bak þu bebelerin güzelliðine kaþý destan gözü destan elleri kan içinde kör olasýn demiyorum kör olma da gör beni

Transkript

1 bak þu bebelerin güzelliðine kaþý destan gözü destan elleri kan içinde kör olasýn demiyorum kör olma da gör beni Acýyý Bal Eyledik Hasan Hüseyin Korkmazgil

2 içindekiler 1965 odtülüler bülteni ODTÜ Mezunlarý Derneði aylýk yayýn organýdýr. Dernek üyelerine ücretsiz gönderilir. Sayý: 154 Aðustos 2006 Dernek Adýna Sahibi - Yazý Ýþleri Müdürü Himmet ÞAHÝN (EDS 83) Yayýn Kurulu Tülay ÜNLÜEVCEK (PSY 83) Nermin FENMEN (CHE 80) Çiðdem BERDÝ GÖKHAN (ARCH 71) Ýlkem TOKER (FDE 97) Ýbrahim BERKSOY (ME 91) Fatih ATÝLA (PHIL 89) Ümit ÇAÐLAR (EE 93) Tuna KOLAT (EE 76) Eren AKDUR (METE 97) H. Nafi ÝPEK (PETE 82) F. Özlem EKÝZ (CHEM 04) yayin@odtumd.org.tr Reklam Sorumlusu Kemal BULUT Grafik Tasarým Harman Þaner ÇAKMAK Renk Ayrýmý ve Baský Ayrýntý Basým Yayým Matbaacýlýk Hizmetleri San. Tic. Ltd. Þti sayýmýzýn baskýsý sehven Elma Teknik Basým olarak belirtilmiþtir. Doðrusu Ayrýntý Matbaacýlýk olacaktýr. Düzeltir, özür dileriz. Ýmzalý yazýlardaki görüþ ve düþünceler yazarlarýna ait olup, ODTÜ Mezunlarý Derneði ni ve odtülüler bülteni ni sorumlu kýlmaz. Yayýnlanan yazýlar ve fotoðraflar Derneðin ve yazarlarýn izni olmadan kullanýlamaz. ODTÜ Mezunlarý Derneði Yönetim Kurulu Himmet ÞAHÝN (EDS'83), Baþkan Bayraktar BAYRAKTAR (CE'87), II.Baþkan Ünal KARASU (ECON'76), Yazman Savaþ EKTÝRÝCÝ (MAN'80), Sayman Cem YAÞIN (CP'89) Sedef SOMALTIN (EE'92) M. Nilgün EGEMEN (CHE'89) Ödentileriniz Ýçin T. Ýþ Bankasý, ODTÜ Þubesi 4229/ Garanti Bankasý, Maltepe Þubesi Burs ve Yardýmlar Fonu T. Ýþ Bankasý, ODTÜ Þubesi 4229/ (TL) 4229/ (EUR) 4229/ (USD) Garanti Bankasý, Maltepe Þubesi (TL) ODTÜ Mezunlarý Derneði 428. Sokak 100. Yýl ANKARA Tel: Faks: e-posta: odtumd@odtumd.org.tr ankara dan atatürk orman çiftliðinde neler oluyor? 8 görüþ BOP-Türkiye nin projedeki konumu 12 panel bir eðitim devrimcisi: ismail hakký tonguç u anmak, anlamak 15 güncel yök ün yükseköðretim stratejisi raporu na iliþkin bir deðerlendirme 18 çalýþma gruplarýndan avrupa birliði ve türkiye nin ulusal çýkarlarý biliþim paneli etkinlik izlencesi hocam inecek var anavarza kültür sanat rodin - cehennemin kapýlarý yeni sahne yýkýlýyor odtü den bir köþe odtü de beyaz bir bina: rektörlük 34 söyleþi necdet turhan: engelsiz yaþam 38 üyelerden gezinin poetikasý 40 anma muhan soysal 42 etkinlik tercih danýþmanlýðý odtü tanýtým günleri 44 dernekten odtü mezunlarý konsey toplantýsý danýþma kurulu toplantýsý 46 viþnelikten 2006 viþnelik yaz okulu viþnelik te pide fýrýný Ortadoðu Dramý ISSN odtülüler bülteni 1

3 ATATÜRK'ün, 30 Aðustos'un 2. yýldönümünde (1924) Dumlupýnar'da yaptýðý konuþmadan 2

4 bizden size bizden size 10 YTL KAMPANYASI 10 YTL KAMPANYASI 10 YTL KAMPANYASI 10 YTL KAMPANYASI Burs fonuna yapacaðýnýz YTL ayda 10 YTL veya üzeri yardýmlarkampanyasi biraraya geldiðinde, 10 YTL kaynak yetersizliði yüzünden burs veremediðimiz KAMPANYASI bir 10 YTL güldürecek... KAMPANYASI Dileriz, bu 10 YTL kampanyada bizi yalnýz KAMPANYASI býrakmazsýnýz YTL KAMPANYASI 10 YTL KAMPANYASI çok ODTÜ lü öðrencimizin yüzünü 10 YTL KAMPANYASI 10 YTL KAMPANYASI Burs ve Yardýmlar 10 YTL Fonu KAMPANYASI T. Ýþ Bankasý, 10 YTL ODTÜ (EUR) (USD) KAMPANYASI Garanti Bankasý, Maltepe Þubesi (YTL) KAMPANYASI Þubesi (YTL)- Sevgili ODTÜ'lüler Sivil Toplum Kuruluþlarý toplumdaki belli ilgi gruplarýný temsil etmek üzere gönüllülük esasýna göre organize olmuþ kurumlar olarak tanýmlanýyor. Bu kuruluþlar varlýklarýný onlara deðer veren ve sahip çýkanlarýn çabalarýyla sürdürüler ve bu insanlarýn ortak çalýþmalarýnýn ürünü olan etkinliklerle baðlantýlý olarak kabul görür, büyür ve geliþirler. Derneðimizin ülkemizin içinde bulunduðu bu kaos ortamýnda sesini duyurabilen, sadece kendi üyelerini deðil, toplumun tüm kesimlerini harekete geçirebilecek bir sivil toplum kuruluþu olmasý en büyük özlemimizdir. Bunun baþarýlmasýndaki en etkin platform olan çalýþma gruplarýmýzda üyelerimizin görev almalarý, bilgi birikimleri ve deneyimlerini bizimle paylaþmalarý ve görüþlerini dile getirmeleri büyük önem taþýmaktadýr. ODTÜ Mezunlarý Derneði olarak, herhangi bir siyasi görüþün temsilciliðini yapmadan, Derneðimizin tüzüðünde yer alan ilkeler doðrultusunda ülkemizin gündemindeki konulara iliþkin söylem geliþtirmemiz, eðitim, enerji, çevre, ekonomi, ve uluslararasý boyutta ülkemizin içinde bulunduðu sorunlara politika geliþtirecek çalýþmalar yapmamýz ve bunlarýn sürekliliðini saðlamamýz birinci hedefimizdir. Üyelerimizin baðýþlarý ile oluþturulan Burs ve Yardýmlar Fonu aracýlýðý ile daha çok öðrenciye el uzatmak ve onlarýn Atatürk ilke ve devrimlerine sahip çýkan aydýn bireyler olarak yetiþmelerine katký saðlamak, özellikle içinde bulunduðumuz koþullarda çok büyük bir önem taþýmaktadýr. ODTÜ'lüler olarak ODTÜ'de okuyan genç arkadaþlarýmýza eðitimleri süresince her türlü desteði vermemiz toplumsal sorumluluk anlayýþýmýzýn gereði olmalýdýr. Üniversite ile Derneðimizin iliþkilerini güçlendirmek amacýyla halen devam etmekte olan Öðrenci Danýþmanlýðý Projesi ve öðrenci, mezun ve akademik kadroyu biraraya getirmeyi hedefleyen Bizim Bölüm Buluþuyor Projeleri geliþtirilerek sürdürülecektir. Ayrýca yeni çalýþma döneminde Derneðimizin tüm üyelerini kucaklayan bir dayanýþma örgütü olmasý hedefine ulaþmak için; üyelerimiz arasýnda sosyal ve kültürel yakýnlaþmanýn saðlanmasýnýn yanýsýra iþ dünyasýnda da üyelerimizin birbirleri ile sürekli iliþki ve iletiþim içerisinde olmasýný saðlayacak olanaklar yaratýlacaktýr. Eylül ayý ile birlikte sýcak yaz günlerinin rehavetini üzerimizden atmýþ olarak, sizlerin de destek ve önerileri ile kurulacak yeni çalýþma gruplarýmýz ile bu hedeflere ulaþacak çalýþmalarýmýzý hýzlandýracaðýz. Ülke sorunlarýna duyarlý ve kamuoyunda ODTÜ mezunlarýnýn sesinin duyulmasýný isteyen tüm üyelerimizi çalýþma gruplarýmýzda yer almaya davet ediyoruz. Bu arada, ulusal ve uluslararasý gündemde yer alan iki önemli konuya da dikkatinizi çekmek isteriz : Fýndýk üreticileri, belki de tarihlerinde ilk kez Ordu'da miting yaptýlar. Bu, öyle görkemliydi ki, Türkiye'de uzun yýllardýr yerel nitelikte böyle bir miting yapýlmamýþtý. Üreticiler, örgütleri Fiskobirlik öncülüðünde haklý sorunlarýna sahip çýkmýþlar, hükümeti yanlýþ uygulamasýnda geri adým atacak düzeye getirerek haklý ve örgütlü gücün neler yapabileceðini tüm Türkiye'ye göstermiþlerdir. Bizler de onlarýn bu haklý mücadelesini destekliyoruz. Ýsrail'in 12 Temmuz'dan itibaren Lübnan ve Filistin'de gerçekleþtirdiði vahþet boyutuna varan iþgal harekatý, bir insanlýk suçudur. Tüm barýþseverlerin duyarlý olmalarý ve bu kirli savaþý durdurmak için ellerinden gelen çabayý göstermeleri bir insanlýk görevi olarak karþýmýzda durmaktadýr. Bu vesile ile, Cumhuriyet tarihimizin kahramanlýk destaný olan ve emperyalist emellere dur diyen bir direniþ öyküsünün sembolü, 30 Aðustos Zafer Bayramýnýzý kutlar, esenlikler dileriz. Saygýlarýmýzla, Yönetim Kurulu 3

5 ankara dan cumhuriyetin yýlký atlarý kurt çýðlýklarýyla irkilirken ATATÜRK ORMAN ÇÝFTLÝÐÝNDE NELER OLUYOR? Yýlký Atý adlý romanýyla, Türk Edebiyatýnda önemli bir söz uçuran, gökkuþaðýnýn insan algýsýnýn sýnýrlarý dýþýndan kavislenen renklerinden birinin pertavsýzýyla bize kendimizi yeniden ve yine gösteren Abbas SAYAR ayný zamanda önemli bir metaforu da söz daðarcýðýmýza armaðan etmiþtir. Yýlký atlarý bir zamanlar cins atlardýr. Ama vakit gelmiþ, sahipsiz kalan cins atlar insanýn çizdiði dünyadan doðanýn sadece var olunarak her varlýðýn kendi dünyasýnýn sýnýrlarýný belli belirsiz bir biçimde çizdiði dünyasýna inmiþlerdir. Sürüler halinde insanýn adýnýn henüz bulaþmadýðý bozkýrda oradan oraya sürüler halinde koþarken açlýk, kurt korkusu ve daha bir çok baþka korkunun karþýsýnda insanla olan baðlarýný unuturlar, doðanýn onlar için belirlediði sýnýrlar içinde kendi içine kývrýlarak kýsalan bir ömrün ne zaman geleceði belli olmayan sonunu beklemeye baþlarlar. Kentlerde de yýlký atlarý vardýr. Yüzlerce yýl öncesinde hatýrý sayýlýr bir ailenin yaptýrdýðý ama þimdilerde yýkýlmamak için yanýndaki betonarme binadan destek alan ahþap konak, pirinç musluðu çalýndýðý için kör bir kuyu haline gelmiþ tarihi çeþme, ahþap minberi yaðlý boya altýnda unutturulmaya çalýþýlan Selçuklu kalýntýsý mescit gibi bir çok varlýk kent içinde birer yýlký atý gibidirler. Oradan oraya koþamasalar da yýlký atlarý gibi unutulmuþluðun baðrýnda yok oluþun soðuk nefesini enselerinde hissederek titrerler zaman zaman. Sadece arada bir yýlký atlarý sürüsündeki atlardan birinin cins olduðunun fark edilmesi gibi, kent içindeki yýlký atlarýnýn da bir zamanlar kentin kalbinde yer aldýðýný göz ucuyla da olsa fark edenler çýkar. Ama onlar da þöyle bir bakýp giderler. Bozkýrdaki yýlký atlarý kurtlara, çakallara yem olur, köylere, tarlalara zarar verdikleri söylenerek insanlar tarafýndan vurulur. Kentlerdekiler unutuluþa savrulur. Bazen birileri çýkar yýlký atlarýný ýslah edeceklerini, eski cins atlara dönüþtüreceklerini söylerler ama onlarýn da ellerinde biraz evvel tokalaþtýklarý kasabýn elinden kalma et parçalarý izlenmektedir. Oysa ki yýlký atlarýnýn kurtuluþu hatýrlanmalarýnda, arada bir ulaþabilecekleri bir yere bir balya ot býrakýlmasýndadýr. Ankara'da da yýlký atlarý var. Her biri cumhuriyet döneminin ihtiþamlý günlerinde týrýs giden cins atlardý bir zamanlar. Ama þimdilerde sadece birileri üstlerine binmeye çalýþtýðýnda dört bir yana attýklarý çifteler ve ortaya saldýklarý cýlýz çýðlýklar ile belli edebiliyorlar kendilerini. Onlara daha tayken bakan, týmar edenler ortada yoklar artýk. Sadece kimi zaman birileri onlarýn gölgelerine usulca dualar ve methiyeler gönderiyorlar. Ama üzerlerini bürüyen at sineklerinden kimsenin haberi yok. Son günlerde bu yýlký atlarýnýn en güzelleri olan Atatürk Orman Çiftliði ve Havagazý Fabrikasý sürülerinden koparýlmak, yeniden evcilleþtirmek iddiasý ile kasabýn eline teslim edilmek isteniyorlar. Hatta Havagazý Fabrikasý kasabýn elinde son nefesini verdi bile. Hayatta kalan diðer yýlký atlarýnýn da baþýna ayný þey gelmesin diye hiç olmazsa Ankara'nýn yýlký atlarý ile ilgili süreci bir gözden geçirmek, olanlardan dersler çýkarmak gerekiyor: Atatürk Orman Çiftliði (AOÇ) bizzat Mustafa Kemal Atatürk tarafýndan kendi parasý ile satýn aldýðý, aðacýn bile yetiþmediði, en kötü tarým koþullarýna sahip olduðu dönemin ziraat uzmanlarýnca bildiren bir arazi üzerine insanüstü bir emekle kuruldu. AOÇ Büyük Önder'in þahsi çabalarýyla hem modern tarým tekniklerinin uygulama alaný hem de Ankaralýlar için modern bir mesire alaný haline 4

6 ankara dan Biliyordum insan olarak hesaptan düþmüþleri, defterden silinmiþleri, iyi biliyordum. Bu keder içinde ertesi sabah Doru'ya atladým, [...] atlarýn yanýna gittim Abbas Sayar AOÇ'nin Cumhuriyet Dönemi nden bir görüntüsü getirildi. Atatürk dünyaya örnek bu muazzam eseri bütün varlýklarý ile birlikte hazineye yani Milletine miras býraktý. Bu mirasýn kuruluþ amaçlarý doðrultusunda Milleti tarafýndan bilime, tekniðe uygun bir þekilde kullanýlmasý, O'nun mirasýna gösterilmesi gereken saygýnýn bir iþareti olmalýydý. Ancak, AOÇ arazisinin yaðmasý Atatürk'ün vefatýnýn hemen ardýndan baþladý. AOÇ arazisinin üzerine kaçak yapýlar kurulmuþ, devlet kuruluþlarý yerleþti. Tüm bu olumsuz geliþmeler 1950 yýlýnda çýkarýlan AOÇ Müdürlüðü Kuruluþ Kanunu ile yasallaþtýrýldý, özel kanunlarla tahsis, devir, satýþ ve kiralamanýn yolu açýldý. Nitekim geçen 50 yýlý aþkýn süre içinde Çiftlik arazisinin yarýsýndan fazlasý özel kanunlarla kýrpýlarak tahsis ve devredildi, satýldý ve kiralandýr. Bunun yaný sýra üst ölçek planlarda ve ulaþým ana planlarýnda bulunmayan çoðu zaman keyfi ulaþým ve altyapý hatlarýyla bölünerek kullanýlmaz hale getirildi. Tüm bu süreci yönetmekte AOÇ Müdürlüðü çoðunlukla yetersiz kaldý. AOÇ ile ilgili son giriþim AKP Grup Baþkan Vekili Salih Kapusuz'un hazýrlayýp 27 Nisan 2006 tarihinde TBMM Baþkanlýðý'na sunduðu bir kanun teklifi ile baþlatýldý. Bu teklifle AOÇ açýkça betonlaþtýrýlarak, rant tesisi haline getirililerek Ankara Büyükþehir Belediyesinin ellerin teslim edilmek isteniyordu. Yasa Teklifine iliþkin duyumlarýn kamuoyuna ulaþmasý ile birlikte de sonu gelmeyen tartýþmalar baþladý. Kimileri Yasa Teklifinin AOÇ'nin iyileþtirilmesi ve kente kazandýrýlmasý için getirildiðini iddia ederken, kimileri Teklifin satýr aralarýnýn ve satýrlarýnýn AOÇ'nin sonu olacaðýný savunuyordu. Bu noktada Yasa Teklifinin getirdiklerine bakmakta fayda var. 13 Mayýs 2006 Milliyet Gazetesi Salih Kapusuz'un Kanun Teklifi Hangi Gerekçelere Dayanýyordu? Kanun teklifi 3 temel gerekçeye dayanmaktaydý. Bunlar: AOÇ arazisinden geçmek zorunda olduðu iddia edilen Sincan Metro Hattý, Etimesgut Zýrhlý Birlikler Geçiþ Yolu gibi ulaþým hatlarýnýn açýlmasýnda ve bazý yollarýn geniþletilmesinde oluþan sorunlar, Ýmar uygulamalarýnda þahýs arazileri ile AoÇ arazisi arasýnda ortaya çýkan ihtilaflar, Arazinin parçalý yapýsýnýn toparlanmasý ve güzelleþtirilmesi. Kanun Teklifi ile Hangi Düzenlemeler Getiriliyordu? Kanun teklifi ile: Þahýs parselleri ve binalarý ile sorunlarý sebebiyle mahkemeye intikal etmiþ AOÇ arazileri ayný plan bölgesi içinde toplanabilecek ve takas yapýlabilecekti. AOÇ arazisinden geçen yol, alt-üst geçit, metro 5

7 ankara dan hatlarý gibi ulaþým hatlarýnýn geçtiði AOÇ araziler bedelsiz olarak Büyükþehir Belediyesine devredilebilecekti. Ulaþým hatlarý dýþýnda kalan diðer araziler bedeli karþýlýðýnda Büyükþehir Belediyesine devredilebilecek ya da intifa hakký kurulabilecekti. AOÇ arazileri rekreasyon, park, aðaçlandýrma alaný, spor, hayvanat bahçesi ve kültür alaný olarak 10 yýllýðýna Büyükþehir Belediyesine devredilebilecek, bu amaçla devredilen araziler üzerine AOÇ'nin taban alanýnýn %5'i kadar kapalý alan yapýlabilecekti. Kanun Teklifi Bu Haliyle Kanunlaþsaydý Neler Olacaktý? Bugüne kadar olan bütün satýþ, devir, tahsis ve kiralamalarda nerenin ve ne kadar bir alanýn devredileceði ve ne amaçla kullanýlacaðý Kanun teklifinde belirtilmiþtir. Ýlk defa bu Kanun teklifi ile Büyükþehir Belediyesine AOÇ üzerinde neredeyse sýnýrsýz tasarruf hakký verilmektedir. Büyükþehir Belediyesi AOÇ'nin bir kýsmýný bedelsiz, bir kýsmýný da bedeliyle istediði gibi kullanabilecektir. Kanunda tanýmlanmasa da bedeli ile satýn alýnan arazilerde ticaret, konut ve diðer tüm kullanýmlar yapýlabilecekti. Üst ölçek planlarda ve ulaþým ana planlarýnda bulunmayan keyfi ulaþým hattý, alt-üst geçit ve altyapý hattý kararlarýyla AOÇ kullanýlamaz hale getirilecek, amacýndan uzaklaþtýrýlacaktý. Yasa teklifi ile AOÇ alaný içine taban alaný AOÇ alanýnýn %5'i oranýnda kapalý tesis yapýlabileceði belirtilmektedir. Çiftliðin þu anki alaný 33 milyon 487 bin metrekaredir. Yasa teklifiyle; bu yeþil alanýn yüzde %5'i olan 1 milyon 674 bin metrekarelik kesimi tamamen yapý alaný olarak ayrýlmaktadýr. Bu da 240 tane futbol sahasý büyüklüðünde yapý alaný demektir. Bu kadar büyük alana binlerce konut, ticaret ve diðer rant tesisleri yapýlabilecekti. Ayrýca Yasa teklifi sadece taban alanýndan bahsettiði için yapýlacak kapalý alanlarýn kalýcý mý geçici mi olacaðý, kaç katlý olacaðý, inþaat alanýnýn ve emsalinin ne olacaðý bilinememekteydi. Bu maddeye dayanarak istenirse devasa binalar yapýlabilecekti. Yine Yasa teklifinde belirtilen kapalý alanlarýn rekreasyon, park, aðaçlandýrma alaný, spor, hayvanat bahçesi ve kültür alaný olarak kullanýlabileceði ifade edilmekteydi. Bu kullanýmlarýn bir çoðu kapalý alan gerektirmemekte ve Çiftlikte halihazýrda bulunmaktadýr. Rekreasyon ve spor alanlarý ise Ýmar Yasasýna göre zaten belli yapýlaþmalarý getirmekte, kültür alanýnýn ne olduðu ise anlaþýlamamaktadýr. Üstelik bu rant tesislerine ulaþýmý saðlayacak yollar, otoparklar ve diðer altyapýlar da yapýlacak yapýlarýn üç-dört katý kadar bir alanýn daha betonlaþmasýna yol açacaktýr. Yani toplamda AOÇ'nin 8-9 milyon metrekaresi yapýlaþmaya açýlmýþ olacaktý. Bu yapýlardan asýl nemalanacak kesim Ankaralý deðil, daha çok bu alanlarý iþletmek isteyen sermaye sahipleri ve yandaþlar olacaktý. Kýsaca yüzde 5'lik bir yapýlaþma izni Çiftliðin tamamen elden gitmesi anlamýna gelmekteydi. Kaldý ki böylesine büyük alanlarý kaplayan kalýcý yapýlar yapýlýp 10 yýl kullanýldýktan sonra ne olacaklarý yasada ifade edilmemekle birlikte bu yapýlarýn kullanýlmaya devam edecekleri ve tahsis süresinin uzatýlacaðý aþikardýr Kanun Teklifi Mayýs 2006 tarihinde Meclis Plan ve Bütçe Komisyonunda ve bu Komisyon tarafýndan belirlenen bir alt komisyonunda deðerlendirildi. Bu sýrada Kanun Teklifini Meclise verenler baþta CHP Genel Baþkaný Sn. Deniz BAYKAL'dan olmak üzere randevular alarak etkin bir lobi faaliyeti yürütmeye, basýna sansasyonel açýklamalar yaparak Teklife iliþkin tepkileri azaltmaya çalýþtýlar. Bu lobi faaliyetinin karþýsýnda bileþenleri arasýnda Derneðimizin de bulunduðu ve içerisinde elliyi aþkýn meslek odasý ve sivil toplum örgütünün bulunduðu Ankaram Platformu mücadele sürecini baþlattý. Basýn açýklamalarý yapýldý, yaklaþýk 1000 kiþinin katýlýmýyla T.B.M.M.'de sonlanan bir yürüyüþ yapýldý. Meclisteki tüm Komisyon çalýþmalarýna katýlým saðlanarak ve Komisyon üyesi Milletvekilleri etkin bir þekilde bilgilendirildi. Tüm bu mücadele sürecinde somut olarak yapýlmasý gerekenler kamuoyu ile paylaþýlarak saðduyulu, bilinçli ve öngörülü bir süreç yürütüldü. Süreç boyunca yapýlmasý gerekenler þu þekilde vurgulandý: Üst ölçek planý olmayan Ankara'ya bir üst ölçek plan yapýlarak bu planda AOÇ'ye iliþkin stratejiler, müdahale biçimleri ve koruma kullanma dengesinin nasýl kurulacaðý belirlenmeli, AOÇ'nin etrafýndaki kentsel dokunun geliþimi AOÇ üzerindeki baskýlarý azaltacak þekilde yönlendirilmelidir. Bu üst ölçekli plan doðrultusunda AOÇ'de planlanmalý, arazinin korunabilmesi için tarla vasfýndan kurtarýlmalýdýr. Çaðdaþ yaklaþýmlar ve 2863 Sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kanunu ve ilgili Alan Yönetimi Yönetmeliði doðrultusunda AOÇ'de üniversitelerin, meslek odalarýnýn ve sivil toplum örgütlerinin de katýlýmýyla bir Yönetim Planý yapýlmalý, alan yönetimi kurulmalýdýr. AOÇ gibi bir deðer iyi niyete gerekçesiyle tek bir yerel yönetime ya da kiþinin tasarrufuna býrakýlamaz. Atatürk'ün mirasý olan AOÇ, bilim, teknik ve çaðdaþ uygulamalar ýþýðýnda korunmalý, alanýn kullanýmýnda aslýna uygun iþlevlendirme yapýlmalý, günün koþullarý denerek araziyi parçalayacak ve 6

8 ankara dan tarihsel köklerinden uzaklaþtýracak uygulamalardan kaçýnýlmalýdýr. Ýhtilaflý araziler ve sorunlu ulaþým hatlarý için alternatif çözümler aranmalý, bulunamamasý durumunda Kanun teklifinde arazi miktarý, kullaným amacý, konum, ada ve parsel belirtilerek, AOÇ'nin yönetimi ve kullanýmý devredilmeksizin bu tür konular çözüme kavuþturulmalýdýr. Yürütülen mücadele süreci büyük oranda etkili oldu ve Kanun Teklifi bir çok belirsizlikle de olsa büyük oranda deðiþtirilerek Meclis Genel Kurulunda AKP VE CHP uzlaþýsý ile kabul edildi. Baþta AOÇ'nin tamamen Ankara Büyükþehir Belediyesine devri olmak üzere AOÇ'nin yapýlaþmaya açýlmasýna iliþkin tüm hükümler Tekliften çýkarýlmýþ, AOÇ'nin çaðdaþ þekilde planlanmasý için tüm uygulamalarýn ön þartý olarak üst ölçekli plan ve koruma amaçlý imar planý yapýmý ön þartýný getirmiþtir. Ayrýca Hayvanat Bahçesi alanýnýn iþletme hakký 10 yýllýðýna Ankara Büyükþehir Belediyesine devredilmiþtir. Teklifin kabulünden sonra yine Ankaram Platformu çatýsý altýndaki sivil toplum örgütleri kabul edilen metindeki Hayvanat Bahçesinin kullaným hakkýnýn devrine iliþkin hükümdeki belirsizliklerle ilgili olarak mücadele sürecini devam ettirdiler. Mecliste kabul edilen teklifin onayýndan önce Sayýn Cumhurbaþkanýmýza ve kamuoyuna kaygýlar dile getirildi. AOÇ Arazisinde Mülkiyet Yapýsý (Devlet Denetleme Kurulu Raporundan) Sonuç olarak Temmuz ayý baþýnda AOÇ Yasasý Resmi Gazetede yayýmlanarak yürürlüðe girdi. Bu süreçte Ankaralý sivil topum örgütleri ve Derneðimiz iyi bir sýnav verdiler, güzel bir mücadele örneði gösterdiler. Özellikle meslek odalarý tüm birikimlerini süreçte kullandýlar. Þimdilik AOÇ ile ilgili olarak yýlký atý kurtarýldý gibi gözüküyor. Ama bundan sonrasý çok daha önemli. Atýn sýrtýna arada bir binip gezecek olanlarýn ona nasýl muamele edeceklerini çok yakýndan takip etmek gerekiyor. AOÇ için yürütülen mücadele süreci baþarýlý gözükse bile arkasýnda hepimizin ortak olduðu çýplak bir aymazlýðý da gün ýþýðýna çýkardý. Ýnandýðýmýzý söylediðimiz deðerlerin ürünleri olan cins atlarýn birer yýlký atýna dönüþmesine seyirci kaldýk. Onlar arada bir sürüler halinde gözlerimize çekilen bir sürme kalemi gibi önümüzden geçerken bizler onlarý umursamadýk. Cumhuriyetin en önemli tarýmsal projesinin bir kase dondurmaya, yoktan var edilen bir baþkenti her yýl tekrar tekrar geniþletilen yollara ve sürekli insan ölçeðinden uzak büyüklükteki binalara indirgenirken sessiz kaldýk. Ýþin ucunun bir gün gündelik hayatlarýmýzý da karartabilecek noktaya varabileceði ihtimalini bile bile hem de. Artýk küçük mücadele bitti, büyük mücadeleye baþlamak gerekiyor. Kanýksamýþlýðýmýza, yýlgýnlýðýmýza ve yýlký atlarýný terk edilmiþliklerine AOÇ'de satýlan ve kalan arazi (Devlet Denetleme Kurulu Raporundan) býrakmamýza karþý. Bir gün olsun çocuklarýmýzý alýþveriþ merkezlerine deðil AOÇ'ye, Kaleye, Ulus'a götürmemiz, içinde yaþadýðýmýz kentin içindeki steril bir mendilde yaþar gibi yapmaktan biraz olsun feragat etmemiz gerekiyor. Yoksa her mücadele süreci AOÇ'deki kadar baþarýlý geçmeyebilir. AOÇ süreci devam ederken bir gece yarýsý operasyonuyla Ankara'nýn endüstriyel mirasýnýn en önemli parçasý olan Havagazý Fabrikasý yerle bir edildi bile. Yýlký atlarýný yalnýz býrakmayýn, hiç olmazsa yýlkýlaþmalarýna izin vermeyin Zafer ÞAHÝN (CP 96) 7

9 görüþ BOP-Büyük Ortadoðu Projesi Türkiye'nin Projedeki Konumu Büyük Ortadoðu kavramý, ilk olarak ABD'de Joint Forces Quarterly-JFQ Dergisinde Forum: The (1) Greater Middle East- Forum: Büyük Orta Doðu baþlýðý altýndaki yazýlar ile 1995 yýlý sonbaharýnda gündeme gelmiþtir. Daha sonra Baþkan Bush ve çeþitli ABD üst düzey yetkililerinin demeçleri ve ABD'nin kontrolündeki medya organlarýnýn yayýnlarý ile bu plan kamuoyuna duyurulmuþtur. Amaç, tarif edilen bölgede, kendine baðlý ve/veya kontrol edilebilen ülkeler oluþturarak, petrol alanlarýný, petrol taþýma yollarýný ve tarif edilen coðrafya ve çevre ekonomisinin kontrolüdür. Ýlk kapsamý ve adlandýrýlmasýyla Büyük Ortadoðu Projesi-BOP, her ne kadar, 19 Ekim 2003 Prag (2) NATO toplantýsýnda Nicholas Burns tarafýndan gündeme getirildiyse de, o günlerde BOP üzerinde sadece NATO kapsamýnda görüþmeler olmuþ, bölge coðrafyasý üzerinde fazla tartýþma olmamýþ, Dünya ve Türk kamuoyunun gündemine 2004 yýlý baþýnda girmiþtir. Önceleri Büyük Ortadoðu Projesi-BOP daha sonra kapsam geniþlemesi nedeniyle Geniþletilmiþ Ortadoðu ve Kuzey Afrika Projesi-GOKAP olarak adlandýrýlan proje, Amerika Birleþik Devletleri (ABD) tarafýndan 9 Haziran 2004 Sea Island G-8 toplantýsýnda gündeme getirilen çalýþma raporunda açýklanan ve ilk etapta Fas'tan Pakistan'a kadar 23 ( 3) (*) ülkeyi kapsayan coðrafyanýn, politik, ekonomik, sosyal ve kültürel yapýsýný deðiþtirme, belirleme ve kontrol stratejisi veya planýdýr. Bangladeþ ve Moritanya'nýn ikinci etapta coðrafyanýn geniþletilerek plana ilavesi öngörülmektedir. Türkiye, jeopolitik ve jeostratejik konumu nedeniyle, GOKAP içinde önemli yere sahiptir. Bu konumun önemini Jed C. Snyder, Büyük Ortadoðu'da (4) Türkiye'nin Rolü baþlýklý yazýsýnda; geçen 50 yýlda, NATO müttefiki olarak, soðuk savaþ döneminde SSCB'ne karþý Batý'nýn güvencesi olmasý, SSCB'nin parçalanmasýyla ortaya çýkan Baðýmsýz Türk Cumhuriyetleri ile iliþkileri ve halkýnýn çoðunluðunun Müslüman olmasý nedeniyle, Ýslam ülkeleri ile iliþkileri konu edilerek, Türkiye'nin öneminin arttýðý vurgulanmaktadýr. Yine, Türkiye'nin bölgedeki önemi, SWP/Alman Uluslararasý ve Güvenlik Ýþleri Enstitüsü yayýn organýnda, Amerika'nýn Büyük Ortadoðu'su ve Avrupa; (5) Transatlantik Diyalogu için Anahtar Konular adlý makalede þöyle vurgulanmaktadýr: Beklendiði gibi, bölgelere hiçbir zaman kesin sýnýr konulamamakta, bazý politik dinamikler, burada söz edilen ülkeleri, misal olarak Türkiye, Pakistan, Kafkaslar ve Orta Asya gibi, diðerleri ile iliþkilendirmektedir. Ancak, bölgenin aþýrý geniþ bir tarifi, politik stratejilerin geliþtirilmesini engellemektedir. O nedenle, AB'li politika yapýcýlar/stratejistler, Türkiye'ye, bir NATO ortaðý ve potansiyel AB üyesi gözüyle bakmayý tercih etmelidirler. Türkiye'nin düþünce olarak Ortadoðulaþtýrýlmasý istenmeyen politik sonuçlar doðuracak ve Avrupa'dan baþka yöne kaymasýna neden olabilecektir. Bu görüþ, ABD'nin Türkiye'ye yerleþtirmek istediði Ilýmlý Ýslam konumunun sonucundan doðacak rahatsýzlýðý AB açýsýndan çok net ortaya koymaktadýr. ABD'nin Ortadoðu konularýndaki stratejisti Zalmay Khalilzad da, Why the West Needs Turkey- Batý'nýn (6) neden Türkiye'ye Ýhtiyacý Var baþlýklý yazýsýnda, Türkiye'nin bu bölgedeki ülkelerle iliþkileri, politik ve askeri gücü vurgulanmakta, Hazar Havzasý ve Ortadoðu petrollerinin geçiþ yolu olduðu ve bu coðrafyaya hâkim durumda olduðu belirtilerek, AB'nin SSCB'nin parçalanmasý ile sonuçlanan Soðuk Savaþ sonrasý Türkiye politikalarýný eleþtirilmekte ve Türkiye, Soðuk Savaþ'ta Almanya'nýn konumu ne ise, bugün o konumda ve önemdedir diyerek, NATO'nun ABD'nin vermek istediði yeni þekil ve konumunda, bölge hâkimiyeti için stratejik üs olarak, coðrafyada yürütülecek faaliyetlerde yapýlmasý gerekli iþbirliðinden bahsedilmektedir. Öte yandan, sadece askeri/savunma bazlý deðil, enerji kaynaklarýna geçiþ yolu olma ve bölgedeki sýnýr aþan 8

10 görüþ önemli su kaynaklarýna sahip olma nedenleriyle de Türkiye, coðrafyada önemli bir konuma gelmektedir. ABD'nin Bölge ve Türkiye üzerindeki enerji kaynaklarý ve sevk yollarýný kontrol fikrini pekiþtiren bir geliþme de BTC-Bakü, Tiflis, Ceyhan Ham petrol Boru Hattý projesinin tarihsel geliþimini incelediðimizde ortaya çýkmaktadýr yýlýnda baþlanan bu projenin geliþmesinin önündeki en büyük engel olan Azerbaycan'da petrol sahalarýna sahip batýlý petrol devleri, 1998 yýlýndan sonra bu rotaya olumlu bakmaya baþlamýþlardýr. Bu tarihler, ABD stratejistlerinin, Ortadoðu petrolleri ve geçiþ yollarýný kontrol etme stratejilerini oluþturduðu tarihlere yani BOP kavramýnýn geliþtirildiði tarihlere rastlar. O nedenledir ki ABD Baþkaný Clinton, Azerbaycan Baþkaný H. Aliyev'i bizzat arayarak, BTC projesini desteklediklerini ve devreye girmesi için harekete geçme istemlerini bildirmiþtir. Bu geliþmelerden sonradýr ki, ABD Baþkaný Clinton'ýn da katýldýðý Kasým 1999 yapýlan AGÝT Zirvesinde Hükümetler Arasý anlaþma imzalanarak proje hýz kazanmýþ, batýlý petrol þirketleri projeyi sahiplenmiþ ve finansman saðlanmýþtýr. Bu stratejiler, ABD'yi Ortadoðu coðrafyasýnýn yanýnda, stratejik önem taþýyan diðer yakýn bölgelerin de kontrol altýna alýnmasý gerçeðini ortaya çýkarmakta ve bunun sonucu olarak GOKAP içinde Türkiye'nin önemi ve aðýrlýðý artmaktadýr. Mevcut Irak-Türkiye Petrol Boru hatlarý (ITP), 23 Temmuz 2006 tarihinde Ceyhan'dan ilk petrol yüklemesine baþlanan Bakû-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru hattý ( BTC), Ýran (dolaylý olarak Türkmenistan) doðalgazýný Ankara ve baðlandýðý ana hat itibariyle batýda Bulgaristan sýnýrýna baðlayan ve yeni proje ile Yunanistan üzerinden Avrupa'ya baðlanacak doðalgaz boru hattý, Mavi Akým olarak bilinen Karadeniz üzerinden Türkiye'ye gaz getiren hat ve bu hattýn Akdeniz'e indirilmesi ve LNG Tesisi projesi, Karadeniz'e çýkýþý olan RF ve Hazar Havzasý kaynaklý petrolü uluslararasý piyasalara ulaþtýracak, Karadeniz ve Akdeniz arasýnda döþenmesi planlanan ham petrol boru hattý, Azerbaycan, Mýsýr, Irak, Suriye doðalgazýný Türkiye ana hattýna ve yine dolaylý olarak batý hattýna- Avrupa- baðlanmasýna imkân verecek boru hattý projeleri (NABUCCO), Türkiye'yi bu coðrafyada Enerji Yolu konumuna getirmiþtir. Bu durum GOKAP bölge kapsamý içine, sadece askeri amaçlý deðil petrol alanlarýnýn ve petrol taþýma yollarýnýn kontrolü amacýna uygun olarak Türkiye'nin katýlýmýný zorunlu kýlmaktadýr. Türkiye'nin, yukarýda açýklanan, jeopolitik ve jeostratejik konumu, GOKAP kapsamýndaki bölgede, petrol ve/veya doðalgaz kaynaklarýna sahip herhangi bir ülkeden Türkiye'yi çok daha önemli kýlmakta ve aðýrlýðýný arttýrmaktadýr. Ancak, önemli olmak, güvende olmak anlamý taþýmamaktadýr. Önemli olan ülke güvende olmak için güçlü olmalýdýr. Yakýn geçmiþte Türkiye'nin çevresinde Gürcistan, Belarus, Ukrayna'da sergilenen demokrasiye sahiplenme adý altýnda, ülke yönetimlerine müdahale, bu ülkelerin önemli konumlarýndan ileri gelmektedir. Gürcistan, Avrupa ve Asya ekonomilerini baðlayan yol üzerinde önemli bir konumdadýr. TRASECA, Transitway Europa Caucasus Asia-Avrupa Kafkasya Asya Transityolu olarak adlandýrýlan 21. yüzyýl Ýpekyolu, Avrupa'da Bulgaristan Varna Limaný'ndan Karadeniz'e çýkmakla, Kafkasya'da karaya Gürcistan'da çýkmaktadýr. Kura nehri vadisinden Azerbaycan Bakû limanýna inen yol, Hazar geçiþiyle iki yöne ayrýlarak Türkmenistan ve Kazakistan'a ulaþmakta, Özbekistan, Kýrgýzistan Tacikistan geçiþlerinden sonra Moðolistan'da (Çin) birleþerek, Çin üzerinden Japon Denizine ulaþmaktadýr. Bu rotada, AB'ne aday ülke Bulgaristan sorunsuz olup, AB üyesi olmayan Gürcistan, bu önemli ticaret yolunun kontrolü için stratejik önem arz eden bir konumdadýr. O nedenle, Batý Dünyasý siyasi seçimleri bahane ederek, bu ülkede Kadife Devrim gerçekleþtirmiþ ve kendine yakýn, yönetebileceði bir hükümeti iþ baþýna getirmeye muvaffak olmuþtur. RF'nun önemli gelir kaynaklarý ihraç ettiði petrol ve doðalgazdýr. Petrol ihraç boru hatlarý Belarus'tan, doðalgaz ihraç boru hatlarý Ukrayna'dan geçmektedir. Belarus'ta Batý Dünyasý tarafýndan iki kere teþebbüs edilen demokrasi getirme giriþimi sonuç vermemiþtir. Ancak, Ukrayna'da, Gürcistan örneðinde görüldüðü gibi, seçimler bahane edilerek ülkede Kadife Devrim gerçekleþtirilmiþ ve yönetilebilecek bir hükümet iþ baþýna getirilmiþtir. Her ne kadar senaryo tam uygulamaya koyulmamýþ olsa dahi, böylece, gerek RF enerji kaynaklarýnýn uluslararasý pazarlara ihracý gerekse Asya'da geliþen RF ekonomisi kontrol altýna alýnmýþ olmaktadýr. En az bu ülkeler kadar önemli stratejik konumda olan Türkiye'nin, yýllardýr üzerinde oynanan bölme, parçalama oyununa bugüne kadar direnebilmesi; güçlü silahlý kuvvetleri, ulusal devlet bilincine sahip kadrolarý, yurtsever halkýnýn destek ve birlikteliðiyle mümkün olmuþtur. Yukarýda açýklanan nedenlerle; baþta Bölgeyi askeri olarak kontrol olmak üzere, enerji kaynaklarý ve ihraç yollarýný kontrol, bölgesel su kaynaklarýný kontrol konularýnda, Türkiye'nin içinde olmadýðý, GOKAP vurgusuyla ortaya atýlan planýn baþarýlý olmasý veya tamamlanabilmesi mümkün görülememektedir. Sahip olduðu tüm bu özelliklerin yanýnda Türkiye, halkýnýn % 99'u Müslüman, demokrasiyle idare edilen laik cumhuriyet bir ülke olarak, bu yapýsý ile bölgede, petrol ve/veya doðalgaz kaynaklarýna sahip bir ülkeden çok daha büyük öneme haizdir. O nedenledir ki, Proje'nin odaðýnda olan Türkiye, olmazsa olmaz konumu nedeniyle, yýllardýr sadece basýn haberlerinde izlediði G-8 toplantýlarýnýn Sea Island Haziran 9, 2004 toplantýsýna davet edilmiþtir. 9

11 görüþ Ancak, Türkiye'nin GOKAP içinde olmasý, askeri gücünün kriz bölgelerine sürülmesi, Asya kapýlarýna çýkarýlmasý, Atatürk Devrimi'nin bitirilerek milli devletin son kalelerinin de yýkýlmasý olacaktýr. Türkiye, bundan sonraki geliþmeleri dikkatle izlemeli, sahip olduðu stratejik konum, önem ve gücünün idrakinde dýþ politikalar üretmelidir. GOKAP, her ne kadar bölge halklarýna refah, demokrasi getirerek, politik, ekonomik, sosyal ve kültürel yapý deðiþimi vaat eden bir plan ise de, uygulanacak coðrafyada yaþayan halklarýn inançlarý, geleneksel yapýlarý ve mevcut düzenleri itibariyle, planýn makul bir sürede hayata geçirilebilmesi mümkün görülmemektedir. Bu süreç, Türkiye'nin çevresinde halen mevcut kargaþa ve karýþýklýklarýn daha da artmasýna hatta ciddi savaþlara neden olabilir. Türkiye'nin bu süreçte GOKAP stratejilerinin uygulanmasýnda aktif rol almasý, ülke çýkarýna olmadýðý gibi, gerek Asya, gerekse Ortadoðu'daki komþularý ile iliþkilerini zedeleyebilecektir. Bu durum, ABD proje stratejistleri tarafýndan da vurgulanmaktadýr. Jed C. Snyder, Joint Forces Quarterly-JFQ Dergisinde Turkey's Role in the Greater Middle East- (7) Büyük Orta Doðu'da Türkiye'nin Rolü baþlýklý yazýsýnýn son paragrafýnda bu rolü þöyle özetlemektedir; Türkiye'nin NATO'daki özel statüsü ve ABD ile yakýn iþbirliði içinde olmasý kazanç olarak görülebilir, ancak bu durum, Batý Ýttifaký dýþýndaki ülkelerle iliþkilerinde zorluklar yaratmaktadýr. Üstelik Türkiye'nin geleneksel Arap ve Ýslam dünyasýndan uzaklaþmasý/yabancýlaþmasý, onu Ortadoðu'dan soyutlayabilir ve bu süreçte, bir köprü olarak, NATO'nun -gittikçe hayati önem kazanan- güç alanýnýn geniþlemesindeki rolü, tesiri azalabilir. Türkiye'ye düþen en önemli uðraþ/görev, Batýlý güvenlik ortaklarý ve bu sistem dýþýndakiler arasýnda hareket kabiliyetini yitirmeden, AB, RF, Ortadoðu ve Asya ile iliþkilerini geniþletecek yönü belirleyip rotayý takip etmektir. Türkiye, tercihlerini çok iyi tartýp, deðerlendirmelidir. GOKAP coðrafyasý olarak tarif edilen bölgede tatbik edilecek operasyonlarýn zorluðuna dikkat çeken (8) Zbigniew Brzezinski, Hegamonik Bataklýk adlý makalesinde, ABD'nin bu bölgede yalnýz olmamasý gereðini vurgulayarak,.abd büyük olabilir, ama her þeye de kadir deðildir. Bölgenin patlamaya hazýr potansiyeli ile baþa çýkmasý için, kapsamlý ortak bir stratejiye ihtiyacý var. Ancak, baþarýlý olmuþ Avrupa- Atlantik topluluðunun oluþumu deneyinin gösterdiði gibi, karar alma sürecinde paylaþma olmaz ise, yükler de paylaþýlamaz. ABD, ortaklarýyla ayrýntýlý bir strateji biçimlendirerek, hegamonik bataklýða saplanmaktan kaçýnabilir demektedir. Ancak, burada adý geçen esas ortaklarýn içinde Türkiye'nin varlýðýnýn sadece NATO ortaðý olmak mý yoksa coðrafyada önemli bir ülke olmak mý konusu açýk deðildir. Arap dünyasýný çok iyi bilen ABD Dýþiþleri eski Bakaný Madeleine K. Albright, The Washington Post (9) Gazetesi'nde, GOKAP planýnýn Arap Dünyasý na uygulanmasýnda nasýl bir strateji izlenmesine dair CFR (10) için hazýrladýðý raporuna iliþkili olarak yayýnlanan Arap Demokrasisi için Doðru Yol-The Right Path for Arab Democracy baþlýklý makalesinde Bush yönetiminin Arap Orta Doðu'sunda demokratik deðiþime destek vermesi doðrudur. Burada soru, bu karmaþýk iþlemde nasýl doðru bir yol izleneceðidir. Eðer gereðinden fazla baský yapýlýrsa, kendi isteklerimizi zorla kabul ettirmeye çalýþtýðýmýz intibaý doðabilir. Eðer, gereði kadar baský uygulayamaz isek, o zaman, ABD'nin, Araplardan baþka herkese baðýmsýzlýk için destek verdiði anlayýþýna yol açabiliriz. Baþarýlý olmak için, demokratik prensiplere baðlýlýk ile Arap dünyasýnýn karmaþýklýðýný anlamayý baðdaþtýracak bir dengeyi bulmamýz gerekmektedir ( ) Arap ülkelerinde demokratik kuruluþlara destek vermek için ani, travmatik deðiþimlerin gereksizliði ve arzu edilmediði hususunu aklýmýzdan çýkarmamamýz gerekir. Hedefimiz demokratik deðiþim olmalý demokratik devrim deðil. diyerek, GOKAP stratejisinin uygulamasýndaki zorluklara dikkat çekmektedir. Plan veya Projenin sahiplerinin, gerek uygulama metodu, gerekse zamanlama yönlerinden henüz netleþtirmedikleri GOKAP planýna Türkiye daha temkinli ve soruþturmacý bir tavýrla yaklaþmalýdýr. Bu yeni yaklaþým Türkiye'nin de sýnýrlarýný deðiþtirebilir. Bilindiði gibi bugünlerde basýn organlarýnda yayýnlanan Bölgenin Yeniden Yapýlandýrýlmasý konulu ABD kaynaklý haber ve haritalar, bu gerçeði göz önüne koymaktadýr. Türkiye, kendi bölgesinde, Ülke çýkarlarýný ve yakýn çevresini gözeten politikalar geliþtirmeli ve yürütmelidir. ABD eksenli dýþ politikalara doðrudan uyum ve izleme, Türkiye'nin bölünmesine kadar gidebilir. Yeteri kadar basiretli davranýlmadýðý taktirde, böyle bir giriþim dünyanýn baþýna son derece büyük felaketler doðuracak niteliktedir. Genelde dil, din, tarihi ve kültürel alanlarda, birçok ortak paydaya sahip, dünyanýn bu hassas bölgesindeki ülkeler, her türlü dayanýþmaya açýk olmalý ve ortak menfaatler etrafýnda birleþmelidirler. Bölge ülkeleri, özgürlüklerini kendilerini geliþmiþ addeden ve bölgede emperyalist emeller güden ülke veya ülkelerin tasarrufuna býrakmadan, içiþlerine baþkalarýný karýþtýrmadan, politik, sosyal ve kültürel sorunlarýný kendi geleneksel sistemleri içinde çözerek, kendi içlerindeki ve aralarýndaki problemleri bir an önce halledip dayanýþma içerisinde olmalarý gerekmektedir. Avrasya ( RF, Çin, Asya Ülkeleri) ve Ortadoðu ile müþterek hareket ve Türkiye'nin bu Hareket 'in içerisinde oynayacaðý rol gerçekten önemlidir, Türkiye için kazançlýdýr ve haysiyetlidir. Bu, ABD ve/veya AB politikalarýna karþý bir alternatif veya pazarlýk alternatifi deðildir ve öyle algýlanmamalýdýr. Avrasya ile iþbirliði, Türkiye'nin orta ve uzun vadede siyasi ve ekonomik istikrarýný sürdürebileceði bir harekettir. Avrasya'da RF'nýn giriþimiyle oluþturulmaya baþlanan Paris-Berlin-Moskova-Astana-Pekin yayý, kýsa zamanda halen Dünya'nýn yarýsýný oluþturan (3,0 milyar kiþi) ÞÝT- 10

12 Þanghay Ýþbirliði Teþkilatý coðrafyasýný geniþleterek, bu kýtaya (Avrupa/Asya) yayýlmacý politikalarla gelecek ülkelere karþý duracak ekonomik ve askeri güce ulaþacak, Dünya tek kutuplu konumdan kurtulacaktýr. Türkiye'nin, jeopolitik ve jeostratejik konumunun bilincinde olarak, dýþ politikada, Türkiye'yi ve kazanýmlarýný her alanda öne çýkaracak, Atlantik, Avrasya ve Ortadoðu güçleri arasýnda denge saðlayacak bir plan ve program uygulamasý, kullanabileceði en büyük kozdur. Bugüne kadar uygulanan, önceliklerin belirlenmediði, dýþ kaynaklý iç ve dýþ politikalarla, bir yerlere ulaþmanýn mümkün olamayacaðý bir gerçektir. Türkiye, gerek güçlü ekonomisi, gerekse bu coðrafyadaki jeopolitik ve jeostratejik konumu itibariyle, bu yeni sistemde, stratejik ortak olarak belirlediði ülkeler ile eþit paylaþým ve eþit karar mekanizmasý içinde yerini almalýdýr. Türkiye, dýþ güçler tarafýndan kendine verilmek istenen ýlýmlý Ýslam / örnek ülke konumunu reddedip, Cumhuriyet rejimini ve Mustafa Kemal Atatürk'ün devrimlerini özümsemiþ, halkýnýn çok büyük bir oraný Ýslam inancýnda, ancak, laik ve demokratik Lider Ülke olarak, kendi geliþtireceði, bölgeye uyumlu politikalar ile Bölge Ülkelerini yönlendirme gibi tarihi bir sorumluluk yüklenmelidir. M. Mete GÖKNEL (CH.E '63/'70) Joint Forces Quarterly-JFQ, Forum : The Greater Middle East, 1995 Autumn Vol: 9, pg: R. Nicholas Burns,, The New NATO and the Greater Middle East, Conference on NATO and the Greater Middle East; Prague, Czech Republic, October 19, Yazar Notu : Konu ile ilgili tüm metinlerde Filistin adý ülke olarak geçmemektedir. Ancak, topraklarý uðruna mücadele eden cesur Filistin Halký na olan saygým nedeniyle bu ülkeyi de ilave ederek 22 sayýsý 23 olarak verilmiþtir. ( ) * Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Mýsýr, Sudan, Yemen, Umman, Suudi Arabistan, B.AE., Katar, Bahreyn, Kuveyt, Irak, Ürdün, Filistin, Ýsrail, Lübnan, Suriye, Türkiye, Ýran, Afganistan, Pakistan Jed C. Snyder, Forum : The Greater Middle East- Turkey's Role in the Greater Middle East, Joint Forces Quarterly-JFQ, 1995 Autumn Vol: 9, pg: Volkers Perthes,, America's Greater Middle East and Europa, Key Issues for the Transatlantic Dialogue, SWP Comments (Stiftung Wissenschaft und Politik / German Institute for International and Security Affairs ),3 February Zalmay Khalilzad,, Why the West Needs Turkey, The Wall Street Journal, 22 December 1997 Jed C. Snyder Forum : The Greater Middle East- Turkey's Role in the Greater Middle East, Joint Forces Quarterly-JFQ, 1995 Autumn Vol: 9, pg: Zbigniew Brzezinski Hegemonic Quicksand, The National Interest, Winter 2003/04. Yazar Notu : Raporda ve makalede bahse konu Arap Dünyasý, GOKAP coðrafyasýndan Türkiye, Ýsrail, Ýran, PakistanveAfganistan'ýn olmadýðý ancak, Moritanya, Somali ve Cibuti'nin ilave edildiði coðrafyadýr. Madeleine K. Albright, Vin Weber, Steven A. Cook, In Support of Arab Democracy:Why and How, Counsel on Foreing Relations, CFR June 2005

13 panel bir eðitim devrimcisi ismail hakký tonguç'u anmak, anlamak Çifteler Köy Enstitüsü öðrencileri bir çalýþma sonrasý molada. Kaynak: Fatih Atila Arþivi 24 Haziran 2006 Cumartesi günü Köy Enstitüleri'ni yaratan, kuran ve uygulayan Eðitim Devrimcisi Ýsmail Hakký TONGUÇ'u ölümünün 46. yýlýnda anmak, O'nun Cumhuriyet eðitimine katkýlarýný anlamak, günümüz için önemini çalýþmak amacý ile biraradaydýk. Köy Enstitüleri Çaðdaþ Eðitim Vakfý (KEÇEV) ve Eðit-Der ile birlikte gerçekleþtirdiðimiz bu çalýþma; ülkemiz eðitim sistemine katký getirebilecek düþünceler ve geliþtirilecek proje önerileri ile baþarýlý, amacýna ulaþmýþ bir çalýþma oldu. Sabah saat 11:00 de, Cebeci Asri Mezarlýðý'nda, Tonguç'un çiçeklerle Köy Enstitüleri amblemi iþlenmiþ, yalýn, gösteriþten uzak gömütü baþýnda bir tören düzenlendi. KEÇEV Baþkaný Zeliha Kanalýcý'nýn saygý duruþuna davetle baþlattýðý törende, kuruluþlarýn temsilcileri, Tonguç'un düþüncelerinin ve Köy Enstitüleri ilkelerinin günümüz için önemi üzerine konuþmalar yaptýlar. KEÇEV adýna Köy Enstitüleri'nin ve Hasanoðlan Yüksek Köy Enstitüsü'nün ilk mezunlarýndan Abdullah Özkucur, Derneðimiz adýna Yönetim Kurulu II. Baþkaný Bayraktar Bayraktar, Eðit-Der adýna YönetimKurulu Üyesi Necati Akpýnar, Emekli Öðretmenler Derneði adýna Yönetim Kurulu Üyesi Fevzi Çoban, Ulusal Eðitim Derneði adýna Yönetim Kurulu Üyesi Saim Açýkgöz, Denizli Milletvekili Mustafa Gazalcý, DSP Ankara Ýl Baþkaný Melahat Özdemir ve Dr. Engin Tonguç; yaptýklarý açýklamalarla, önerilerle, þiirler, özdeyiþlerle önemli mesajlar verdiler, bu anlamlý etkinliði zenginleþtirdiler. Cebeci Gömütlüðü'nden etkinliðin öðleden sonraki bölümünün gerçekleþtirileceði Viþnelik Tesisimize geldik. Törene katýlan Köy Enstitüsü mezunu öðretmenlerimiz, kurum temsilcileri ve konuklarýmýzla restoran terasýnda öðlen yemeðimizi yerken biraz dinlenip, þehirden gelen konuklarýmýzla konferans salonunda buluþtuk. KEÇEV'in hazýrladýðý Ý. Hakký Tonguç'un yaþamýný ve çalýþmalarýný anlatan fotoðraf sergisi ve belgesel sunumunun yer aldýðý Köy Enstitülerinin Düþünsel Temelleri konusundaki çalýþmaya; Mehmet Baþaran'ýn 17 Nisan Haritasý eserinden dizelerle ve ardýndan Ý.H. Tonguç ve eðitim emekçilerimiz için saygý duruþuna davetle baþlandý. Derneðimiz Yönetim Kurulu II. Baþkaný Bayraktar Bayraktar, çalýþmayý paylaþan kurumlara teþekkür ettiði açýlýþ konuþmasýnda; kendisinin de orada bir Köy Enstitüsü'nün bulunmasýnýn olumlu etkilerinin bugün dahi açýk þekilde farkedildiði Beþikdüzü'nden geldiðini, o kültürü tanýyarak, benimseyerek yetiþtiðini belirtti. 17 Nisan 1940 tarih ve 3803 sayýlý yasa ile kurulan Köy Enstitüleri aradan geçen sürede halen gündemde olabilen bir konu olduðunu belirterek Cumhuriyet ilkelerinin aþýndýrýlmaya çalýþýldýðý günümüzde Köy Enstitüleri'nin yokluðunu, yetiþtirdiði insan kalitesinin eksikliðini daha çok hissediyoruz dedi. Bu alandaki olumsuzluklarýn devam ettiði süreçte, ortadaki yanlýþlýklarýn sivil toplum örgütlerince, eðitim, bilim, sanat ve kültür insanlarýnýn özverisi ile çözümleneceðine olan inancýný vurguladý Köy Enstitüleri ve Çaðdaþ Eðitim Vakfý Baþkaný Zeliha Kanalýcý; Köy Enstitülerinin kuramcýsý, kurucusu ve uygulayýcýsý olan Tonguç, Ýsviçre'de 1952 yýlýnda yayýmlanan Dünya Pedagoji Ansiklopedisi'nde adý geçen tek Türk eðitimcisidir. Öðrencilerinin dediði gibi 'ülkeyi kucaklayan adam', 'dev adam'dýr, 'beklenen adam'dýr. 12

14 panel Geriliðin korktuðu insandýr. diyerek, Tonguç'un kuram ve uygulamalarýnýn önemini bir kez daha vurguladý. Köy Enstitüleri ile baþlatýlan aydýnlanma süreci, bu canlanma ve kalkýnma projesi, ne yazýk ki kesintiye uðramýþ ve ülkemiz bugünkü sorunlarla, saldýrýlarla karþý karþýya kalmýþtýr. Sorunlar çözülmez deðildir, yeter ki farkýna varalým, güç birliði yapalým, çözüm üretelim dedi. Son yýllarda Köy Enstitüleri'ne duyulan ilginin artmasýnýn, demokratik kitle örgütlerinin, üniversitelerin konuyu araþtýrmaya, tartýþmaya baþlamasýnýn, bu alanda yüksek lisans, doktora çalýþmalarý yapanlarýn sayýlarýnýn artmasýnýn önemini belirterek; Vakfýmýz, üç üniversitemizde kurulmakta olan 'Köy Enstitülerini Araþtýrma Merkezleri'nin çoðaltýlmasýný öneriyor. Ý. Hakký Tonguç'un eðitim kuramý üniversite ve fakültelerde araþtýrýlmalý, incelenmelidir. Ders olarak okutulmalýdýr. ODTÜ'de de böyle bir merkez kurulabilir. Kýsa ömrüne raðmen toplumda derin izler býrakan Köy Enstitüsü sistemini ve Tonguç'un eðitim kuramýný geniþ kitlelere, insanlýða tanýtmak bizim tarihi ve kaçýnýlmaz görevimizdir. dedi. Dr. Engin Tonguç'un Bir Eðitim Devrimcisi: Ýsmail Hakký Tonguç adlý eserini temel alarak hazýrlanan ve ilk kez bu etkinlikte izlenen belgeselin sunumundan sonra panel çalýþmasýna geçildi. Paneli, Köy Enstitüsü mezunu, eðitimci Prof. Dr. Ýbrahim Ethem Baþaran yönetti. Dr. Engin Tonguç ve Öðretmen Ýlhan Alkan'ý tanýtarak baþladýðý konuþmasýnda, ülkemizde eðitim tarihinin baþlangýcýndan buyana eðitim düþüncesinde meydana gelen deðiþimleri satýr baþlarýyla anlattý. Cumhuriyet kurulduktan sonra eðitim düþünürü olan Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliðinde yeni düþünceler üretilmeye baþlandý. Özellikle Mustafa Necati, Saffet Arýkan, Hasan-Âli Yücel, bakanlýklarý döneminde eðitimde devrimsel atýlýmlara ortam hazýrladýlar. Ý. Hakký Tonguç bu ortamda hem bir eðitim kuramý kurdu, hem de bu kuramý ülke düzeyinde uyguladý. Tarihte, bir eðitim kuramý geliþtirerek bunu uygulayan bir baþka eðitimci yoktur. Batýda eðitim kuramý geliþtirenlerin kuramlarý ya kaðýt üzerinde kalmýþ, ya da kendi döneminde ancak bir okul düzeyinde kalmýþtýr. Tonguç'un kuramýnýn ikinci özelliði ise özgün olmasýdýr. Bu kuram, Türkiye'nin toplumsal, kültürel deðerlerine ve özelliklerine uygun olarak geliþtirilmiþtir. Tonguç'un eðitim kuramý; felsefesi, amaçlarý, eðitim ve öðretim süreci, öðretim yöntemi, eðitim teknolojisi, eðitim yönetimi ve benzeri yönleri ile kendine özgüdür. Tonguç, eðitimde kuram geliþtirmenin ne olduðunun bilinmediði bir zamanda, kendine özgü geliþtirdiði bu kuramla yalnýz Türkiye'nin eðitimini deðil, baþka ülkelerin eðitimini de etkilemiþtir dedi. Ý. Ethem Baþaran, gençlerimize eðitim tarihimizin öðretilmediðini, eðitim fakültelerinde yabancý eðitimcilerin felsefelerine, görüþlerine yer verildiðini, bizim eðitimcilerimizin görüþlerinin adeta yok sayýldýðýný belirterek, bu tutumun yanlýþlýklarýna dikkat çekti. Meslek hastalýklarý, iþçi saðlýðý konularýnýn ülkemizde bilinmesinde, gereðinin anlaþýlmasýnda öncülük etmiþ, bu alanda savaþým vermiþ, kendi mesleki alanýnda ve Köy Ahmet Atila öðrencileriyle, Uþak-Karahallý ilçesi Bekiköy de lu yýllar Sivas Karaözü nden sonra, Türkiye nin eðitim düzeyi en yüksek köyü. Kaynak: Fatih Atila Arþivi Enstitüleri alanýnda bilimsel araþtýrmalar yapmýþ, makaleller ve kitaplar yazmýþ olan Dr. Engin Tonguç, 'Köy Enstitülerinin Düþünsel Temelleri' baþlýðý altýnda yaptýðý konuþmasý ile 'Köy Enstitüleri' ile ne anlaþýlmasý gerektiðini açýkladý. Konuyu daha iyi anlayabilmek için bilinmesi gerekli olan, o dönemin koþullarýnýn resmini gözlerimizde çok net bir þekilde canlandýrmamýzý saðladý. Tonguç'un konuþmasýný kendi sözleriyle aktarýyoruz: Cumhuriyeti kuranlarýn nasýl bir devlet, nasýl bir toplum amaçladýklarýný Atatürk'ün konuþmalarýnda bulmak olanaklý. Atatürk'ün eðitim ile ilgili konuþmalarýný biraraya getirdiðiniz zaman, aþaðý yukarý ortaya Köy Enstitüleri çýkýyor. Atatürk ve arkadaþlarý bir sosyal hukuk devleti, yani halkýn eðemenliðini amaçlýyorlar: Halk kendi kendisini yönetecek, haklarýný bilecek, bütün bireylerce bütün kazançlar hakça paylaþýlacak, iþ ve çalýþma en yüksek deðer olacak, kimse kimseyi sömürmeyecek. Böylece mutlu bir toplum amaçlýyorlar. Cumhuriyetin temellerinin saðlamlaþmasý ise, bunu benimsemiþ geniþ kitlelerin bulunmasýna baðlý. Ancak, bu kitlelerin yetiþtirilmesi iþi, Köy Enstitülerinin kuruluþunu beklemek durumunda kalmýþtýr Yýlýnda Atatürk'ün Saffet Arýkan'ý eðitim iþlerinin baþýna getirmesinden bir yýl sonra Eðitmen Projesi ile Köy Enstitüleri olayý baþlamýþ oluyordu. Köy Enstitülerinin düþünsel temelini iki tür yaklaþýmla incelemek mümkün. Bunlardan biri gelenekçi klasik eðitimcilerin yaklaþýmý; Köy Enstitülerinde yapýlan çalýþmalar içerisindeki öðretim ve eðitim ilkelerinin yöntemlerini alýyorlar, tek tek inceliyorlar ve onlardan bir takým sonuçlar çýkartýyorlar ama bunu yaparken meseleyi kendi dar eðitim disiplinleri içerisinde ele alýyorlar. Bunun dýþýna çýkmýyorlar. Ancak, konuyu böyle alýp, düþünsel kökleri böyle araþtýrdýðýnýz zaman sonuçta Köy Enstitüsü dediðiniz þey, çok kýsa olarak nitelendirmek gerekirse 'bütün dünyada bulunmuþ en ileri, en iyi eðitim ve öðretim ilke ve yöntemlerine göre iþletilmiþ bir öðretmen okulu' olarak ortaya çýkýyor. Ama Köy Enstitüsü bu deðil. Köy Enstitüsü içersine baþka bir takým nitelikler koymuþlar. Bir tanesi kendi kendini yönetme. Özyönetim dediðimiz. Ýkincisi özgür okuma ve tartýþma. Çocuðun önüne kitaplarý 13

15 panel sömüren ve sömürülen sýnýflar bulunmayacaktý. Cumhuriyet bu demekti. Devrim, en uygun koþullarý bularak yeni insan tipleri yaratmak zorundaydý.' Köy Enstitülerinin temelindeki felsefe de budur. Tonguç'un kitaplarýný alýn, yazýlarýný alýn, didik didik edin, hepsinde þunu görürsünüz: Sömüren, sömürülen, ezen, ezilen çeliþkisi ve kimsenin sömürülmemesinin, kimsenin ezilmemesinin amaç olarak belirtilmesi. yýðýyorsunuz, istediðini oku diyorsunuz. Ýstediðini tartýþ, istediðini eleþtir diyorsunuz ve o da bunlarý yapýyor. Köy Enstitüsü olayýnda bir baþka amaç var: Hem Atatürk'ün eðitim ile ilgili söylediklerinde ve genel olarak Türkiye için söylediklerinde, hem kurucularýn kitaplarýnda yazdýklarýnda, iki anahtar sözcük var. Bir tanesi devrim ve devrimcilik, ikincisi bilinçlenme, bilinçlendirme. Atatürk'ün devrimciliði; halkýn iradesiyle, halkýn bilinciyle, haklarýný bilen, haklarýný kullanabilmek için örgütlenebilen, bu haklarý savunabilen, hukuki çerçevede hareket edebilen, siyasal alana aðýrlýðýný koyabilen, siyasete girebilen, kendi kendisini yönetecek bireylerin olduðu, yaþadýðý toplum. Devrim iþte o. Peki, o devrimi nasýl gerçekleþtirecek o insanlar? Bilinçlenmeleri lazým. Þimdi buna ister toplum bilinci deyin, ister sýnýf bilinci deyin, ne bilinci derseniz deyin, o insaný yaratmadan hiçbir þey yapmak mümkün deðil. Ýþte Atatürk de bunun bilincinde ve bunu istiyor. Köy Enstitülerinde yapýlmak istenen de bu. Ýþin özü bu: Bilinçlendirilmiþ Cumhuriyet aydýnýný, Cumhuriyet bireyini yetiþtirmek. Geri tarafý, ayrýntý. Köy Enstitülerine yöneltilen eleþtirilerden bir tanesi þuydu: 'siz sadece eðitimle köyü kalkýndýrmayý düþünüyorsunuz.' Böyle bir þey yok. Kurucular diyorlar ki; 'tek baþýna eðitimle köyde ekonomik kalkýnma gerçekleþtirilemez. Bunun için altyapý deðiþiklikleri lazýmdýr, ekonomik deðiþiklikler lazýmdýr, toprak reformu lazýmdýr, þu lazýmdýr, bu lazýmdýr. Köylüye sadece okuma yazma öðretmekle köyde hiç bir þey halledilemez' diye yazýyorlar. Köy Enstitülerinde yapýlmasý gereken de altyapý deðiþikliklerini yapacak insaný yaratmak. Yani aydýnlanmýþ insaný yaratmak. Bilinçlenme dediðim, aydýnlanma dediðim þey iþte bu. Köy Enstitülerinin örgütlenmesinde de buna destek olacak birçok yan kuruluþ vardý. Bunlar ileriye dönük olarak, yapýlacak altyapý deðiþikliklerine destek olacak ekonomik destek odaklarýydý. Toprak reformuna destek olacak odaklardý. Tonguç'dan bir kaç cümle okumak istiyorum: ' Kurtuluþ savaþýnda kanlarýný verenlerin haklarý ödenecekti. Yeteneklilere, çalýþanlara haklarý verilecekti. Ýmparatorluk döneminde olduðu gibi, ezen ve ezilen, Meslek örgütlerinde ve KEÇEV'nda uzun yýllar emek vermiþ, Köy Enstitülerinin kapanýþýna yakýn öðrencisi olup, öðretmen okuluna dönüþtüðü yýllarda mezun olmuþ, emekli öðretmen Ýlhan Alkan konuþmasýnda, aðýrlýklý olarak Ý. Hakký Tonguç'un kiþisel özelliklerini, bu özelliklerini belirleyen örnekleri verdi. O'nu farklý kýlan, Köy Enstitüleri kuramýný kuran ve uygulayan kiþi olmasýný saðlayan özelliklerini vurguladý. Tonguç; çok okuyan, araþtýran, okuduðunu özümleyen bir kiþidir. Türkiye'nin eðitim tarihini çok iyi incelemiþtir. Türkiye'deki eðitim üzerine tartýþmalarý yakýndan izlemiþ ve bu tartýþmalar daima O'nun gündeminde olmuþtur. Anadolu'da pek çok köyü bizzat giderek incelemiþ, köylerin, köylünün tüm özelliklerini yakýndan tanýmýþtýr. Yalnýz ülkedeki deðil, özellikle Avrupa'daki eðitim hareketlerini de iyi incelemiþ, araþtýrmýþtýr. Yurt dýþý gezilerinde bu hareketlerin olduðu merkezleri, uygulamalarý yakýndan incelemiþtir. Özellikle 'üretime yönelik eðitim uygulamalarý'ný çok yakýndan incelemiþ, takip etmiþtir. Ülkelerin eðitim politikalarýný ve kurduklarý eðitim örgütlerini yakýndan incelemiþtir. Tonguç, haksýzlýða tahammülü olmayan, düþündüðünü söylemekten kaçýnmayan, açýk sözlü, söylediðini anlaþýlmasý en kolay þekilde açýkça söyleyen bir kiþidir. Yapmak istemediði bir iþi zorla yaptýrmak istenildiðinde tepkisi serttir. Bürokrat kesime mesafelidir. Politik oyunlara uzak kalmýþtýr. dedi. Salonda bulunan katýlýmcýlarýn katkýlarý ve sorularýn yanýtlanmasýnýn ardýndan konuþmacýlara katýlým belgelerinin verilmesi ile çalýþma gündemi tamamlandý. Katýlanlar bir yandan çay veya kahvelerini yudumlarken fotoðraf sergisini incelediler, gündeme ait sohbetlerini sürdürdüler. Bu etkinlikte yapýlan açýklamalar ve öneriler üzerinde düþünmek, projelendirmek, uygulanmasý için gereken çalýþmalarý yapabilmek önemli. Gerçekleþtirdiðimiz bu çalýþmadan, ancak böyle yapabilirsek bir yarar saðlamak olanaklýdýr diye düþünüyorum. Bunun önemli bir görevimiz olduðuna dikkat çekmek istiyorum. Tonguç Baba ; Sen, Köy Enstitüleri öðrencilerinin ve Enstitüye gönül verenlerin, Türk eðitimci ve aydýnlarýnýn Tonguç Babasý'sýn. Sana sonsuz sevgi, sana sonsuz saygý. K. Fügen ÇETÝNER, (ARCH'72 ) Not: Etkinliðin video kayýtlarý Derneðimizden ve KEÇEV den temin edilebilir. 14

16 güncel YÖK ün Yükseköðretim Stratejisi Raporu na iliþkin bir deðerlendirme YÖK, ülkemizin kanayan yaralarýndan biri olan Yükseköðretimi masaya yatýrdý. Türkiye'de yükseköðretimin mevcut durumunun geldiði nokta, ne kadarýyla YÖK'ün eseridir, eleþtiri hakkýmýz saklý kalmak kaydýyla bu konuyu bir tarafta tutalým ve dikkatlerimizi YÖK'ün bu raporuna yoðunlaþtýralým. Raporun temeli, Kasým 2005 tarihlerinde Ankara'da yapýlan Uluslararasý Yükseköðretim Sorunlarý Konferansý nda atýlmýþ, bu konferansta Türkiye'de Yükseköðretim in sorunlarý dile getirilmiþ ve bunlarýn kapsamlý bir çalýþmada ele alýnmasý uygun görülmüþtü. 6-7 ay gibi kýsa bir sürede derlenen bu taslak rapor [1], 3 Temmuz 2006'da Cumhurbaþkaný Sezer'e sunuldu. Raporu hazýrlayanlara baktýðýmýzda YÖK Baþkaný Erdoðan Teziç'in ardýndan gelen ilk isim Ýlhan Tekeli. ODTÜ eski rektörü Süha Sevük, Üniversite Öðretim Elemanlarý Derneði eski baþkaný Burhan Þenatalar ile Hacettepe Üniversitesi Rektörü Tunçalp Özgen'in de isimleri hazýrlayanlar arasýnda geçiyor. Rapor belki ileriye yönelik önerilere iliþkin henüz taslak aþamasýnda; ancak mevcut durumun irdelenmesi kapsamýnda bir baþvuru belgesi niteliðinde kapsamlý bir çalýþma. Özellikle raporun Ekler bölümünde ülkemizdeki yükseköðrenim ve yükseköðretimin kalitesi üzerine çarpýcý veriler bulunuyor. Bunlardan biri, ortaöðretim öðrencilerinin matematik, fen bilgisi ve problem çözme yetenekleriyle ilgili. Verilerin iç açýcý olduðunu söylemek zor. 1999'da 8. sýnýf öðrencilerine uygulanan uluslararasý bir sýnav sonucunda Türkiye 38 ülke arasýnda fen dalýnda 33., matematik dalýnda 31. sýrada yer almýþ yýlýnda 15 yaþ grubu öðrencilerine yönelik yapðýlan deðerlendirmeye göre ise Türkiye, matematikte 41 ülke arasýnda 33., okuma ve okuduðunu yorumlama alanýnda 34., fen ve problem çözme alanýnda ise 36. sýrada yer almýþ. Rakamlar kötümser olmakla birlikte esas olarak yapýlmasý gereken, bu testlerin yýllýk seyrinin irdelenmesidir. Bundan 10, 20, 30 yýl önceki durumla karþýlaþtýrmalarýn yapýlmasý ve eðilimin ortaöðretim alanýndaki eðilimlerle karþýlaþtýrýlmasý gerekmektedir ki ortaöðretimde son yýlýn ders programý uygulamalarý ile baþarýnýn saðlýklý bir karþýlaþtýrýlmasý yapýlabilsin. Yükseköðretim kurumlarýndaki öðrenci profilinin giderek düþtüðü bilinen bir gerçektir. Ancak bu olgunun ne kadarýnýn ilk ve ortaöðretimdeki olumsuz uygulamalara, ne kadarýnýn ise yükseköðretim kurumlarýnýn sayýsýnýn, kontenjanlarýnýn ve dolayýsýyla bu yükseköðrenim kurumlarýna yerleþtirilen öðrenci sayýsýndaki artýþa dayandýðýnýn saðlýklý bir biçimde saptanmasý gerekmektedir. Yükseköðretimin girdi ve çýktý larý Taslak Rapor'daki bir baþka tablo, yükseköðretime baþvuran ve yerleþtirilen aday sayýlarýnýn yýllara göre geliþimini göstermektedir. Bu tabloya göre 1980 yýlýnda yükseköðretim için baþvuranlarýn sayýsý 467 bin, örgün öðretim programlarýna yerleþenlerin sayýsý ise ile %9 oranýnda iken 2005 verilerine göre baþvuran 1,8 milyonu geçmiþ, yerleþtirilenlerin sayýsý ise 600 bin olmuþ, bunlardan 230 bin kadarý açýköðretim programlarýna yerleþirken örgün öðretime yerleþenler, 198 bini lisans, 180 bini ise önlisans programlarýna olmak üzere baþvuranlarýn %20'si oranýnda gerçekleþmiþ yýlýnda ülkemiz nüfusu 44,7 milyar, üniversite sayýsý 27 iken 2005'de nüfusumuz tahminlere göre 72 milyar, yükseköðrenim kurumu sayýsý ise yeni açýlanlarla birlikte 25'i vakýf üniversitesi, 53'ü devlet üniversitesi, 6'sý askeri yükseköðretim kurumu ve polis akademisi, 7'si KKTC ve özel statülü devlet üniversiteleri, 3'ü de vakýf Meslek Yüksekokulu olmak üzere toplam 94'e ulaþmýþtýr. Bir üniversite içindeki program sayýsý gözönüne alýnmaksýzýn çok kaba bir hesapla 1980'de üniversite baþýna 1540 öðrenci düþerken bu rakamýn 2005'de açýköðretim programlarý hariç, 3830'a yükseldiði görülmektedir. Bu hesapta her yükseköðretim kurumunun toplam kontenjan sayýsýnýn farklý olduðu da gözönüne alýndýðýnda bu ortalama rakamýn kimi üniversitelerde, diðerlerine göre çok daha fazla olabileceði de unutulmamalýdýr. 15

17 güncel Genel liselerden 2005 ÖSYS'ye baþvuran 1,3 milyon adayýn yalnýzca %39'u lise son sýnýf öðrencisi. %50'si daha önceki yýllarda liseyi bitiren, ancak yerleþmemiþ olan adaylardan oluþuyor. %13'ü daha önce yerleþtiði halde ÖSS'ye yeniden baþvurmuþ. Kalan %8 ise bir yükseköðretim programýný bitirdikten sonra yeniden baþvuruyor. Adaylarýn (meslek lisesi mezunlarý dahil) 2005 ÖSYS'ye baþvurularýnýn kaçýncý baþvurusu olduðuna baktýðýmýzda ancak %39'unun ilk kez baþvurmakta olduðunu, 1,8 milyon aday arasýnda 10 binin üzerinde adayýn bundan önce 10 veya daha fazla kez ÖSYS'ye baþvurduðunu görüyoruz. Rapor, dersane sayýsýndaki geliþime de yer veriyor yýlýnda 102 bin adayýn devam etmekte olduðu 174 özel dersane mevcut iken 2005'de 941 bin adayýn devam ettiði 3620 dersanenin varlýðýndan sözediliyor. Bu rakamlar ÖSYS sýnavýna baþvuranlarýn sayýlarýyla karþýlaþtýrýldýðýnda 1980'de 467 bin adayýn %22'si dersaneye giderken 2005'de bu oranýn %52'yi geçtiði görülüyor ÖSYS sonucu lisans programlarýna yerleþtirilenler arasýnda o üniversiteyi birinci sýrada tercih etmiþ olanlarýn oranýna bakýldýðýnda (%60,3'ü bulan Gülhane Askeri Týp Akademisi hariç) Boðaziçi Üniversitesi'nin %45 ile ilk sýrada yer aldýðýný, bunu Galatasaray Üniversitesi'nin %30 ile, Bilkent Üniversitesi'nin %28 ile izlediðini görüyoruz. Ýstanbul ili dýþýndaki üniversiteler arasýnda Bilkent'in ardýndan ODTÜ, %20 ile ikinci sýrada geliyor. Üçüncü sýrada ise %19 ile Ýzmir Ekonomi Üniversitesi'ni görüyoruz. Lisans programlarýna yerleþen adaylar arasýnda o üniversiteye ilk üç tercihi içinde yer vermiþ olanlara baktýðýmýzda bu sýralamanýn deðiþmediðini, ancak görece yeni kurulmuþ olan TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi'nde bu oranýn %47,5 ile Ýzmir Ekonomi Üniversitesi'ne yakýn olduðu, diðer yandan Marmara Üniversitesi'nde 1. tercihine yerleþenler %19,6 ile ODTÜ'nün %20,5 oranýna yakýn iken ilk üç tercihte ODTÜ'nün, Marmara Üniversitesi'nin %45,6'sýna karþýlýk %54 ile arayý açtýðýna, tersine, Marmara Üniversitesi'ne ilk üç tercihi içinde yerleþenlerin oranýnýn TOBB'un %47,5'ine çok yakýn olmasýna raðmen birinci tercihine yerleþenler kapsamýnda TOBB'un %12,7 ile Marmara Üniversitesi'nin bir hayli gerisinde yer alabildiðine tanýk oluyoruz. Bu oranlarýn yükseköðrenim kurumlarýnýn ne ölçüde tercih edildiðine iliþkin birer gösterge olarak alýnmamasý gerekmektedir. Gerçekte bu oranlar, adaylarýn tercih kullanýmýnda ne ölçüde bilinçli davrandýðýna iþaret etmektedir. Adaylarýn, tercihlerini ÖSYS puanlarý belli olduktan sonra kullanmalarý yönündeki düzenleme, adaylarýn, puanlarý yönünde yerleþebileceklerini düþündükleri kurumlarý ilk sýrada yazmalarýna olanak vermektedir ve rapordaki bu tablodaki oranlar, adaylarýn bu olanaðý bilinçli bir biçimde kullanmakta olduklarýný göstermektedir. Bununla birlikte tablo, ilk sýralarda tercih edilen üniversite bakýþ açýsýyla incelendiðinde yerleþenler arasýnda o üniversite ilk üç tercihi içinde olanlarýn oraný Boðaziçi Üniversitesi'nde %79 iken Ýstanbul Teknik Üniversitesi'nde %37,7 olup bu oran, ODTÜ'nün %54'ünün bir hayli gerisinde yer almaktadýr. Üçü de devlet üniversitesi olup bünyesindeki lisans programlarý benzer olan bu üç üniversite arasýnda ÝTÜ'nün oldukça geride yer almasýnýn bir nedeninin, adaylarýn Ýngilizce eðitim veren üniversiteleri tercih etmeleri olabileceði akla gelmektedir. Üniversitelerin girdi lerine gözattýktan sonra çýktý olarak nitelendirilebilecek bazý verileri inceleyelim: Raporda 2005 LES (Lisansüstü Eðitim Sýnavý) ile TUS (Týpta Uzmanlýk Sýnavý) sonuçlarýna yer veren tablolar incelendiðinde LES sonuçlarýna göre ODTÜ'nün Sabancý, Koç ve Boðaziçi üniversitelerinin ardýndan dördüncü sýrada geldiðini, ancak sýnava giren aday sayýlarý çok farklý olduðundan (Sabancý Üniversitesi'nin 211, Koç'un 219, Boðaziçi'nin 926 mezununa karþýlýk ODTÜ'nün 2327 mezunu) sýralamanýn istatistik deðerinin azaldýðý gözönüne alýnmalýdýr. TUS sonuçlarýna göre ise ilk sýrada Kýrýkkale Üniversitesi'ni, ardýndan Cerrahpaþa (Ýngilizce), Marmara (Ýngilizce), Hacettepe (Ýngilizce) Týp Fakültelerini görüyoruz. Burada yine, TUS sýnavýna Kýrýkkale Týp Fakültesi'nden 20, Cerrahpaþa'dan 69, Marmara ve Hacettepe'den ise sýrasýyla 165 ve 169 mezunun girdiðini gözardý etmemekte yarar var. TUS sonuçlarýnda ilginç olabilecek bir nokta þu: Hacettepe Týp Fakültesi Ýngilizce Týp mezunlarýnýn TUS baþarýsý 4. sýrada yer alýrken ayný üniversitenin Türkçe eðitim vere Týp Fakültesi mezunlarý, onlarýn hemen ardýndan 5. sýrada yer alýyor. Diðer yandan Cerrahpaþa Ýngilizce Týp Fakültesi mezunlarýnýn (69 aday) TUS sýnavýndaki baþarýsý onlarý 2. sýrada konumlandýrýrken ayný üniversitenin Türkçe eðitim veren Týp Fakültesi mezunlarý (640 aday), 14. sýrada yer almýþ. Diðer yandan raporda, LES sýnavýnda alýnan ortalama puanlara bakýldýðýnda en üst sýralarda yer alan üniversitelerle en alt sýralarda yer alan üniversiteler arasýnda puan farkýnýn iki kata vardýðýna dikkat çekilmekte, TUS sýnav sonuçlarýna göre ise en baþarýlý olan bölümlerde adaylarýn 100 sorudan 64'üne doðru yanýt verebildiði, baþarý düzeyi az olan bölümlerde ise bu oranýn 100 soruda 47 doðru yanýt olduðu vurgulanmaktadýr. 100 soruda 64 doðru yanýt gibi bir sonucun özellikle saðlýk bilimlerinin özel durumu dikkate alýndýðýnda baþarý ya ne ölçüde iþaret ettiði tartýþmalýdýr. Raporda girdi leri görece düþük olan Ýstanbul Teknik Üniversitesi'nin, LES sonuçlarýna bakýldýðýnda bu 16

18 güncel açýðýný kapattýðý ve 5. sýrada yer aldýðýna dikkat çekilmekte, bu üniversitenin baþlangýçtaki motivasyon dezavantajlarýnýn eðitimle aþýlabildiðinin bir örneði olarak verilmektedir. Ancak LES sonuçlarýnýn verildiði tablonun incelenmesinde gözden kaçýrýlmamasý gereken bir husus, ODTÜ, Boðaziçi, Bilkent, Koç, Sabancý gibi Ýngilizce eðitim veren üniversitelerden mezun olanlarýn pek çoðunun yüksek lisans eðitimleri için yurtdýþýna gitmekte olduklarý, kiminin doðrudan iþ hayatýna atýlmayý tercih edeceði, ancak lisansüstü çalýþmalarýný Türkiye'de sürdürmeyi seçenlerin LES sýnavýna girmekte olduðudur. Bu bakýmdan karþýlaþtýrmalarda, üniversitelerden her mezun olanýn LES sýnavýna girmediði, bunun da baþarý oranlarý üzerinde, özellikle puan ortalamasý birbirine yakýn olan üniversitelerde etkili olabileceði gözönüne alýnmalýdýr. Yükseköðretimde kalite güvencesi üzerine çalýþmalar Raporda, Türkiye'de yükseköðretimde kalite güvencesinin özellikle son 10 yýl içinde çeþitli üniversitelerce ele alýndýðý ve 1990'larýn ilk yarýsýndan itibaren günümüze kadar 4 üniversitemizde 43 mühendislik programýnýn Accreditation Board for Engineering and Technology (ABET)'nin ABD dýþýndaki programlar için vermiþ olduðu eþdeðerlik akreditasonu nu aldýðý belirtilmektedir. Bunun yanýsýra yükseköðretim kurumlarýmýzýn Avrupa Üniversiteler Birliði'nin Kurumsal Deðerlendirme Programý'na da ilgi göstermeye baþladýðý, Týp Fakültelerinin ve bunlara baðlý hastanelerin Uluslararasý Akreditasyon Ortak Komisyonu çalýþmalarýna katýlmakta olduðuna deðinilmektedir. Raporda vurgulanan önemli bir nokta, ülkemizdeki özdenetim ve özdeðerlendirme altyapýsýnýn eksikliðidir yýlýnda Mühendislik Dekanlarý Konseyi bünyesinde Mühendislik Akreditasyon Kurulu (MÜDEK) oluþturulduðu, bunun önemli bir aþama olduðu, ancak MÜDEK'in günümüze kadar YÖK nezdinde yasal bir kimlik kazanamadýðý belirtilmektedir. Diðer yandan 1997 yýlýnda YÖK'ün, British Council iþbirliði ile geliþtirdiði Türk Üniversiteleri Kalite Belirleme Projesi kapsamýnda Türkiye'deki üniversitelerde OECD ve AB ülkelerindekine benzer bir kalite güvence sisteminin oluþturulmasýna iliþkin bir olurluk çalýþmasý hazýrlandýðý, ancak projenin hayata geçirilemediði belirtilmektedir. Yükseköðretim kurumlarý halen bir ulusal deðerlendirme sistemine tabi deðildir yýlýnda geliþtirilerek yürürlüðe giren Yükseköðretim Kurumlarýnda Akademik Deðerlendirme ve Kalite Geliþtirme baþlýklý yönetmelik [2], bu konudaki eksikliðin giderilmesinde bir adým olarak nitelendirilmekle birlikte bu yönetmelik daha çok, özdeðerlendirme ve stratejik planlamanýn nasýl yapýlacaðýnýn çerçevesini çizmektedir, ancak yaptýrým yönünden eksikleri olduðu görülmektedir. 1981'de üniversiteleri tek bir çatý altýnda toplanarak yükseköðretimde standartlaþmanýn saðlanmasý hedefiyle kurulan YÖK bünyesinde kuruluþunun 25. yýlýnda Yükseköðretimde kalite güvencesinin saðlanmasýna iliþkin giriþimleri baþlatmak için çaba sarfetmesini görmek, ironik de olsa memnuniyet verici. Bu arada eðitim kalitesinde saðlanamayan güvencenin eseri kalite güvencesi olmayan mühendislerin, bilgi birikimleri ölçüsünde mesleklerini uygulamalarýna sýnýrlama getirilmesini amaçlayan yetkin mühendislik kavramý, Türk Mimar ve Mühendis Odalarý Birliði (TMMOB)'nin gündeminde yol almaya devam ediyor, ancak henüz uygulamaya geçebilmiþ deðil. Beri yandan Çalýþma Bakanlýðý, Mesleki Yeterlilik Kurumu Kurulmasý Hakkýnda Kanun taslaðýný[3] hazýrlýyor, taslak 17 Mayýs 2006'da Meclis'e sevkediliyor. Taslakta, her meslek için standartlar geliþtirilmesi, sýnavlar hazýrlanmasý ve bu sýnavlarda baþarýlý olanlarýn mesleki yeterlilik belgesi almaya hak kazanmasý öngörülüyor. Ayný gün yine Çalýþma Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanan ve 27 Þubat 2003'de yürürlüðe girmiþ olan 4817 sayýlý Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanun da deðiþiklik yapýlmasýný öngören bir yasa taslaðý daha[4] Meclis gündemine sevkediliyor. Bu taslaðýn can alýcý 8. maddesi ile mesleki eðitim alaný dýþýnda istihdam edilecek yabancý uyruklu yönetici veya kilit personel için ilgili mercilerden mesleki yeterlilik için görüþ alýnmaz buyuruluyor. Bu yazýmýzda YÖK tarafýndan hazýrlanan bu önemli raporun yalnýzca bir bölümüne deðinebildik. Raporda yer alan yükseköðretimin finansmaný, mesleki eðitim ve meslek yüksekokullarý, yükseköðretim sisteminin yönetim yapýsý, yabancý dilde eðitim ve üniversite öðrencilerinin yabancý dil bilgisiyle donatýlmasý, öðretim üyelerinin atamalarý ve terfileri gibi birbirinden önemli pek çok kilit konu hakkýnda mevcut durumun ortaya konduðu ve ileriye yönelik önerilerin geliþtirildiði bölümleriyle Türkiye'nin Yükseköðretim Stratejisi Taslak Rapor, yalnýzca akademik kesimlerin deðil, toplumun tüm kesimlerinde incelenmesi, irdelenmesi ve görüþ ve önerilerle katkýda bulunulmak üzere önemli bir baþlangýç noktasý niteliðini taþýyor. Nermin FENMEN (CHE'80) [1] retimstratejisi.pdf [2] 20 Eylül 2005 tarih, sayýlý Resmi Gazete [3] sd.onerge_bilgileri?kanunlar_sira_no=43256 [4] sd.onerge_bilgileri?kanunlar_sira_no=

19 çalýþma gruplarýndan AVRUPA BÝRLÝÐÝ VE TÜRKÝYE NÝN ULUSAL ÇIKARLARI 1 Haziran 2006 tarihinde, CHP Genel Baþkan Yardýmcýsý, Ýstanbul Milletvekili Sayýn Onur Öymen, Derneðimiz AB Komisyonu tarafýndan düzenlenen Avrupa Birliði ve Türkiye'nin Ulusal Çýkarlarý konulu söyleþide konuðumuz oldu. Söyleþinin açýlýþ konuþmasýný, Dernek Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Erol Sayýn yaptý ve konuþmasýnda Sayýn Öymen'in özgeçmiþi hakkýnda bilgi verdi. Öymen konuþmasýna, AB üyelik sürecini uzun yýllardýr bilen bir diplomat ve siyaset adamý sýfatýyla Türkiye'nin AB üyelik sürecinin tarihçesini özetleyerek baþladý. Daha sonra da bu süreçte son 3 yýllýk dönemde meydana gelen geliþmeler hakkýnda bizleri bilgilendirdi. Sayýn Öymen, Türkiye'nin AB'ye baþvuru sürecinde geçirdiði aþamalardan söz ettikten sonra, son 3-4 yýllýk dönemde, Avrupa'da deðiþik çevrelerde Türkiye'nin dini yapýsý, yani nüfusun çoðunluðunun Müslüman olmasý vb. nedenlerle Türkiye'nin üyeliðine yapýlan itirazlar ve ülkemiz hakkýnda olumsuz bir imaj oluþturulmasýna yönelik olarak yürütülen kampanyalar ve ülkemize tam üyelik statüsü yerine imtiyazlý ortaklýk þeklinde farklý bir statü tanýnmasý yönündeki önerilere deðinerek, bu kapsamda öne sürülen iddialarýn çürütülerek, ülkemizin üyeliði ile ilgili doðrularýn anlatýlmasý ve ülkemiz imajýnýn olumlu bir imaja dönüþtürülmesi yönünde, özellikle Avrupa'nýn önde gelen siyasetçileri ile yaptýklarý temaslarý anlattý. Öymen, bu çerçevede aþaðýdaki hususlarda getirdikleri öneri ve eleþtiriler ile bu konulardaki görüþlerini dile getirdi. Türkiye, yükümlülüklerini yerine getirmiþ ve üyelik müzakerelerine baþlamýþtýr. Bu konuda, baþta Fransa ve Avusturya'dan gelen farklý statüde üyelik; örneðin 'imtiyazlý ortaklýk' kabul edilemez. Müzakerelerin sonucunda ancak tam üyelik kabul edilebilir. Türkiye'nin üyeliðine karþý en yoðun kampanyalarýn yürütüldüðü ülkelerden biri de Fransa'dýr. Bu baðlamda, Fransa'da siyasi çevrelerle yürütülen temaslarda, Fransa'nýn önde gelen siyasetçileri bu ülkede Müslüman azýnlýklara karþý oluþan düþünceler sonucunda Türkiye'nin AB üyeliði ile ilgili çekinceleri olduðunu ifade ettiler. Bu baðlamda, AB ile ilgili geniþleme sürecinin, Fransa'da referanduma sunulmasý önerisine karþý da gerekli eleþtiriler gündeme getirilmiþ, ayrýca bu konularda Türk Hükümetine de uyarýda bulunulmuþ, ancak Hükümet tarafýndan uluslararasý arenada gerekli itirazlar yapýlmamýþtýr. 18

20 çalýþma gruplarýndan Avrupa Birliði, son dönemde siyasi birlik yapýsýnda bazý krizler yaþamaktadýr. Avrupa Anayasasý'nýn bazý Avrupa ülkelerinde reddedilmesi buna en güzel örnektir. AB ile Gümrük Birliði'ne girmemiz sonucunda, ülkemiz ticari olarak önemli bir zarara uðramýþtýr. Benzer bir zihniyetle, AB'ye üyelik sürecinde Türkiye'nin ticari iliþkilerini zedelemeye yönelik iddialar ortaya atýlmakta ve lobi faaliyetlerinde bulunulmaktadýr. Bu konularda, AB ülkelerine verilecek en güzel örnek, Osmanlý Ýmparatorluðu döneminde, Osmanlý idaresindeki milletlerin ticari alandaki özgürlükleri ve bu anlamdaki barýþçý yaklaþým olmalýdýr. Kýbrýs konusunda, Türkiye'ye dayatmalar uygulanmaktadýr. Hükümetimiz, Kýbýrýs konusunda eylem planý oluþturmalý ve politikasýný belirlemelidir. Dayatmalara meydan verilmemeli ve sonuna kadar karþý çýkýlmalýdýr. Avrupa Ýnsan Haklarý Mahkemesi'nde, Türkiye aleyhine açýlmýþ çok sayýda dava vardýr. Bunlarýn çoðunluðunda ana tema, Türkiye'de insan haklarýnýn ve düþünce özgürlüðünün ihlal edilmesidir. Halbuki, yüzyýllar öncesinden baþlayarak, Osmanlý tebasýndaki tüm azýnlýklara ve sonrasýnda Türkiye Cumhuriyeti topraklarýnda yaþayan tüm azýnlýklara hoþgörü ile yaklaþýldýðý bilinmektedir. Buradaki çeliþki, yüzyýllarca özgürlük temasý ile yönetilen bir devlete, geçmiþte benzer sorunlarý yaþamýþ olan Avrupalýlarýn her fýrsatta düþünce özgürlüðü ve azýnlýk haklarý konusunda yaptýklarý dayatmalardýr. Bu iddialar da kabul edilemez niteliktedir. Halihazýrda, Avrupa Birliði'nin saðladýðý MEDA fonlarýndan Türkiye yararlanabilmektedir. Ancak burada da büyük bir yanýlgý vardýr. AB fonlarýnýn çok küçük bir kýsmý Türkiye'deki projelere tahsis edilmektedir. Vaadedilen ödenekler Türkiye'ye bir türlü saðlanmamýþtýr. Üst düzeyde bir Alman büyükelçi, ülkemizin büyük genç nüfusu, rekabetçi endüstriyel gücü nedeniyle, Türkiye'nin AB'ye üyeliðinden duyduklarý tedirginliði dile getirmiþtir. Türkiye, AB ekonomisine getireceði katkýlarýn bilincinde olmalý ve bunu dýþ iliþkilerinde vurgulamalýdýr. Türkiye'deki özelleþtirmeler, AB üyesi ülkelerde benzeri olmayan uygulamalarý içermektedir. Ulusal kuruluþlarýmýzýn hisselerinin büyük çoðunluðu, yabancý kiþi ve kuruluþlara satýlmakta ve bu konuda Türkiye'de yeterli kamuoyu direnci oluþmamaktadýr. Örneðin, Ýngiltere'nin petrol þirketi BP'nin hisselerinin %22 hissesi Kuveyt'e satýlacakken Ýngilizler buna karþý çýkmýþlardýr. Benzer örnekler, diðer üye ülkelerde de yaþanmýþtýr. Bu baðlamda Türkiye'de özelleþtirme politikalarý gözden geçirilmelidir. Bu konuda önerilen çözüm, TBMM'nin toplanarak, yukarýdaki hususlar ýþýðýnda, bir AB politikasý belirlemesidir. Avrupa Birliði, her fýrsatta, maç baþladýktan sonra kale direklerinin yerini deðiþtirmeye çalýþmaktadýr. Türkiye'nin iç ve dýþ politikasýna dayatmalar, eþitsiz koþullar ve müzakereler sonucunda Türkiye'ye farklý statüde bir üyelik tanýnmasý kabul edilmemelidir. Söyleþi, katýlýmcýlarýn AB'ne üyelik süreci konusunda yönelttikleri sorularýn Sayýn Öymen tarafýndan cevaplanmasý ile devam etti. Yukarýda belirtilen hususlarda izleyicilerce sorulan sorular ve bu baðlamda dile getirdikleri diðer konular ayrýntýlý olarak tartýþýldý. Soru-cevap bölümünün tamamlanmasýný müteakip, söyleþi programý Sayýn Sema Kendir tarafýndan Onur Öymen'e teþekkür amacýyla Katýlým Belgesi ve Derneðimizce yayýnlanan bir kitap ve CD'den oluþan hediyelerin sunulmasý ile sona erdi. Derleyenler: Ayþegül ALTABAN (IE '87), Emine SÖNMEZ (MAN'84 ) 19