1, , , , , ,15 75 / $ $ / Son dönemde, Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Trichet nin faiz oranlarının artırılabileceği yönündeki açıklamalarıyla Dolar karşısında destek bulan Euro, Euro Alanı nda borç sorunu olan ülkelerin bütçe kısıtlamalarında son noktaya gelmesi ve Moody s in Yunanistan ile İspanya nın kredi notunu düşürmesi sonucu Dolar karşısında güçlü görünümünü kaybetti. Haftanın son gününe kadar Dolar karşısında değer kaybeden Yen, Cuma günü, Japonya da meydana gelen deprem felaketine rağmen, yerli alımlar sonucunda yükseldi. Haftalık bazda /$ paritesi %0,54 azalışla 1,3907 olurken, $/ paritesi %0,45 oranında düşerek 81,89 değerini aldı. TL ise yabancı yatırımcıların TL cinsi varlıklara karşı artan talebine bağlı olarak Dolar ve Euro karşısında değer kazandı. $/TL paritesi 1,5786 ya, /TL paritesi 2,1769 a geriledi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 04..Mar (Puan) EMBI+ Endeks 552,11 554,54 2,43 Spread Türkiye Endeks 371,06 376,96 5,90 Spread Kaynak: JP Morgan VIX Endeksi 20,08 Orta Doğu ve Kuzey Afrika da süre giden olaylar ve bu olayların Suudi Arabistan gibi dünya petrol arzında önemli bir yeri olan bir ülkeye sıçrama ihtimali, petrol fiyatlarının hızlı yükselerek krizden çıkış sürecini olumsuz etkileyebileceği yönünde endişe yaratıyor. Bu durum, hem gelişmekte olan piyasalara yönelik risk iştahını olumsuz etkilerken, hem de bölgeye ilişkin kaygıları canlı tutuyor. Öte yandan, geçtiğimiz hafta kredi derecelendirme kuruluşu Moody s in Yunanistan ın ve İspanya nın kredi notlarını indirmesi, Euro Alanı nın sorunlu ekonomilerine ilişkin kaygıları da tekrar gün yüzüne çıkarttı. ABD hazine tahvillerinin getirilerinin azaldığı, gelişmekte olan ülkelere ait eurotahvillerin risk primlerinin ise arttığı gözlendi. Bu gelişmeler sonucunda geçtiğimiz hafta gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 4 puan artarak 263 e çıkarken, Türkiye eurotahvillerine ait risk primi 12 puan geriledi ve 211 oldu. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz hafta bulunduğu 19,06 seviyesinden 20,08 e yükseldi. 3

4 Mar 10 Mar 10 Emtia Piyasaları $/ons Altın $/varil Petrol 1.500, , ,00 120,00 110,00 113, ,00 100, ,00 90, ,00 80, ,00 70,00 900,00 60,00 Global ekonomik aktiviteye ve enflasyona ilişkin yarattığı endişeler nedeniyle petrol fiyatlarının yüksek düzeyi, altın fiyatlarındaki artışı destekliyor. Orta Doğu ya ilişkin risklerin sürmesi paralelinde geçen haftanın ilk yarısında güçlü seyrini koruyan altın fiyatları, Perşembe günü önemli ölçüde geriledi. Bu gelişmede, Euro Alanı ndaki borç krizine ilişkin gelişmelerin etkisiyle Euro nun Dolar karşısında değer kaybetmesi ve gelen kâr satışları etkili oldu. Geçen haftanın son işlem gününde ise, Japonya da gerçekleşen deprem güvenli liman olarak talep gören altına yönelimi artırdı. Altın fiyatları, haftalık bazda %0,8 düşüşle Cuma günü $/ons düzeyine geriledi. Geçen hafta başında OPEC in petrol arzını Nisan ayına kadar artırabileceğine yönelik haberlerin etkisiyle gerileyen petrol fiyatları, Libya da petrol alt yapı tesislerinin hükümet güçlerince bombalandığına ilişkin haberlerin etkisiyle hafta ortasında yönünü yeniden yukarı çevirdi. Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde gerilimin sürmesi petrol arzına ilişkin endişelerin devam etmesine neden olurken Cuma günü Japonya da meydana gelen depremin global ekonomik aktivite ve petrol talebi üzerindeki etkilerine yönelik artan belirsizlikler paralelinde petrol fiyatları düşüşe geçti. Önümüzdeki günlerde global ekonomik aktivitenin yönüne ve petrol arzına ilişkin gelişmelere göre şekillenecek brent türü petrolün spot fiyatı geçtiğimiz hafta %1,7 azalarak Cuma günü kapanışta $/varil 113,8 oldu. Bu Haftanın Gündemi 14 Mart Euro Alanı Ocak Ayı Sanayi Üretim Verisi (Gerçekleşme Aylık: %0,3 Artış, Yıllık: %6,6 Artış) Japonya Merkez Bankası (BOJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 15 Mart TÜİK Aralık Ayı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri ABD Merkez Bankası (FED) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) ABD Ocak Ayı Net Sermaye Girişleri (Piyasa Beklentisi: $72,3 Milyar) Euro Alanı IV. Çeyrek İstihdamVerisi 16 Mart TÜİK Şubat Ayı Tüketici Güven Endeksi ABD Şubat Ayı Yeni Konut İnşaatları (Piyasa Beklentisi: 578 Bin Adet) ABD Şubat Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,7, Çekirdek Aylık: %0,2) Euro Alanı Şubat Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) (Piyasa Beklentisi Aylık: %2,4) 17 Mart ABD Şubat Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,4, Çekirdek Aylık: %0,1) ABD Şubat Ayı Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı (Piyasa Beklentisi: Aylık: %0,6, KKO: %76,5) 18 Mart Euro Alanı Ocak Ayı Ödemeler Dengesi Verisi Euro Alanı Ocak Ayı Dış Ticaret Verisi 4

5 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5