Lenfomalarda Kök Hücre Transplantasyonu

Transkript

1 Muhit ÖZCAN Ankara Üniversitesi T p Fakültesi, ç Hastal klar Anabilim Dal, Hematoloji Bilim Dal LENFOMALARDA OTOLOG HEMATOPETIK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONU Hodgkin Hastal nda Otolog Kök Hücre Transplantasyonu: ndüksiyon tedavisi sonras remisyon elde edilemeyen (primer dirençli) hastalarda ileri basamak konvansiyonel tedavilerle prognoz oldukça kötüdür. Bu grup hastalarda 8 y ll k sa kal m % 0-8 olarak bulunmufltur (1,2). Bu sonuçlar indüksiyon tedavisi baflar s z olan bu hasta grubunda YDT nin yarar n n araflt r lmas n zorunlu k lm flt r. Yüksek doz tedavi ile konvansiyonel tedavileri karfl laflt rmak birkaç nedenle güçtür. Yüksek doz tedavi kolunda baflta yafl olmak üzere baz faktörlere dayanarak yap lan bir seçim söz konusudur. Birincil ve ikincil kemoterapi rejimleri farkl d r. lk çal flmalarda otolog nakil genellikle oldukça kötü prognozlu, çoklu nüks olgular nda kullan lm flt r. Bu nedenlerle prospektif randomize çal flmalar, en az ndan efllenmifl kontrollü (matched controlled) olanlar bu alanda önem tafl maktad r. Önemli kontrollü çal flmalardan biri 1997 y l nda Stanford grubu taraf ndan yay nlanm flt r (3). Primer indüksiyon baflar s zl veya ilk nüks (erken veya geç) grubundaki 60 hastan n sonuçlar efllenmifl 103 hasta ile karfl laflt r lm flt r. Üç y l aflan ortanca izlem süresinde (kontrol grubu için 10 y l aflan) hastal ks z sa kal m oranlar yüksek doz lehine anlaml olarak iyi bulunmufltur (%53 e karfl %27, p<0.01). Özellikle indüksiyon baflar - s zl olanlarda veya ilk bir y l içinde nüks edenlerde ayr ca toplam sa kal mda da avantaj kan tlanm flt r. Otolog destekli yüksek doz tedavi öncesi uygulanan sitoredüktif tedaviye (örne in DHAP rejimi) iyi yan t al nmas (kemosensitif olmak) hastal ks z sa kal m üzerine olumlu etkide bulunmufltur. Transplantasyon öncesi sitoredüktif kurtarma tedavilerini karfl laflt ran bir veri yoktur. Fernandez-Jimenez ve ark., 24 olguluk bir seride bu amaçla Mini BEAM rejimini kullanm fllar; % 83 toplam yan t ve 52 ayl k ortanca izlem sonras, 6 y ll k hastal ks z sa kal m %42 ve 7 y ll k toplam sa kal m %71 olarak bulmufllard r (4). Bu sonuçlar Mini BEAM rejiminin otolog öncesi yararl kurtarma tedavisi oldu unu göstermifltir. Bir baflka önemli kontrollü çal flmada ise 86 primer dirençli olgu 258 olguyla efllenmifl (matched controlled) ve 6 y ll k sa kal mda %38 e karfl %29 oranlar ile yüksek doz lehine s n rda bir avantaj(p=0.058) gösterilmifltir (5). Bu çal flmada da transplant öncesi uygulanan sitoredüktif tedaviye yan t sa kal mla ilintili olan tek prognostik faktör olarak bulunmufltur. Bu alandaki, küçük ölçekli de olsa, ilk prospektif randomize çal flma BNLI taraf ndan 1993 y - l nda yay nlanm flt r (6). Nüks ve dirençli olgularda Mini BEAM tedavisinin, otolog destekli BEAM ile karfl laflt r ld bu çal flmada daha iyi hastal ks z sa kal m oranlar na ulafl lm fl (3 y lda %53 e karfl %10); istatistiksel anlam olmamakla birlikte toplam sa kal m oran da yüksek bulunmufltur. Nüks hastalardaki önemli prospektif randomize bir baflka çal flmada ise 166 olgunun sonuçlar na dayan - larak; ilk nüks ve sitoredüktif tedaviye duyarl hastalarda BEAM + Otolog hematopoietik kök hücre naklinin (OHKH) tedavi baflar s zl süresini (freedom from treatment failure) anlaml ca uzatt kan tlanm flt r (3 y lda %55 e karfl %34, p=

2 ÖZCAN M. Lenfomalarda Kök Hücre Transplantasyonu (7). Bu çal flmada da toplam sa kal m avantaj sa lanamam flt r. Kötü prognostik parametrelere sahip yüksek riskli olgularda ilk seçenek (front line)olarak da OHKHN uygulanm flt r (Tablo 1). OHKHN uygulanan 42 olgunun 108 konvansiyonel tedavi kolu hastas ile retrospektif karfl laflt r ld bir çal flmada, olays z sa kal m yüksek doz lehine olmakla birlikte, toplam sa kal m benzer bulunmufltur (13). Ancak standart doz tedavilerle yüksek oranda flifa sa lanabilmesi ve prospektif randomize verilerin yoklu u nedeniyle bu yaklafl m oldukça tart flmal d r. Sonuçta; indüksiyon baflar s zl nda ve ilk bir y l içinde nüks edenlerde OHKHN uygun bir seçenek gibi görünmektedir. Bir y ldan uzun süren bir remisyon dönemini takiben nükseden olgularda yaklafl m de iflkenlik göstermektedir. kinci ve daha sonraki nükslerde ise OHKHN ön planda düflünülmelidir. Hodgkin D fl Lenfomada Otolog Kök Hücre Transplantasyonu: OHKHN de ikinci s k endikasyondur. Tüm Hodgkin d fl lenfoma (HDL) olgular nda tedavi seçene i de ildir, fakat baz durumlarda en iyi kür flans n sa lar. Hastan n transplantasyondan ne kadar iyi yararlanaca n belirlemede çok say da faktörler vard r. Bunlar içinde en belirleyici olan kemoterapiye duyarl l kt r. Kemoterapiye duyarl hastal kta hastal ks z sa kal m % 36, kemo-rezistanlarda %14 ve refrakter hastal kta ise % 0 d r (14). Di er prognostik faktörler ise yüksek LDH, yo un önceki tedavi, bulky hastal k, kötü performans durumu ve yüksek histolojik evredir (15,16). Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma Transplantasyonu destekleyen en önemli çal flma PARMA çal flmas d r (17). PARMA çal flmas nda orta ve yüksek dereceli 215 hasta yer alm flt r. ki kür DHAP kurtarma tedavisine yan t veren nüks (kemosensitif nüks)109 hasta daha sonra; ya 4 kür daha ayn tedaviye veya BEAC rejimi sonras otolog HKHN koluna randomize edilmifllerdir. Her iki kolda da kitlesel hastal k alanlar na tedavi sonras tutulmufl alan radyoterapisi uygulanm flt r. Ortanca 63 ayl k izlem sonras, toplam yan t %84 e %44, 5 y ll k olays z sa kal m % 46 ya % 12 ve toplam sa kal m % 53 e karfl % 32 olarak OHKHN lehine sonuçlanm flt r. Daha sonra retrospektif olarak, uluslararas prognostik indeks (UP ) ile sonuçlar irdelendi inde; DHAP tedavisine yan t ve DHAP kolunda sa kal m n UP skoru ile do rudan ilintili oldu u gösterilmifltir. UP skoru >0 olanlarda sa kal m OHKHN kolunda, DHAP koluna üstün bulunmufl; UP skoru 0 olanlarda ise OHKHN bir sa kal m avantaj yaratmam flt r (18). ICE rejimi ile pretransplant redüktif tedavinin uyguland 150 hasta de erlendirildi inde, transplant öncesi nüks an ndaki UP nin, benzer flekilde, güçlü bir prognostik gösterge oldu u gözlenmifltir (19). UP skoru 0 olanlarda toplam sa kal m %74 iken 3-4 olanlarda %18 bulunmufltur. Bu alanda farkl haz rl k rejimleri, farkl kök hücre mobilizasyon teknikleri, farkl kök hücre kaynaklar, ay klama yap l p yap lmamas henüz sa l kl bir flekilde yan tlanmam fl olup olas araflt rma alanlar n oluflturmaktad r. Dirençli lenfoma tan m tart flmal d r. Ön s ra tedavilere major yan t vermeyen hastalar genellikle dirençli hastal k sahibi olarak de erlendirilir. Hastal klar s ras nda hiçbir zaman remisyona girmemifl ve konvansiyonel veya kurtar c tedaviler s ras nda hastal ilerleyen 34 hastan n sonuçlar önemli bilgiler vermifltir. Bu olgulardan OHKHN sonras dokuzunda tam yan t elde edilmifl ancak, ortanca yan t 160 gün sürmüfl ve hastalar n hiçbiri 3 y lda sa l kl ve sa kalmam flt r (20). ABMTR (21) ve GEL-TAMO (22) verileri bu sonuçlar desteklemifltir. GEL-TAMO kay tlar nda yer alan 452 hastan n sonuçlar da bu rakamlarla uyumludur. Bu kay t sisteminde yer alan ve OHKHN s ras nda aktif-dirençli hastal olan 55 hastan n sadece %7 sinde uzun süreli sa kal m sa lanabilmifltir. Bu çal flmalar dirençli lenfomalarda otolog transplantasyonun yararl olmad n ortaya koymaktad r. Yeni tan yüksek riskli olgularda ön s ra OHKHN: Standart indüksiyon tedavisi ile tam remisyonda DBHL de yüksek dozla ilgili önemli çal flmalardan biri LNH-87 çal flmas d r. Bu çal flmada 55 yafl alt nda, en az bir kötü prognostik faktöre sahip toplam 542 hasta standart indüksiyon teda- 134

3 ÖZCAN M. visi sonras YDT veya ek konvansiyonel doz tedaviye randomize edilmifllerdir (23). UP ye göre düflük ve düflük-orta riskli hastalarda benzer sonuçlar gözlenirken, yüksek-orta ve yüksek riskli hastalarda ise 5 y ll k hastal ks z sa kal m transplantasyon grubunda (% 57) kontrol grubuna (% 36) göre yüksek oldu u (p= 0,01), ve toplam sa kal mda s - n rda bir avantaj varl gösterilmifltir (s rayla, % 65 e karfl % 52, p=0,06). talyan çal flmas nda, 124 hasta ortanca 42 ay takipte 6 y ll k toplam sa kal m her iki kolda benzer (%65) bulunmufltur. Ancak yafla göre ayarlanm fl UP ye göre yüksek-orta ve yüksek risk grubunda 3 y ll k hastal ks z sa kal m YDT kolunda standart tedavi grubuna göre daha yüksek (% 48 e karfl % 87, p=0,008) gözlenmifltir (24). Bu iki çal flmada standart indüksiyon tam say da kür tedavi fleklinde uygulanm flt r. Bu çal flmalar konsolidasyon amaçl OHKHN ni destekler yönde görünmektedir. LNH93-3 çal flmas nda (n=370) yüksek-orta ve yüksek riskli hastalarda standart indüksiyon tam say da kür tedavisi (ACVBP) ile standart indüksiyon azalt lm fl say da kür tedavisini takiben OKHT karfl laflt r ld nda, ortanca 60 ay takipte hastal ks z ve toplam sa kal m konvansiyonel indüksiyon grubunda anlaml olarak yüksek bulunmufltur (5 y ll k hastal ks z sa kal m % 52 ye karfl OHKHN kolunda % 39, p= 0,01; toplam sa kal m % 60 a karfl OHKHN kolunda % 46, p= 0,003) (25). Bu çal flmada böylelikle yüksek doz tedavi sa kal m üzerinde, beklenenin aksine, olumsuz etkide bulunmufltur. Alman grubu da 2002 y l nda yay nlad klar 312 hastadan oluflan seride 5 kür CHOEP tedavisi ile 3 kür CHOEP sonras OHKHN ni karfl - laflt rm fllar ve sa kal m parametrelerinde OHKHN lehine üstünlük gösterememifllerdir (26). Aksine OHKHN sonras nüksler daha erken geliflmifl ve bu nükslerden sonra sa kal m daha kötü izlenmifltir. K salt lm fl tedavinin kullan ld bir baflka çal flma talyan çok merkezli çal flmas d r (27). Bu çal flmada 12 haftal k MACOP-B standart indüksiyon kolu ile k salt lm fl (8 haftal k) MACOP-B sonras OHKHN karfl laflt r lm fl ve orta-yüksek ve yüksek riskli 150 hastan n yer ald bu seride hastal ks z ve toplam sa kal m süreleri benzer bulunmufltur. Di er bir çal flmada (n= 69) üç kür CHOP tedavisine k smi yan t veren hastalar OHKHN veya ek befl kür CHOP kemoterapisine randomize edildi inde, 4 y ll k olays z sa kal m CHOP kolunda %53, transplantasyon kolunda % 41, hastal ks z sa kal m ise ek CHOP için % 72 transplantasyon için % 60 olup, istatistiksel fark saptanmam flt r (28). Bu çal flmalar konsolidasyon amaçl OHKHN nin yararl olmad n göstermektedir. Yüksek riskli hastalarda tan da ilk seçenek olarak yüksek doz ard fl k tedavi ile 98 hastadan oluflan küçük bir faz III çal flmada 7 y ll k hastal ks z sa kal m n standart tedaviden üstün oldu u (% 62 ye karfl % 76, p=0,004), ortanca 43 ay takipte toplam sa kal m n farkl olmad (% 62 ye karfl % 73) gözlenmifltir (29). Toplam sa kal mda fark görülmemesi erken tedaviye ba l toksisite ve çal flma da di er gruba geçifl olmas nedeniyledir. Benzer flekilde 8 kür CHOP tedavisi ile ön s ra OHKHN nin karfl laflt r ld bir baflka çal flmada ise, orta-yüksek riskli olgularda yüksek doz lehine sa kal m avantaj sa lanm flt r (30). Yüksek riskli agressif lenfomalarda ard fl k-çift otolog transplantasyonla ilgili küçük baz pilot çal flmalar mevcut olup, yorum yapmaya olanak tan - mamaktad r. Haz rl k rejimi, graft kayna ve ay klaman n etkileri konusunda yeterli veriler yoktur. GEL-TAMO verilerinde BEAM rejimi, CBV ye ve Cy-TBI ya; ayr ca BEAM ve CBV de TBI içeren rejimlerle, retrospektif olarak karfl laflt r ld nda, 8 y ll k sa kal m aç s ndan üstün bulunmufltur (31). Otolog kök hücre kayna n irdelemek için 93 hastan n randomize edildi i Nebraska çal flmas nda hastal ks z sa kal m oranlar kemik ili i ve periferik kök hücre gruplar nda benzer bulunmufl; toplanan ürünün minimal rezidüel hastal k aç s ndan pozitif olmas durumunun bu süreyi k saltt gösterilmifltir (32). Burkitt ve Lenfoblastik Lenfoma Agresif seyirli lenfomalar grubunda yer alan Burkitt ve lenfoblastik lenfomada ilk remisyonda ve kemosensitif rölaps olgularda OHKHN yarar n destekleyen s n rl say da çal flma bulunmaktad r. Yetiflkin Burkitt ve Burkitt benzeri HDL larda 1984 ile 1994 aras nda EBMT ye kaydedilen 117 hastadan 70 ine 1.TR de otolog destekli YDT uygulanm flt r (33). Üç y ll k toplam sa kal m 1.TR hastalarda %72, kemosensitif relapsta %37 ve refrakter olgularda %7 olarak bildirilmifltir. Bu çal flmada kemosensitif relapsta OHKHN nin daha önce yay nlanm fl konvansiyonel kurtar c tedavi sonuçlar ndan üstün oldu u dile getirilmifltir. Lenfoblastik lenfomada çok merkezli prospektif bir çal flmada toplam 119 hasta standart remisyon indüksiyon tedavisi sonras 65 i konvansiyonel konsolidasyon/idame tedavisine (n=34) veya OHKHN koluna (n=31) randomize edilmek üzere çal flmaya al nm flt r (34). Ortanca 37 ay takip süresince, 3 y ll k relapss z sa kal m konvansiyonel 135

4 ÖZCAN M. Lenfomalarda Kök Hücre Transplantasyonu tedavi grubunda %24 ve OHKHN de %55 (p=0,065), toplam sa kal m ise s rayla %45 ve %56 (p=0,71) saptanm flt r. Bu küçük çal flmada toplam sa kal mda fark gözlenmezken, relapss z sa kal - m n OHKHN grubunda daha iyi olma e iliminde oldu u vurgulanmaktad r. Foliküler Lenfoma lk remisyon foliküler lenfomada henüz prospektif randomize kontrollü veri yetersizli i söz konusudur. Dana Farber dan yay nlanan 83 hasta sonuçlar OHKHN sonras 3 y lda %63 hastal ks z sa kal m ve %89 toplam sa kal m göstermifltir (35). Tarella n n 29 hastada primer yo un ard fl k yüksek doz tedavi ve OHKHN ile sa lad 9 y ll k yaklafl k %60 hastal ks z yaflam oran sonras (36) benzer prospektif çok merkezli çal flmada 4 y lda %67 hastal ks z ve %84 projekte edilmifl toplam sa kal ma ulafl lm flt r (37). Bu alanda sürmekte olan prospektif randomize faz III GITMO ve Alman çal flmalar n n uzun süreli izlem sonuçlar ve hastalar n iyi bir flekilde risk grubu analizlerinin yap lmas sonras OHKHN hakk nda karar verilebilecektir. Nüks foliküler lenfomada pek çok çal flma ile OHKHN sonras ortalama 3-5 y ll k ortanca progresyonsuz geçen süre gösterilmifl olmakla beraber, sadece bir randomize faz III çal flma bulunmaktad r. Bu alandaki önemli veriler uzun süreli izlem nedeniyle Dana Farber dan gelmifltir (38). Bu çal flmada 8 y lda hastal ks z sa kal m %42 ve toplam sa kal m da %66 olarak tahmin edilmifltir. Çal flmada yer alan 153 hastan n tan dan itibaren 12 y ll k sa kal m %69 dur. Ay klama sonras PCR ile BCL2/IgH yeniden yap lanmas aç s ndan negatif olgularda progresyonsuz sa kal m daha uzun sürmüfltür. Çok yak n zamanda yay nlanan European CUP çal flmas nüks FL li hastalardaki tek randomize çal flmad r (39). Üç kür kemoterapi sonras yan t veren 89 hasta üç kür daha kemoterapi (C=Chemoterapy), ay klama yap lmaks z n OHKHN (U=unpurged) veya ay klama sonras OHKHN (P=purged) kollar na randomize edilmifl ve yüksek doz tedavi ile hastal ks z sa kal m ve toplam sa kal m n olumlu etkilendi i gözlenmifltir.ay klama ile net bir yarar sa lanamam flt r. Bu veriler yüksek doz tedavi ve OHKHN nin bu hasta grubunda sa kal m uzatabilece ini düflündürmektedir. EBMT nin nüks FL li hastalarda rituximab da transplant öncesi ve sonras test eden prospektif 4 kollu randomize çal flmas tamamland nda önemli sorular yan t bulabilecektir. FL li olgularda OHKHN için yan tlar tam olmayan sorular: Periferik kök hücrenin engrafman kinetikleri aç s ndan ve teknik avantajlar bilinmekle birlikte, EBMT kay tlar na göre hastal ks z ve toplam sa kal m üzerinde etkisi izlenmemifltir (40).Lökaferez için optimal mobilizasyon rejimi belli de ildir. Anti CD20 ile in vivo ay klaman n yeri ve haz rl k rejimlerini karfl laflt ran prospektif randomize çal flma yoktur. OHKHN sonras MDS/akut lösemi geliflme riski 5 y lda %8-14 aras nda tahmin edilmektedir (41). Mantle Hücreli Lenfoma (MHL) Yeni tan ileri evre MHL de intensif kemoterapi ve OHKHN ne rituximab n eklenmesi, efllenmifl çift analizde, konvansiyonel tedaviye üstün bulunmufltur (42). Bu çal flmada CHOP sonras CBV haz rl nda rituksimab ile toplanm fl hücrelerin infüzyonu ve OHKHN uygulanan hastalara nakil sonras iki kez dört haftal k rituksimab verilmifl ve 3 y lda yüksek doz lehine %89 a karfl %29 luk hastal ks z sa kal m, %88 e karfl %65 lik toplam sa kal m avantaj gözlenmifltir. EBMT-ABMTR kay tlar nda yer alan ( y llar aras OHKHN olan hastalar) 15 hastan n analizi 5 y ll k toplam sa kal m %50 ve hastal ks z sa kal m %33 olarak ortaya koymufltur (43). Alt grup analizi, ilk remisyonda OHKHN yap lanlar n, kemosensitif ancak ilk remisyonda de ilken OHKHN yap lanlara oranla daha iyi sa kal ma sahip olduklar n göstermifltir. Standart tedavi ile OHKHN ni karfl laflt ran Alman çal flmas halen sürmektedir. Nüks MHL de çok az veri bulunmaktad r. Tositumomab-I-131, etoposid ve siklofosfamid sonras OHKHN uygulanan 16 hastada %91 tam remisyon ve 3 y lda tahmini %61 lik ilerlemeksizin sa kal m sa lanm flt r (44). Bu küçük çal flman n olumlu sonuçlar ümit vericidir. LENFOMALARDA ALLOJENE K HEMATOPO- ET K KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONU Otolog hematopoetik kök hücre deste inde yüksek doz tedavi nüks ve dirençli lenfoid malignitelerin tedavisinde uzunca bir süredir baflar yla uygulanmaktad r. Allojeneik kemik ili i transplantasyonunun non Hodgkin Lenfomada küratif rolü son 10 y ld r gündemdedir (45). Ancak otolog transplantasyon, flifa sa lamadaki bilinen baflar s nedeniyle allojeneik yaklafl m n önünde yer almaktad r. Bunun di er nedenleri aras nda allojeneik nakilde komplikasyonlar n çoklu u (transplantla iliflkili mortalite=t M), maliyetin yüksekli i ve verici bulmadaki s k nt lar say labilir. Otolog destekli yük- 136

5 ÖZCAN M. sek doz tedaviye ra men bu hastalar n ço u nüks etmektedir (46) ve OKH deste i sonras nükseden olgular n prognozu da son derece kötüdür (47). Bu noktada allojeneik nakil yaklafl m teorik olarak avantajl görünmektedir. Retrospektif olarak otolog ve allojeneik nakli karfl laflt ran çal flmalardan ilk yay mlananlardan Seattle serisi hastal k ilerlemesi aç s ndan otolog ve allojeneik aras nda fark gösterememifl olmakla birlikte (48), Hopkins ve EBMT serilerinde allojeneik sonras progresyon oran daha az bulunmufltur (49,50). Ratanatharathorn ve arkadafllar 1994 y l nda yay mlad klar ilk prospektif karfl laflt rmal çal flma ile allojeneik sonras progresyon olas l n n otologa oranla daha az oldu u ortaya koymufllard r (45). Bu sonuçlar graft versus lenfoma etkisinin varl n desteklemifltir. Düflük nüks oran ile ulafl lan daha iyi toplam sa kal m oranlar, tedaviye iliflkin morbidite ve mortalitenin yüksek olmas ile dengelenmektedir. Bu durum lenfoblastik lenfomada belirgin olarak karfl - m za ç kmaktad r (51). Lenfoblastik lenfomada, ilk 6 ayda baz farkl l klar izlenmesine karfl n 5 y lda nüks ve sa kal m oranlar, allojeneik ve otolog uygulamalar için benzer bulunmufltur. Allojeneik transplantasyon sonras morbidite ve mortalitenin temel sebepleri organ toksisitesi, graft versus host hastal (GVHH) ve infeksiyonlard r. Bu sorunlar daha önceden al nan tedavilerin a rl yla ba lant l olarak artmaktad r (52) ve relaps d fl mortaliteyi % lere ç kartmaktad r (53). EBMT nin verileri son 2 y lda daha fazla allojeneik transplantasyon yap l r bir e ilimi ortaya koymaktad r (54) döneminde tüm allojeneik nakiller içinde lenfoman n oran %4,7, Hodgkin hastal n n oran %0,7 iken, 2000 y l nda bu oranlar s ras yla %7,1 ve %1,1 olarak bildirilmifltir. Bu art fl n en önemli sebebi son y llarda giderek daha çok kullan lan ve tedaviye iliflkin komplikasyonlar n daha az görüldü ü azalt lm fl yo unlukta haz rlama rejimleridir. Yaklafl k 40 makalenin gözden geçirildi i yak n zamanl bir derlemede azalt lm fl yo unlukta haz rl k rejimleri ile allojeneik nakil uygulanan 368 hastada umut verici sonuçlara ulafl ld n ortaya koymufltur (55). Bu 368 hastan n %66 s nda ço u tam olmak üzere, yan t elde edilmifltir. Bu olgular n ço unun dirençli nüksler veya otolog sonras nüksler oldu u düflünülürse bu yan t oran n n önemi daha iyi anlafl labilir. Olgu serilerinin ço unda izlem sürelerinin k sa olmas ve hasta say lar n n düflük olmas sa l kl yorum yapmaya izin vermese de, uzun süreli remisyonlar ve moleküler remisyonlar da bildirilmifltir. Yüksek doz konvansiyonel haz rl k ile azalt lm fl yo unlukta haz rl k rejimlerinin karfl laflt r ld pek az çal flma vard r. Sadece 25 olgudan oluflan ve randomize olmayan retrospektif bir de erlendirmede, azalt lm fl yo unlukta haz rl k rejimi uygulanan grupta konvansiyonel gruba oranla daha iyi toplam ve hastal ks z sa kal m oranlar bildirilmifltir (s ras yla %60 a karfl %23 ve % 50 ye karfl %23) (56). Beklendi i gibi relaps d fl mortalite azalt lm fl yo unlukta haz rl k tedavisi grubunda konvansiyonel gruba oranla daha düflük bulunmufltur (%17 ye karfl %54). EBMT nin y llar aras nda yap lan NMA transplantlardan oluflan 188 olguluk serisi önemli bilgiler sa lam flt r (57). Haz rl kta %84 oran nda fludarabin içeren flemalar n kullan ld bu seride, olgular n %71 inde tam donör kimerizmi sa lan rken, %37 olguda akut ve %17 olguda da kronik GVHH geliflmifltir. Kemosensitif grupta nakil an nda ölçülebilir hastal olan 83 hastadan 100 gün yaflayan 70 i de erlendirildi inde bunlar n 30 tanesinin (%43) tam remisyona ulaflt anlafl lm flt r. K rk olgudan oluflan kemorezistan grupta da daha düflük oranda (%10) olmakla birlikte tam yan t sa lanm flt r. Bu analizdeki önemli bir bilgi de transplantasyon sonras hastal n sebat etmesi veya ilerlemesi nedeniyle sadece donör lenfosit infüzyonu uygulanan 14 hastan n 6 s nda tam yan t olmak üzere 10 unda yan t elde edilmesidir. Bir y lda transplantla iliflkili mortalite %25, sa kal m %62 bulunmufltur. Hastal k ilerlemesi oran aç - s ndan bak ld nda kemosensitif ve kemorezistan olgularda, kemorezistan olgular aleyhine çarp c farkl l k mevcuttur (% 25 e karfl % 75). Progresyonsuz geçen süreler dikkate al nd nda kemosensitif hastal k, HH ve düflük dereceli HDL avantajl bulunurken; yüksek dereceli lenfoma, mantle hücreli lenfoma ve kemorezistan olgular n n prognozu kötü olarak izlenmifltir. Olgular n yaklafl k %48 inde önceden otolog destekli yüksek doz kemoterapinin yer ald bu serinin umut verici sonuçlar, 38 hasta içeren ngiltere sonuçlar ile uyumludur (58). Önceden otolog transplantasyon uygulanm fl ve nüksetmifl lenfoproliferatif hastal olan 38 hastan n fludarabin, melfalan ve CAMPATH 1H ile haz rlama sonras allojeneik transplantasyon sonuçlar - n n verildi i bu çal flmada ilk 100 günlük T M %8, 14 ayl k tahmin edilen hastal ks z sa kal m % 50 bulunmufltur. Bu seride de 15 olgunun üçünde DLI ile ek yan t sa lanm flt r. Bu çal flmada GVHH profilaksisinde CAMPATH-1H kullan m grade III- IV akut GVHH s kl n azaltarak kötü prognozlu bu olgularda ilave DLI uygulanmas na olanak sa lam flt r. Bu çal flmada da en iyi yan tlar HH de el- 137

6 ÖZCAN M. Lenfomalarda Kök Hücre Transplantasyonu de edilmifltir. Son zamanlarda yay mlanm fl bir çal flmada lenfoproliferatif hastal kta BEAM ve CAM- PATH-1H içeren azalt lm fl yo unlukta haz rl k rejimi ile allojeneik transplantasyon yap lm fl 65 hastan n ortanca 1,4 y ll k takip sonucunda 45 hastadan 37 sinin TR de oldu u bildirilmifltir. Bu çal flmada yer alan olgular n tan lar HDL (düflük evreli, n=28; yüksek evreli n=5), KLL/PLL (n=13), mantle hücreli lenfoma (n=5), HH (n=5) ve transplantasyon sonras lenfoproliferatif hastal ktan (n=5) oluflmaktad r. Bir y ll k T M %12,1 gibi çok düflük bir oranda olup, bu rakam daha önceden transplantasyon yap lanlarda yap lmayanlara göre anlaml olarak yüksek bulunmufltur (s rayla, % 57,1 karfl % % 7,6, p<0,001). Çok de iflkenli istatistiksel analiz ile, < 46yafl ve düflük evreli lenfoproliferatif hastal kta en iyi hastal ks z sa kal m n elde edildi i bildirilmifltir (59). Carella n n 15 olgudaki ard fl k otolog ve allojeneik transplantasyon sonuçlar kötü prognozlu lenfoma tedavisinde önemli bir basamak oluflturmufltur (60). Otolog transplantasyon sonras nda tüm olgularda yan t elde edilmifl; bunu izleyen allojeneik uygulama sonras 10 hasta ortanca 11 ayl k izlem süresince sa kalm flt r. Düflük dereceli lenfomada allojeneik transplantasyon: Uluslaras Kemik li i Transplantasyon Kay t Sistemi (IBMTR) 1998 y l nda 50 merkezden 113 hastan n sonuçlar n yay mlam flt r (61). Bulgular %30 luk T M e karfl n, %45 lik uzun süreli hastal ks z sa kal m ile oldukça yüz güldürücüdür. EBMT serisinde azalt lm fl yo unlukta haz rl k rejim sonras transplantasyon uygulanan 52 düflük dereceli HDL de ulafl lan %61 lik bir y ll k hastal k ilerlemesi olmaks z n sa kal m ve %22 lik bir y ll k T M oranlar umut vericidir. Düflük dereceli HDL gibi flifa olas l düflük bir hastal kta, potansiyel flifa sa lay c bu uygulama giderek ilgi çekici hal alacak görünmektedir. Hodgkin hastal nda allojeneik transplantasyon: Hodgkin hastal nda allojeneik transplantasyonla ilgili ilk makalelerden biri Appelbaum ve ark. taraf ndan 1985 te yay mlanm flt r (62). Bu çal flmada sekiz hastan n ikisinde uzun süreli hastal ks z yaflam sa lanm flt r. IBMTR nin 100 hastan n sonuçlar n retrospektif olarak de erlendirdi i çal flmada üç y ll k hastal ks z sa kal m %15, toplam sa kal m ise %21 olarak bildirilmifltir (63). Hastalar n büyük ço unlu unun remisyonda olmamalar ve ifllem s ras nda performans durumlar n n kötü olmas bu beklenmedik sonuçta önemli rol oynam flt r. Ayr ca tüm beden fl nlamas içeren rejimin olumsuz rolünü de unutmamak gerekir. Ayn y l yay mlanan EBMT verileri de yafl, cins, hastal k durumlar efllenmifl 90 hastal k seride (45 allojeneik, 45 otolog) myeloablatif rejim sonras allojeneik nakilin üstünlük sa lamad n göstermektedir (64). Bu çal flmada da T M allojeneik nakilin baflar s n s n rlayan en önemli faktör olarak rol almaktad r. Azalt lm fl yo unlukta rejimlerin etkili olabilece- i anlafl ld ktan sonra HH de allojeneik transplantasyonun yeri konusunda yeni k p rdanmalar olmufltur (65). Yak n zamanl birkaç küçük serinin de erlendirilmesinde, hastalar n ço unlu unu daha önceden a r tedaviler alm fl ve/veya dirençli olgular n oluflturdu u görülmektedir. Akut GVHH oranlar konvansiyonel myeloablatif nakillerden daha az olmamakla birlikte, T M oranlar daha düflük görünmektedir. Özellikle CAMPATH kullan m bu konularda avantaj sa lar görünümdedir. Çal flmadaki olgular n azl ve izlem sürelerinin görece k sal sa kal m oranlar üzerinde sa l kl inceleme yapmaya olanak tan mamakla birlikte, bir y ll k hastal ks z sa kal m n % ler dolay nda oldu- unu düflündüren sonuçlar bulunmaktad r. EBMT nin k sa süre önce yay mlanan serisindeki 52 hastada bir y ll k toplam sa kal m %73 ve T M ise sadece %17 bulunmufltur (57). Lenfomalarda allojeneik nakil hakk nda henüz yan tlanmas gereken çok soru vard r. Hangi hastalara, hangi zamanda, hangi haz rlama rejimi kullan lmal sorular öncelikle yan tlanmal d r. Nakil sonras dönemde DL kullan l p kullan lmayaca irdelenmelidir. Bu alanda yap lacak iyi planlanm fl çal flmalar ile allojeneik nakil gibi küratif bir tedavi seçene inin do ru zaman ve durumda kullan lmas olanakl olabilecektir. KAYNAKLAR 1. Longo DL, Duffey PL, Young RC et al. Conventional dose salvage combination chemotherapy in patients relapsing with Hodgkin s disease after comination therapy: the low probability for cure. J Clin Oncol 1992, 10: Bonfante V, Santoro A, Vivian S et al. Outcome of patients with Hodgkin s disease failing after primary MOPP/ABVD. J Clin Oncol 1997, 15: Yuen AR, Rosenberg SA, Hope RT et al. Comparison between conventional salvage therapy and high-dose therapy with autografting for recurrent or refractory Hodgkin s disease. Blood 1997, 89: Fernández-Jiménez MC, Canales MA, Ojeda E, et al. Salvage chemotherapy with mini-beam for relapsed 138

7 ÖZCAN M. or refractory Hodgkin s disease prior to autologous peripheral blood stem cell transplantation. Haematologics 1999, 84: André M, Henry-Amar M, Pico JL, et al. Comparison of high-dose therapy and autologous stem-cell transplantation with conventional therapy for Hodgkin s disease induction failure: a case-control study. J Clin Oncol 1999, 17: Linch DC, Winfield D, Goldstone AH et al. Dose intensification with autologous bone-marrow transplantation in relapsed and resistant Hodgkin s disease: results of a BNLI randomised trial. Lancet 1993, 341: Schmitz N, Pfistner B, Sextro M et al. Aggressive conventional chemotherapy compared with high-dose chemotherapy with autologous hematopoietic stemcell transplantation for relapsed chemosensitive Hodgkin s disease: a randomized trial. Lancet 2002, 359: Fleury J, Legros M, Colombat P et al. High-dose therapy and autologous bone marrow transplantation in first complete or partial remission for poor prognosis Hodgkin s disease. Leuk Lymphoma 1996; 20: Moreau P, Fleury J, Bouabdallah R et al. Early intensive therapy with autologous stem cell transplantation (ASCT) in high-risk Hodgkin s disease (HD): report of 158 cases fron the French registry (SFGM). Blood 1996, 88: 486a 10. Sureda A, Mataix R, Hernandez-Navarro F, et al. Autologous stem cell transplantation for poor prognosis Hodgkin s disease in first complete remission: a retrospective study from the Spanish GEL-TAMO cooperative group. Bone Marrow Transpl. 1997, 20: Delain M, Cartron G, Bout M, et al. Intensive therapy with autologous stem cell transplantation as first-line therapy in poor-risk Hodgkin s disease and analysis of predictive factors of outcome. Leukemia&Lymphoma 1999, 34: Holowiecki J, Giebel S, Wojnar et al. Autologous hematopoietic stem cell transplantation for high-risk Hodgkin s disease: A single-center experience with the first 100 patients. Transpl Proc 2002, 34: Vigouroux S, Milpied N, Andrieu JM, et al. Front-line high-dose therapy with autologous stem cell transplantation for high risk Hodgkin s disease: comparison with combined-mortality. Bone Marrow Transpl. 2002, 29: Philip T, Armitage JO, Spitzer G et al. High-dose therapy and autologous bone marrow transplantation after fialure of conventional chemotherapy in adults with intermediate-grade or high-grade non-hodgkin s lymphoma. N Engl J Med 1987, 316: The International Non-Hodgkin s Lymphoma Prognostic Factors Project: a predictive model for aggressive non-hodgkin s lymphoma. N Engl J Med 1993, 329: Shipp MA: Prognostic factors in aggressive non_hodgkin s lymphoma: Who has high-risk disease? Blood 1994, 83: Philip T, Guglielmi C, Hagenbeek A, et al. Autologous bone marrow transplantation as compared with salvage chemotherapy in relapses of chemotherapysensivitive non-hodgkin s lymphoma. N Engl J Med 1995, 333: Blay JY, Gomez F, Sebban T et al. The international prognostic index correlates to survival in patients with aggresive lymphoma in relapse: analysis of the PARMA trial. Blood 1998, 10: Hamlin PA, Zelenetz AD, Kewalramani T, et al. Ageadjusted International Prognostic Index predicts autologous stem cell transplantation outcome for patients with relapsed or primary refractory diffuse large B-cell lymphoma. Blood 2003, 102: Philip T, Armitage O, Spitzer G, et al. High dose therapy and autologous bone marrow transplantation in 100 adults with intermediate and high-grade non- Hodgkin s lymphoma. N Engl J Med 1987, 316: Vose JM, Zhang MJ, Rowlings PA, et al. Autologous transplantation for diffuse aggresive non-hodgkin s lymphoma in patients never achieving remission: a report from the Autologous Blood and Marrow Transplant Registry. J Clin Oncol 2001, 19: Caballero MD, Pérez-Simings PA, et al. Autologous transplantation for diffuse aggresive non-hodgkin s lymphoma in patients never achieving remission: a report from the Autologous Blood and Marrow Transplant Registry. J23. Haioun C, Lepage E, Gisselbrecht C, et al. Benefit of autologous bone marrow transplantation over sequential chemotherapy in poor-risk aggressive non- Hodgkin s lymphoma: updated results of the prospective study LNH87-2. J Clin Oncol 1997, 15: Santini G, Salvagno L, Leoni P, et al. VACOP-B versus VACOP-B plus autologous bone marrow transplantation for advanced diffuse non-hodgkin s lymphoma: results of a prospective randomized trial by the non-hodgkin s Lymphoma Cooperative Study Group. J Clin Oncol 1998, 16: Gisselbrecht C, Lepage E, Molina T, et al. Shortened first-line high-dose chemotherapy for patients with poor-prognosis aggressive lymphoma. J Clin Oncol 2002, 20: Kaiser U, Uebelacker I, Abel U, et al. Randomized study to evaluate the use of high-dose therapy as part of primary treatment for aggressive lymphoma. J Clin Oncol 2002, 20: Martelli M, Gherlinzoni F, De Renzo A, et al. Early autologous stem-cell transplantation versus conventional chemotherapy as front-line therapy in highrisk, aggressive non-hodgkin s lymphoma. J Clin Oncol 2003, 21: Verdonck LF, van Putten WL, Hagenbeek A, et al. Comparison of CHOP chemotherapy with autologous bone marrow transplantation for slowly responding patients with aggressive non-hodgkin Lymphoma. N Engl J Med 1995, 332:

8 ÖZCAN M. Lenfomalarda Kök Hücre Transplantasyonu 29. Gianni A, Bregni M, Siena S, et al. High-dose chemotherapy and autologous bone marrow transplantation compared with MACOP-B in aggressive B-cell lymphoma. N Engl J Med 1997, 336: Milpied N, Deconninck E, Colombat P, et al. A GO- ELAMS trial. Frontline high-dose chemotherapy (HDC) with autologous stem cell transplantation compared to standart CHOP regimen: a randomized trial for adult patients with non IPI high-risk intermediate or high grade lymphoma (NHL) (abstract) Blood 1999, 94: 610a 31. Salar A, Sierra J, Gandarillas M, et al. Autologous stem cell transplantation for clinically aggresive non- Hodgkin s lymphoma: the role of preparative regimens. Bone Marrow Transpl. 2001, 27: Vose JM, Sharp G, Chan WC, et al. Autologous transplatation for aggressive non-hodgkin s lymphoma: results of a randomized trial evaluating graft source and minimal residual disease. J Clin Oncol 2002, 20: Sweetenham JW, Pearce R, Taghipour G, et al. Adult Burkitt s and Burkitt s liken on-hodgkin s lymphoma-outcome for patients treated with high-dose therapy and autologous stem cell transplantation in first remission or at relapse: results from European Group for Blood and Marrow Transplantation. J Clin Oncol 1996, 14: Sweetenham JW, Santini G, Quian W, et al. High dose therapy and autologous stem-cell transplantation versus conventional-dose consolidation/maintance therapy as postremission therapy for adult patients with lymphoblastic lymphoma: results of a randomize trial of the European Group for Blood and Marrow Transplantation and the United Kingdom Lymhoma Group. J Clin Oncol 2001, 19: Freedman AS, Gribben JG, Neuberg D, et al. Highdose therapy and autologous bone marrow transplantation in patients with follicular lymphoma during first remission. Blood 1996, 88: Tarella C, Caracciola D, Corradini P, et al. Long-term follow-up of advanced-stage low-grade lymphoma patients treated upfront with high dose sequential chemotherapy and autograft. Leukemia 2000, 14: Ladetto M, Corradini P, Vallet S, et al. High rate of clinical and molecular remissions in follicular lymphoma patients receiving high dose sequential chemotherapy and autugrafting at diagnosis: a multicenter, prospective study by the Gruppo Italiano Trapianto Midollo Osseo (GITMO). Blood 2002, 100: Freedman AS, Neuberg D, Mauch P, et al. Long-term follow-up of autologous bone marrow transplantation in patients with relapsed follicular lymphoma. Blood 1999, 94: Schouten HC, Qian W, Kvaloy S, et al. High-dose therapy improves progression-free survival in relapsed follicular non-hodgkin s lyphoma: results from the randomized European CUP trial. J Clin Oncol 2003, 21: Majolino I, Pearce R, Taghipour G, Goldstone AH. Peripheral-blood stem-cell transplantation versus autologous bone marrow transplantation in Hodgkin s and non-hodgkin s lymphomas: a new matched-pair analysis of the European Group for Blood and Marrow Transplantation Registry Data: Lymphoma Working Party of the European Group for Blood and Marrow Transplantation. J Clin Oncol 1997, 15: Hunault-Berger M, Ifrah N and Solal-Celigny P. Intensive therapies in follicular non-hodgkin lymphomas. Blood 2002, 100: Mangel J, Leitch HA, Connors JM, et al. Intensive chemotherapy and autologous stem-cell trasnplantation plus rituximab is superior to conventional chemotherapy for newly diagnosed advanced stage mantle-cell lymphoma: a matched pair analysis. Ann Oncol 2004, 15: Vanderberghe E, Ruiz de Elvira C, Loberiza FR, et al. Outcome of autologous transplantation for mantle cell lympoma: a study by the European Blood and Bone Marrow Transplant and Autologous Blood and Marrow Transplant Registries. Br J Haematol 2003, 120: Gopal Ak, Rajendran JG, Petersdorf SH, et al. Highdose chemotherapy with autologous stem cell support for relapsed mantle cell lymphoma. Blood 2002, 99: Ratanatharathorn V, Uberti J, Karanes C et al. Prospective comparative trial of autologous versus allogeneic bone marrow transplantation in patients with non-hodgkin s lymphoma. Blood 1994; 84: Bierman PJ. Allogeneic bone marrow transplantation for lymphoma. Blood Rev 14: 1-13, Weaver CH, Appelbaum F, Petersen FB et al. Followup report on the outcome of patients relapsing after autologous marrow transplantation for malignant lymphoma. J Clin Oncol 1993, 11: Appelbaum FR, Sullivan KM, Buckner CD, et al. Treatment of malignant lymphoma in 100 patients with chemotherapy, total body irradiation, and marrow transplantation. J Clin Oncol 1987, 5:1340, 49. Jones RJ, Ambinder RF, Piantadosi S, et al. Evidence of a graft versus lymphoma effect associated with allogeneic bone marrow transplantation. Blood 1991, 77: Chopra R, Goldstone AH, Pearce R, et al. Autologous versus allogeneic bone marrow transplantation for non-hodgkin s lymphoma: A case controlled analysis of the European Bone Marrow Transplant Group Registry Data. J Clin Oncol 1992; 10: Levine JE, Haris RE, Loberiza Jr FR, et al. A comparison of allogeneic and autologous bone marrow transplant for lymphoblastic lymphoma. Blood 2003, 101: Bearman SI, Appelbaum FR, Back A et al. Regimenrelated toxicity and early posttransplant survival in patients undergoing marrow transplantation for lymphoma. J Clin Oncol 1989, 7:

9 ÖZCAN M. 53. Milpied N, Fielding AK, Perace RM et al. Allogeneic bone marrow transplant is not beter than autologous transplant for patients with Hodgkin s disease. J Clin Oncol 1996, 14: Gratwohl A, Baldomero H, Horisberger B, et al. Current trends in hematopoietic stem cell transplantation in Europe. Blood 2002, 100; Kogel KE, McSweeney A. Reduced intensity allogeneic transplantation for lymphoma. Curr Opin Oncol 2002, 14: Bertz H, Illerhaus G, Veelken H, Finke J. Allogeneic hematopoietic stem cell transplantation for patients with relapsed or refractory lymphomas: comparison of high dose conventional conditioning versus fludarabine-based reduced intensity regimens. Ann Oncol 2002,13: Robinson S, Goldstone AH, Mackinnon S et al. Chemoresistant or aggressive lymphoma predicts for a poor outcome following reduced-intensity allogeneic progenitor cell transplantation: an analysis from the lymphoma working party of the European Group for Blood and Bone Marrow Transplantation. Blood 2002, 100: Branson K, Chopra R, Kottaridis PD et al. Role of nonmyeloablative allogeneic stem cell transplantation after failure of autologous transplantation in patients with lymphoproliferative malignancies. J Clin Oncol 2002, 20: Faulkner RD, Craddock C, Byrne L, et al. BEAMalemtuzumab reduced-intensity Allogeneic stem cell transplantation for lymphoproliferative diseases: GVHD, toxicity, and survival in 65 patients. Blood 2004, 103: Carella AM, Cavaliere M, Lerma E, et al. Autografting followed by nonmyeloablative immunosuppressive chemotherapy and allogeneic peripheral blood hematopoietic stem cell transplantation as treatment of Hodgkin s disease and non-hodgkin s lymphoma. J Clin Oncol 2000, 18: van Besien K, Sobocinski KA, Rowlings PA, et al. Allogeneic bone marrow transplantation for low grade lymphoma. Blood 1998, 92: Appelbaum FR, Sullivan KM, Thomas ED, et al. Allogeneic bone marrow transplantation in the treatment of MOPP-resistant Hodgkin s disease. J Clin Oncol 1985, 3: Gajewski JL, Phillips GL, Sobocinski KA, et al. Bone Marrow transplants from HLA-identical siblings in advanced Hodgkin s disease. J Clin Oncol 1996, 14: Milpied N, Fielding AK, Pearce RM, et al. Allogeneic bone marrow transplant is not better than autologous transplant for patients with relapsed Hodgkin s disease. European Group for Blood and Bone Marrow Transplantation. J Clin Oncol 1996, 14: Sureda A, Schmitz N. Role of allogeneic stem cell transplantation in relapsed or refractory Hodgkin s disease. Ann Oncol 2002, 13: