Abdülmecid Efendi, Köflkü, Çinileri

Transkript

1 Abdülmecid Efendi, Köflkü, Çinileri Y R D D O Ç D R L A T F E A K T A N Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Abdülmecid Efendi Osmanl mparatorlu u nun son halifesi olan Abdülmecid Efendi, 1 Haziran 1868 tarihinde Dolmabahçe Saray nda, Sultan Abdülaziz in ikinci efli Hayran - dil Kad n Efendi nin o lu olarak dünyaya gelmifltir Çocuklu u, bat kültürüne aç k bir aile ortam nda geçmifltir Sultan Abdülaziz in sanata olan ilgisi Abdülmecid Efendi nin sanatsever ve sanatç olmas na neden olmufltur Küçük yafltan itibaren binicilik ve gürefl baflta olmak üzere sporun hemen hemen bütün dallar yla ilgilenmifl, avc l kla u raflm fl, Avusturyal bir zabitten eskrim dersleri bile alm flt r Abdülmecid in henüz sekiz yafl ndayken 1876 y l nda babas Abdülaziz in askerî bir darbeyle tahttan indirilip yerine V Murad n padiflah ilan edilmesi, ard ndan Abdülaziz in Ç ra an Saray Feriyye Dairesi ne kapat ld bir s rada bileklerini keserek intihar etti inin aç klanmas, daha sonra tahtta ç kan II Abdülhamid in bu kuflkulu ölüm için soruflturma bafllatarak asl nda bunun bir suikast/cinayet oldu unu ortaya ç karmas, onu derinden sarsan en önemli olayd r y l nda Babas, Sultan Abdülaziz in tahttan indirilmesiyle önce Topkap Sa - ray na sonra Ç ra an Saray kompleksinde bulunan Ortaköy Feriye Saray na nakledilmifltir Y ld z daki fiehzadegan Mektebi nde Türkçe, Arapça, Farsça, Frans zca ve Almanca e itimi alm flt r Tarih ve edebiyatla da ilgilenen Abdülmecid Efendi nin yay nlanm fl ve yay nlanmam fl tercüme eserleri bulunmaktad r Dolmabahçe Saray nda babas Abdülaziz in öldü ü oday daha sonra kütüphane olarak kullanm flt r Abdülmecid Efendi nin birçok sanatsal alanda çal flmalar yapt tespit edilmifltir

2 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Abdülmecid Efendi Abdülmecid Efendi, o lu Ömer Faruk Efendi ile kütüphanesinde (MSFK) 404 Bunlardan biri de ismini tafl yan köflkün, sokak kap s d r 1900 lerde çizdi i, plana göre yeniden infla edildi i belirtilmifltir Süsleme ve desenlerini kendisinin yapt kap üzeri kufi yaz ile La Galibe llallah yazm fl, köflkün bahçesinde düzenlemeler yapm flt r Üç kez evlenen Abdülmecid Efendi nin fiehsuvar Baflkad n Efendi ile evlili inden o lu Ömer Faruk Efendi, Hayrünnisa Kad n Efendi den sonraki efli Mehesti Kad n Efendi den k z Dürrüflehvar Sultan olmufltur O lu Ömer Faruk, Avrupa ya e itime giden ilk Osmanl fiehzadesidir 2 Dünya sanat n yak ndan izleyen Sanatç Abdülmecid Efendi, yurtd fl ndan getirtti i yasaklanan yay nlar nedeniyle 1898 den II Meflrutiyet in ilan na kadar Kars, Erzurum ve Sivas ta sürgünde kalm flt r Abdülmecid Efendi nin ismini tafl d amcas Sultan Abdülmecid ile babas Abdülaziz aras nda yaflanan anlaflmazl k çocuklar na kadar yans m flt r Abdülhamid in gözetimindeki yaflam II Meflrutiyet le sona ermifl, Demokrat Prens diye an lan Abdülmecid Efendi nin popularitesi yay nlanan karikatürleri ile artm flt r Döneminde kendisi için Sanatkâr- necip tabiri kullan lm flt r Siyasal ve toplumsal sorunlarla ilgilenerek stanbul da pek çok derne i desteklemifl, onursal baflkanl klar n üstlenmifltir Ermeni Kad nlar Birli i nin bafl destekçisi olan Abdülmecid Efendi, Hilal-i Ahmer Cemiyeti nin de fahri baflkanl n yapm flt r Modern düflünceleri ile tan nan Abdülmecid Efendi kad nlar korumufl, onlar n e itim görmelerini, istedikleri mesle i seçip bilim ve sanatta iyi bir konuma sa-

3 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R Haremde Goethe, 1917, 173x132 cm tuval üzerine ya l boya Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi Dürrüflehvar Sultan, 133x180 cm tuval üzerine ya l boya, MSRK Env No:64/ 2173 hip olmalar n savunmufltur Bat kültürünü özümsemifl olan fiehzade Abdülmecid Efendi, yaflam nda slâm dininin esaslar n da uygulam flt r Befl vakit ve Cuma namazlar n aksatmam flt r Albay rütbesi de olan Abdülmecid Efendi Osmanl ve Mecidi niflanlar n alm flt r 4 Temmuz 1918 de Sultan Mehmed Reflad n ölümü ile birlikte Veliaht unvan n alm fl, 18 Kas m 1922 de Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kurulu karar yla Abdülmecid Efendi Halife seçilmifltir Cumhuriyetin ilan ndan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi, 3 Mart 1924 te say l kanunla Hilafeti kald rm fl, kanunda bütün Osmanl Hanedan n n ülke d fl na ç kar lmas na karar verilmifltir Abdülmecid Efendi ailesiyle 4 Mart günü ülke d fl na ç kar lm flt r Bir süre sviçre de, daha sonra da Paris te yaflayan Abdülmecid Efendi 23 A ustos 1944 te geçirdi i kalp krizi sonucu, Nice de yaflama veda etmifltir stanbul a defnedilmeyi vasiyet etmesine ra men, k z Dürrüflehvar n 10 y ll k çabas sonuç vermemifltir Halifenin cenazesi 10 y l boyunca Paris Camii nin hücresinde ilaçlanarak bekletilmifltir 30 Mart 1954 te Medine de Harem-i fierif te Cennetü l- Baki mezarl na defnedilmifltir 3 fieker Ahmed Pafla, Osman Hamdi, Salvatore Valeri, Fausto Zonaro, Çall, Hikmet Onat, Nam k smail, Nazmi Ziya, fievket Da, Avni Lifij gibi ünlü ressamlarla dostluklar kurmufl ve onlardan ders alm flt r Haftan n belirli günlerinde atölyesinde resim çal flmalar yapmay al flkanl k haline getirmifltir Birçok eser oluflturan Abdülmecid Efendi, çok say da uluslararas sergiye hem 405

4 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Abdülmecid Efendi Köflkü nün ön cepheden görünümü katk da bulunmufl, hem de sergilerin aç lmas n sa lam flt r Paris te, 1918 Viyana da, Galatasaray da aç lan sergilere eserleriyle kat lm flt r Eserlerinde portreler, günlük yaflam sahneleri, tarihi konular, anatomi, manzaralar, hayvan figürleri, tu ra ve armalara yer vermifltir Bethooven tutkunu olan halife, bat müzi i üzerine genifl bilgiye sahiptir Abdülmecid Efendi keman n yan s ra viyolonsel, piyano ve klavsen çalm fl, Franz Liszt ten müzik dersleri alm flt r Besteler yapm flt r Henüz bestelerine dair belgelere ulafl lamad ndan ressaml kadar baflar l olan müzisyenli inden bahsedilmemektedir 4 Resim ve müzi in yan s ra Hattat Halife olarak ta tan nmaktad r Hat eserlerinin bir k sm Milli Saraylar koleksiyonundad r Halife Abdülmecid Efendi himayesinde ve fahri baflkanl nda Osmanl Ressam - lar Cemiyeti 1908 de kurulmufltur ve ilk plastik sanatlar süreli yay n bu bafll ktaki gazetedir Abdülmecid Efendi, Sanayi-i Nefise Mektebi ve hocalar ile yak n iliflkiler içinde olmufl ve onlara yard mlarda bulunmufltur nas Sanayi-i Nefise Mektebi Abdülmecid Efendi himayesinde kurulmufltur Babas Abdülaziz in kurucusu oldu u Galatasaray Sultanisi ni de hep gözetmifltir 406

5 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R Abdülmecid Efendi Köflkü nün yan cepheden görünümü Ölümünden Sonra stanbul da ad na aç lan sergiler aç lm flt r 1986 da fiiflli Beymen Ma azas, 1993 de Dolmabahçe Saray, 1998 de Dolmabahçe Saray, 2004 de Dolmabahçe Saray ve Ba larbafl Abdülmecid Efendi Köflkü, 2006 da Dolmabahçe Saray 5 eserlerini günümüze tafl yan mekânlar olmufltur E s e r l e r i n i n b a z l a r ç e fl i t l i müzelerde sergilenmektedir Ankara Resim ve Heykel Müzesi, stanbul Mimar Sinan Üniversitesi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) Resim ve Heykel Müzesi, stanbul Afliyan Müzesi, stanbul Topkap S a r a y, stanbul D o l m a b a h ç e Saray, stanbul S a k p Sabanc Müzesi, Nice M ü z e M a s s e n a (Fransa) Abdülmecid Efendi nin e s e r l e r i n i izleme imkân sunan mekânlard r Abdülmecid Efendi Köflkü Günümüzde Abdülmecid Efendi ismi ile tan nan köflk, muhtemelen 1880 li y llarda eski M s r Hidiv i smail Pafla taraf ndan yapt r l r smail Pafla n n ölümüyle o ullar ndan Mahmud Hamdi Pafla ya intikal eden köflk, Sultan Abdülhamid taraf ndan bedeli Hazine-i Hassa dan ödenmek suretiyle sat n al n r ve amcas - n n o lu fiehzade Abdülmecid Efendi ye tahsis edilir 6 407

6 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Abdülmecid Efendi Köflkü d fl kap s 408

7 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R 409

8 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Abdülmecid Efendi Köflkü nden genel bir görünüm 1906 y l nda, Alexandre Vallaury nin mimarl n yapt, Üsküdar, Ba larbafl Kuflbak fl Sokak Numara 18 e kay tl dönüme yak n bir koruluk içinde, bafllang çta av köflkü olarak yapt r lan bina, daha sonralar eklenen harem ve müfltemilat binalar yla birlikte genifl bir yap lar toplulu una dönüflür Zemin kat arka sofan n sa köflesinde bulunan çinili çeflme kitabesinde H 1321/1903 tarihli, yap n n tarihi hakk nda bilgi vermektedir Zemin kattaki girifl sofas ve arka sofa zeminlerinin Kütahya çinileriyle kapland ve bu ifllemin yap n n orijinal ahflap döflemeleri üstüne yap ld, gerek girifl, gerekse bu hacimlerde di er odalar aras nda ortaya ç kan kot farklar ndan belli olmaktad r Anlafl lan 1903 tarihinde yap da bir dekorasyon de iflikli i yap lm flt r Baz kaynaklar köflkün ana girifl kap s ve her iki yan nda yer alan an tsal duvar n Abdülmecid Efendi taraf ndan planland n belirtmektedirler Dolmabahçe Saray Resim Koleksiyon unda bulunan bir çizimde bu görüflü destekler Köflkün girifl sofas n n tam ortas nda yer alan ve bodrum kattaki kâgir alt yap yla desteklenen mermer havuzun hangi dönemde yap ld tespit edilememifltir Bir dönem sökülerek Emirgan daki Sait Halim Pafla Korusuna götürülen havuz, son dönem yenileme/restorasyon s ras nda tekrar eski yerine monte edilmifltir Yap, günümüze kadar birçok kere el de ifltirmifltir 1942 y l nda köflkü Kalkavan Ailesi ne mensup Mehmed ve Selahattin kardefllerin sat n ald söylenmek- 410

9 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R Köflkden genel görünüm tedir K sa süre sonra da köflk ve bulundu u arsan n mülkiyeti Kaz m Taflkent taraf ndan Yap Kredi Bankas için sat n al nm flt r Köflkün do u ve kuzeyinde genifl bir koruluk bulunmaktad r Çok say da de erli a aç ve bitkiyi bar nd ran bu alan yüksek duvarlarla çevrilidir Konut mimarimizde pek karfl lafl lamayan d fl cephe oluflumu ve bezemesi, cephe düzeylerini geometrik olarak bölümleyen dikdörtgen ve kare panolardan oluflmaktad r Pencere ölçülerini esas alan bu modüler düzenleme tüm yap y sarar Saçaklar baflkaca hiçbir yap da rastlanmayan bir flekilde yatay düzlemden uzunluklar na göre 15 ila 30cm kadar kald r lm fllard r Yap y toprak seviyesinden yükseltmek amac yla yap lan bodrum kat n, girifl eyvan alt nda bir kar deposu bulunmaktad r 8 stanbul köflkleri aras nda selâml k binas orijinal olarak korunabilen tek yap d r 1950 li y llar öncesinde koru avlusundaki haremlik ve di er binalar y k ld için günümüze ulaflamazken, selâml k binas n n girifl kap s ndaki kûfi yaz ile yaz lan Allah tan baflka galip yoktur ifadesi bir imparatorluk devrilirken kurulan genç devletin devam na tan kl k etmeye devam ediyor anlam n tafl yor 9 Köflkün çat s konut mimarisinde görülmeyen bir biçimde kurflun kapl d r Çat, tepesinde bulunan bronz bir alemle son bulur 10 Yap da, kinci Dünya Savafl s ras nda bir süre asker bar nd r ld, bu nedenle 411

10 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Abdülmecid Efendi Köflkü girifl kap s 412

11 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R Abdülmecid Efendi Köflkü girifl kap s süslemeleri zemin kattaki döfleme çinilerinin bozuldu u, s rlar n n büyük ölçüde yok oldu- u, k rm z zeminlerin ortaya ç kt görülmüfltür Bu tespit sonras tüm zemin çinileri Kütahya da yeniden yapt r lm fl ve zemin bu çinilerle kaplanm flt r Ancak, orijinal örneklerin muhafazas için en az tahribin görüldü ü köflelerdeki çiniler aynen korunmufltur 11 Abdülmecid Efendi Köflkü Çinileri Abdülmecid Efendi Köflkü, son dönem çinili yap lar ndan en zengin olan d r Köflkün çinileri; iç mekân, d fl mekân ve zemin çinileri olmak üzere üç farkl alanda bulunmaktad r Klasik dönem mimarisinin çeflitli mekânlar ndan al nt yap larak yeniden üretilmifl olan çiniler, köflkün farkl bölümlerinde yer almaktad r Bu mekânlar: Kon - ya Karatay Medresesi, Rüstem Pafla Camii, Yeni Camii, Hatice Turhan Sultan Türbesi, Topkap Saray, Trabzon Nemlizade Kona ve Dr fievket Apartman d r Bu yap lar n çinilerinin tekrar Abdülmecid Efendi Köflkü nün bezemelerinde kullan lm flt r Kütahya ürünü olan çiniler, s ratl tekni inde üretilmifl, köflkün inflas nda monte edilmifltir Çinilerin zeminde bulunanlar afl nma sonucu tahrip olmufltur 413

12 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Köflkün iç süslemelerinden örnekler 414

13 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R Köflkün ana girifl kap s n n aç ld zemin kattaki sofa Köflkün iki kat n birbirine ba layan merdivenler Tahrip olan çinilerin yerine Kütahya da yeniden ürettirilerek, son dönem yenileme esnas nda monte edildi i belirtilmifltir Köflkün girifl kat salonunun, ikinci girifli olan arka hol ve üst kat balkon zeminlerinde çini döflenmifltir 12 Yap n n çinilerinde, turkuvaz, lacivert, k rm z, yeflil sar, turuncu, mor, mavi, aç k kahverengi, siyah ve beyaz renkli, lale, karanfil, zambak, y ld z çiçe i gibi natüralist üslub motifleri ve hatai tarz motifleri; hatai, gonca penç ve yaprak kullan lm flt r Rumi çeflitleri (hurda, dilimli=dendanl, çiçekli), geometrik geçme, kandil, arma gibi motiflerle oluflturulan çini kompozisyonlar köflkün di er bezemeleri ile birlikte güzelli ini art rmaktad r Köflkte kullan lan çiniler kare, üçgen, alt gen, dikdörtgen formlar ndad r Yüzey kaplamas olarak kullan lan çiniler yer ve duvar d fl nda çeflme ve flöminede de kullan lm flt r Abdülmecid Efendi Köflkü, farkl bir mimariye ve bezemeye sahiptir Yap n n çini bezemesi, sokak kap s üzerinde bafllar Kap üstü, bas k kemerli al nl nda kufi istifli çini kompozisyon (La Gâlibe llallah) Allahtan Bafl - ka Galip Yoktur anlam n tafl maktad r Kufi yaz y turkuvaz rumiler kuflat r Lacivert zemini köflelerdeki pençler, k rm z zeminli rumilerden ay r r Abdülmecid Efendi Köflkü nün salon zemin çinileri; alt gen formlu turkuvaz renkli, aralar nda üçgen formlu lacivert ve aç k kahverengi çinileri, naturalist uslub bordürle çevrelenmifltir Köflkün ikinci girifli olan arka cephe girifl holü, karfl l kl köflelerde yer alan flömine ve çeflme ile dikkat çekicidir fiömine çinileri mavi-beyaz grubu olarak 415

14 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Köflk, çeflme etraf çini detay 416

15 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R Köflkdeki çinilerden örnekler adland r lan çinilere örnek teflkil eder Yap daki çok renkli genel görüntüye ayk r flömine, sade ve tekrara dayal (ulama ) çinilerle kapl d r Klasik flömine formu, iç k sm dört taraftan ulama çinilerle kapl iken, flömine d fl yüzü saz yolu yaprakl kayd rma ulama çinilerle bezelidir Yaflmak k sm nda naturalist uslubu, mavi-beyaz çiniler görülmektedir fiömine yüzeylerinin geçifli, iki iplik ve üç iplik zencereklerle sa lanm flt r Yeni Camii çinileri esin kayna olmufltur fiöminenin karfl köflesinde bulunan mermer çeflme; lacivert çini karolarla çevrelenmifltir Çeflmenin üstünde Sultan Reflat Tu ras olan bir Osmanl Armas bulunur Üst köfleleri hurda rumi ile bezelidir Arma üzeri dikdörtgen form içerisinde Bütün canl lar sudan yaratt k anlam na gelen Ve cealnâ mine l-mâi kül - le fley in hayy âyet-i kerîmesi ile (Enbiya Sûresi) Pad flah m Çok Yafla yaz lar bulunur Hurda rumi kompozisyonlu al nl k, ortas ndaki geometrik geçme ile bafllar Al nl k ve çeflme etraf, dikdörtgen paftalarla çerçevelidir 1/2 Simetrik hurda rumi kompozisyonlu paftalar, hatai motifli merkezle zenginlefltirilmifl, turkuvaz, k rm z, beyaz filetolarla s n rland r lm flt r Bu sofa zemini, oval çini kompozisyonuyla kapl d r Kompozisyonun tümünü görmek mümkün de ildir Yer kaplamas oldu undan zamanla afl nm flt r Dönüflümlü tepeliklerle çevrelenmifl bordür içi kartuflta Amel-i Mehmed Emin min Telamiz-i Mehmed Hilmi Kütahya yaz l d r Kompozisyonun göbek k sm rumi 417

16 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V kinci katta, do uya bakan ve süslemeli tavanlar nda Kur an sureleri yer alan oda, muhtemelen, Abdülmecid Efendi nin dua ve namaz odas 418

17 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R Köflkün iç kap kolu Köflkdeki çinilerden bir detay kompozisyonlu flemseler aras nda dolaflan çiçekli rumilerle birlikte hatai tarz motiflerden oluflur Beyzi formun d fl eflkenar dörtgen, alt gen ve üçgen tek renkli çinilerle kapl d r Köflkün girifl kat salon zemin ortas beyaz, turkuvaz renkli alt gen formlu ve lacivert sar, kahverengi üçgen ve eflkenar dörtgen çinilerle kapl d r Salon zeminini çevreleyen bordür naturalist uslup motiflerden oluflur Köflkün, ikinci kat güney do uda yer alan oda yerden tavana kadar, pencere ve kap boflluklar d fl nda tamamen çiniyle kapl d r Bu odan n bir duvar Rüstem Pafla Camii, son cemaat yerindeki bahar dall pano nun tekrar ile kapl d r Bahar dall pano, simetrik olarak yüzeyi kaplar Kompozisyon, ortadan sarkan kandil ile birlefltirilerek ikiz pano haline getirilmifltir Kap n n karfl s nda bulunan pano, Hatice Turhan Sultan Türbesi panolar ndand r Bu panonun klasik dönem yap lar ndan Yeni Camii Hünkar Mahfili, Topkap Saray Harem Dairesi ve fiehzadeler Mektebi çinilerinde tekrarlar n görmek mümkündür 419

18 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Köflkdeki çinilerden örnekler 420

19 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R Tavan süslemesi Köflkün ayd nlat lmas nda kullan lan avize Odan n pencere cephesi, bofllu una göre dar ve genifl çini kompozisyonlarla kapl d r Bu odan n köflesinde bulunan panonun alt k sm nda Mehmet Emin ustan n yap daki üçüncü imzas bulunur Geometrik örgü motiflerinin a rl kl oldu u panolar, hurda rumiler ve çiçeklerle tamamlanmaktad r Geometrik örgü motifi Konya Karatay Medresesi kubbe içi çini bezemesinden al nm flt r Bu panolar, bitkisel motifli bordürler tamamlamaktad r Pencere üstlerinde de çini kompozisyonlar görülür Bu yap daki çinili di er bölümler ön ve arka balkondur Köflkün di er zemin çinilerinde oldu u gibi zemin hal gibi kaplanm flt r Desenli k s m çevresi alt gen çinilerle kapl d r Çift bordürle çevrilidir Genifl bordür, ayn dönem yap lar ndan olan Trabzon Nemlizade Kona çinilerinin tekrar d r Ayn kompozisyonlu çinilere Kütahya Sakahane de yer verilmifltir Çiniler, ortada ulama desenlidir Ayn desen, stanbul, Vezneciler deki Dr fievket Apartman kap üstü al nl kta da kullan lm flt r Yap n n d fl alanda, yer karosu olarak kullan lan di er çinili mekân ikinci kat arka balkonudur Burada zemin tamamen çini ile kapl d r Ortada uzun, salbekli bir flemse bulunur fiemsenin içi geometrik örgü bezemelidir Kompozisyonun orijinali Konya Karatay Medresesi kubbe içi çinilerindendir Bordürde asma yapraklar ve üzüm salk mlar görülür Göbekle bordür aras nda ulama bir desen yer al r Rumi ve hatai tarz motiflerden oluflmufltur Mehmet Emin e ait bir baflka 421

20 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V Çini desenlerinden örnekler 422

21 A B D Ü L M E C D E F E N D, K Ö fi K Ü, Ç N L E R imza Malumat- Kütahya Emin Asar- Konya Selçuki yaz s ile bu yap da yerini almaktad r Sayg yla an msanan Prof Dr fierare Yetkin in yap n n çinileri hakk ndaki genel görüflü flöyledir Klasik motifler dejenere olmufltur Neoklasik üslupla ve bu dev - rin özelli i olan klasi i yaflatmak çabas baflar lm flt r Bu yap da kullan lan arma yeni bir üsluptur Renk olarak turuncu ve sar n n girmesi klasik dönemden ay r - m flt r 13 Köflk, çinileri hal görünümüyle, yer karosu olarak bolca kullan lm fl olan ender yap d r Köflk yaflanm fll mimarisi ve esteti inin yan s ra Türkiye nin kaderinde büyük rol oynayan siyaset adamlar n n ve eski sadrazamlar n bir araya geldikleri mekan olarak da büyük önem tafl maktad r 423

22 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U I V D PNOTLAR 1 Ahmet Kamil Gören, 2 Eylem Ya basan, Ressam Halife Abdülmecid Efendi, Hanedandan Bir Ressam Abdülmecid Efendi, stanbul 2004, s Emre Arac, Hanedandan bir Ressam Abdülmecid Efendi, Beethoven Tutkunu Bir Halife, stanbul 2004, s Murat Bardakc, 6 Taha Toros, Yap ve Kredi Bankas n n Ba larbafl ndaki Abdülmecid Efendi Köflkü, Sanat Dünyam z, sy 31 (1984), s Latife Aktan, 20Yüzy l Üsküdar Mimarisinde Çinili Mekânlar, II Üsküdar Sempozyumu, stanbul 2004, II, A Sinan Genim, Abdülmecid Efendi Köflkü, Hanedandan Bir Ressam Abdülmecid Efendi, stanbul 2004, s Erkan Bora, Abdülmecid Efendi Köflkü, Popüler Tarih, sy 55 (Mart 2005), s A Sinan Genim, age, s Zemin çinisi örneklerine çok fazla rastlamak mümkün de ildir Tespit edilen en erken Türk çini sanat yer çinisi örne i Bursa Yeflil Camii Hünkar Mahfeli nde bulunmaktad r Caminin Hünkar Mahfili duvar çinileri ile ayn desen ve kompozisyondaki yer çinilerinin, günümüze az hasarl ulaflabilmifl olmas n n nedeni has r örtü alt nda olmas denebilir Zemin çinisi olarak tespit edilen di er çini ise Befliktafl taki Y ld z fiale Köflkü, nöbetçi pavyonu yer çinileridir XIX yüzy l yap s olan köflkün çinileri, yolluk görünümünde ve iki tarafl ulama olarak kullan lm flt r Çinilerin orijinali ise Topkap daki Takkeci brahim A a Camii nin dört taraftan ulama çinilerinin tekrar d r 13 Latife Aktan, Y llar Aras nda stanbul Yap lar nda Kullan lm fl Olan Türk Çinilerinin Renk ve Kompozisyon Aç s ndan ncelenmesi (Yay nlanmam fl Sanatta Yeterlik Tezi), Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s