Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 2

Transkript

1

2 * Problem çözmeye mantıklı, yapısallaģtırılmıģ bir yaklaģım edinmek * Problem çözme araçlarından uygun olanları seçmek ve kullanmak * Problem çözme çabalarınızın baģarısından emin olmak * Ġleride benzer veya aynı sorunların meydana gelmesini önlemek Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 2

3 Problem çözmenin beģ aģaması Problem çözme aģamalarının uygulanmaması halinde yaģanabilecekler Hataların nedenleri Üç seviyeli problem çözme yaklaģımı Problemlere odaklanmak ile Çözümlere odaklanmak Arasındaki fark? Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 3

4 PUKÖ-Deming döngüsü 5N 1K sorgulama yöntemi Beyin fırtınası Sebep-Sonuç diyagramı Kaynak kök sorun analizi Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI Veri toplama Örnekleme Veri toplama tabloları Histogram Pareto diyagramı 4/24

5 Eğer bir sorun çözülemiyorsa endişelenmeye gerek yoktur. Çünkü Endişelenerek de o sorunu çözemezsiniz. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 5/24

6 Bir üretim süreci içindeki problemlerin giderilmesi son derece önemlidir. Çünkü, üretim süreçlerinde ortaya çıkan problemler, üretimin arzu edilen Ģartlarda yapılmasını engellediği gibi ürünlerin birbirleri ile uyumlu ve tutarlı olmasını da önleyebilir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 6/24

7 * Yeniden iģleme ve hurdayı azaltır. * ÇalıĢma Ģartlarını geliģtirir. * Verimliliği ve iģ güvenliğini artırır. * SatıĢı ve karı artırır. * MüĢteri tatminini artırır. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 7/24

8 * Problemi teģhis etmek ve tanımlamak * Problemi kontrol altına almak * Veri toplamak ve analiz etmek * Problemin ana ve alt nedenlerini belirlemek, ortadan kaldırmak ve/veya etkisini azaltmak * Problemin tekrarını önleyici tedbirler almak ve dokümante etmek Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 8/24

9 Tekrarını önle dokümante et Problemin ana/alt nedenleri Problemi teģhis etmek ve tanımlamak Veri toplamak ve analiz etmek Problemi kontrol altına almak Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 9/24

10 Muhtemel/olası sorun sinyalleri araģtırılmalı * Üretim miktarındaki azalmalar * Maliyetlerin artması * Kalite seviyesinin düģmesi * Yeniden iģleme ve hurdaların artması * MüĢteri Ģikayetlerinin artması * Fiziksel Ģartlar(yağ kaçağı,makine hızı,talaģ,çapak vb.) Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 10/24

11 Problem hakkında sorular sorulmalı * Neler, hangi oranda etkileniyor? * Yan etkileri ve belirtileri neler? * Ne zaman/hangi sıklıkla ortaya çıkıyor? * Nerede görülüyor? * Kaç adet ürün, bölüm,hat vb.etkileniyor? Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 11/24

12 Bu aģamada amaç; geçici bir çözüm bulmak ve problemi hemen gidermektir Problemin müģteriye yansıması önlenmelidir. MüĢteri; problemli faaliyetten etkilenen her hangi birisi, bölüm veya nihai kullanıcı/tüketici olabilir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 12/24

13 Bu aģamada yapılabilecekler; %100 kontrol tekrar iģleme parça değiģimi vb. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 13/24

14 Problemin sıklığı, yeri, ölçü değerleri veya maliyeti hakkında veri toplanmalıdır. Dayanaksız fikirlerden, tahminlerden ve söylentilerden kaçınılmalıdır. Veri toplama tablolarından ve histogram, Pareto diyagramı vb. veri analiz tekniklerinden yararlanılmalıdır Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 14/24

15 Zordaki Ģirketi kurtarmak için iģe yeni atanan Genel Mudur öğle saatlerinde aniden ofise dalmis, tembel tembel duvara yaslanmis duran delikanliya kosup Soyle bakayim sen ayda kac dolar aliyorsun?.. diye yapismis yakasina B..Bin dolar efendim..! diye cevap vermis sasiran delikanli.. Genel Mudur cikarmis cuzdanini, saymis 1000 dolari, çarparcasına tutuģturmuģ eline, Al Ģunu ve buradan hemen defol..! ve bir daha da buralarda görünme! demiģ sinirden titreyerek. Delikanlı parayı alıp kacarcasina terk etmis ofisi, Genel Mudur Personel sefine donup Bu tembel mahluk, bu asalak kertenkele hangi bolumde calisiyordu? demis sakinlesmeye calisarak, Kendisi kosedeki donercide calisiyor efendim diye cevap vermis personel sefi gozluklerini duzelterek, Arkadaslar ogle yemegi icin durum istetmislerdi de..! Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 15/24

16 Sebep-sonuç diyagramı, beyin fırtınası, 5N 1K sorgulama yöntemi vb. kullanılabilir. En verimli ve en az maliyetli çözümler belirlenir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 16/24

17 Problem çözme uğraģları, bir çözüm bulunup uygulandığı zaman bitmez. Problemin kalıcı olarak giderildiğinden emin olmak ve ileride benzeri bir problem ortaya çıktığında gerekli veriyi elde edebilecek Ģekilde buluntuları kaydetmektir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 17/24

18 * Problemin kendi ana ve alt nedenlerini değil yan nedenlerini ortadan kaldırmaya çalıģmak * Sürekli tekrarlanan acil çözümler üretmek * Gereksiz ve pahalı çözümlere yönelmek * Daha önce baģarı ile çözümlenmiģ benzer sorunları çözmek için gerekli verilere sahip olmamak Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 18/24

19 Kaizen in(sürekli iyileģme) Problemlere YaklaĢımı HoĢgeldiniz Problemler Problem olmayan yerde geliģme de olmaz Problemler, büyük kısmı su altında kalmıģ potansiyel sorunların su yüzüne çıkan kısımlarıdır. Su yüksekliği azaldıkça daha çok görülür hale gelirler. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 19/24

20 Herkesçe bilinen sorunlar Bilindiği zannedilen sorunlar Farkında olunmayan sorunlar Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 20/24

21 Hataların Nedenleri Unutkanlık Dikkatsizlik YanlıĢ anlama, değerlendirme Yetersiz tanımlama Tecrübesizlik YanlıĢ seçim, sayım Ġhmal Standart eksikliği Kasıtlı hatalar, sabotaj Farkında olmadan yapılan hatalar Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 21/24

22 Problemleri çözebilmek için birimler arası engellerin kaldırılması gerekir Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 22/24

23 KATILIM TAKIM ÇALIġMASI Problemlerin çözümünde tüm çalıģanların enerjilerinden faydalanılmalıdır. Problemlerin çözümü bireysellikten vazgeçmeyi ve gerçek bir takım çalıģmasını zorunlu kılar. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 23/24

24 Anlamak üzerine... KarĢı karģıya olduğunuz önemli problemler o problemleri yarattığınız seviyede çözülemezler, Ağacı seyreden ormanı göremez, Dertli insanın kararsızlıklarla dolu bir gönül evi vardır, derdini dinlersen o eve bir pencere açmıģ olursun, Eğer karģımızdakilerin gözlükleri ile onların bakıģ açısından olaylara bakabilmek sabrını gösterebilseydik, dünyadaki problemlerin ¾ ü mevcut olmazdı. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 24/24

25 Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 25/24

26 Amerika da ünlü bir avukatın kaybettiği tek dava: Ünlü bir futbolcu karısını öldürmekle suçlanıyordu. Ama karısının cesedi ortada yoktu. Futbolcu sanık sandalyesinde oturuyordu. Kucak dolusu parayla tuttuğu avukatı jüriyi ikna etmeye uğraģıyordu: "Sayın jüri üyeleri, müvekkilimin suçsuz olduğuna yürekten inanıyorum. Buna az sonra sizler de inanacaksınız. Neden mi? Bakın, Ģimdi ona kadar sayacağım ve müvekkilimin öldürdüğü iddia edilen karısı bu kapıdan içeri girecek... 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 Bütün jüri kapıya döndü. Kimse girmedi içeri. Avukat bir savunma dahisiydi, öldürücü hamlesini yaptı: "Bakın, siz de kadının öldüğüne inanmıyorsunuz. Çünkü hepiniz içeri girecek diye kapıya baktınız. ĠĢte kararı buna göre vermenizi talep ediyorum." Ancak jüri ünlü futbolcuyu suçlu bulduğunu bildirdi ve dava bu Ģekilde sonuçlandı. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 26/24

27 Mahkeme çıkıģında avukat, jüri baģkanına yaklaģtı: "10' a kadar saydığımda siz de diğer üyeler gibi kapıya baktığınız halde neden böyle bir karara imza attınız?" "Doğru" dedi jüri baģkanı; "Ben de kapıya baktım, ama müvekkiliniz kapıya bakmıyordu. En iyi analist herkes bir noktaya bakarken, o noktaya yönelen bakıģları izleyen kiģidir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 27/24

28 Ġnsanlar, problemleri üç seviyede çözerler. Birinci seviyede sadece problemi çözerler ya da problemin belirtisini ortadan kaldırırlar. Ġkinci seviye ye çıkmayı baģaracak olurlarsa, problemin kök nedenini bulur ve onu ortadan kaldırırlar; olasılıkla bir kural değiģikliği yaparlar. Üçüncü seviyede ise söz konusu probleme yaklaģımlarını gözden geçirirler ve söz konusu probleme olan yaklaģımlarının baģka hangi alanlarda yaygın olduğunu ve soruna yol açtığını araģtırıp bu konuda harekete geçerler. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 28

29 Bunun ne önemi var diye düşünebilirsiniz. Ġnsanlar, genellikle problemleri birinci seviyede çözerler; böylece o problemler sürekli tekrar ederler ve insanların yaģamları problemden geçilmez. Örneğin, Ġnsan grip olursa, doktora gider ve ilaç alır. Bu "birinci seviyede öğrenme"dir. "Hasta olursam, doktora gider, ilaç alır ve iyileģirim." Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 29

30 "Ġkinci seviyede öğrenme" ise Ģöyledir: "Beni grip yapan neden nedir?" "Ben ince giyiniyorum; onun için çabuk hasta oluyorum." "Öyleyse bundan sonra hava koģullarına uygun giyineyim." "Ġkinci seviyede öğrenme"de, insan problemin nedenini araģtırır ve kalıcı bir çözüm alır. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 30

31 "Üçüncü seviyede öğrenme"de ise, problem olan yaklaģım gözden geçirilir. KiĢi sorunu yaratan anlayıģını ve sorunu çözme yaklaģımını irdeler... Ben niçin ince giyiniyorum?" "Çünkü gençler üģümez diye bir genellemem var." "Bu doğru olmayan bir genelleme, uygun giyinmeyen gençler üģüyebilirler de terleyebilirler de..." Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 31

32 ve Ģimdi esas soru: "Peki, acaba aklımdaki hangi baģka genellemeler, farkında olmadan birçok soruna yol açıyor?" Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 32

33 Bunun önemini daha iyi kavramak için; Ġnsanların hem kafasının içinde dolaģalım; hem de sorunlarını yine üç aģama açısından inceleyelim. Öğrenci, matematikten zayıf alır. Anne, babası ona öğretmen tutar ve O'nun sınıfını geçmesini sağlar... (Birinci seviyede öğrenme). Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 33

34 Peki, Öğrenci, neden matematikten zayıf alıyor? Çünkü, O'nun matematik hocası, farklı bir oturma düzeni uyguluyor. Matematik dersinde O, en arka sırada oturuyor ve tahtayı göremiyor; çünkü gözleri bozuk. Öyleyse Öğrenci, göz doktoruna gitmeli! (Ġkinci seviyede öğrenme). Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 34

35 "Öğrenci'nin gözleri bozuk, niçin bozuk?" "Çünkü, evde televizyonu yakından izliyor." "Niçin, yakından izliyor; çünkü evin yerleģim düzeni bozuk." "Hımmm... Öyleyse, evin yerleģim düzeni baģka sorunlara da yol açıyordur." "Acaba evin yerleģim düzenini nasıl değiģtirirsek, yaģamımızdan birçok sorunu çıkarabiliriz." (Üçüncü seviyede öğrenme) Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 35

36 "Üçüncü seviyede öğrenme"nin bir boyutu da, sorun çözme yaklaģımını gözden geçirmektir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 36

37 Genel olarak,yukarıdaki sorunlara benzeyen birçok sorunu çözme yaklaģımımızdaki temel model, yangın söndürme yaklaģımıdır. Yangın çıkar ve biz onu söndürmeye çalıģırız. Hasta oluruz ve ilaç alırız. Sınıfta kalırız ve ders alırız. Arabayı çarpar, tamire götürürüz. Evde bir Ģeyi kaybederiz ve ararız. EĢimizle kavga eder, barıģmaya çalıģırız. Yemek yerken üstümüze döker ve temizlemeye çalıģırız. Fazla kilo alır, onları vermeye çalıģırız. Çocuğumuz evi terk etmeye karar verir; onu durdurmak için ikna edici konuģmalar yapmaya baģlarız. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 37

38 Problem çözme çevirimi Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 38

39 Bir proje liderinin taģıdığı pek çok sorumluluk içerisinde en önemlisi problem çözmedir. Problem çözme, yanlıģ giden iģleri düzeltmek ve anlaģmazlıkları çözmek için ne yapılması gerektiğinin belirlenmesidir. BaĢka bir değiģle, yöneticiler, kiģisel iliģkilerden, iģin verimli ve ekonomik yapılanmasına kadar meydana gelen bütün sorunları çözmek zorundadırlar. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 39

40 Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 40

41 Proseslerin/süreçlerin etkinliğinin artırılabilmesi amacıyla Planla Uygula Kontrol et Önlem al olarak bilinen (PUKÖ) metodolojisi, bütün süreçlere/proseslere uygulanabilir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 41

42 Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 42

43 P U K Ö P P lanla U ygula K ontrol et Ö nlem al Ö K U PUKÖ döngüsü ĠĢ disiplini verimlilik kalite Maliyet iģ kazaları hurda-fire Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 43

44 planla MüĢteri istekleri ve iģletmenin politikası ile uyumlu sonuçların ortaya çıkması için gerekli objektif hedefleri ve süreçleri oluģturarak sağlıklı bir iģ planının yapılması uygula Plan doğrultusunda uygulamaya geç Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 44

45 Kontrol et Süreçleri ve ürünü, politikalar, hedefler ve ürünün Ģartlarına, standartlara, müģteri istek ve beklentilerine göre oluģturulmuģ kontrol noktalarını ve faaliyetleri izle, ölç ve sonuçları rapor et. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 45

46 ÖNLEM AL SONUÇLAR OLUMSUZ Süreç performansını sürekli iyileģtirmek için faaliyetleri baģlat DÜZELTİCİ ÖNLEM AL STANDART HALE GETİR SONUÇLAR OLUMLU Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 46

47 PUKÖ YÖNETĠMĠ VE ARAÇLARI AkıĢ Ģemaları, Odak grupları Beyin fırtınası, Odak grupları, Mülakat BAġLA Yoklama kağıtları, KoĢu Ģemaları, Anketler, Histogramlar, Kontrol Ģemaları Yoklama kağıtları, KoĢu Ģemaları, Histogramlar, Anketler 2. Mevcut süreci tanımla 12. Takip et ve getirileri sürekli kıl 3. Ölç ve çözümle Karar matrisi, Pareto Ģemaları, Çoklu oylama PLANLA 5. Temeldeki nedenleri belirle Beyin fırtınası, Yakınlık diyagramları, Sebep-sonuç diyagramı, Ağaç diyagramı, ĠliĢki diyagramı, Odak grupları, Kuvvet alanı analizi 6. Çözümleri yarat ve en iyilerini seç 7. Deneme uygulamasını planla Beyin fırtınası, Karar matrisi, Ağaç diyagramı Beyin fırtınası, Kuvvet alanı analizi, Eylem planları, Ağaç diyagramı,. AkıĢ Ģemaları Yoklama kağıtları, Histogramlar Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 47

48 . Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 48

49 Sorunların kaynağında çözümü Ne 5N1K Neden Ne zaman Nerede Nasıl Kim Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 49

50 5N 1K Yöntemi Beyin fırtınası oturumları esnasında bazen bir düģünme safhası olan ne-neden-ne zaman-nerede-nasıl ve kim sorularına üyeler tarafından sistematik Ģekilde cevap aranmasını hedefleyen oturumlarda yapılabilir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 50

51 5N 1K yöntemi Kısaca 5N 1K olarak adlandırılan bu sistematik düģünme seansları bazı uzmanlarca, tek baģlarına da bir araģtırma yöntemi olarak kabul edilmektedir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 51

52 5N 1K yöntemi NE? Üzerinde inceleme yapılacak konu, ne tür iģlemlerden, faaliyetlerden, somut Ģeylerden ve aģamalardan oluģmaktadır? Konunun oluģum aģamaları nedir? ĠĢ akıģ diyagramı çizilmeli her bir iģin öncesi-sonrası belirlenmeli Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 52

53 5N 1K yöntemi NEDEN? incelenen durumda gözlemlenen bu iģlemler neden yapılmakta, bazı belirli prosedürlere uyulmakta ve ilgili kararlara bazı değerler verilmektedir? Her bir iģlem için yapılmasa ne olur sorusuna cevap aranması Her bir iģlemin yapılmasına duyulan ihtiyacın nedenleriyle birlikte belirlenmesi Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 53

54 NE ZAMAN? 5N 1K yöntemi Söz konusu durum veya sorun hangi anlarda, ne kadar süreyle ve hangi sıklıklarda olmalıdır? Bunun zaman planlaması ile ilgisi nedir? Her bir iģlemin baģlangıç ve bitiģ zamanlarının net bir Ģekilde belirlenmesi iģlemlerin öncelikleri-sonralıkları belirlenmeli Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 54

55 NEREDE? 5N 1K yöntemi Durumun oluģtuğu ortamın, aģamalar ve diğer faktörlere mesafesi nedir? Problemin nerede ortaya çıktığı Ana ve alt nedenlerin problemi hangi aģamada etkilediği belirlenmeli Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 55

56 NASIL? 5N 1K yöntemi Durumla ilgili (problemin ortaya çıkmasına neden olan) malzemelerin, teçhizatın, gerekli olanakların ve prosedürlerin nicelik ve nitelikleri mevcut durumları-yeterlilikleri nasıldır? Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 56

57 KiM? 5N 1K yöntemi incelenen durumla ilgili olarak, kim/kimler sorumludur, bu durumdan kim/kimler etkilenmektedir ve aktörler kimlerdir? Bu kiģilerin nitelikleri ve eğitim düzeyleri nasıldır? YaĢanan çatıģmalar-nedenleri yönetim metodları nelerdir? Potansiyel çatıģma alanları nelerdir? Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 57

58 Ne? Neden? Ne zaman? Nerede? Nasıl? 5N1K Ne yapılıyor? Neden yapılıyor? Ne zaman yapılıyor? Nerede yapılıyor? Nasıl yapılıyor? Ne yapılmalı? Neden yapılmalı? Ne zaman yapılmalı? Nerede yapılmalı? Nasıl yapılmalı? Kim? Kim yapıyor? Kim yapmalı? Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 58

59 Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 59

60 BEYĠN FIRTINASI 1930 yılında Alex Osborn tarafından ortaya atılmıģtır. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI Toplu halde fikir üretme ve bu fikirlerin en uygun olanlarını seçme yöntemidir. 60

61 Serbest düģünmeyi engelleyen kavramlar Ayıp Yasak Günah Suç Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 61

62 Beyin fırtınasının amacı Mevcut sürede mümkün olduğunca çok sayıda fikir üreterek yaratıcılığı özendirmek. Birbirine karģıt fikirler oluģturmayı öğrenmek ve uygulayabilmek. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 62

63 Beyin fırtınasının kullanıldığı yerler Sorunları teģhis etme Nedenleri analiz etme Çözümleri ortaya çıkarma Gruba isim bulma Alternatifler arasından seçim yapma Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 63

64 Beyin fırtınası kuralları Toplantıya tüm üyeler katılmalıdır. Sırası gelen üye sadece bir fikir söylemelidir saniyeden fazla beklenmemelidir. Sırası gelen üye, fikri yoksa PAS veya GEÇĠNĠZ demelidir. Her üye kendisine 5N 1K yöntemini uygulamalıdır. Hiçbir üyenin sözü kesilmemelidir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 64

65 Beyin fırtınası kuralları Hiç bir fikir eleģtirilmemelidir. Lider ve üyeler birbirlerini teģvik etmelidir. Kimsenin fikrine karģı alaycı bir tavır takınılmamalıdır. Fikirlerin kapsamı değil sayısı önemlidir. Toplantı süresinin bir saati aģmamasına dikkat edilmelidir. Sabırlı olunmalıdır. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 65

66 Beyin fırtınasının uygulaması Konu belirlenir Kurallar okunur Rahat bir ortam yaratılır Gerekirse konu üzerinde 5-10 dakika düģünme payı bırakılır Beyinfırtınası yapılır Oy hakkının sınırsız olduğu ilk tur oylama yapılır Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 66

67 Beyin fırtınasının uygulaması Hiç bir fikrin aleyhine oy kullanılmaz. Ġlk tur oylamada grubun belirleyeceği bir sayının altında oy alan fikirler elenir. Ġkinci tur oylamaya üye toplam sayısından fazla fikrin kalmamasına dikkat edilmelidir. Ġkinci tur oylamaya geçilmeden önce gerekli görülen fikirler herkes tarafından anlaģılana kadar tartıģılır. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 67

68 Beyin fırtınasının uygulaması Herkesin bir oy hakkının olduğu ikinci tur oylama yapılır. Fikirler aldıkları oya göre sıralanarak en çok oy alan fikir belirlenir. Toplantı tutanağı tutulur. TOPLANTI TUTANAĞI Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 68

69 Fikirler paraģüte benzer açılmadığı müddetçe hiçbir anlamı olmaz. Değerlendirilmeyen düģünce, yenmeyen yemek gibidir. Hiçbir yararı yoktur. Prof.Dr.Herbert Carslon Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 69

70 MAKİNA METOT MALZEME İNSAN SONUÇ problem SEBEP SONUÇ ISHIKAWA BALIK KILÇIĞI diyagramı Tanım : Bir sonuç ( problem ) ile buna yolaçabilecek etkenler ( sebepler ) arasındaki iliģkilerin detaylı olarak grafiksel analizidir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 70

71 Bu diyagramı, Kalite ĠyileĢtirme Takımlarının (Kalite Çemberlerinin) babası olarak anılan Kaoru Ishikawa geliģtirdiği için Ishikawa Diyagramı olarak da adlandırılmaktadır. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 71

72 Sebep-Sonuç Diyagramı bir prosesi etkileyen her hangi bir sorunun sebeplerini ortaya çıkartmak, sınıflandırmak ve iliģkilendirerek önceliklerini belirlemek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 72

73 1.adım: Büyük boy bir kağıdın orta sağ kenarına bir kutu çizilir. Kutunun içine, çözmeye çalıģtığınız problemin tanımı yazılır. Herkes tarafından rahatça görülebilecek bir yere asılır. Bu sorunun/problemin bulunduğu kutuyu gösteren kalın ve yatay bir ok çizilir. SONUÇ problem Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 73

74 2.adım : Yatay çizginin üstüne ve altına Soruna/sonuca/probleme sebep olabilecek ana sebepler birer kutu içine alınarak diyagramın sol tarafına yazılır, Olasılık dahilindeki sebeplerin gruplandırılabileceği en uygun baģlıklar belirlenmelidir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 74

75 Genellikle sorunların sebepleri Makine H25 FGH Malzeme İnsan Metot 3M + 1İ ana baģlıklar altında toplanabilmektedir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 75

76 Bu baģlıklar, incelenen soruna göre çeģitlendirilebilir. Örneğin; çevre, çalıģma yeri, tedarikçiler, müģteriler, vb. Bu ana sebepler dikkate alınarak Beyin fırtınası baģlatılır. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 76

77 Sebep-Sonuç Diyagramı MAKİNA MALZEME SONUÇ problem METOT İNSAN Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 77

78 3.adım: Her ana sebebin altına hataya sebep olabilecek alt sebepler beyin fırtınası yöntemiyle üretilerek yazılır, Sıra ile toplantıya katılan herkese fikirleri sorulur. Öneriler yapıldıkça diyagramın uygun bölümüne kaydedilmelidir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 78

79 Önerilen alt sebeplerin ana sebeplerle olan bağlantıları ince çizgilerle gerçekleģtirilir. Üyelerin ileri sürdüğü bütün fikirler kaydedildiğinde diyagram tamamlanmıģ olur. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 79

80 Tüm alt sebepler tamamlanıncaya kadar (5N 1K yöntemi uygulanarak) diyagram dallandırılır, Diyagramı oluģturan personel, oylama yaparak soruna/sonuca sebep olan en önemli sebepleri belirler, Belirlenen bu sebeplerin çözümlenmesi için veriler toplanır, incelenir ve yorumlanır. Sorun giderilene kadar araģtırmaya devam edilir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 80

81 MALZEME kötü transistör kopuk tel lehim METOT SEBEP - SONUÇ DĠYAGRAMI Makara 4 hoparlör 2 Ġġ GÜCÜ Diyafram 1 yüksek verimden dolayı arızalı hoparlör 2 MAKĠNA Diyagramı Hazırlayan Adı Soyadı: Ayla ALP Tarih : 27 Mart 2012 eğitim eksikliği kötü iģ tarifi davranıģlar (fazla devamsızlık) düzensiz voltaj 1 ARIZALI TV (SES YOK) hatalı ses düğmesi 7 hatalı istasyon düğmesi 1 Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 81

82 Beyin fırtınası kuralları tamamen uygulanarak en çok oy alan alt sebep belirlenerek çözümlenir. Diyagram basit ve genel kapsamlı bir yapıya sahip olduğu için her konuda ortaya çıkabilecek sorunların ana ve alt sebeplerinin belirlenmesinde kullanılabilmektedir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 82

83 sebep-sonuç diyagramı sonuçlarla onu etkileyen olası tüm sebepler arasındaki iliģkiyi temsil etmek için geliģtirilmiģtir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 83

84 Ortaya balık kılçığına benzer bir Ģekil çıktığı için bu diyagrama BALIK KILÇIĞI Diyagramı da denmektedir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 84

85 Sebepler Sonuç Metod ĠĢ Gücü Kalite Malzeme Makina Problem Çözme Ana sebepler Alt sebepler Dr.Ahmet KOVANCI Gözlenen Bir Sonuç / Sorun 85

86 Sebep-sonuç diyagramı yardımıyla problem hakkındaki tüm bilinenler ortaya konulur ve bilinmeyenlere doğru sistematik bir yaklaģımla problemin çözümü sağlanmaya çalıģılır. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 86

87 Sadece kötü giden iģlerde değil, her Ģeyin yolunda gittiği durumlarda da uygulanabilir. Bu iyi sonuçların ortaya çıkmasını sağlayan ana ve alt sebepler de belirlenebilir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 87

88 Kendi baģına bir eğitim aracıdır Farklı fikirlerin oluģmasını teģvik eden bir rehber olarak hizmet eder Diyagramı oluģturulduktan sonra, araģtırmanızın bir kaydı olur Sebep sonuç diyagramı geçerli anlama seviyenizin bir gösterimidir Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 88

89 Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 89

90 5 NEDEN?????? Neden??? Neden??? Neden??? Neden??? Neden??? Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 90

91 Sorun analizinde temel yaklaģımlar Kanaatten çok kanıt esaslı kararlar verilmelidir. Bir sorunla karģılaģıldığında hemen çözmeye çalıģmak-kalkıģmak bir sorundur. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 91

92 5WHY sorgulama yöntemi kök sorunlar ile PARETO diyagramı oluģturulur ve ilk %20 sinin çözümü ile ilgilenilir. Bu yaklaģım ile ana sorunu etkileyen temel nedenlerin %80 i ortadan kaldırılabilir. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 92

93 %20 lik çözüm kök sorunun çözüm alternatifleri balığın kafasına yazılıp NASIL sorusu 5 kademeli olarak sorulur. Problem Çözme Dr.Ahmet KOVANCI 93

94 2. NİÇİN 1. NİÇİN 1. NİÇİN 2. NİÇİN 3. NİÇİN 4. NİÇİN 5. NİÇİN 2. NİÇİN 3. NİÇİN 2. NİÇİN 1. NİÇİN Problem Çözme 3. NİÇİN 4. NİÇİN 5. NİÇİN 2. NİÇİN 1. NİÇİN Dr.Ahmet KOVANCI SONUÇ 3. NİÇİN 4. NİÇİN 5. NİÇİN 2. NİÇİN 94