Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında Burjuva Devlet

Transkript

1 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında Burjuva Devlet 80 li yıl lar bo yun ca em per ya list metro pol ler de ar ka ar ka ya gla dio skan dal la rı pat la mış tı. Özel lik le Ba tı Av ru pa nın emper ya list dev let le ri ve em per ya list bur juva zi, sis te min ge le ce ği ni kur tar mak için o gün or ta ya çı kan gla dio ör gü len me si nin suç ör güt le ri ola rak mil yon la rın önü ne çı ka rıl ma sı na ra zı ol du. Özel lik le İtal ya da mil yon lar ca iş çi ve emek çi nin gös te ri le rinin bas kı sıy la gla dio üye le ri mah ke meler de mah kum ol du lar. Çe te üye le ri nin ifa de le ri, II. Dün ya Sa va şı son ra sın da ka pi ta list em per ya list dev let ör güt len mele ri nin gla di olaş tı ğı, işin do ğa sı ge re ği, bir sü re son ra bu çe te le rin de ne tim dı şı eylem le re gi riş tik le ri ve bur ju va klik le rin siya si he sap laş ma la rı nın tah sil da rı ha li ne gel dik le ri gö rül dü. Ni ha yet sos yal em perya list Sov yet ler Bir li ği nin ve re viz yo nist blo kun çö kü şüy le gla dio çe te le ri el de kaldı. Hat ta es ki kad ro nun tüm den te miz lenme si ge rek li ha le gel di. Ba tı em per ya list ül ke le rin de gla dio çözü lür ken, Tür ki ye de ay nı ör güt len me nin ol du ğu biz zat gla di ocu lar ca ih bar edil di. An cak, dün ya ça pın da esen gla dio aleyhta rı güç lü rüz gar lar bi le bu top rak lar da bir yan kı bu la ma dı. Her şey giz li kal dı. 3 Ka sım 1996 ta ri hin de lüks bir Merce des, git ti emek çi bir kam yo na çarp tı. İn san lık ta ri hin de mut la ka yer ala cak bir or ji nal lik le kam yo na çar pan Mer ce des, Tür ki ye de gla dio ör güt len me si ni açı ğa çı kar dı. Dev le tin he men bü tün önem li mev ki le ri nin gla dio ör güt len me si nin ocakla rı; dev le tin si ya si, as ke ri ve po lis teş kilat kad ro la rı nın ya nı sı ra 12 Ey lül ön ce sinin ka til sü rü le ri ül kü daş la rın bu teş ki la tın için de ve ba şın da ol du ğu gö rül dü. Bu teşki la tın da ar ka sın da ve için de, tüm dün ya

2 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında da ol du ğu gi bi ABD, CIA ve Pen ta gon un va rol du ğu sır de ğil. Çat lı ve di ğer ül kü cü fa şist le rin hem MİT hem de CIA adı na görev li fa şist ka til ler için den se çil dik le ri kanıt la rıy la or ta ya çık mış bu lu nu yor. Su sur luk, Pan do ra nın Ku tu su gibi açıl dı ve son yıl da ger çek le şen bü tün fa ili meç hul ci na yet, ka yıp ve kat liam la rın bu çe te le rin elin den çık tı ğı or ta ya dö kül dü. Çil ler in dev let sır rı di ye rek açıkla mak tan ka çın dı ğı Ağar ın Türk Gla dio su ve kir li ope ras yon la rı, uyuş tu ru cu bağ lantı sı ne de niy le ni ha yet em per ya list Ba tı nın da gün de mi ne gi re bil di. Bu gün ler de şura da bu ra da Türk dev let yet ki li le riy le il gili uyuş tu ru cu işi ni des tek le dik le ri ne da ir ifa de le rin, bel ge le rin ya yın lan ma sı kimse yi ya nılt ma sın. Bu tür bil gi le rin sız ması nın ne de ni, ar tık gla dio pis li ği nin ses siz se da sız or ta dan kal dı rı la ma ya cak bir duru ma gel miş ol ma sı dır. Bu du ru mun ya pıla cak ope ras yon için ka mu oyu oluş turma ama cıy la iliş ki li ol du ğu nu an la ma mız ge re ki yor. Da ha ka za nın ya rat tı ğı el ve riş li ze min de ope ra syon biz zat Ame ri kan emper ya list le rin ce baş la tıl mış tı. Yi ne de, hala da ha sa de ce bir kaç te tik çi nin tu tuk lanmış ol ma sı to pun ağ zın da ki si ya si ve po lis kad ro la rı nın eli ni ko lu nu sal la ya rak do laşma sı, as ker kad ro la rın ha la giz li kal ma sı ope ras yo nun bu cep he den ne ka dar ağır yü rü tü le bil di ği ni bi ze gös te ri yor. Ka pi ta liz min Ge nel Kri zi Ko şul la rında Bur ju va Dev let baş lık lı bu ya zı bü tün bun la rın ar ka sın da ki ger çek le ri, ya pı sal ol gu la rı ir de le ye rek, so ru la ra ge rek li yanıt la rı ver me mi zi sağ la ya cak. Bur ju va Dev let ve Eko no mik Ta ban Dev let bi çim le ri gi bi hu kuk sal iliş ki ler ne ken dil iğin den, ne de in san zih ni nin 2 ge nel ge liş me sin den ha re ket le kav ra nabil ir ler. Ter si ne on lar, da ha zi ya de mad di ya şam iliş ki le ri için de kök sal mış lar dır (K. Marks, Zur Kri tik der Po li tisc hen Ökono mie-vor wort, C. 13, sf. 8). Marks ın bu tes pi ti bü tün dev let biçim le ri için, do la yı sıy la bur ju va dev let ve bur ju va dev let hu ku ku için de ge çer li dir. Do ğu şun dan gü nü mü ze bur ju va ana yasal/hu kuk sal ku rum la rı n mark sist-le ni nist açı dan ana li zi, sa de ce bu se vi ye ile sınır lan ma ma lı dır. Marks ın be lirt ti ği mad di ya şam iliş ki le ri gö re ce iliş ki ler dir. Bu ilişki ler de ki de ği şim, bur ju va dev let ve devlet hu ku kun da da de ği şi me ne den ol makta dır. Öy ley se, bur ju va dev let ve dev let hu ku ku ve ya ana ya sal ku rum la rı üze ri ne mark sist le ni nist ana liz, bu kav ram la rı derin le me si ne ele al ma nın ifa de si ol ma lı dır. An cak böy le ha re ket edil di ğin de, bur ju va dev let ve dev let hu ku kun da ki mad di yaşam iliş ki le ri nin de ği şi mi ne te ka bül eden de ği şim so mut ge liş me tes pit edi le bilir. Ak si tak dir de, ge nel kav ram ve söy lemin öte si ne ge çi le me miş olu nur. Öy ley se, mark sist le ni nist ana liz, ka pi ta list sis temde in san la rın, mad di ya şam la rı nın üre tim ve ye ni den üre tim sü re cin de bu nu ka pita list top lum for mas yo nu nun ve ya üre tim bi çi mi nin üre tim iliş ki le ri ola rak da ta nım lıyo ruz gir dik le ri top lum sal iliş ki le rin bü tünü nü kap sa mı na al ma lı dır. Dev let ege men li ği nin ve ya da devlet zo ru nun ör güt len me bi çi mi ve bur ju va dü zen de dev let ile va tan daş ara sın da ki iliş ki le rin na sıl dü zen len di ği, bur ju va poli ti ka cı ve hu kuk çu la rı n dü şün ce le ri nin ve bu alan da oluş tur duk la rı mo del le rin doğ ru dan ve ön ce lik li bir so nu cu de ğil dir. Ama bur ju va zi, va tan da şa bu nun tam tersi ni an la tır: Ye ni ya sa lar, ye ni ana ya sa lar, ye ni bur ju va ku rum laş ma lar, şu ve ya bu

3 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında po li ti ka cı nın, hu kuk çu nun, şu ve ya bu bili m a da mı nın mo de li, ta sa rı mı ola rak lanse edi lir ler. Oy sa bun la rın yap tık la rı, bel li mad di iliş ki le rin kav ram laş tı rıl ma sın dan baş ka bir şey de ğil dir. Bur ju va zi hu kuk sal, ana ya sal ku rum la rı nın ka pi ta list üre tim iliş ki le ri ve bu iliş ki ler den kay nak la nan haki mi yet iliş ki le ri ta ra fın dan be lir len di ği ni, tam da bu ne den den do la yı mev cut sı nıfsal ay rı mın ve do la yı sıy la ka pi ta list top lumun büt ün çe liş ki le ri nin ifa de si ol duk la rı nı özen le giz le me ye ça lı şır. Üre tim, da ğı tım ve tü ke ti min ge liş mesi nin bel li aşa ma la rı nı ve ri ola rak alır sanız, bu na te ka bül eden sos yal bir dü zeni, ai le nin, kast la rın ve ya sı nıfla rın bu na uy gun bir ör güt len me si ni, kı sa ca bu na uy gun bir top lu mu el de eder si niz Böy le bir top lu mu ve ri ola rak alır sa nız, bu na teka bül eden si ya si bir dü ze ni el de eder siniz (K. Marks ın Pa wel Was sil jewitsch An nen kow a Mek tu bu ndan, , C. 27, sf. 452, Alm.) Bu ra da Marks, eko no mik iliş ki ler ile bu na te ka bül eden si ya si dü ze ni açık lıyor. Bu nun di ğer adı, alt ya pı ile üst ya pı ve bun lar ara sın da ki bağ dır. Bü tün bur ju va dev let ler is ter em perya list ül ke ler de, is ter se de Tür ki ye gi bi emper ya liz me ba ğım lı ül ke le rde ol sun or tak eko no mik alt ya pı ya ve bun dan do la yı da or tak ka rak te ris tik özel lik le ri ne sa hip tir ler; bur ju va dev let le rin ya pı sı, ka pi ta list top lumun sos yo-eko no mik ya pı sı ve ge liş me si ta ra fın dan be lir le nir ve bu, bur ju va dev letle rin ya pı sı nın ta ri hi (ge çi ci) gö re ce ol duğu nu gös te rir. Bur ju va dev let le rin ya pı sı ge liş me si nin han gi aşa ma sın da olur sa ol sun ay nı za man da sı nıf mü ca de le si ni ve çe liş ki le ri ni de yan sı tır. Bur ju va dev let ya pı sı üze ri ne bu mark sist le ni nist kav rayı şı bir kaç nok ta da to par la ya bi li riz. 3 Bü tün bur ju va dev let le rde üre tim ilişki le ri, üre tim araç la rı üze rin de ki ka pi ta list özel mül ki ye te da ya nır lar. Öy ley se, burju va dev le tin eko no mik te mel le ri, önem li üre tim araç la rı na olan özel mül ki yet te dir ve iş gü cü nün sö mü rü sün de dir. Üre tim araç la rı üze rin de ki özel mül ki yet, ki şi sel ve ya ko lek tif bi çim ler de dir. Ko lek tif bur juva (ka pi ta list) mül ki ye tin en önem li bir biçi mi, dev let mül ki ye ti dir. Eko no mik ta ban, bü tün dev let le rin, somut ta da bur ju va dev le tin sı nıf sal ya pısı nı, bu dev le tin gö rev le ri ni ve kul lan dı ğı me tod la rı be lir ler. Bur ju va dev let, ka pi talist top lum for mas yo nu na te ka bül eden bir dev let tir ve o, sö mü rü cü bir top lu ma (kapi ta liz me) öz gü dev let ti pi dir. Sö mü rü cü top lum lar olan kö le ci li ğin ve fe oda liz min de ken di le ri ne öz gü dev let tip le ri var dır: Kö le ci dev let, fe odal dev let. Bi çi mi ne olur sa ol sun mo dern dev let, esas iti ba riy le ka pi ta list ma ki na dır, ka pi talist le rin dev le ti dir, ide al ge nel ka pi ta list tir. (F. En gels, An ti-düh ring, C. 20, sf. 260, Alm.) Bu dev le tin te mel gö re vi, ka pi ta list (bur ju va) sı nı fın ik ti da rı nı ko ru mak tan, ser ma ye ye kar lı de ğer len dir me ko şul la rını ga ran ti le mek ten ve baş ta iş çi sı nı fı olmak üze re, tüm emek çi le ri bas kı al tın da tut mak tan iba ret tir. Özü iti ba riy le bur ju va dev let, iş çi sı nı fı ve ge niş emek çi yı ğın ların kar şı sın da sı nıf sal düş man lı ğın ifa desi olan, nes nel lik ten kay nak la nan zo run lu bir ka mu gü cü dür. Bur ju va dev le tin sı nıfsal özü, onun bü tün ku rum la rı na nü fuz et miş tir. Ör ne ğin, hü kü met, par la men to ve baş ka dev let sel ku rum la r, bur ju va devle tin sı nıf sal özün den ay rı, fark lı ola rak dü şü nü le mez ler. Ama bur ju va po li ti ka cılar, ide olog lar ve hu kuk çu lar bu nu böy le açık la maz lar ken, bur ju va dev le tin ide olo

4 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında 4 jik sı nıf sal özü nü ge niş yı ğın lar nez din de giz le me ye ça lı şır lar ve bur ju va dev le ti, hal kın ör güt len me si, ta raf sız ku rum, öz gür lük çü de mok ra tik dü zen in ifa de si ola rak açık lar lar. Dev let sel ku rum lar ve ya pı lar, alt ya pıda (eko no mik ta ban) et ken olan ya sal lıklar la, ha kim sı nıf ve ya sı nıflar ara sın daki eko no mik iliş ki ler le ve onun öte sin de, ka pi ta list top lum da ki bü tün sı nıf ve sosyal ta ba ka lar ara sın da ki sı nıf sal iliş ki ler le bağ lam için de ele alın ma lı dır. Eko no mik ta ban ile bu sı nıflar ve sı nıflar ara sı iliş kiler, bir bir le rin den ko puk ola rak ele alı namaz lar. Bu ko nu da Marks şöy le di yor: Doğ ru dan üre ti ci den, öden me miş artı işin el de edi li şi nin öz gül eko no mik biçi mi, ha ki mi yet ve kö le lik iliş ki si ni be lir ler ve bu iliş ki, doğ ru dan üre tim den do ğar ve ona be lir le yi ci et ki de bu lu nur. Eko no mik (top lu lu ğun), biz zat üre tim iliş ki le rin den do ğan top lu lu ğun bü tün şe kil len me si ve böy le lik le ay nı za man da onun öz gül siya si şe kil len me si tam da bu te mel de yükse lir Bu ra da bü tün top lum sal ya pı nın giz li te me li ni, en iç sel sır rı nı ve böy le ce hü küm ran lık ve ba ğım lı lık iliş ki si nin si ya si for mu nu, kı sa ca, her se fer ki öz gül dev let bi çi mi ni bu lu yo ruz. (K. Marks, Ka pi tal, C. 3, sf , Alm.) Öy ley se; eko no mik iliş ki ler ve ge lişme si, sı nıf sal ay rış ma yı, şe kil len me yi ve bu na bağ lı ola rak da, bu ge liş me nin her bir aşa ma sın da ki dev le tin ya pı sı nın yasal lı ğı nı; ni çin öy le ola ca ğı nı ve baş ka türlü ola ma ya ca ğı nı be lir ler. Bu nu ka pi ta list üre tim bi çi mi için so mut laş tı rır sak; ser maye iliş ki si ve bu iliş ki nin ge liş me si, ka pi talist top lum da sı nıf sal ya pı laş ma yı ve ay nı za man da bur ju va dev le tin ge liş me si nin ve ya pı sı nın te mel ya sal lık la rı nı da be lirler. (Ser best re ka bet çi dö nem de dev let, te kel ci dö nem de dev let, ba ğım lı ye ni sömür ge ül ke ler de dev let ve bun la rın öz gül ge liş me le ri nin al dık la rı bi çim le rin nes nel ne den le ri ya sal lık la rı ). Ama bu, ka pi taliz min sı nıf sal ka rak te ri nin/ya pı sı nın fark lı ola ca ğı an la mı na gel mez. Ka rı şık bi çim fark lı lık la rı na rağ men, çe şit li ül ke le rin, çe şit li dev let le ri nin or tak yön le ri var dır: Hep si mo dern bur ju va toplu mun te me lin de yük se li yor lar, sa de ce, ka pi ta list açı dan ba zı la rı az, ba zı la rı çok ge liş miş ler dir. (K. Marks, Got ha Prog ramı nın Eleş ti ri si, C. 19, sf. 28, Alm.) Bu or tak özel lik ler şun lar dır: Si ya si araç ola rak, top lu mu yön lendir me de, sı nıf sal çı kar la rı ger çek leş tir mek için bur ju va zi nin ge nel, top lum sal zo run lu ik ti dar or ga nı ola rak; İş çi sı nı fı ve bü tün emek çi yı ğın la rın bas kı al tın da tu tul ma la rı ve bur ju va zi nin çı kar la rı doğ rul tu sun da top lum sal ve ideolo jik ola rak şe kil len di ril me le ri için öz gün ku rum la rın oluş tu rul ma sı; Eko no mik ge liş me yi et ki le mek için öz gün ku rum lar. Ulus la ra ra sı alan da ki re ka bet le burju va zi nin des tek len me si ne ve baş ka ül kele rin ta lan edil me si ne hiz met eden ku rumlar; Bur ju va zi ile dev let ku rum laş ma sı ara sın da or tak ha re ket et me yi sağ la yan me ka niz ma lar; Bur ju va zi nin çe şit li frak si yon la rı nı ve çı kar la rı nı bir bü tün ha li ne ge tir me yi amaç la yan ku rum lar. Ta bii ki bu or tak özel lik le rin hep si ni şu ve ya bu form da, en azın dan Tür ki ye gi bi or ta der ce de ge liş miş ka pi ta list ül ke ler ve em per ya list ül ke ler de gö rül mek te dir. Ka pi ta lizm de dev let zo ru nun egemen li ği nin so mut ör güt len me si ve uy

5 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında 5 gu lan ma sı, doğ ru dan sı nıf mü ca de le si nin sey ri ne, iç ve dış güç ler den ge si ne bağ lıdır. Ka pi ta lizm de uz laş maz sı nıflar (pro letar ya-bur ju va zi) ara sın da ki mü ca de le nin sey ri; top lum sal mu ha le fe tin mü ca de le si, bur ju va zi nin çe şit li ka nat la rı ara sın da ki çı kar ça tış ma sı ve ulus la ra ra sı alan daki sı nıflar den ge si, ka pi ta list bir ül ke de bur ju va dev le tin ege men li ği nin so mut örgüt len me si nin ve uy gu lan ma sı nın na sıl ol du ğu nu ele ve rir. (Bur ju va de mok ra si sinin şu ve ya bu şe kil de uy gu lan dı ğı ül ke, ge ri ci ve fa şist dik ta tör lük le rin ha kim ol duğu ül ke ler gi bi.) De mek olu yor ki, bur ju va top lu mun eko no mik ta ba nı, sı nıf sal (anta go nist) çe liş ki le rin ge liş me si üze rin den bur ju va dev le tin so mut ör güt len me si ni ve ege men li ği ni uy gu la ma for mu nu doğ rudan et ki le mek te dir. Sı nıf mü ca de le si nin şid det len me si ve top lum sal mu ha le fe tin güç len me si, ha kim sı nıfla rı bi rta kım ta viz ler ver me ye zor lar. Ge niş yı ğın lar, böy le lik le ba zı eko no mik ve de mok ra tik hak lar el de et miş olur lar. Sı nıf mü ca de le si nin ge liş me sey ri ni doğru dan et ki le di ği için bu ra da dik ka te alınma sı ge re ken bir nok ta şu dur: Bur ju va zi, yük se len sı nıf mü ca de le si kar şı sın da zorlan dı ğı için mi bir ta kım ta viz ler ve ri yor, yok sa, Le nin in ifa de siy le sal dı rı la rı bölmek ve ko lay ca ez mek için mi (C. 5, sf. 67, Alm.) biz zat, ba zı re form la rın ger çekleş ti ril me si ni is ti yor? Bi rin ci du rum söz konu suy sa, bu, bur ju va zi ye kar şı mü ca de le eden güç le rin, ör güt lü ve güç lü ol duk la rı nı gös te rir. İkin ci du rum da ise, yi ne bur ju vazi ye kar şı mü ca de le eden güç le rin ör gütlü ve güç lü ol ma la rı nın ya nı sı ra, ge le ce ği gö zö nün de tu tan bur ju va zi nin, ken di ne kar şı mü ca de le eden po tan si ye li, da ha baş tan, ni hai so nu ca gö tü re cek de re cede güç len me den ve ör güt len me den parça la ma yı ve ez me yi plan la dı ğı nı gö rü rüz. Bu ay rı mı yap ma yan si ya si bir güç da ha za fer sar hoş lu ğu geç me den yok ol ma, par ça lan ma teh li ke siy le kar şı kar şı ya kala bi lir. Sı nıf düş ma nı nın stra te jik ola rak kü çüm sen me si ni, tak tik sel kü çüm se me ye in dir ge ye nin ve ya bun la rı bir bi ri ne ka rıştı ra nın si ya si akı be ti ye nil gi den baş ka bir şey ola maz. Baş ta dev rim ci pro le tar ya ol mak üze re emek çi yı ğın lar, bur ju va zi ye kar şı mü cade le le ri nin so nu cun da ba zı de mok ra tik ve de si ya si hak lar el de ede bi lir ler. Öy le ki, bu hak lar, bur ju va dev let çer çe ve si için de bel li ya sal laş ma nın, ku rum laş ma nın ifade si de ola bi lir ler. Ama bu, bu nun böy le ka la ca ğı an la mı na as la gel mez. Çün kü bur ju va zi, ver di ği ta viz le ri bo şa çı kar manın, ge çer siz kıl ma nın ça ba sı için de olacak tır. Bu ra da unu tul ma ma sı ge re ken baş ka önem li bir nok ta da şu dur: Mü ca de le sonu cu el de edi len hak la ra bur ju va zi nin ver di ği ta viz ve bun la rın ku rum laş ma sına ba ka rak, dev let for mun da ve ya pı sında de ğiş me le rin ola ca ğı so nu cu na her zaman va rı la ma ya ca ğı dır. İki ör nek: 1974 te, Yu na nis tan da fa şist cun ta, mü ca de le sonu cu bur ju va tarz da yı kıl mış tır. Ama Türki ye de el de edil miş bir di zi hak lar ol ma sına rağ men fa şist dik ta tör lü ğün ha ki mi ye ti söz ko nu su dur. 80 dar be si ve he men sonra sı yıl lar da ki du rum la, son ra sı ara sın da hak el de et me ko nu sun da önem li ge lişme ler ol muş tur. Ama si ya si sis tem ya pı sal ola rak fa şist dik ta tör lük de ğiş me miş tir. Mark sist dev let te ori si ve dev let hu kuku an la yı şı, eko no mik ta ban ile si ya si üst ya pı ara sın da ki iliş ki le rin şe ma laş tı rıl ması na kar şı dır. Ak si tak tir de şe ma laş tır ma du ru mun da bur ju va dev le tin ku rum la rının, önem li öl çü de, ta ri hi, ulu sal, ırk sal ve

6 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında baş ka ko şul la rın so nu cu ol du ğu gö zar dı edil miş olur. Ay nı eko no mik ta ban gö rü nümün de son suz çe şit li lik ve fark lı lık lar gös te re bi lir (ve) bu son suz çe şit li lik ler ve fark lı lık lar sa de ce, de ney sel ola rak ve rilen ko şul la rın ana li zi ile kav ra nır. (Marks, Ka pi tal, C. 3, sf. 800, Alm.) Ka pi ta liz min Em per ya lizm Aşa ma sında Bur ju va Dev let ve Bur ju va Dev let Hu ku kun da ki De ğiş me ler Ka pi ta liz min, ser best re ka bet çi aşama sın dan te kel ci aşa ma sı na geç me si, ka pi ta list top lu mun sos yo-eko no mik ve sı nıf sal ya pı sın da bel li de ğiş me le ri be rabe rin de ge tir miş ve bun lar, bur ju va dev leti, iş le vi, bi çi mi ve me ka niz ma la rı açı sından çok yön lü et ki le miş ler dir. Ka pi ta liz min ser best re ka bet çi dö ne min de ki bü tün bur ju va sı nı fın dev le ti nin ye ri ni, em perya lizm de te kel le rin dev le ti al mış tır. Bu, bir ta kım nes nel ko şul la rın so nu cu dur ve bu ko şul lar, bur ju va dev let hu ku ku an la yı şını da et ki le miş ler dir. Bu nu bir kaç nok ta da to par la ya lım. * Em per ya lizm de dev let ile te kel ler, bü tün lük lü bir me ka niz ma ola rak kay naşmış lar dır. Ama bu, bü tün çe liş ki ler den arın mış bir me ka niz ma de ğil dir. Em perya list ge liş me bu ge liş me den do ğan çeliş ki ler te kel ci ka pi ta liz min te kel ci dev let ka pi ta liz mi ne doğ ru bü yü me si ni hız landır mış tır. Bu sü re ce, I. Dün ya Sa va şı ve Ekim Dev ri mi dö ne min de gi ril miş tir. Tekel ci dev let ka pi ta liz mi, sı nıf ola rak bü tün bur ju va zi ye de ğil, te kel le re, da ha bü yük eko no mik ve si ya si ola nak sağ lan mış ve sü reç için de dev let, gi de rek te kel le rin hizme ti ne gir miş, on la ra, ma li oli gar şi ye bağım lı ol muş tur. 6 Bu sü reç için de gün de me ge len bur juva dev let te ki ya pı sal de ğiş me ler, mev cut ku rum lar da ki de ğiş me ler ve ye ni ku rumla rın oluş ma sı, bur ju va dev let hu ku ku anla yı şın da ki ana ya sal de ğiş me ler, fi ilen si ya si dö nü şüm ler ola rak or ta ya çık mışlar dır. Te kel ler, te kel ci bir lik ler ve hü kü met ara sın da per so nel bir leş me, bu ge liş meye bir ör nek tir. Bu ra da söz ko nu su olan, sa de ce, te kel ci ka pi ta list le rin hü kü met te yer al ma la rı de ğil dir. Bu ra da söz ko nu su olan, ay nı za man da, hiç bir hu kuk sal, kurum sal çer çe ve si ol ma yan gö rüş me ler dir ki bu, gü nü müz ko şul la rın da ço ğu du rumlar da, hü kü me tin po li ti ka sı nı et ki le mek tedir. Ba kan lar ve te kel bir lik le ri tem sil ci le ri (ço ğu kez baş kan la rı) ara sın da ki dü zen li ve ya da dü zen siz gö rüş me ler. Bu tür den iliş ki ler Tür ki ye de de söz ko nu su dur. Saban cı la rın, Koç la rın, TÜ Sİ AD baş ka nı nın hü kü met le ve ya ba kan lar la gö rüş me le ri. Bu tür den iliş ki le re, so mut du ru ma bağ lı ola rak ör ne ğin top lu söz leş me, grev, sen di kal mü ca de le sen di ka lar da ka tı lır lar. Böy le lik le hü kü met ten, te kel birlik le rin den ve sen di ka lar dan olu şan trio (üç lü grup) hiç bir dev let sel, hu kuk sal norma ta bi ol mak sı zın bur ju va zi nin, so mut ta da te kel ci bur ju va zi nin çı kar la rı doğ rultu sun da ka rar alır lar. Ve hü kü met bu karar la rı si ya si erk ola rak meş ru laş tı rır ken, ör ne ğin sen di ka lar da ka ra rın uy gu lan ması nı sağ la ma ya ça lı şır lar. * Her alan da de mok ra si nin in ka rı eğili mi, te kel ci ka pi ta liz min be lir le yi ci özellik le rin den bi ri si dir. Em per ya list ül ke ler de bur ju va de mok ra si si dev let bi çi mi nin çok yön lü de for me edil me si, bu eği li min doğru dan so nu cu dur. Da ha faz la kar, sı nır sız ha ki mi yet için ça ba, te kel le rin iç sel bir olgu su dur. Bu ol gu ve ma li oli gar şi nin top

7 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında 7 lum kar şı sınd aki ik ti dar ol ma ta le bi ve bunu ger çek leş ti ri yor ol ma sı, baş ta iş çi sı nı fı ol mak üze re bü tün emek çi yı ğın la rı bas kı al tın da tut ma yı, mev cut de mok ra tik hakla rı sı nır lan dır ma yı ve ya da or ta dan kaldır ma yı içe rir. De mok ra si nin (bur ju va) in ka rı eği li minin ifa de si olan em per ya lizm ile de mok rasi ta lep eden yı ğın lar ara sın da ki her zaman gö rün me se de gi de rek kes kin le şen an ta go nizm ve bu an ta go niz min ifa de si olan mü ca de le, ken di ni çok çe liş ki li bir şekil de de ol sa, dev let bi çi mi ve dev let huku ku an la yı şı nın de ği şi min de gös te rir. Yani, ka pi ta liz min em per ya list aşa ma sın da dev let, de mok ra tik ha re ket le ri, top lum sal mu ha le fe ti ve yı ğın la rın ta lep le ri ni göz önün de tut mak zo run da kal mış tır. Ka pita list üre tim bi çi mi nin ha kim ol du ğu bü tün ül ke ler de, baş ta iş çi sı nı fı ol mak üze re, ge niş emek çi yı ğın la rı zor lu mü ca de le ler so nu cu bir ta kım de mok ra tik hak lar el de et miş ler dir. Ör ne ğin ge nel se çim hak kı, par ti kur ma, der nek leş me, sen di ka kur ma hak la rı, ba sın ya yın hak la rı vs. Ka pi ta list ül ke de, ha kim sı nıf olan bur ju va zi, çok çe şit li araç ve yol lar la bu hak la rı sı nırlan dır ma ya ve ya du ru ma gö re ta ma men or ta dan kal dır ma ya ça lı şır. Ge re kir se, yasal ku rum la rı nı, kol luk güç le ri ni, mah keme si ni, po li si ni, jan dar ma sı nı, or du su nu, is tih ba rat ser vi si ni kul la nır. Öy le ki, bur juva de mok ra tik ku rum la rı, ge niş yı ğın la rı ken di ne ta bi kıl mak için kul la nır. (Se çimler, par la men to, bur ju va par ti ler, bu türden fa ali ye tin bi rer ara cı dır lar.) Bur ju va zi bü tün bu ça ba la rın dan so nuç ala ma dı ğı du rum da, ya ni si ya si ha kim iye ti ni ken di de mokr asi an la yı şı çer çe ve sin de de vam et ti re me di ği du rum da, bur ju va de mo krasi si dev let bi çi mi ye ri ne, sı kı mer ke zi örgüt len miş te rö rist dev let bi çi mi ni; fa şist dik ta tör lü ğü ge çi rir. * Eko no mik gü cün, te kel ci ler den oluşan nis pe ten kü çük bir gru bun elin de top lan ma sı, si ya si gü cün de kon sent rasyo nu na ne den ol mak ta dır. Ma li oli gar şi, mer ke zi leş miş, sı kı ör güt len miş ve kont rol edi le bi lir bir ik ti dar me ka niz ma sı nı, çı karla rı nın en iyi bir şe kil de ifa de edil di ği bir me ka niz ma ola rak gö rür. Bu du rum ken dini çe şit li şe kil ler de gös te rir. İc ra gü cü nün (hü kü me tin) güç len diril me si, par la men to nun si ya si ağır lı ğı nın za yıfla tıl ma sı ve ya; Par la men to ya ha kim bir hü kü me tin iş ba şın da ol ma sı ve ay nı za man da sis tem par ti le ri nin di sip li ne edil me le ri; Bur ju va par la men ter ku rum laş ma nın dı şın da olan gö rün me yen hü kü met ler in ku rul ma sı ve be lir le yi ci güç ha li ne gelme si (is tih ba rat ku ru luş la rı, Tür ki ye de de MGK bu na ti pik ör nek ler dir.) * Ka pi ta liz min, da ha zi ya de ge liş miş ol du ğu ül ke ler de te kel ci ka pi ta liz me öz gü sal dır gan lı ğın ifa de si olan bir ik ti dar gü cünü de as ke ri-sa na yi sel komp leks oluş turur. Si lah lan ma sa na yi in ni cel ve ni tel geliş me si ni nor mal ge liş me ha li ne ge ti ren bu grup, dört bi le şen den olu şur: a) Si lah te kel le ri, b) bu te kel ler le bağ için de olan ban ka lar, c) or du ve si lah lan ma po li ti kasın dan so rum lu dev let or gan la rı, d) as ke ri ön der lik kad ro la rıy la ve si lah lan ma te kelle riy le iş bir li ği için de olan si ya si güç ler. As ke ri-sa na yi sel komp lek sin oluş ması, dev let sel ik ti dar me ka niz ma sın da çok yön lü ya pı sal de ği şim le re ne den ol muştur. (Dev let ile si lah lan ma sa na yi in kaynaş ma sı, as ke ri ör gü len me özel li ği göste ren bas kı or gan la rı nın ge niş le til me si, is tih ba rat or gan la rı nın et ki gü cü nün gi derek art ma sı.)

8 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında 8 * Ge li şen üre ti ci güç le rin bas kı sı sonu cu, dev le tin, te kel le rin le hi ne eko no mi üze rin de ki gi de rek ar tan et ki si, dev let meka niz ma sın da ve fa ali ye tin de önem li değiş me le re ne den ol muş tur. Dev let, eko nomik po tan si yel ola rak ge niş le til miş tir: O, önem li üre tim araç la rı nın sa hi bi du ru munda dır. O, te kel kar la rı nın ga ran tö rü dür. O, ban ka cı dır, ser ma ye te mer kü zü nün teşvik çi si dir vs. Dev le tin eko no mik fa ali ye tinin te me li ni dev let sek tö rü oluş tu rur. Bu sek tör, dev let te kel le rin den, dev let banka la rın dan ya tı rım lar da ki, alt ya pı ku rumla rın da ki dev let mül ki ye tin den vb. olu şur. He men he men bü tün ka pi ta list ül ke ler de de vlet, eko no mi de güç lü dür, et ken dir. Bur ju va dev let, eko no mi yi, te kel le rin çı ka rı na uy gun bir şe kil de dü zen le mek için, gi de rek kap sa mla şan ku rum lar oluştu rur. Bu ku rum lar da, kon jonk tü rel ge lişme, eko no mik bü yü me, si lah la nma sa nayii, dış eko no mik iliş ki ler de ğer len di ri lir. * Ama özel lik le em per ya lizm, ban ka ser ma ye si ça ğı, de va sa ka pi ta list te kel lerin ça ğı, te kel ci ka pi ta liz min te kel ci dev let ka pi ta liz mi ne doğ ru bü yü me ça ğı, dev let me ka niz ma sı nın ola ğa nüs tü bir güç lenme si ni, onun or du ve me mur me ka niz ması nın gö rül me miş bir bü yü me si ni göster mek te dir. (Le nin, Dev let ve Dev rim, C. 25, sf. 423, Alm.) Le nin, gü nü mü zün ger çe ği ni, ay rı ca açık la ma ya ge rek bı rak ma ya cak de recede açık for mü le et miş. So nuç iti ba riy le: Ka pi ta list dev let: İs ter dev rim le, is ter se de ev rim sel geliş me so nu cun da ol sun, fe odal dev le tin ye ri ni alan ka pi ta list dev let, bur ju va zi nin dev le ti (ve ya Türk çe li te ra tür de az kul la nılan de yi miy le ka pi ta list ler sı nı fı nın devle ti), bü tün hal kın öz gür lü ğü nü ve çı karla rı nı sa vun ma id di ası nı ta şır. Ama ye ri ni al dı ğı fe oda lizm gi bi ka pi ta lizm de, sı nıflı bir top lum ol du ğu için, bu top lu mun dev leti de sı nıf sal ka rak ter ta şır. Ka pi ta list top lum, üre tim araç la rı üzerin de ki özel mül ki yet te me lin de yük se lir. Ve bu top lum da te mel çe liş ki, top lum sal üre tim ile (ve ya üre ti min top lum sal ka rakte riy le) bu üre ti me özel el ko yuş ara sın daki çe liş ki dir. Sı nıf sal plan da, iş çi sı nı fıy la bur ju va zi ara sın da ki çe liş ki dir. Ka pi ta list dev let bu çe liş ki dı şın da de ğil dir, bu çeliş ki kar şı sın da ta raf sız de ğil dir. Ka pi talist dev let ve ya sa la rı (hu kuk sal an la yı şı) her şey den ön ce mül ki yet öz gür lü ğü nü ve özel mül ki ye ti ko ru mak için var dır. Bundan do la yı dır ki, bü tün ka pi ta list dev let lerin ana ya sa la rın da, özel lik le özel mül ki yet kut sa nır ve ga ran ti al tı na alı nır. T.C mahke me kür sü le ri nin ar ka sın da yer alan, ade let mül kün te me li dir tüm ce si, tam da bu nu an la tır. Eko no mik ve si ya si erk ola rak ka pita list dev let: Ka pi ta list top lum da ekon omik ve si ya si iliş ki ler gi de rek kap sam la şır ve kar ma şıkla şır. Bu du rum, yö ne tim de bel li bir iş bölü mü nü be ra be rin de ge ti rir. Ka pi ta list ler, da ha zi ya de eko no mik fa ali ye te yö ne lirler ken, dev le ti tem sil ci le ri ne bı ra kır lar (kapi ta liz min ser best re ka bet çi dö ne min de ki bu ge liş me, bu gün, o gün kü çıp lak lı ğıy la gö rül me mek te dir). Bu du rum da dev let, sı nıf ola rak ka pi ta list le ri ve on la rın özel mül ki ye ti ni ko ru mak gö re viy le do nan mıştı. Böy le bir gö rev, ay nı za man da, iş çi lerin ve emek çi yı ğın la rın sö mü rül me le ri nin de ko run ma sı, zen gi nin fa kir kar şı sın da ko run ma sı, mülk sa hip le ri nin mülk süz ler kar şı sın da ko run ma sı an la mı na ge li yor. Eko no mik erk ve si ya si erk, di ya lektik bir bü tü nün iki yö nü nü oluş tu rur lar. Ve

9 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında bir bir le riy le kar şı lık lı et ki le şim için de dir ler. Eko no mik erk, si ya si er kin te me li ni oluştu rur ve si ya si erk de eko no mik er ki güç lü kı lar ve ko rur. Biz bu ra da ge nel ola rak ka pi ta list devlet ten bah set tik. Ka pi ta list dev le ti, bir ül ke ba zın da so mut laş tır ma dık. So ru nu muz bu de ğil. Di ğer ta raf tan, em per ya liz me ba ğım lı, ye ni sö mür ge ül ke ler de ki dev let tip le rin den de bah set me dik. So ru nu muz bu da de ğil. (Em per ya liz me ba ğım lı ye ni sö mür ge ül ke ler de ege men lik sis tem le ri, ül ke de ha kim ve ge li şen üre tim bi çi mi ne da ya lı ola rak fe odal-mo nar şik, fe odal burju va, ulu sal bur ju va, bur ju va fe odal ve ya doğ ru dan bur ju va bi çim le rin de ola bi lir ler. Bü tün bu ege men lik sis tem le ri ve ya devlet bi çim le ri, ge ri ci ve fa şist ka rak ter taşır lar.) Bi zi il gi len di ren nok ta şu: İs ter em perya list ve ya ge liş miş ka pi ta list ül ke ler de ol du ğu gi bi kap sa mı gi de rek da ral tı lan bur ju va de mok ra si si ne te ka bül eden devlet ol sun, is ter se em per ya liz me ba ğım lı, ye ni sö mür ge ler de ol du ğu gi bi, ge ri ci ve fa şist dik ta tör lük ni te li ği ni alan dev let olsun, söz ko nu su olan ve bi zi il gi len di ren, ka pi ta liz min ge nel kri zi nin gü nü müz de var mış ol du ğu bo yut lar da sis tem ola rak, üre tim bi çi mi ola rak ka pi ta liz min, öm rü nü ta ri hi ola rak dol dur muş ol ma sı nın dev let ol gu su na yan sı ma sı ve bu yan sı ma nın so nuç la rı nı gös ter mek tir. Okur, kar şı laştır ma yap abil sin di ye yu ka rı da bur ju va dev let an la yı şı nın ge liş me sü re ci ni özet ledik. Öm rü nü ta ri hi ola rak dol dur muş olan ka pi ta liz min çü rü müş lü ğü, asa lak lı ğı vb. onun ida re (dev let) ve hu kuk sis te mi ne de yan sı mak ta dır. Şim di bu nu gös ter me ye ça lı şa lım. Gü nü müz Ko şul la rın da 9 Ka pi ta liz min Ge nel Kri zi ve Bur ju va Dev let Çü rü müş lü ğün ve asa lak lı ğın, maf yanın ve Glad io nun dev le ti: Ka pi ta liz min ge nel kri zi, ka pi ta list dünya sis te mi nin bü tün alan lar da ki kri zi ni kap sa mı na alır: Ka pi ta liz min ge nel kri zi, ka pi ta liz min eko no mi den po li ti ka ya, felse fe den sa na ta va ra na dek bü tün yön leri ni içe rir. Gü nü müz ko şul la rın da bu kri zin ne de ni, dün ya ça pın da ka pi ta list sis te min gi de rek ken di çe liş ki le ri için de bo ğul masın da, çü rü me sin de, asa lak laş ma sın da aran ma lı dır. Bu kri zin ne an la ma gel di ği Club of Ro me un 1991 yı lı ra po run da şöy le ta nım la nı yor: Hü kü met ler, dü zen li bir şe kil de tekrar la nan kriz le rin üs te sin den gel me ara cına dö nüş tü ler, zor bir du rum dan di ğe ri ne (koş mak tan) ma li ye, sos yal, öde me bilan ço su, iş siz lik, enflas yon vb. sar ho şa dön dü ler. Her kriz de, çat lak lar sa de ce geçi ci ola rak ma cun la nı yor, ted bir ler na di ren so ru nun te me li ne ula şa bi li yor. Uzun vadede ken di ni his set ti ren ne den ler, çok kolay ca gör mez lik ten ge li ni yor lar ve ya et ki si sa de ce kı sa bir dö nem için ge çer li olan ted bir le rin le hi ne kav ra nmı yor lar. ( Club of Ro me, Die Glo ba le Re vo lu ti on, Ey lül 1991) Em per ya list bur ju va zi nin tem sil ci le ri, ken di du rum la rı nı böy le açık lı yor lar. Bu, çok doğ ru bir açık la ma. Dün ya ka pi ta lizmi nin bu du ru ma gel me si ye ni de ğil dir. Ka pi ta lizm, em per ya lizm aşa ma sı na geçti ğin de ta ri hi ola rak öm rü nü dol dur muş tu. Em per ya lizm, ka pi ta liz min en son aşama sı dır, sos ya list dev rim ler ça ğı dır. Emper ya lizm, ka pi ta liz min çü rü müş lü ğü nün, te fe ci li ğin, ran ti ye ci li ğin, asa lak lı ğın ifade si dir. Em per ya lizm, üre ti ci güç le rin geliş me si nin önün de ki te mel en gel dir. Em

10 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında 10 per ya lizm, eko no mi nin as ke ri leş ti ril me si, iş siz li ğin kro nik leş me si, pro le tar ya nın ve emek çi yı ğın la rın yok sul laş ma sı, sos yal ve de mok ra tik hak la rın bu dan ma sı, in sanlı ğın bil gi siz li ğe yön len di ril me si de mektir. Em per ya lizm, ba ğım lı, ye ni sö mür ge ül ke le rin ta la nı, em per ya list çı kar lar için kul la nıl ma sı de mek tir. Em per ya lizm, ulusal ve en ter nas yo nal alan da uyuş tu ru cu mad de ti ca re ti, spe kü las yon, rüş vet, tehdit ve ni ha ye tin de po li ti ka ve eko no mi de maf ya laş ma de mek tir. Ekim Dev ri mi, bu nu ta ki ben Sov yet ler Bir li ği nde sos ya liz min in şa sı, II. Dün ya Sa va şı son ra sın da bir di zi ül ke nin ka pita list sis tem den kop ma sı ve Sov yet ler Bir li ği nin ya nın da yer al ma sı; sos ya list kam pın ku rul ma sı, en ter nas yo nal alan da Sov yet ler Bir li ği ve sos ya liz min pres ti ji nin ola ğa nüs tü yük sek li ği, dün ya ka pi ta lizmi ni ade ta kö şe ye sı kış tır mış tı. Dün ya ka pi ta liz mi nin ha re ket sa ha sı da ral mış tı. Sos ya liz min bu za fe ri, ka pi ta liz min bütün çe liş ki le ri ni açı ğa çı kar tan çok önem li bir fak tör dü. Sos ya liz min za fe ri, ka pi taliz min öm rü nü kı salt mış tı. SBKP nin XX. Kong re si nde si ya si ik ti da rın Kruş çev reviz yo nist le ri ta ra fın dan gas pe dil me siy le, sos ya lizm, ta ri hi nin en bü yük ye nil gi si ni al dı. Bu, ka pi ta list sis te min öm rü nü uzatan önem li bir fak tör ol du. Ama ka pi ta lizmin hiç bir çe liş ki si kon jonk tü rel du rum lar ha riç yu mu şa ma dı. Ter si ne kap sam la şarak, şid det le ne rek, de rin le şe rek eko no mik ve top lum sal ya şa mın sey ri ni be lir le di. Ka pi ta lizm, iş siz lik so ru nu nu çö zemez: Bu sis tem de iş siz lik ar tık kro nik leşmiş tir. Eko no mi nin kriz de ol ma dı ğı, konjonk tü rel ola rak en iyi ol du ğu dö nem ler de da hi iş siz ler or du su yi ne de mil yon lar la ifa de edi li yor. Tek no lo ji nin ge liş me si ve bu nun üre tim de kul la nıl ma sı, ro bot, otomas yon gi de rek da ha çok iş çi nin so ka ğa atıl ma sı na ne den ol mak ta dır. Ser ma ye nin or ga nik bi le şi mi nin yük sel me si de ğiş meyen (sa bit) ser ma ye nin de ğiş ken ser maye (iş çi üc ret le ri ne) gö re de va sa adım lar la art ma sı re ka be tin ka çı nıl maz so nu cudur. Ka pi ta list, re ka bet gü cü ne sa hip olmak için ser ma ye si nin or ga nik bi le şi mi ni yük selt mek, ya ni da ha faz la iş çi yi so ka ğa at mak zo run da dır. Bu sa yı gi de rek ço ğalı yor ve so ru şu. Em per ya list ül ke ler de 10 mil yon lar la, bü tün dün ya da yüz mil yon larla ifa de edi len bu in san lar, ya şam la rı nı da ha ne ka dar mev cut ko şul lar da ki gi bi, ya ni aç lık ve se fa let için de sür dü re cekler dir? Em per ya list ül ke ler de dev le tin, işsiz le re sağ la dı ğı sos yal yar dım gi de rek ma kas lan mak ta dır. Bu gi diş le söz ko nu su yar dı mın ya sa kap sa mı dı şı na çı kar tıl ması ve ya hu ku ken or ta dan kal dı rıl ma sı çok uzak bir ge le ce ğin so ru nu ol ma sa ge rek. Ba ğım lı, ye ni sö mür ge ül ke ler de, iş siz lerin sos yal yar dım al ma la rı ve bu nu sü rek li al ma la rı ola ğan de ğil. Ka pi ta list dün ya daki bu po tan si yel, bir ta raf tan sis te mi teh dit edi yor, ama di ğer ta raf tan da ya rı aç, ya rı tok ya şa ya bil mek için sis te min sun du ğu her tür lü ka ran lık iş le re, apo li tik ya şa ma ve yoz luk iliş ki le ri ne gi ri yor lar. Ser ma ye gi de rek da ha bü yük bo yut larda asa lak la şı yor. Le nin, Em per ya lizm ya pı tın da Şimdi bir de em per ya liz min en önem li yönü nü ele ala lım Em per ya liz me öz gü olan asa lak lık tan bah se di yo ruz di ye rek asa lak lık ol gu su nun em per ya list çağ da öne mi ni be lirt mek te dir. Şüp he siz ki bur ju va zi, ya ban cı iş gücü nü sö mür dü ğün den do la yı za ten asalak tır. Bu an lam da asa lak lık, ka pi ta liz min ge nel bir özel li ği dir. Ama ka pi ta list le rin, tek ni k bu luş la rın üre tim de kul la nıl ma sı nı,

11 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında biz zat yö net tik le ri ve bu an lam da üre ti mi kont rol et tik le ri dö nem ler de ka pi ta liz min ser best re ka bet çi dö ne mi ka pi ta liz min asa lak ka rak te ri bü tün çıp lak lı ğıy la or ta ya çık mı yor du. Ama bu du rum ano nim şir ketle ri n or ta ya çık ma sıy la gi de rek de ğiş meye baş la mış tır. Ger çek fa al ka pi ta list le rin ida re ci ye, ya ban cı ser ma ye nin ida re ci si ne ve serma ye sa hi bi nin pa ra ka pi ta lis ti ne dönüş me si (K. Marks, Ka pi tal, C. 3, sf. 452, Alm.), üre tim ile ka pi ta lis tin ay rış tı ğı nı gös te rir. Üre tim ile ka pi ta lis tin ay rış ma sı da asa lak bir ta ba ka nın oluş ma sı nı be rabe rin de ge ti rir. Bu ay rış ma, Marks ın de yi miy le kapi ta list üre tim bi çi mi ni ka pi ta list üre tim bi çi mi için de or ta dan kal dı ran bir çe liş ki, ye ni ma li aris tok ra si yi, pro je ya pım cıla rı, ku ru cu lar ve ya lın di rek tör ler gö rü nümün de ki ye ni cins ten asa lak la rı, bü tün bir do lan dı rı cı lık sis te mi ni üre tir (Agk. sf. 454.) Ka pi ta lizm, em per ya lizm aşa ma sı na geç ti ğin de, te kel le rin ve ma li ser ma ye nin ha ki mi ye ti nin tar tış ma gö tür mez ol ma ya baş la dı ğın da, ka pi ta liz min asa lak ka rakte ri de ol duk ça be lir gin ol muş ve ka pi talizm le asa lak lı ğın oluş tur du ğu di ya lek tik bü tün lü ğü ör ten faz la bir şey kal ma mış tı. Ser ma ye sa hip li ği nin, ser ma ye nin üre tim de kul la nıl ma sın dan kop ma sı, pa ra ser ma ye nin sa na yii ve ya üret ken ser maye den kop ma sı, sa de ce pa ra ser ma ye den el de et ti ği ge lir ler le ya şa yan ran ti ye ci le rin, sa na yi ici den ve ser ma ye nin yö ne ti miy le doğ ru dan il gi li olan her kes ten kop ma sı ka pi ta liz min ge nel özel li ği dir. Em per yalizm ve ya ma li ser ma ye nin ha ki mi ye ti,... bu ko pu şun mu az zam bo yut lar al dı ğı en yük sek aşa ma sı dır. (Le nin, Em per yalizm, C. 22, sf. 242, Alm.) 11 Ay nı ese rin de Le nin de vam la şöy le der: Te kel ler, oli gar şi, öz gür lük de ğil de ege men lik eği li mi so run la rı git gi de ar tan kü çük ya da za yıf ulus la rı zen gin ya da güç lü bir avuç ulu sun sö mür me si bü tün bun lar, em per ya liz mi asa lak ve çü rü yen ka pi ta lizm ola rak ta nım la ma mı zı zo run lu kı lar be lir gin özel lik le ri ni do ğur muş lar dır. Bur ju va zi nin gi de rek ar tan öl çü ler de serma ye ih ra cın dan ge len ka zanç lar ve kupon kırp mak la ya şa dı ğı, ran ti ye dev let in, te fe ci dev le tin ya ra tıl ma sı, gi de rek da ha be lir gin bi çim de em per ya liz min özel lik le ri ola rak or ta ya çık mak ta dır. (agk., sf. 305.) Em per ya lizm, az sa yı da ül ke de de va sa ser ma ye bi ri ki mi dir. Bir sı nı fın ya da da ha doğ ru su ran ti ye ci ta ba ka nın, ya ni ku pon ke se rek ya şa yan in san la rın, herhan gi bir iş let me de hiç bir şe kil de gö rev al ma yan la rın, mes lek le ri ay lak lık olan ların ola ğa nüs tü bir şe kil de bü yü me si bu yüz den dir. Em per ya liz min en baş ta ge len eko no mik te mel le rin den bi ri olan ser maye ih ra cı ran ti ye ci le ri üre tim den iyi ce tec rit eden ve de ni za şı rı pek çok ül key le sö mürge le rin iş(gü cü nü) sö mü re rek ya şa yan bü tün ül ke ye asa lak lı ğın dam ga sı nı vurur. (agk, sf. 281.) Ran ti ye ci le rin ge lir le ri, dün ya nın en bü yük ti ca ret ül ke si nin dış ti ca re tin den el de et ti ği ge lir den beş kat da ha bü yük tür! Bun dan, ran ti ye ci dev let ve ya te feci dev let kav ra mı, em per ya lizm üze ri ne eko no mi li te ra tü rün de ge nel ge çer li bir (kav ram) ol muş tur. Dün ya bir avuç te fe ci dev le te ve bir borç lu dev let ler ço ğun lu ğuna bö lün müş bu lun mak ta dır. (sf. 282) Ran ti ye ci dev let, asa lak, çü rü yen kapi ta liz min dev le ti dir. (sf. 283) Le nin in tes pit et ti ği em per ya liz min bu te mel özel lik le ri; asa lak lık ve çü rü müş lü

12 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında ğü gü nü müz de o gün le-bu yüz yı lın ba şında ki du ru muy la-kar şı laş tı rı la ma ya cak dere ce de kap sam laş mış ve de rin leş miş tir. Em per ya lizm, dur gun lu ğun ve çü rü me nin te mel ne de ni dir: Te kel, em per ya liz min en de rin ekono mik te me li dir. (Ve ka çı nıl maz bir şekil de dur gun luk ve çü rü me eği li mi ne yol açar.) Te kel fi yat la rı, ge çi ci bir sü re için de ol sa, uy gu lan dı ğı oran da tek ni ksel ve diğer bü tün iler le me nin iti ci un sur la rı du rağan la şır. Ve bu an lam da, tek ni kte ki iler leme yi ya pay ola rak dur dur ma nın eko no mik ola na ğı do ğar. (Le nin, Agk, sf. 280/281.) Te kel ler, tek nik ye ni le me le ri, ye ni tekni k bu luş la rı yıl la rca giz li yor lar. Öy le ki; yıl lar ön ce bu lun muş tek no lo ji yi ye ni buluş ola rak kul la nı yor lar ve ya ta ma men kul la nmı yor lar. Ama re ka bet hiç bir za man ta ma men yok edi le mi yor ve ya dev re dı şı bı ra kı la mı yor. Üre tim mas rafla rı nı azaltmak ta be lir le yi ci bir rol oy na yan tek no lo jik ye ni len me ve böy le ce aza mi kar de vamlı, tek no lo jik ye ni len me ye ze min ha zır lamak ta dır. Ama dur gun luk, üre ti ci güç le rin ge liş me si ni en gel le mek eği li mi, te kel ci li ğe öz gü bir eği lim dir. Öy le ki, bu eği lim, bazı sek tör ler de ve ba zı ül ke ler de eko no mik ve top lum sal ge liş me yi önem li de re ce de et ki le yi ci/en gel le yi ci bir fak tör ol mak ta dır. Ne ta ra fa ba kı lır sa ba kıl sın adım başı gö rev le re rast lan mak ta dır ki, in san lık bun la rı der hal çö züm le ye cek du rum da dır. Ama ka pi ta lizm bu nu en gel le mek te dir. O, dağ lar ca zen gin li ği top la dı ve in san la rı, bu zen gin li ğin kö le le ri yap tı. O, tek ni ğin kar ma şık prob lem le ri ni çö züm le di, ama tek ni k iyi leş tir me le rin ger çek leş ti ril me si ni, mil yon la rın se fa le ti ve bil gi siz li ği ne de niyle, bir avuç mil yo ne rin dar ka fa lı ha sis li ği ne de niy le en gel le di. (Le nin, Zi vi li si er te 12 Bar ba rei Me de ni leş ti ril miş Bar bar lık, Prav da Tru da, Nu. 6, C. 19, sf. 380, Alm.) Bu nun an la mı şu dur: İn san lık bu gün ulaş mış ol du ğu tek no lo jik iler le me ile, örne ğin ener ji, bes len me, çev re te miz li ği, iş siz lik vb. gi bi ca na lı cı te mel so run la rı çö ze cek du rum da dır. Ama üre tim araç la rı özel mül ki yet te ol du ğu için, top lu mun ih tiya cı de ğil de da ha faz la kar üre tim de yön ve ri ci ol du ğu için, ka pi ta lizm bu ve ben zeri so run la rı çöz mez, o, bu nu yap mış ol sa, ka pi ta lizm ol mak tan çı kar. Le nin in 1913 te yap tı ğı bu göz lem, bu gün ya şa mın, üre ti min her ala nın da izlen mek te dir. Em per ya lizm, tek no lo ji hırsız lı ğın da, tek no lo ji yi kul lan ma da ve ya kul lan ma ma da hiç bir ah la ki ve hu kuk sal sı nır ta nı ma mak ta dır. Onun bu alan da ki eği li mi, onu bar bar lı ğın eşi ği ne ge tir miştir. O, şim di bu bar bar lı ğı na, Le nin in deyi miy le me de ni leş ti ril miş bar bar lı ğı na en faz la sıy la hu kuk sal bir kı lıf ge çi re bi lir. Bu, bar bar lı ğın ya sal laş tı rıl ma sın dan baş ka bir an lam ta şı maz. Ka pi ta liz min, üre ti ci güç le rin ge liş me si önün de na sıl bir en gel ol du ğu nu, bar barlık la, es ki çağ ile en faz la kar an la yı şı nın na sıl bir di ya lek tik bü tün lük oluş tur du ğunu Sta lin şöy le açık lar: Ka pi ta lizm, ye ni tek nik ten ya na dır, şayet bu, ona en yük sek ka rı vaa de di yor sa. Ka pi ta lizm ye ni tek ni ğe kar şı dır ve el işi ne ge çiş ten ya na dır, şa yet ye ni tek nik ona, ar tık en yük sek ka rı va adet mi yor sa (C. 15, sf. 291, Alm.) Ser ma ye ih ra cı ge lir le ri (fa iz), ül ke içi nde fa iz, ulu sal ve ulus la ra ra sı pa zarlar da ki (bor sa) te met tü ge lir le ri, emis yon ge lir le ri (his se se ne di ge lir le ri), baş ka spe kü las yon ge lir le ri (bor sa oyun la rı) günü müz ka pi ta list dün ya sın da tril yon lar la

13 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında 13 (do lar) ifa de edi len bir mik tar tut mak ta dır. Bu, sa de ce spe kü las yo nun, ran ti ye ci li ğin bi li nen, tes pit edil miş olan mik ta rı dır. Bü yük, çok ulus lu te kel ler de ran ti yeleş mek te ler. On la r da ge lir le ri nin önem li bir kıs mı üre tim dı şı alan lar dan el de edi yor lar. Bor sa oyu nu nun ya nı sı ra ve ya on dan da ha önem li ge lir kay na ğı nı dev let borçlan ma sı oluş tur mak ta dır. Te kel ler dev le ti, dev let üze rin den de emek çi yı ğın la rı (vergi), iki tür lü soy mak ta dır. Bi rin ci si, dev let te kel le re si pa riş ver mek te, iha le ile iş dev ret mek te ve bun la rı ay rı ca da süb vans iyon la des tek le mek te. Bu nun öte sin de dev let, ca ri gi der le ri ni an cak al dı ğı borç la (iç ve dış borç lan ma) kar şı la ya bil mek te. Ya ni te kel ler, ma li ku ru luş lar, ran ti ye ci ler, dev le te ver dik le ri borç pa ra kar şı lı ğı faiz al mak ta dır lar. Bu nun han gi bo yut lar da ol du ğu nu gös ter mek için bir ör nek ve relim: Ma na ger Ma ga zin in Ekim 1989 tarih li sa yı sın da Si emens te ke li nin 23 milyar mark tu ta rın da ki ha zır ser ma ye si nin sa de ce 1.6 mil yar mark lık kıs mı nı his se se ne di ne ya tır dı ğı nı, ge ri ye ka lan 21.4 mil yar mark lık kıs mı nı da bo no ya/borç sene di ne ya tır dı ğı nı öğ re ni yo ruz. Tür ki ye de de ay nı eği lim ha kim. Ül ke nin bel li baş lı te kel ci grup la rı nın, ge lir le ri nin çok önem li bir kıs mı nı üre tim dı şın da sağ la dık la rı, yani pa ra ser ma ye yi bo no ya/borç se ne di ne ya tır dık la rı bi lin mek te dir. Ku mar, spe külas yon açık oy nan mak ta dır. Bor sa oyu nu (ku mar) akıl al maz boyut la ra var mış tır. Ör ne ğin sa de ce 8 se ne için de ( ) bor sa ci ro su ABD de 381 mil yar do lar dan mil yar do la ra, Ja pon ya da 157 mil yar do lar dan mil yar do la ra; Al man ya da 15 mil yar dolar dan 174 mil yar do la ra çık mış tır. Japon ya da bor sa ci ro su GSMH nin ta mamı na eşit olur ken, ABD de bor sa ci ro su GSMH nin yüz de 30 una eşit ol muş tu. Bu oyu nun al mış ol du ğu bo yut lar, ade ta sana yii ka pi ta liz mi ön ce si nin spe kü las yon kriz le ri ni ye ni den gün de me ge tir miş tir. Ran ti ye ci le rin en kar lı spe kü las yon alan la rın dan bi ri si de dev let borç lan ması dır. Dev let; büt çe açı ğı nı ka pat mak, ca ri har ca ma lar yap mak için na kit pa ra ya ihti yaç du yu yor. Ve bu pa ra yı bel li bir fa iz kar şı lı ğı, pa ra sı olan lar dan sağ lı yor. Bunun adı, dev le tin iç ve dış pi ya sa lar da borç lan ma sı (bo no vb.) de mek tir. Bu alanda el de edi len kar, fa iz mik ta rı, üre tim den el de edi len kar dan ol duk ça yük sek ol du ğu için ser ma ye sa hi bi, ser ma ye si ni üre tim ala nı na ya tır mı yor ve ya o alan dan çe kerek ran ti ye ci li ğe baş lı yor. Yu ka rı ya ko nuy la il gi li Le nin in gö rüşle ri ni ak tar mış tık. O gü nün ran ti ye ci taba ka sı, bu gün ol duk ça güç lü bir ko nu ma gel miş tir. Bu ta ba ka, ka pi ta liz min asa lak lı ğı nın, çü rü müş lü ğü nün açık tem sil ci le ri du ru mun da dır. Ser ma ye ih ra cı; em per ya liz min asalak lı ğı nı ve çü rü müş lü ğü nü iki açı dan ön p la na çı kar ı yor. Ser ma ye ih ra cı ba zın da dün ya, serma ye ih raç eden ve borç lu ko num da olan ül ke ler ola rak iki ye ay rı lı yor. Ser ma ye ihraç eden bir avuç em per ya list ül ke, Lenin in de yi miy le te fe ci dev let, ran ti ye ci dev let, dün ya dev let le ri nin ezi ci ço ğunlu ğu nu oluş tu ran borç lan mış dev let le rin sır tın dan bes le ni yor lar, tam an la mıy la ran ti ye ci, asa lak ve te fe ci bir ya şam sürdü rü yor lar. İkin ci si; üre tim gi de rek em per ya list ülke ler den ba ğım lı ye ni sö mür ge ül ke le re ka yı yor. Üre ti min yer de ğiş tir me si kü çümse ne me ye cek bo yut lar al mış tır. Bun dan do la yı dır ki em per ya liz min ide olog la rı,

14 Kapitalizmin Genel Krizi Koşullarında hiz met top lu mu ndan bah se di yor lar. Bu ide olog la ra gö re sa na yii üre ti mi ba ğım lı, ye ni sö mür ge ül ke ler de ger çek leş ti ri lecek; hiz met top lu mu ise sa na yii top lumu nun ye ri ni alan top lum ola cak. Bu anla yış, em per ya liz min asa lak lı ğı nı, çö küş aşa ma sın da ol du ğu nu ka bul len me nin açık ifa de si dir. Ör güt lü suç iş le me-eko no mik kri mi na li te (suç iş le me): Ör güt lü suç iş le me, uyuş tu ru cu madde ti ca re ti, maf ya fa ali ye ti, ku mar vs. em per ya lizm ile di ya lek tik bir bü tün lü ğü oluş tu rur lar. Çün kü bü tün bun lar em perya liz min/ka pi ta liz min asa lak lı ğı nın ve çürü müş lü ğü nün ifa de si dir ler. Ço ğu ka pi ta list ül ke ler de hay dut luk bir sa na yii (sek tö rü) ol muş tur. Ve ban ka soy gun cu lu ğun dan, fir ma bas kın la rın dan, ser best bı ra kıl ma sı için bü yük mik tar larda pa ra nın ta lep edil di ği in san ka çır ma ya ka dar uzan mak ta dır. (E. Ho ca, Em per yalizm ve Dev rim, sf. 148/149, Alm.) Bu gün, ka pi ta list dün ya da eko no mide ve top lu mun her ala nın da hay dut luk, maf ya fa ali ye ti do ğal laş mış tır. Bu türden fa ali yet ler, kü çük in san la rın işi de ğil, med ya da şe re fi ile ta nın mış olan te kel ci bur ju va zi nin işi dir. E. Ho ca nın be lirt ti ği gi bi hay dut luk ve maf ya cı lık ger çek ten bü yük ka zanç la rın sağ lan dı ğı bir sek tör ol muş tur. Ör ne ğin da ha 1980 de ABD de maf ya, pet rol sana yii sek tö rün den son ra en faz la ci ro nun el de edil di ği ik ti sa di sek tör ha li ne gel miş ti. Da ha o dö nem de maf ya nın he sa bı na çalı şan la rın ve ya maf ya sek tö rün de ça lı şanla rın sa yı sı 100 ile 150 bin ara sın day dı. ABD Ada let Ba kan lı ğı nın açık la ma sı na gö re 1989 da sa de ce uyuş tu ru cu mad de ci ro su 110 mil ya ra va rı yor du. Al man ya da 14 ise ör güt lü suç iş le me so nu cu el de edi len ge li rin 164 mil yar mar ka var dı ğı tah min edi li yor du (Spi egel Nu. 11, 1988.) 1987 de ise en önem li sa na yii da lı olan oto mo bil sek tö rün de ci ro, yak la şık 210 mil yar marka va rı yor du. Bu mik tar lar, ör güt lü suç işle me nin, uyuş tu ru cu ti ca re ti nin, ne den li önem li bir sek tör ol du ğu nu gös te ri yor. Bu ra da söz ko nu su olan, eko no mi nin şu ve ya bu sek tö rün de fa al olan te kel lerin nor mal fa ali yet le ri nin öte sin de, ör gütlü suç iş le me iş le riy le, uyuş tu ru cu mad de ti ca re tiy le, hay dut luk la ve ya her tür den maf ya iş le riy le uğ raş ma la rı de ğil dir. (Bu te kel ler, ya sa la rı çiğ ne ye rek, ver gi ka çı rarak vs. bu tür den ör güt lü suç fi ili için deler.) Bu ra da söz ko nu su olan, fa ali yet alanı ör güt lü suç iş le me ik ti sa di kri mi na li te, uyuş tu ru cu mad de ti ca re ti ve baş ka her tür den maf ya cı lık olan ku rum laş ma lar dır. Bu tür den ku rum laş ma lar, şe refli şah siyet le rin yö ne ti min de ve on la rın mül ki yetin de olan te kel ci ör güt len me ler dir. Uyuş tu ru cu mad de ti ca re ti, en kar lı sek tör ko nu mun da dır. Ör ne ğin da ha 1989 ve ri le ri ne gö re uyuş tu ru cu mad de ti ca retin den el de edi len ge lir, 500 ile 900 mil yar do lar ara sın da de ği şi yor du. Uyuş tu ru cu mad de ti ca re tiy le -üre timden sa tı şı na ka dar- uğ ra şan maf ya ör gütlen me le ri ol duk ça güç len miş ler dir. Öy le ki; ör ne ğin Pa na ma da ge ne ral No ri ega va sı ta sıy la hü kü me ti ele ge çi ren maf ya, ABD nin mü da ha le siy le dev ril miş tir. Dünya nın her ta ra fın dan uyuş tu ru cu mad de sa tı şıy la el de edi len pa ra lar, bel li mer kezler de (Tür ki ye, İs viç re, Lük sem burg, Liech tens te in vs.) yı ka na rak sa na yii ül ke leri ne ya tı rım ola rak ak ta rı lı yor lar. Bu pa ra trans fe ri ve sü rek li na kit pa ra ile ti ca ret, uyuş tu ru cu mad de maf ya sı nı dün ya nın en çok na kit pa ra sı na sa hip ban ka sı ko