Petrolün 125 dolara dayanması, yalnızca gerginlik sonucu ortaya çıkan bir durum.

Transkript

1 GÖSTERGELER Hazırlayan: Alaattin AKTAŞ PROJEKSİYON ENERJİ: Geçen yıl 241 milyar doları bulan ithalatın 54 milyar doları enerji için yapıldı. Bir başka ifadeyle her 100 dolarlık ithalatta enerji 22.5 dolarlık pay aldı. Enerjinin payı 2010 yılında yüzde 20.7, 2009 yılında yüzde 21.2 düzeyinde bulunuyordu. Öyle görünüyor ki, enerji faturasının toplamdaki payını yüzde 20 nin altına indirmek pek mümkün olmayacak. Hatta bırakın azaltmayı, payı bu düzeylerde tutmak başarı. Hele bu yıl Orta programda 2012 için ham petrolün varil fiyatı 97 dolar olarak öngörülmüştü yılı programında bu öngörü değiştirildi ve petrol fiyatının 100 dolar olarak beklendiği tahminine yer verildi. Türkiye yılı ortalamasında petrolün varilini yaklaşık 109 dolardan ithal etti. Yani bu yıl, petrol fiyatının geçen yılın yüzde 10 kadar altında kalması öngörülüyordu. Ama evdeki hesap çarşıya uymuyor 97 dolar da, 100 dolar da mazide kaldı; en azından şimdilik. İran ile Batı arasındaki, özellikle ABD arasındaki gerginlik ve bu gerginliğin Hürmüz Boğazı özelinde restleşmeye kadar varması petrol fiyatlarını yukarı çeken bir etki yaratıyor. Bizim yılın tümü için 100 dolar civarında gerçekleşeceğini öngördüğümüz petrol fiyatı 125 dolara dayanmış durumda. Petrol fiyatları Avrupa Birliği nin 1 Temmuz dan geçerli olmak üzere İran a petrol ambargosu uygulama kararı almasıyla artmaya başladı. Bunun üzerine İran, İngiliz ve Fransız şirketlerine petrol ihracatını durdurunca artış hızlandı. İran ın, dünya petrolünün beşte birinin geçtiği Hürmüz Boğazı nı kapatacağı resti, gerilimi iyice artırdı. Bu gelişmelerin etkisiyle ham petrol fiyatı 125 dolara ulaştı. Petrolün 125 dolara dayanması, yalnızca gerginlik sonucu ortaya çıkan bir durum. Enerjinin ithalattaki payı dörtte bire yakın (Milyon dolar) Bölgede yaşanacak bir sıcak çatışmada ise Madde M Madd Mad dde de adı ad d petrolün nerelere kadar tırmanacağını tahkömür min etmek kolay değil. Böyle bir durumda, Ham petrol çatışmanın boyutu, süresi gibi etkenlere de Benzin, motorin, fuel oil bağlı olmak üzere petrolün varilinin rahatdoğalgaz lıkla 200 doları aşacağına görüşü dile getielektrik enerjisi riliyor. Enerji ithalatı toplamı Petrolün varilindeki her 10 dolarlık artıgenel toplam şın, Türkiye nin enerji faturasını 4 milyar doenerjinin toplamdaki payı (%) 22,5 20,7 21,2 lar büyüttüğü belirtiliyor. Buna göre, petroşubat 2012 k EKONOMİK FORUM 111

2 GÖSTERGELER ENFLASYON: lün varilinde öngörülene göre ortaya çıkan 25 dolarlık artış, enerji faturasında 10 milyar dolarlık ek yük demek. 10 milyar dolar, Türkiye ekonomisinin büyüklüğü dikkate alınırsa makro bazda çok önemli bir rakam değil. Ancak, enerji faturasındaki büyümenin ekonominin her alanını mutlaka ama mutlaka etkileyeceği gerçeği göz önüne alındığında, bu 10 milyarın anlamı çok değişiyor. Enerji en temel girdi olduğu için tüm mal ve hizmet fiyatlarının artması kaçınılmaz. Daha yılın ilk ayında yüzde 6.5 e revize edilen TÜFE de yeni revizyonlar gündeme gelecek. TÜFE beklentisi, büyük olasılıkla kamuoyunun beklentisiyle paralel olarak yüzde 8 ler dolayına çıkarılacak. Sanayici; enerji fiyatlarındaki artış yüzünden hem maliyet baskısı altına girecek; hem de petrol fiyatlarının yükselmesiyle sıkıntısı yeniden artacak AB ülkelerine ihracatta belki daha da zorlanacak. Bu da sanayi üretimini olumsuz etkileyebilecek. -2 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42-1,43-0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 0, , Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. 4,90 4,16 3,99 4,26 7,17 6,24 6,31 6,65 6,15 7,66 9,48 10,45 10,61 Merkez Bankası 2012 yılının TÜFE artışını yüzde 5 olarak öngördüğünde bunun gerçekleşmesinin çok zor olacağı zaten belliydi. Hele bir de sonundaki gerçekleşme yüzde olunca TÜFE artışının bir anda yarı yarıya, hatta daha fazla aşağı çekilmesinin zorluğu ortadaydı; bu yüzden de yüzde 5 lik hedef gerçekçi bulunmuyordu. Kamuoyunda yapılan tahminlerde, TÜFE artışına ilişkin alt sınır yüzde 7 olarak çiziliyordu; beklenen ağırlıklı oran ise yüzde 8 dolayındaydı. İşte Merkez Bankası da, 2012 enflasyonuna ilişkin henüz hiçbir resmi veri yokken, yani TÜİK ocak ayı enflasyonunu bile açıklamamışken gidişatı görüp yüzde 5 lik hedefi sabit tutarak tahminini yüzde 6.5 e yükseltti. 31 Ocak ta açıklanan yılın ilk enflasyon raporunda, 2012 nin TÜFE artışının orta noktası yüzde 6.5 olmak üzere yüzde 5.1 ile yüzde 7.9 arasında beklendiği belirtildi. Ancak görünen yüzde 6.5 in de iyimser bir tahmin olarak kalacağı yönünde. Özellikle çok sert geçen kış koşulları yüzünden şubattan itibaren gıda maddelerinin fiyatında tahminlerin ötesinde bir fiyat artışı yaşanması kaçınılmaz görünüyor. Zaten yapılan tahminlerde de yılsonunda TÜFE artışının en az yüzde 8 olacağı dile getiriliyor. Artışın yüzde 8.5 i bulmasının sürpriz olmayacağına da vurgu yapılıyor. Gıda maddelerinin fiyatından kaynaklanacak artış, enflasyon üzerinde geçici bir etki yapacak. Ama şimdi daha uzun bir zamana yayılacak ve enflasyonu çok daha olumsuz etkileyecek başka bir gelişme gündemde. Petrol fiyatlarından kaynaklanan artışın ortaya çıkaracağı artış En temel girdi konumundaki enerji fiyatları yüzünden genel fiyat düzeyinde bir artış olması kaçınılmaz da, henüz bunun düzeyini tahmin etmek mümkün değil. Petrol ve diğer yakıt fiyatlarının ne süre yüksek seyredeceği bilinemediği için, buradan enflasyona gelecek baskıyı ölçmek, şimdilik zor. 112 EKONOMİK FORUM l Şubat 2012

3 BİR BAKIŞTA ÜÇ YILIN EKONOMİK GÖSTERGELERİ ÜFE (% değ.) TÜFE (% değ.) İhracat (Aylık) İthalat (Aylık) Cari denge İç borç stoku (milyar TL) İç borç faizi (%) Bütçe geliri (Aylık) (milyon TL) Bütçe gideri (Aylık) (milyon TL) Reel kur end. (1995=100) Aylık Ort. $ (TL) Aylık Ort.Euro (TL) Mevduat DTH (Milyar $) Kredi Tük.kredileri Kredi kartları San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmamış endekse göre) San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmış endekse göre) Protestolu senet (Milyon TL) Dış borç öde. (Milyon $) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık ,58 1,66 1,94 2,35-1,15-0,50-0,16 1,15 0,51 1,21-0,31 1,31 2,36 1,72 1,22 0,61 0,15 0,01-0,03 1,76 1,55 1,60 0,65 1, , ,85 1,45 0,58 0,60-0,36-0,56-0,48 0,40 1,23 1,83 0,03-0,30 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42-1,43-0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 0, , ,2 288,9 292,3 297,8 301,9 301,7 307,7 315,4 320,6 327,2 329,2 330, ,9 339,4 340,7 343,2 340,5 343,1 345,2 347,3 347,8 347,8 350,8 352,8 353,3 357,5 359,9 362,0 362,7 362,7 363,9 366,6 366,6 368,0 366,4 368, ,8 8,5 8,7 9,1 9,7 9,1 8,4 8,4 8,1 7,7 7,9 8,0 7,7 8,7 9,0 9,0 8,8 9,1 9,1 8,9 8,1 8,4 10,5 10, , ,88 124,27 123,16 127,55 128,36 127,64 125,85 127,21 128,65 131,35 131,22 125,71 121,26 117,34 115,87 118,34 117,24 113,30 109,40 103,53 104,91 106,57 110,47 109, , ,4663 1,5056 1,5283 1,4879 1,5348 1,5703 1,5363 1,5016 1,4889 1,4185 1,4295 1,5131 1,5538 1,5828 1,5747 1,5156 1,5642 1,5940 1,6467 1,7442 1,7865 1,8271 1,8038 1, , ,0973 2,0639 2,0755 1,9994 1,9395 1,9181 1,9561 1,9418 1,9438 1,9702 1,9626 1,9993 2,0738 2,1597 2,2026 2,1869 2,2489 2,2934 2,3528 2,4998 2,4636 2,4990 2,4469 2, , ,2 316,0 320,1 316,3 328,4 341,7 343,1 343,4 344,7 349,6 355,9 380,5 378,1 388,2 394,8 394,7 408,9 411,2 415,2 421,7 414,5 408,0 409,7 417, , ,1 95,1 95,4 99,6 90,9 91,0 97,3 98,9 105,7 108,8 105,3 100,2 97,3 100,3 106,0 108,3 104,0 104,0 102,5 100,7 98,0 103,8 100,3 100, , ,6 307,2 313,6 324,8 336,4 346,6 358,5 365,1 370,4 385,6 397,8 423,5 429,0 442,5 452,0 467,4 485,2 499,0 514,6 534,0 544,6 545,3 552,0 565, , ,6 93,5 95,8 99,4 101,9 104,8 107,8 110,3 112,7 116,5 119,3 124,9 127,3 130,5 134,4 140,3 144,6 149,7 152,7 154,8 157,0 159,3 159,8 162, , ,7 35,7 35,9 37,3 37,9 38,5 39,8 39,7 40,8 41,5 41,8 43,2 42,9 43,4 43,1 45,1 46,3 47,6 49,8 49,9 51,8 52,1 52,3 53, , ,5-24,0-21,5-18,8-17,1-9,9-8,9-6,5-9,6 6,2-3,0 23, ,8 17,6 21,4 16,9 14,9 10,0 8,8 10,8 10,4 9,9 9,4 16,7 19,2 14,0 10,6 8,9 8,2 7,0 7,0 3,8 12,1 7,5 8,5 3, ,0-21,8-21,4-19,1-12,1-12,5-9,1-9,4-6,8 0,3 5,9 9, ,9 17,7 17,9 17,2 14,4 10,2 9,0 14,4 13,1 13,0 8,6 17,2 19,0 14,1 10,8 9,1 5,2 7,1 10,0 3,8 6,0 7,5 5,3 3, ,8 413,7 489,7 463,8 430,8 473,1 557,8 467,2 476,5 430,9 442,9 521,8 419,9 326,3 380,4 368,0 362,1 369,3 384,4 395,0 458,2 474,6 479,1 485, , Şubat 2012 k EKONOMİK FORUM 113

4 GÖSTERGELER GSYH (yüzde değişim) 2010 Birinci çeyrek 12,0 12,2 İkinci çeyrek 8,8 10,2 Üçüncü çeyrek 8,2 5,3 Dördüncü çeyrek 9,2 Yıllık 9,0 Fiyatlar (yüzde değişim) ÜFE TÜFE.Ocak 0,38 2,36.Ocak 0,56 0,41.Yıllık 11,13 10,80.Yıllık 10,61 4,90.Yıllık ortalama 11,11 8,89.Yıllık ortalama 6,95 8,28 Dış Ticaret Aralık. İhracat ,59. İthalat ,15. Açık ,21.İhracat/ithalat (%) 60,6 57,5 Ocak-Aralık. İhracat ,50. İthalat ,80. Açık ,75.İhracat/ithalat (%) 56,0 61,4 Cari İşlemler Dengesi (Milyon Dolar) (Ocak-Aralık) 2010 Fark Değ.(%) CARİ İŞLEMLER DENGESİ ,3 Döviz geliri ,5. İhracat ,7. Turizm ,6. Faiz ,3. Diğer ,1 Döviz gideri ,4. İthalat ,3. Turizm ,1. Faiz ,7. Diğer ,1 Merkez Bankası Döviz Rezervi 10/02/ /02/ Değişim (%) TOPLAM ,79.Döviz rezervi ,26.Altın ,36 Reel Kur Endeksi (2003=100) (TÜFE ye göre) Ocak ,60 Ocak ,77 Ocak ,47 Ocak ,88 Ocak ,91 Ocak ,26 Ocak ,71 Ocak ,20 Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyon TL) (Ocak). Gelir ,52. Harcama ,13. Denge ,13. Faiz dışı denge ,28 İç Borç Stoku (Milyon TL) (Aralık sonu).tutar ,52.Vadeye kalan süre (ay) 32,2 31,0 3,87 Mevduat Bankaları Kredileri (Bin TL) TOPLAM ,06 Yurtiçi krediler ,39.TL krediler ,50.Yabancı para krediler ,50 Yurtdışı krediler ,62 Yurtiçindekilerin toplam TL mevduatı (Bin TL) TOPLAM ,28. Vadesiz ,58. Vadeli ,56 Bankalara göre. Kamu ,64. Özel ,13. Yabancı ,71 Yurtiçi Yerleşiklere Ait DTH (Milyon Dolar) TOPLAM ,45. ABD Doları ,86. Euro ,83 (Dolar karşılığı) ,96.Diğer dövizler (dolar karşılığı) ,32 Mevduatın Vade Dağılımı (Bin TL) a- TL mevduat ,49. Vadesiz ve yedi gün ihbarlı ,53. Bir ay ,71. Üç ay ,40. Altı ay ,69. Bir yıl ve daha uzun ,72 b-yabancı para mevduat ,43. Vadesiz ve yedi gün ihbarlı ,00. Bir ay ,55. Üç ay ,94. Altı ay ,76. Bir yıl ve daha uzun ,81 Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları (Bin TL) 10/02/ /02/ Değ.(%) TOPLAM ,93. Tüketici kredileri ,99 Konut ,43 Taşıt ,64 Diğer ,87.Kredi kartları ,78 Tasfiye olunacak. Tüketici kredileri ,91. Kredi kartları ,07 Repo Hacmi (Bin TL) 10/02/ /02/2012 Değ. (%). Müşterilerle yapılan ,10. Mali kuruluşlar arasında yapılan , EKONOMİK FORUM l Şubat 2012

5 En Yüksek Faiz Oranları (16 Şubat 2012 itibariyle) TL mevduata 3,00-20,00 4,00-20,00 5,00-18,00 6,00-18,00 Para Arzı (Bin TL) M ,54 DOLAŞIMDAKİ PARA ,00 Dolaşıma Çıkan Banknot + Madeni Para ,24 Banka Kasaları (-) ,85 VADESİZ MEVDUAT (TL) ,47 Mevduat Bankaları ,37 Katılım Bankaları ,87 TCMB ,33 VADESİZ MEVDUAT (YP) ,03 Mevduat Bankaları ,55 Katılım Bankaları ,16 TCMB ,38 M ,54 VADELİ MEVDUAT (TL) ,88 Mevduat Bankaları ,15 Katılım Bankaları ,27 TCMB - - VADELİ MEVDUAT (YP) ,38 Mevduat Bankaları ,63 Katılım Bankaları ,27 TCMB - - M ,56 REPO ,61 PARA PİYASASI FONLARI (B TİPİ LİKİT FONLAR) ,06 İHRAÇ EDİLEN MENKUL DEĞERLER ( 'dan itibaren eklendi) İşsizlik Verileri (Bin Kişi) Kasım 11 Ekim 11 Kasım ve daha yukarı yaştaki nüfus İşgücü durumu İstihdam edilenler İşsizler İşsizlik oranı (%) 9,1 9,1 11,0.Tarım dışı işsizlik oranı (%) 11,4 11,6 13,7.Genç nüfusta işsizlik oranı (%) 17,0 17,4 20,8 Tüketici Güven Endeksi Ocak 12 Aralık 11 Değ.(%) TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 92,2 92,0 0,22.Satın alma gücü (mevcut dönem) 86,6 87,1-0,57.Satın alma gücü (gelecek dönem) 90,8 90,0 0,89.Genel ekonomik durum(gelecek dönem) 93,3 93,4-0,11.İş bulma olanakları (gelecek dönem) 94,3 93,5 0,86.Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malları satın almak için uygunluğu 96,1 96,2-0,10 İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Yüzde) 2012.Şubat 72,9 73,0 Sanayi Üretimi Değişimi (%) Aralık Aralık 2010.Arındırılmamış endekse göre (yıllık) 3,7 16,7.Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (yıllık) 3,8 17,2.Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (bir önceki aya göre) 2,7 4,5 Yatırım Teşvikleri Belgeleri (Bin TL) (Yıllık). Tarım ,99. Madencilik ,15. Enerji ,80. İmalat ,56. Hizmetler ,43 Toplam ,43 Turist Sayısı ABD Doları mevduata Euro mevduata Yıllık ,86 Şirket Kuruluşları (Ocak) 2012 Değ.(%). Kurulan ,13. Kapanan ,57 İnşaat Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi Daire sayısı (İlk dokuz ay). Ruhsat ,13. Yapı kullanma izin belgesi ,46 Protestolu Senetler (Yıllık). Adet ,44. Tutar (Bin TL) ,02 Dış Borç Anapara ve Faiz Ödemesi (Milyon Dolar) (Ocak) 2012 Değ.(%) Toplam ,75. Kamu ,04. Merkez Bankası ,29. IMF'ye ödemeler 9 0 Çeşitli Göstergeler 3.Ç. 2.Ç. 1.Ç Toplam dış borç stoku (Milyon $) Kısa vade Uzun vade Kamu Kısa Vade Uzun Vade TCMB Kısa Vade Uzun Vade Özel Kısa Vade Uzun Vade (1) Dış borç stokunun GSYH'ye oranı (%) Toplam 39,5 43,6 Kısa Vade 10,6 8,1 Uzun Vade 28,8 35,5 Kamu 12,1 13,5 TCMB 1,6 2,2 Özel 25,7 27,9 Dış borç stokunun yüzde dağılımı Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kısa Vade 28,8 27,4 25,8 27,0 18,5 Uzun Vade 71,2 72,6 74,2 73,0 81,5 Kamu 30,7 30,7 31,2 30,7 31,1 TCMB 3,4 3,9 4,1 4,1 4,9 Özel 65,8 65,4 64,7 65,2 64,0 Dış borç stokundaki yüzde değişim (%) Toplam -0,2 3,7 3,2 7,9-4,1 Kısa Vade 4,9 9,9-1,2 57,3-6,4 Uzun Vade -2,2 1,5 4,8-3,3-3,6 Kamu -0,2 1,9 5,1 6,6 6,6 TCMB -12,1-1,0 3,7-11,1-5,4 Özel 0,5 4,8 2,3 10,0-8,5 FİNANSAL GÖSTERGELER (%) Toplam dış borç stoku / ihracat (FOB) 235,2 248,7 250,8 254,7 263,2 Dış borç servisi / GSYH 7,5 9,4 Dış borç servisi / ihracat (FOB) 38,4 40,6 43,8 48,6 57,0 Özel sektör borcu / ihracat (FOB) 154,8 162,6 162,2 166,1 168,4 Faiz / GSYH 1,1 1,6 Faiz / ihracat (FOB) 6,1 6,3 6,6 7,3 9,7 TCMB rezervler (net) / Dış borç stoku 30,2 32,0 30,8 29,6 27,8 TCMB rezervler (net) / Kısa borçlar 105,0 117,0 119,2 109,9 150,5 TCMB rezervler (brüt) / Toplam dış borç 28,3 30,2 29,0 27,8 26,3 TCMB rezervler (brüt )/ Kısa borçlar 98,2 110,3 112,3 103,2 142,3 TCMB rezerv (brüt) / İthalat (CIF) 37,0 42,2 42,7 43,5 50,2 TCMB rezerv (net)/ İthalat (CIF) 39,6 44,8 45,4 46,3 53,1 Cari işlemler dengesi / TCMB rezervi (brüt) -88,9-76,9-68,5-58,3-19,8 Cari işlemler dengesi / TCMB rezervi (net) -83,1-72,6-64,5-54,8-18,7 Cari işlemler dengesi / GSYH -10,1-9,3-7,7-6,4-2,3 Makro ekonomik büyüklükler (Milyon $) GSYH (Milyon $) İhracat (FOB) (2) (3) İthalat (CIF) (3) Cari işlemler dengesi (3) TCMB rezervler (brüt) TCMB rezervler (net) Dış kredi kullanımları (3) Dış borç servisi (3) Anapara Faiz (1) 1 Ekim 2001 tarihinden itibaren TCMB tarafından izleniyor. (2) Bavul ticareti ve diğer mallar hariç. (3) 12 aylık toplam. Şubat 2012 k EKONOMİK FORUM 115