Reçete Tekrarý (Repete) Araþtýrmasý

Transkript

1 Reçete Tekrarý (Repete) Araþtýrmasý Dr. Fatih Þua Tapar* Sekizinci Kongremizi de büyük bir baþarýyla tamamladýk. Her kongrede bir adým ilerde olmak, daha terler soðumadan bir sonraki kongrenin düþünülmesi harika bir duygu. Kongremiz in en çok katýlým olan oturumlarýndan birisi "Mesleki Uygulamamýza Yönelik Kararlar" oturumu idi. Bu yazýnýn konusu da iþte bu oturumdaki iki konudan birisi olan RPT... Amacým; TTB Pratisyen Hekimler Kolu adýna koordinasyonunu üstlendiðim RPT araþtýrmasýný sizlere kýsaca anlatmak ve izleyemeyenler için Kongre deki sunumu özetlemek. Öykümüz Baþlýyor: Her þey 7. Kongre yle baþlamýþtý aslýnda. O kongrenin de en çok izlenen oturumu ayný baþlýðý taþýyordu: "Mesleki Uygulamamýza Yönelik Kararlar". Ancak iki deðil, beþ konu vardý; Adli Raporlar, Standart Taný ve Tedavi Kýlavuzlarý, Saðlýk Raporlarý, Kurumsal Reçete Sýnýrlamalarý ve RPT. Bu beþ konunun her birini bir arkadaþ üstlenmiþ ve daha çok il bazýnda çalýþmalar yaparak Kongre de sunmuþtuk. RPT konusunu Bursa Tabip Odasý adýna Dr. Ersan Taþçý üstlenmiþti. Yedinci Kongre den sonra yaptýðýmýz Kol toplantýlarýnýn birinde bu beþ konudan ikisi oylamayla seçildi, daha geniþ ve il düzeyinden ülke düzeyine yayýlan bir araþtýrma yapýlmasý ve karar oluþturulmasý planlanarak, yaþama geçirildi. Ersan'ýn aramýzda olmamasý üzerine RPT araþtýrmasýnýn koordinasyonu görevi bana verildi. Bundan sonraki tüm yapýlanlar herhangi bir tabip odasý deðil, PHK adýnaydý artýk... Bursa çalýþmasýný vurgulamadan bu yýl yapýlanlarý anlatamayýz elbette. Bursa Tabip Odasý adýna yapýlan çalýþmada RPT ve reçete tanýmlanmýþ, RPT'nin yasal boyutlarý vurgulanmýþ, hekimlere yönelik yapýlan konuyla ilgili anket sonuçlarý özetlenmiþ ve RPT sorunu bir çerçeve içine alýnmýþtý. Bu yýl ise artýk ortaya somut bir þeyler koymak gerekiyordu. Bursa'da bir anket formu kullanýlýp bazý veriler ölçüldüðü için bu yýl çalýþmanýn öncelikli olarak bir anket çalýþmasý deðil, oda komisyonlarýnýn konuyla ilgili kararlarýnýn toplandýðý bir deðerlendirme olmasý düþünüldü. Ama yine de bu karar aþamasýna yardýmcý olmasý için bir anket formu Kol tarafýndan hazýrlandý ve odalarýn dikkatine sunularak bu formu ya da kendi diledikleri bir formu kullanabilecekleri belirtildi. Hemen bütün odalar bu formu kullandý. Odalarýn pratisyen hekim komisyonlarýndan baþlýca þu baþlýklar altýnda görüþlerini iletmeleri istendi: - RPT'nin hekimlik pratiðinde yer almasýnýn nedenleri, - Ülke ekonomisi açýsýndan RPT'nin zararlarý, - Saðlýk sistemimiz içinde RPT nasýl bir sorun yaratmaktadýr? - Hekimlik onuru ve RPT, - Nasýl çözülebilir, kim, hangi sorumluluklarý üstlenmelidir? - TTB ve tabip odalarý çözüm aþamasýnda neler yapabilirler ve çözümün kalýcý olmasý için nasýl bir planlama yapýlmalýdýr? - Ýleri sürülebilecek diðer görüþler. Odalara oldukça geniþ bir zaman verildi. Odalarýn çoðu RPT konusundaki görüþlerini anket formlarýný da kullanarak ilettiler. Bazýlarý yalnýzca görüþlerini iletti, bazý odalar da sözlü olarak kararlara katýlacaklarýný bildirdiler. Ulaþan ortak görüþler toparlandý ve Kongre den önce yapýlan Kol toplantýsýnda tartýþýldý. Kol toplantýsýyla birlikte RPT konusuna, Kongre de sunulan son biçimi verildi. Sunumda Bursa araþtýrmasýnýn çýktýlarý da özet olarak yer aldý. Tanýmlar Ýþe "reçete"nin tanýmýyla baþladýk: Hekim, diþ hekimi ya da veteriner hekim tarafýndan tedavi amacýyla yazýlan, farmösetik tekniðe uygun olarak düzenlenen bir ya da birkaç ilaç taþýyan belge. *TTB Pratisyen Hekimler Kolu, Tokat 2003 cilt 12 sayý

2 Repete (RPT) nedir? Repete: Reçete tekrarý? Bu taným elbetteki buzdaðýnýn yalnýzca görünen kýsmýný anlatan çok masum bir tanýmdýr. Zaten bu araþtýrma görünmeyen kýsmý görmeyi amaçlamýyor muydu? Yasal ve Etik Boyutlar Bir hekimin yaptýðý bir RPT sonucu Türk Ceza Kanunu nun aþaðýdaki maddeleri ile yargýlanmasý olanaklý: Madde 230; görevi ihmal, Madde 240; görevi kötüye kullanma, Madde 339; sahte evrak düzenleme, Madde 354; hatýra binaen evrak düzenleme, Madde 455; tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu ölüme neden olma, Madde 459; tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu zarar verme... Bu kanun maddeleri olmasa bile baþka boyutlarý da vardý konunun; Mesleki Etik Kurallar, Týbbi Deontoloji Tüzüðü, insan yaþamýna saygý, toplumsal yaþam, bilimsel kaygýlar, ulusal çýkarlar... Bizim için en önemli olan elbetteki, mesleðimizin Anayasasý diyebileceðimiz etik kurallarýmýzdý. Hekimlik Meslek Etiði Kurallarý bakýn ne diyor. Madde-23: "Hekim, acil olgular gibi zorunlu durumlar dýþýnda, hastasýný bizzat muayene etmeden tedavisine baþlayamaz." Ýþte bu madde RPT'yi tartýþma götürmez bir biçimde yasaklamaktadýr. Anket Sonuçlarý Tabip odalarý tarafýndan uygulanan anketin sonucunda neler ortaya çýkmýþ bir göz atalým: Hekimlerin Kurumsal Daðýlýmý Anketi dolduran hekimlerin en çok poliklinik yapýlan üç saðlýk kurumuna göre daðýlýmý þöyleydi: Saðlýk ocaðý; %66, hastaneler; %24, kurum hekimlikleri: %10. RPT Baþvuru Oranlarý Bu kurumlardaki RPT baþvurusu oldukça yüksek oranlardaydý. Hekimlerin yarýdan fazlasý günlük polikliniklerinin %30-49'unun RPT baþvurularý olduðunu belirttiler. Kurumlar arasý farka baktýðýmýzda, hastanelere yapýlan baþvurularýn genellikle %30 dolayýnda olduðunu, ancak diðer iki kurumda %50'den fazla baþvuru olduðunu görebiliyoruz. Sosyal Güvenlik Kuruluþlarýna Göre Daðýlým Hangi sosyal güvenlik kuruluþu daha çok RPT baþvurusu yapmaktadýr? Bu daðýlýmdaki ilk sýrayý %28 ile çalýþan memurlar almakta, onu sýrayla memur emeklileri, Bað-Kur ve SSK lýlar izlemektedir. Çalýþan ve emekli memurlarýn toplamý %54 baþvuru oranýna sahiptir. Sosyal güvenlik kurumlarýnýn kurumlardaki sýralamasý ise þu þekilde olmuþtur: Saðlýk Ocaðý: Emekli Sandýðý, Bað-Kur, devlet memuru, SSK, diðerleri... Hastane: Bað-Kur, SSK, Emekli Sandýðý, devlet memuru, diðerleri... Kurum Hekimliði: Devlet memuru, Emekli Sandýðý. RPT baþvurusu nasýl yapýlýyor? RPT baþvurularýnýn hangi þekillerde yapýldýðýna baktýðýmýzda; ilk sýrayý kronik hastalýk nedeniyle ilaç yazdýranlar, ikinci sýrayý ise bir baþka hekimin reçetesini resmileþtirmek isteyenlerin aldýðýný görüyoruz. Hekimlerin yaklaþýmý Hekimler bu baþvurularda nasýl bir tavýr ortaya koymaktadýrlar? - Kronik hastalýk nedeniyle yapýlan baþvurularda hekimler büyük oranda RPT baþvurularýný yazmaktadýrlar: Neden yazdýklarýna ise, hiç deðiþtirmeden onlarýn bazý cümleleriyle bakalým: - Sürekli ilaç kullandýklarýný raporla belgeledikleri için, - Yazmamýz gerekli olduðunu düþünüyorum, - Hastanelerin yükünü azaltmak için, - Birinci basamakta kronik hastalýk takibi yapýlabileceðine inanýyorum, Bir baþka hekim arkadaþýnýn reçetesini getiren bir hastada hekimlerin %54'ü genellikle yazdýklarýný belirtmiþlerdir: Ve iþte yine onlarýn cümleleriyle; - Deontolojik açýdan, - Saðlýk ocaðýnda tanýsý konamayacak bir olgu ise, - Tarihi o gün ya da bir gün önce ise, - Reçeteyi yazan hekim il dýþýnda ise, - Hekim imzasý, kaþesi ve hastanýn ismi varsa. - Kendimi o hekimin sekreteri gibi hissetmeme neden olduðu için, - Hastanýn sorumluluðunu almamak için, - Ýlaç yazdýrmak amacýyla yönlendirilen hekim olmak beni rahatsýz ediyor, - Reçetenin altýna imza atabilmem için kesinlikle kendim muayene etmeliyim diye düþünüyorum. Deontolojinin bu konuda rolü olabileceðine inanmýyorum. Ýlaç küpürlerini hekimlerin büyük oranda yazmadýklarý görülmüþtür. Yazanlar ve yazmayanlarýn cümlelerinden örnekler: - Kavga etmemek için, 2003 cilt 12 sayý

3 - Benim de mesai dýþýnda muayene edip resmileþtiremediðim hastalar olduðu için, - Hasta ilacýn ismini bana danýþmýþ ise. - Kupür ticaretine alet olmamak için, - Hastalarýn reçetesiz ilaç almayý alýþkanlýk haline getirmemeleri için, - Þahsýma karþý bir hakaret olarak algýladýðýmdan... Sözlü taleplerin de yazýlma oraný çok yüksek deðildir. Yine arkadaþlarýmýzýn cümleleri: - Vitamin, mineral ve aðrý kesici gibi ilaçlar ise, - Çok yaþlý bir hasta ve mantýklý bir açýklamasý varsa, - Günlük gereksinimde kullanýlacak ilaçlarsa. - Sözel taleple ilaç isteme lüksünün kimsede olmadýðýný düþünüyorum, - Tedavi talebi olmalý, pazardan satýn alýr gibi ilaç istenmez. Hekimlerin yaklaþýmý böyle. Anketin en can alýcý sorularýndan birine, Ýstemediðiniz halde RPT yapmak zorunda kalýyor musunuz? sorusuna verilen yanýtlar ise oldukça dramatik: Oldukça sýk yanýtýnýn en çok hangi kurumdan geldiðini tahmin etmiþ olmalýsýnýz: Saðlýk Ocaklarýmýz. Duygular: Ve anketin en hüzünlü sorusu: RPT sizde hangi duygularý uyandýrmaktadýr? Hekimlerin bu soruya verdikleri yanýtlar gerçekten konunun neden önemli olduðunu çok açýk gösteriyordu. En çok vurgulanan cümle þuydu: "Kendimi sekreter gibi hissediyorum." RPT ile ilgili düþüncelerin toplanmasý amacýyla "Bence RPT..." baþlýðý altýnda, 8. Kongre de açýlan mesaj panolarýný katýlýmcý hekimler duygularýyla doldurdular... Paylaþýmlarýn duygusal boyutunun son derece çarpýcý olduðu görüldü. Bunun üzerine, hiç hesapta yokken, sunumun baþýnda gösterilmek üzere Kongre sýrasýnda baþ aktörleri Ali ve Ayþe adýnda iki pratisyen hekim olan hayali bir senaryo üzerinde "Bol hüzünlü bir reçete masalý" isimli müzikli bir PowerPoint sunusu hazýrladýk ve bu gösteri çok beðenildi. Bu masalýn yazýlý formunu yazýmýzýn sonunda okuyabilirsiniz. Zararlar: RPT'nin saðlýk sistemi ve ekonomiye zararlarýyla ilgili olarak baþlýca vurgulananlar: Ekonomiye yük, Tedavi maliyetinde artýþ, Hasta hekim iliþkisinin saðlýksýzlaþmasý, Bilinçsiz ilaç tüketimi, Ýlaç sektöründe hak edilmemiþ kazanç yaratmasý, Antibiyotik direnci artýþý, Halk saðlýðýna olumsuz etkileri, Etik deðerlerin yýpratýlmasý, olmuþtur. Çözüm Önerileri: Çalýþmaya katýlanlar yalnýzca sorundan yakýnmakla kalmamýþ, sayýsýz çözüm önerileri de sunulmuþtur. En çok vurgulananlar þunlardýr: Pratisyen hekimliðe verilen deðerin artýrýlmasý, Özlük haklarýnýn iyileþtirilmesi, Sevk zincirine uyulmasý, Eczanelerin sýk denetlenmesi, Reçetesiz ilaç satýþýnýn engellenmesi, Halkýn konuyla ilgili eðitilmesi, Ortak davranma bilinci geliþtirilmesi, Özel hekim reçetelerinin resmi sayýlmasý, Sosyal devlet ilkesi gereði saðlýk harcamalarýnýn devletce karþýlanmasý ve saðlýk ürünlerinin alýnýp satýlan bir meta olmamasý, Ýdari baskýlarýn giderilmesi, Konunun tüm yönleriyle topluma anlatýlmasý ve belli bir tarihten sonra RPT'nin kaldýrýlmasý, Kronik hastalýk izlemi için ayrý poliklinikler açýlmasý ve sayýlarýnýn artýrýlmasý, Poliklinik defterlerine hastanýn imzasýnýn alýnmasý, Kronik hasta izleminin standartlaþmasý, PHD ve diðer uzmanlýk dernekleriyle birlikte çalýþma gruplarý oluþturulmasý, Temel saðlýk hizmetlerinin öncelenmesi, Ýyi hekimlik yapýlmasý ve yapmayanlara karþý tutum alýnmasý, Sosyal güvenlik kuruluþlarýna danýþmanlýk yapýlmasý, TTB ve odalarýn kurumlara uyarýcý yazýlar iletmesi... Sonuç olarak çözüm için beþ ayrý gruba mesaj iletilmesi gerektiði netleþmiþtir: Yöneticilere: Uygun çalýþma ortamý istiyoruz! Hastalara: Sorununuza yardýmcý olacak kiþiyiz! Kendimize ve meslektaþlarýmýza: Mesleðimize ve kararlarýmýza sahip çýkalým! Sosyal güvenlik kuruluþlarýna: Denetimler artýrýlsýn! Meslek Örgütüne: Hekimliði art niyetle kullananlara yaptýrýmlar uygulansýn, gerekirse sosyal güvenlik kurumlarýna danýþmanlýk, yapalým, kurumlara, dernek üyelerine ve hekimlere uyarýcý yazýlar gönderilsin! Beklentiler: Çözüm önerilerini, odalar ve TTB'den beklentiler izlemektedir: Pratisyen hekimliðin bir uzmanlýk dalý haline getirilmesi için çalýþýlmasý, Konunun resmi platformlarda deðerlendirilmesi için ön ayak olunmasý, Uyarýcý yazýlar gönderilmesi, Eczacýlar 2003 cilt 12 sayý

4 Birliði ile iþbirliði içinde eczane denetimlerinin artýrýlmasý, Reçetesiz ilaç satýþýnýn ortadan kaldýrýlmasý, Tabip Odasý Onur Kurullarý nýn daha iþlevsel olmasý, RPT' nin yasal olmadýðýyla ilgili basýn kullanýlarak halkýn bilgilendirilmesi ve RPT talebinde bulunanlarýn da suçlu sayýlacaðýnýn vurgulanmasý, Bu çalýþmanýn sonuçlarýnýn Saðlýk Bakanlýðý yla paylaþýlmasý, Hekimlere RPT yapýlmamasýna yönelik konuyu açýklayýcý yazýlar ulaþtýrýlmasý... Sonuç Çalýþmayý böylece özetledik. Yapýlan bunca þeyden sonra bu çalýþmadan þu sonuçlar çýkarýlmýþtýr: - RPT hekimlik pratiðinde önemli bir sorundur ve hekimler bu sorunu kendi baþlarýna çözememekte, meslek örgütlerinden yardým istemektedirler. - Hekimler kronik hasta izleminde, RPT'yi kontrol iþleviyle birlikte düþünerek, bazý küçük ayrýntýlar dýþýnda sorun yapmamaktadýrlar. Bir meslektaþýnýn reçetesinin RPT edilmesinde ise "Reçetenin yeni olmasý, yazan hekimin adý, imzasý, kaþesinin bulunmasý ile, kendi tedavi kriterlerine ters düþmemesi kaydýyla, deontolojik yaklaþarak tolere etmektedirler. - Reçete yazarken anahtar kriterin "hastayý sahiplenmek" olduðu düþüncesiyle ve bu ana kriterin korunmasý koþuluyla hekimler diðer pek çok baþvuruda da hastalara olabildiðince hoþgörü göstermektedirler. - Yukarýdaki iki maddeden anlaþýldýðý gibi hekimler RPT sorunuyla ilgili olarak gösterebilecekleri azami hoþgörüyü -yanlýþ da olsa- göstermektedirler. Çözüm için; bireysel çabalarýna meslek örgütlerince destek verilmesi ve konunun kendileri dýþýndaki aktörlerine yönelik çalýþmalar yapýlmasý gerektiðini düþünmektedirler. - Hekimlerin yalnýzca sorundan yakýnmayýp pek çok çözüm önerisini de beraberinde sunduklarý ve ayrýca yarýdan fazlasýnýn günlük mesleki pratiklerinde istemedikleri halde RPT yaptýklarýný açýklamalarý göz önüne alýnarak, gereksinim duyduklarý desteðin bir an önce verilmesi gerektiði çok açýktýr. - En çok beklenen iki desteðin ise; çözüm önerilerinin yaþama geçirilmesi için konunun TTB tarafýndan yetkili makamlara iletilmesi ve yaþadýklarý sorunlarda örgütlerinin kendi yanlarýnda yer almasý olduðu da çalýþmayla görülmüþtür. PHK nin Görüþü: Kongre den önce yapýlan Kol toplantýsýnda konuyla ilgili þu görüþler ön plana çýkmýþtýr: - RPT sorununun çözümünde en önemli noktalar: Birinci basamak saðlýk hizmetlerinde sýk görülen hastalýklarýn taný ve tedavisi için gerekli altyapýnýn saðlanmasý, sevk sisteminin iþletilmesi, genel pratisyenliðin geliþtirilmesi, hastaya ayrýlan sürenin artýrýlmasý... - Ancak koþullar ne olursa olsun, hekim tarafýndan benimsenmeyen hiçbir tedavi reçeteye yazýlmamalý, RPT konusunda hiç bir etmen hekim inisiyatifinin önüne geçmemelidir. Kararlar: Sekizinci Kongre nin Kararlar Oturumu nda PHK yukarýdaki görüþler ýþýðýnda, konuyla ilgili þu kararlarý aldý: 1. Çalýþma Grubu Kurulmasý: Kongre nin hemen sonrasýnda PHK ve PHD ortak bir çalýþma grubu oluþturacaktýr. RPT ile ilgili çalýþmalar PHK kontrolünde bu grup tarafýndan yürütülecektir. 2. Çözüm Önerilerinin Somutlaþtýrýlmasý: Oda komisyonlarýnýn uygulanabilir çözüm önerileri bilimsel ve etik yaklaþýmlarla ve beklentilerle birlikte deðerlendirilecek ve yaþama geçirmek amacýyla somutlaþtýrýlacaktýr. 3. TTB Merkez Konseyi ile Paylaþým: Konu TTB Merkez Konseyi ile paylaþýlacak, RPT tartýþmasýnýn Türk Tabipleri Birliði dýþýna taþýnmasýnda destekleri alýnacaktýr. 4. Rapor Hazýrlanmasý: Konuyla ilgili hazýrlanacak rapor, uyarý yazýlarý ve kararlar; bakanlýklar, il valilikleri, sosyal güvenlik kuruluþlarý, Eczacýlar Birliði baþta olmak üzere ilgili tüm taraflara iletilecektir. 5. Hekimlere Duyurular: RPT baþvurularýnda kullanmalarý için hekimlere; afiþ, duyurular, posterler ve konuyu yasal boyutlarýyla birlikte özetleyen bir metin en kýsa zamanda tabip odalarý aracýlýðýyla ulaþtýrýlacaktýr. Çok sevdiðim bir Hint atasözü vardýr: "Hep biliyorsun, biraz da yap!" diye. En büyük arzum bu sayfalarda yine buluþmak; ancak bu kez yapýlanlarý anlatmak için... Bireysel çaba olmaksýzýn hiçbir þeyin baþarýlamayacaðýný da unutmadan bu isteðimi vurgulayýp çalýþmaya katýlan tüm hekimler adýna son sözlerimizi yazýyorum: - Reçete; mesleðimizin simgesi, hekimliðimizi yasal, mesleki platformlarda temsil eden bir belgedir. - Reçete bir karar, her reçete yeni bir karardýr. - Yazýlan her reçete, deðerlendirilmiþ, muayene edilmiþ hasta demektir. Eðer her þeye karþýn ve her koþulda iyi hekimlik ise amacýmýz, iþte sloganýmýz: RePeTe deðil REÇETE! cilt 12 sayý

5 Bol Hüzünlü Bir Reçete Masalý* Bir varmýþ, bir yokmuþ.. Bundan çoook da eski olmayan bir zaman önce Ali ve Ayþe adýnda iki týp öðrencisi varmýþ. Okulda tanýþmýþlar, birbirlerini çok sevmiþler ve okul bitmeden de evlenmiþler.. Bir an önce mesleðe atýlmak için can atýyorlarmýþ. Ýçlerinde dizginleyemedikleri bir heyecanla, hastalarýný muayene edip reçete yazacaklarý günleri özlemle bekliyorlarmýþ. Okul bitmiþ, kulaklarýnda çok sevdikleri bir hocalarýnýn "Çocuklar, reçete hekimin namusudur, attýðýnýz her imzada bunu anýmsayýn" sözleriyle ayrýlmýþlar okullarýndan... Ali bir saðlýk ocaðý, Ayþe ise bir SSK dispanserinde baþlamýþlar göreve.. Heyecanla bekliyormuþ Ali, yakýnmasýný dinleyip muayene edeceði hastalarý. Ancak garip þeyler duyuyormuþ hastalarýndan hiç beklemediði: "Doktor Bey, uzmana muayene oldum, ilaçlarýmý saðlýk ocaðýnda yazdýrabileceðimi söyledi" gibi... Þaþýrmýþ Ali, daha yeni öðrendiði; "saðlýk ocaðýnýn tanýmlanmýþ 47 görevi" arasýnda böyle bir þey yokmuþ. Acaba haberim mi yok, uzman reçetesi yazmak olan 48. görevden? diye düþünmüþ... Sürüp gitmiþ istekler: "Doktor Bey, bu ilaçlarý eczaneden aldým, þunlarý bir yazýversen" gibi örneðin. Ama bir terslik varmýþ bu iþte... Aslýnda bu olayýn tam tersi olmasýný bekliyormuþ o. Ve böylece tanýþmýþ Re-Pe-Te ile... Oysa "Repete" onun için Fransýzca hocasýnýn "tekrar et" anlamýnda baðýrmasýný anýmsatan sevimli bir sözcükmüþ þimdiye kadar. Aslýnda bu RPT hiç de sevimli deðilmiþ... Daha da sevimsizleþerek sürmüþ herþey; muayene edebildiði hastalar bile: - Aðrý kesici de yazsan, boþ yer kalmasýn... - Yer kaldýysa teyzemin de þeyi vardý... Direnmeye çalýþmýþ, sözler sertleþmiþ: - Yaz þunlarý, yoksa fena olur! - Memleketi sen mi kurtaracan! - Sen benim kim olduðumu biliyor musun! Hepsine direnmiþ, katlanmýþ... Ama çok aðýr gelen durumlar da oluyormuþ: - Doktor Bey, yazdýðýn ilaçlarý eczanede hesaplattým, 45 milyon tuttu, alacak durumum yok, kocamý yeni iþten çýkardýlar, babamýn Bað- Kur karnesi var, ona yazýversen? Yavaþ yavaþ görmeye baþlamýþ olayýn öteki boyutlarýný da.. Yaþadýðý strese bir de vicdan muhasebesi eklenmiþ.. "Doðruyu mu yapayým, yoksa hastaya acýyýp yanlýþ olduðunu bile bile onun istediðini mi?" diye düþünmüþ durmuþ... Sosyal devletin yerine getirmediði sorumluluklar için açýk kapý, karmaþýk saðlýk sisteminde bir payanda rolü oynadýðýný anlamýþ. Ama *Dr. Fatih Þua Tapar, Dr. Selma Okkaoðlu (2002 Bursa, Repete Araþtýrmasý ve 2003 PHK/ Repete Araþtýrmasýna dayanarak.) Ýlham Veren: Dt. Yalçýn Ergir (Düþ Hekimi). Hayati ve Aþkýn'a teþekkürlerimizle. haksýzlýkmýþ bu. Olayýn sorumlularýný deðil, maðdurlarý olan hasta ve hekimi karþý karþýya getiren acýmasýz bir haksýzlýk... Sürekli açmazlarla geçmeye baþlamýþ günleri.. Ýnatla direnmiþ, hastalarýný muayene etmek için... Ýnatla yazmamýþ muayene etmeden ilaçlarý... Kötü doktor olmuþ bazýlarýnýn gözünde.. Selam verilmez, selamý alýnmaz olmuþ... Üzülmüþ elbette ama burada kurallar böyle iþliyormuþ... Kahroluyormuþ sýk sýk, karþýsýnda kendini harap ettiði bir hastanýn, reçete, pusula, kupür, ve benzeri zýmbýrtýlarýnýn iyi doktor dedikleri bir arkadaþý tarafýndan yazýldýðýný gördükçe. Ara sýra düþünmüyor da deðilmiþ; boþ verip her þeye, Pes! diyerek iyi doktorluða mý terfi etsem diye!.. Etmemiþ, sinirleri harap olma pahasýna, her gün ortalama 30 hasta ve hasta yakýný ile tartýþmayý göze almýþ, sürdürmüþ çabalarýný... Artýk her akþam eve yorgun bir kafayla gelmeye baþlamýþ. Tek tesellisi dertlerini Ayþe'yle paylaþýp unutmakmýþ. Ama son yýllarda o da çok farklý deðilmiþ; SSK da çalýþan Ayþe'nin de reçete yazmakla ilgili umut ve hayalleri paramparçaymýþ artýk. Reçetesi kýsýtlanýyor, Þunu yazma, bunu ödemem diye her gün yeni bir kural konmaya baþlamýþ önüne çünkü... En acýsý ise, taný koyduðu hastalarýna ilaçlarýný uzman hekim yazmasý gerektiði için tedaviye baþlayamamasýymýþ... Böyle sürüp gitmiþ günler... Onlar yine de umutlarýný yitirmemiþler; yaptýklarý muayenelerden sonra mutlu olan, davranýþlarýný takdir eden, sürekli kendilerini arayan hastalarýnýn gözlerindeki minnet hep destek olmuþ onlara... Her akþam yemeklerini yedikten sonra, omuzlarýný bir birine yaslayýp, meslek örgütlerinin hediyesi "GöREVDEYÝM" kupalarýyla çaylarýný yudumlayarak birbirlerine güç vermiþler, onurlu ve saygýn bir biçimde sürdürmüþler meslek yaþamlarýný... Ne zaman, "Çözüm nedir?" sorusunu anýmsayýp tüm bunlarýn çözülemeyeceði düþüncesine kapýlsalar yine bir hocalarýnýn söylediði þu sözle yeniden umutlanýrlarmýþ: Çözüm nedir? Çözüm; görünmemektedir! Ancak çözümün görünmemesi, bireysel eylemin de olmayacaðý ya da anlamsýz olacaðý anlamýna gelmez. Senin için önemli olan, yitip giden her deðerin bilincinde olarak gücünün yettiði, sesinin çýktýðý kadar mücadele etmektir. Her þeye güç yetmeyecektir. Gücün yetmiyor olmasý nedeniyle eylemsizleþmek zorunda kalmak ile duyarsýzlýktan dolayý eylemsiz olmak arasýnda da daðlar kadar fark vardýr." SON diyemiyoruz, bu hüzünlü masal her gün pek çok yerde yaþanýp durduðu için cilt 12 sayý