How should a physical education and sport teacher be? -The opinions of primary school students-

Transkript

1 Elementary Education Online, 7(3), , lköretim Online, 7(3), , [Online]: How should a physical education and sport teacher be? -The opinions of primary school students- Züleyha AVSAR * Mustafa SAGLAM ** ABSTRACT. The purpose of the study is to reveal general characteristics and professional qualities of physical education and sport teachers according to the opinions of primary school students. The study was conducted with the participation of 408 students randomly chosen from those who study at 6th, 7th, and 8th grades of three primary schools in Osmangazi, Bursa. The students were asked to answer one open-ended question and content analysis method was used to analyze the data. The data obtained from the analysis were classified into two categories as general characteristics of a physical education and sport teacher and professional qualities of physical education and sport teacher. As a result, it is seen that the qualities of physical education and sport teachers are: being tall in terms of appearance, being a tolerable person in terms of character, treating the students well, considering students desire, having much sport knowledge, being a person who understands students in terms of professional competency and being justly among the students. Key Words: Physical Education Teacher, Student Expectations SUMMARY Purpose and Significance: While trying to improve the educational system, students expectations from teachers should be taken into consideration since they are the ones who are interacting with teachers face to face. The purpose of this study is to reveal what kind of a physical education and sport teacher the primary school students would like to have. Methods: Working group consisted of students who were chosen randomly studying at 6th, 7th, and 8th grade classes of three primary schools which were also chosen randomly in Osmangazi, Bursa. 408 students in total (204 girls-204 boys) participated in the study. Data collection technique is document examination. As the data collection instrument, an open-ended question was used. While analyzing the data, content analysis method was used. Results: The results obtained from the study were classified into two categories as general qualities of a physical education and sport teacher and professional efficiency qualities of a physical education and sport teacher. It is seen that 48 concepts related to general qualities of a physical education and sport teacher were repeated for 352 times and 55 concepts related to professional qualities of a physical education and sport teacher were repeated for 619 times. It is understood that the qualities sought in a physical education and sport teacher are: being tall in terms of appearance, being a tolerable person in terms of character, treating the students well, considering students desire, having much sport knowledge, being a person who understands students in terms of professional competency and being justly among the students. Conclusion: According to the results of the study, some suggestions are as the following: a Physical Education and Sport teacher should have the qualities to meet the expectations of students. He should be fair and offer equal opportunities to boys and girls. He should make the lesson entertaining by bringing different activities into the class. He ought to love his students, he should see them as individuals and, therefore, he should respect them. He should be especially patient and understanding while dealing with the students who cannot be successful in practice and he should try to teach them again and again in order to encourage them. There is a common belief among teachers which is Let s give the students the ball and let them play. That is what they want! However, teachers should not think this way, and they should depend on their schedule and students should not be set free too much during a lesson. * Ara. Gör., Uluda Üniversitesi Eitim Fakültesi, zuleyha@uludag.edu.tr ** Prof. Dr., Anadolu Üniversitesi Eitim Fakültesi, msaglam@anadolu.edu.tr

2 Beden Eitimi Öretmeni Nasıl Olmalıdır? -lköretim Örencilerinin Görüleri- Züleyha AVAR * Mustafa SALAM ** ÖZ. Aratırmanın amacı, ilköretim 6., 7., ve 8. sınıf örencilerinin görülerine göre beden eitimi öretmeninin, genel özellikleri ile dersin örenme-öretme sürecine ilikin mesleki özelliklerini ortaya çıkarmaktır. Aratırma Bursa li Osmangazi lçesi ndeki ilköretim okulları arasından tesadüfi örnekleme yoluyla belirlenmi üç ilköretim okulunun 6., 7. ve 8. sınıfları arasından yansız olarak seçilmi birer sınıfında, toplam 408 örenci ile gerçekletirilmitir. Aratırmanın verileri, örencilere yönelik açık uçlu bir soru içeren veri toplama aracı ile toplanmı ve içerik analizi ile çözümlenmitir. Veriler beden eitimi öretmeninin genel özellikleri ile beden eitimi öretmeninin mesleki özellikleri balıkları altında gruplandırılmıtır. Aratırma sonunda örencilerin beklentilerine göre beden eitimi öretmeni fiziksel açıdan uzun boylu, kiilik açısından hogörülü, mesleki özellikleri açısından örenciye karı hogörülü, örencinin isteklerini önemseyen, spor bilgisi çok olan ve örenciyi derslerde sürekli serbest bırakma eiliminde olmayan, kız-erkek ayrımı yapmayan, herkese eit davranabilen öretmen olarak saptanmıtır. Anahtar Sözcükler: Beden Eitimi Öretmeni Nitelikleri, Örenci Beklentileri GR Eitim en genel anlamda bireyde davranı deitirme süreci olarak tanımlanmaktadır (Senemolu, 2004). Bir toplumu oluturan bireylerde, bireylerin ve toplumun beklenti ve gereksinimlerine uygun, istendik davranı deiikliinin oluturulması, kısacası bireylerin istenilen davranı özelliklerine sahip olacak biçimde yetitirilmesi ancak planlı ve programlı eitim etkinlikleri ile olanaklıdır. Bu tür eitim etkinlikleri temel olarak eitim sistemi üst kavramı altında okul olarak adlandırılan ortamlarda uzman kiilerce gerçekletirilmektedir. Bu uzman kiiler öretimi salayan temel etkenlerden ve eitim sisteminin üç temel bileeninden birisi olan öretmenlerdir (Sönmez, 2003; Balcı, 1993). Burada öretmen, eitim ortamında istendik davranıları kazandıran profesyonel kii olarak ele alınır (Sönmez, 2003). Erden (1998) gerçek anlamda etkili bir öretmeni; uygulanan programın hedefleri dorultusunda örencinin örenmesine yardımcı olan kii olarak tanımlamaktadır. Bu iki tanımda da vurgulandıı gibi, eitim sistemi içinde yetitirilen bireylerin nitelii büyük oranda öretmenin niteliine balanmakta; okulda yetitirilen örencilerin niteliklerinin öretmenlerin nitelikleriyle özde olduu vurgulanmaktadır (Varı, 1976). Bu nedenle öretmenin sahip olduu nitelikler hem eitim sisteminin ileyii ve sistemin baarıya ulaması hem de öretmenlerin örenciler üzerinde olumlu etkiler yaratabilmesi, dier bir ifade ile hem bilgilerinin hem de kiiliklerinin örencilerini olumlu yönde etkileyebilmesi açısından önemli görülmektedir (Demirel, 1998; Küçükahmet, 1999). Alan yazında öretmen niteliklerini konu alan çok fazla sayıda çalıma vardır (Ertürk, 1972; Rasmussen & Gayle, 1999; Abbot-Chapman, Hughes, Holloway & Wyld, 1990; Barry & King, 1993; Wilson & Cameron, 1996; Senemolu, 1992; eker, Deniz ve Görgen; 2004). Bu çalımalarda küçük farklılıklar dıında öretmenlerin sahip olmaları gereken nitelikler ya da yeterlikler genel ve mesleki nitelikler ana balıkları altında incelenmektedir. Son olarak öretmenleri yetitiren kurumlar olan üniversiteler ile öretmenleri istihdam eden kurum olarak Milli Eitim Bakanlıı (MEB) uzun süreli bir aratırmanın sonucunda öretmenlerin sahip olmaları gereken yeterlikleri belirlemiler ve bu yeterlikleri kiisel ve meslekî deerler - meslekî geliim, örenciyi tanıma, öretme ve örenme süreci, örenmeyi-geliimi izleme ve deerlendirme, okul, aile ve toplum ilikileri ve son olarak program ve içerik bilgisi balıkları altında sınıflandırmılardır (MEB,1999; MEB, 2006). Bu * Ara. Gör., Uluda Üniversitesi Eitim Fakültesi, zuleyha@uludag.edu.tr ** Prof. Dr., Anadolu Üniversitesi Eitim Fakültesi, msaglam@anadolu.edu.tr 739

3 yeterlikler çeitli aratırmacılar (lhan, 2004; Demirel, 1999; Erden, 1998; Sünbül, 2001) tarafından da vurgulandıı gibi etkili öretmenin nitelikleri olarak tanımlanmaktadır. Beden eitimi dersi bireyin salıklı ve fiziksel açıdan aktif bir yaam sürdürebilmesi için önemli bir derstir (USDHHS, 1996; Sallis & Owen, 1999). Özellikle ilköretim basamaında sadece psiko-motor geliim için deil aynı zamanda duyusal ve bilisel geliim açısından da gerekli bir derstir ve çocuun hareket gereksiniminin karılanmasında önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle öretmen niteliinin artırılması konusunda yapılan çalımalar beden eitimi öretmeninin niteliinin artırılması konusunda da yapılmalıdır. Ayrıca öretmen niteliinin artırılması örencilerin beden eitimi dersine olan ilgi ve tutumlarını da etkileyecektir. Bazı aratırmacılar, öretmen tutumunun ve davranılarının örencilerin derse karı pozitif ve negatif tutum gelitirmelerinde çok önemli olduunu vurgulamaktadır (Figley, 1985; Luke & Sinclair, 1991; Carlson, 1995). Çünkü öretmen ve örenci derslerde bire bir etkileim içindedirler. Bu nedenle öretmenin özellikleriyle ilgili örenci beklentilerini ortaya çıkarmak öretmen yetitiren kurumlar açısından önemlidir. Bu nedenle aratırmanın amacı, örenci görülerine göre beden eitimi öretmeninin genel özelliklerini ortaya çıkarmak olarak belirlenmitir. YÖNTEM Çalıma Grubu Aratırmanın çalıma grubunu, Bursa li Osmangazi lçesi ne balı ilköretim okullarından tesadüfi örnekleme yoluyla belirlenmi üç ilköretim okulunun gene tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen 6.,7. ve 8. sınıfları arasından yansız olarak seçilmi birer sınıfından toplam 408 örenci oluturmaktadır. (Tablo 1). Tablo 1. Aratırmanın çalıma grubunu oluturan örencilerin okullara ve sınıflara göre daılımı Okullar 6. sınıf 7.sınıf 8.sınıf Toplam 1. okul okul okul Toplam Tablo 1 de görüldüü gibi aratırmanın çalıma grubunu oluturan 408 örencinin 160 ı (%39,22) 6. sınıf, 119 u (29,17) 7. sınıf ve 129 u da (%31,61) 8. sınıf örencileridir. Tablo 2. Aratırmanın çalıma grubunu oluturan örencilerin cinsiyete göre daılımı Okullar Kız Erkek Toplam ( n ) ( % ) ( n ) ( % ) ( n ) ( % ) 6. sınıf 83 40, , ,22 7. sınıf 51 25, , ,17 8. sınıf 70 34, , ,61 Toplam Tablo 2 de görüldüü gibi aratırmaya katılan örencilerin 204 ü (% 50) kız, 204 ü (%50) erkek örencilerdir. Verilerin Toplanması Bu aratırmanın verileri bir adet açık uçlu soruyu içeren bir anket aracılıı ile toplanmıtır. Bu soru, Size göre bir beden eitimi öretmeni a)genel özellikleri açısından nasıl olmalıdır? b)size olan davranıları açısından nasıl olmalıdır? Açıklayınız. eklindedir. Soru hazırlanırken cevabının önceden kestirilebilir ve kısa cevaplara neden olabilecek türden olmamasına dikkat edilmitir. Soruyu cevaplamaları için örencilere 15 dakika süre verilmitir. Gerçek görülerini belirtmekte zorlanmamaları için isimlerini yazmak zorunda olmadıkları, bunun bir sınav olmadıı ve bir aratırmada kullanılmak üzere kendilerinin görülerine bavurulduu aratırmacılar tarafından açıklanmıtır. 740

4 Verilerin Analizi Verilerin analizinde kodlamaya dayalı içerik analizi yöntemi kullanılmıtır. Yıldırım ve imek in (2003) belirttii gibi içerik analizi, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilikilere ulamak amacıyla yapılır. Analiz sonucunda elde edilen veriler aratırmacılar tarafından beden eitimi öretmeninin genel özellikleri (fiziksel özellikleri ve genel kiilik özellikleri) ile beden eitimi öretmeninin mesleki özellikleri (dersi planlama, dersi uygulama, örenciyi deerlendirme ve örencilere ders içi davranı) kategorileri altında sınıflandırılmıtır. Daha sonra uzman görüüne bavurulmu ve farklı üniversitelerden üç uzmanın verilerden ortaya çıkan kavramları belirlenen kategoriler altına yerletirmeleri istenmitir. Ardından uzmanlardan gelen sonuçlar dorultusunda herhangi bir görü ayrılıı olmayan maddeler kategorileri altına yerletirilmitir. Görü ayrılıı olan maddeler ise aratırmacılar tarafından uygun kategoriler altına yerletirilmilerdir. Son olarak ise elde edilen nitel veriler frekans ve yüzdeleri belirtilerek nicelletirilmitir. BULGULAR Bu bölümde aratırmada elde edilen bulgulara yer verilmitir. lk olarak Tablo 3 te, örencilerin aratırma sorusuna verdikleri yanıtların genel özellikler ve mesleki özelliklere göre daılımları gösterilmitir. Tablo 3. Aratırmaya katılan örencilerin verdikleri cevabın kategorilere göre daılımı Kavram Sayısı Beden Eitimi Öretmeninin Genel ( % ) Tekrar Sayısı ( % ) Fiziksel Özellikler 12 12, ,97 Özellikleri Kiilik Özellikleri 36 34, ,31 Toplam Dersi Planlama Becerileri 4 4, ,973 Beden Eitimi Öretmeninin Mesleki Özellikleri Dersi Uygulama Becerileri 28 26, ,21 Örenciyi Deerlendirme Becerileri 6 5, ,64 Örenciye Davranı 17 16, ,90 Becerileri Toplam Tablo 3 te görüldüü gibi örencilerin verdikleri cevaplardan toplam 103 kavram çıkartılmıtır. Kavramlar 971 kez tekrar edilmitir. Bu kavramlar beden eitimi öretmeninin genel özellikleri ve mesleki özellikleri kategorileri altında sınıflandırılmıtır. Tablo 4. Örencilerin beden eitimi öretmeninin fiziksel özellikleriyle ilgili görüleri Fiziksel Özellikler ( f ) ( % ) Uzun Boylu Olmalı 12 20,69 Çevik Olmalı 8 13,79 Güzel/Yakııklı Olmalı 7 12,07 Sporcu Olmalı 6 10,34 Zayıf Olmalı 6 10,34 Fiziki Yönden Uygun /Kaslı Olmalı 5 8,65 Erkek Olmalı 4 6,90 Bayan Olmalı 3 5,17 Salıklı Olmalı 3 5,17 Güçlü/Kuvvetli Olmalı 2 2,44 Orta Boylu Olmalı 1 1,72 Görünüü Önemli Deil 1 1,72 Toplam

5 Tablo 4 te görüldüü gibi aratırmaya katılan örenciler, öretmenin fiziksel özellikleriyle ilgili toplam 12 kavramı 58 kez tekrar etmitir. Bu kavramlardan beden eitimi öretmeninin uzun boylu olması (%20,69), çevik olması (%13,79) ve güzel ya da yakııklı olması (%12,07) ilk üç sırada yer almaktadır. Tablo 5. Örencilerin beden eitimi öretmeninin kiilik özellikleri ile ilgili görüleri Kiilik Özellikleri ( f ) ( % ) yi Birisi Olmalı 43 14,63 Hogörülü Olmalı 26 8,84 Sportif Olmalı 25 8,53 Sevecen Olmalı 19 6,46 Sinirli Olmamalı/Sinirlenmemeli 19 6,46 iddet Kullanmamalı/Dayak Atmamalı 18 6,12 Esprili/Komik Olmalı 18 6,12 Güler Yüzlü Olmalı 17 5,78 Sert, Kaba Olmamalı/Kibar Olmalı 14 4,76 Sakin/Yumuak Olmalı 12 4,08 Arkada Gibi Olmalı 11 3,74 Yetenekli Olmalı 10 3,40 Sıcakkanlı Olmalı 8 2,72 Sabırlı Olmalı 7 2,38 Sportmen Olmalı 7 2,38 Bizi Dinlemeli 5 1,70 Dürüst Olmalı 4 1,36 Akıllı Olmalı 3 1,02 çten Olmalı 3 1,02 Ciddi Olmalı 3 1,02 Argo Kelimeler Kullanmamalı 2 0,68 Baılayıcı Olmalı 2 0,68 Düzenli Olmalı 2 0,68 ini Sevmeli 2 0,68 Pozitif Olmalı 2 0,68 Örnek Olmalı 2 0,68 Sempatik Olmalı 1 0,34 Tatlı Dilli Olmalı 1 0,34 Tedbirli Olmalı 1 0,34 Ahlaklı Olmalı 1 0,34 Kendisine Güvenmeli 1 0,34 Yaratıcı Olmalı 1 0,34 Hakaret Etmemeli 1 0,34 Çalıkan Olmalı 1 0,34 Karizmatik Olmalı 1 0,34 Açık Sözlü Olmalı 1 0,34 Toplam Tablo 5 te görüldüü gibi aratırmaya katılan örenciler, öretmenin kiilik özellikleriyle ilgili toplam 36 kavramı 294 kez tekrar etmitir. Bu kavramlardan iyi birisi olması (% 14,63), hogörülü olması (% 8,84) ve sportif olması (% 8,53) ilk üç sırada yer almaktadır. En az 10 kez tekrarlanan kavramlar ise sırasıyla, beden eitimi öretmeni sevecen olmalı (%6,46), sinirli olmamalı/sinirlenmemeli (%6,46), iddet kullanmamalı/dayak atmamalı (%6,12), esprili/komik olmalı (%4,76), güler yüzlü olmalı (%5,78), sert/kaba olmamalı/kibar olmalı (%4,76), sakin/yumuak olmalı (%4,08), arkada gibi olmalı (%3,74) ve yetenekli olmalı (%3,40) kavramlarıdır. 742

6 Tablo 6. Örencilerin beden eitimi öretmeninin mesleki özelliklerinden dersi planlama becerileriyle ilgili görüleri Dersi Planlama Becerileri (f) (%) steklerimize Önem Vermeli 29 50,0 Spor Bilgisi Çok Olmalı 24 41,4 Derse Zamanında Gelmeli 2 3,4 Dier 3 5,2 Toplam Tablo 6 da görüldüü gibi aratırmaya katılan örenciler, öretmenin dersi planlama becerileriyle ilgili toplam 4 kavramı 58 kez tekrar etmitir. Bu kavramlardan en çok dikkat çekeni ise öretmenin dersi planlarken örencinin isteklerine önem vermesi (% 50) ve öretmenin spor bilgisinin çok olması (% 41,4) özellikleridir. Tablo 7. Örencilerin beden eitimi öretmeninin mesleki özelliklerinden dersi uygulama becerilerine ait görüleri Dersi Uygulama Becerileri (f) (%) Anlayılı Olmalı (Yapamadıımız zaman) 40 14,9 Bizi Serbest Bırakmamalı/Ders lemeli/programı Uygulamalı 26 9,9 Yapmamızı stedii Hareketleri Önce Kendisi Göstermeli 20 7,2 Yapamadıımız Hareketlerde Israrcı Olmamalı/Örencileri Sıkmamalı 19 6,9 Etkinliklere Kendisi de Katılmalı/Örencilerle Birlikte Ders lemeli 17 6,2 Disiplinli Olmalı/Kurallı Olmalı 16 5,8 Ne Çok Disiplinli Ne De Çok Gevek Olmalı 16 5,8 Hareketleri Öretirken Örenebileceimiz Gibi Açıklamalı/Düzgün Öretmeli 15 5,4 Örencilere Yardımcı Olmalı 14 5,1 Ders Elenceli Olmalı/Elendirmeli 12 4,4 Futbol Oynatmalı 10 3,6 Serbest Bırakmalı 10 3,6 Konuyu Öretmeden Önce Bilgilendirmeli 9 3,3 Her Hafta Farklı Etkinlikler Yaptırmalı/Sadece Top Oynatmamalı 9 3,3 Aktif Olmalı 7 2,5 Eitimli Olmalı 7 2,5 Sorularımıza Cevap Vermeli 4 1,5 Anlamadıımızda Konuyu Tekrarlamalı 4 1,5 Tecrübeli Olmalı 3 1,1 Spora Yönlendirmeli 3 1,1 Basketbol Oynatmalı 2 0,7 Kou Yaptırmalı 2 0,7 Spor Tarihi Anlatmalı Teorik Bilgi Vermeli 2 0,7 Voleybol Oynatmalı 2 0,7 Yormamalı 2 0,7 Derse Yabancıların Müdahale Etmesini Önlemeli 1 0,3 Maçlara Götürmeli 1 0,3 Yararlı Olmalı 1 0,3 Toplam Tablo 7 de görüldüü gibi beden eitimi öretmeninin dersi uygulama becerilerine yönelik 28 kavram toplam 274 kez tekrar edilmitir. Öretmen anlayılı olmalı (yapamadıımız zaman) (% 14,9), bizi serbest bırakmamalı/ders ilemeli/programı uygulamalı (%9,9), yapmamızı istedii hareketleri önce kendisi göstermeli (%7,2) görüleri ilk üç sırada yer almaktadır. 743

7 Tablo 8. Aratırmaya katılan örencilerin beden eitimi öretmeninin mesleki özelliklerinden örenciyi deerlendirme becerilerine ait görüleri Örenciyi Deerlendirme Becerileri (f) (%) Kız Erkek Ayrımı Yapmamalı 10 62,5 Ceza Vermemeli 2 12,5 Tehdit Etmemeli 1 6,25 Takdir Etmeli 1 6,25 Gözlem Yapmalı 1 6,25 Eletirmeli 1 6,25 Toplam Tablo 8 de görüldüü gibi öretmenin örenciyi deerlendirme becerileriyle ilgili toplam 6 kavram 16 kez tekrar edilmitir. Bu kavramlardan en çok dikkat çekeni ise örencilerin beden eitimi öretmeninin deerlendirme aamasında kız erkek ayrımı yapmaması gerektiinin belirtilmesidir (% 62,5). Tablo 9. Aratırmaya katılan örencilerin beden eitimi öretmeninin mesleki özelliklerinden ders içinde örenciye davranı becerilerine ait görüleri Ders çinde Örenciye Davranı Becerileri (f) (%) yi Davranmalı/Kötü Davranmamalı 83 30,9 Adil Olmalı/ Herkese Eit Davranmalı 31 11,4 Baırmamalı 26 9,6 Örencileri Sevmeli 26 9,6 Örencilere Saygılı Olmalı 17 6,2 Yapamadıımız Zaman Kızmamalı 16 5,9 Örencileriyle lgilenmeli 16 5,9 Örencilerle likisi yi Olmalı 14 5,1 Örencilerine Yakın Olmalı 11 4,0 Bizi Anlamalı 8 3,0 Eletirirken ncitmemeli/küçük Düürmemeli 8 3,0 Özel Hayatını Yansıtmamalı 4 1,5 Örencilere Yumuak Davranmalı 4 1,5 Dersi Sevdirmeli 4 1,5 Örenciye Güvenmeli 1 0,3 Askermiiz Gibi Davranmamalı 1 0,3 Örencilerini yi Tanımalı 1 0,3 Toplam Tablo 9 da görüldüü gibi beden eitimi öretmeninin ders içinde örenciye davranma becerilerine yönelik toplam 17 kavram 271 kez tekrar edilmitir. Burada öretmen iyi davranmalı/kötü davranmamalı görüü (% 30,9) ilk sırada yer almaktadır. Ardından sırasıyla adil olmalı/herkese eit davranmalı (% 11,4), baırmamalı (%9,6), örencileri sevmeli (%9,6), örencilere karı saygılı olmalı (%6,2) görüleri ön plana çıkmıtır. 744

8 TARTIMA, SONUÇ ve ÖNERLER Aratırma sonucunda örencilerin beden eitimi öretmenini tanımlarken genel kiilik özellikleri ve dersi uygulama becerileri üzerinde younlatıı görülmütür. Demirel (1999) de öretmenlerin meslek bilgisi yeterlikleri içinde öretme-örenme sürecine ilikin yeterliklerin daha çok aırlıklı olduunu vurgulamıtır. Alan yazında beden eitimi öretmenlerinin özelliklerini belirlemeye yönelik çalımalarda da benzer sonuçlar tespit edilmitir. Demirhan ve Çamur (2000) örencilerin beden eitimi öretmeninde görmek istedikleri ilk be davranıı sırasıyla mesleki yeterlik, örenciden anlama, dersi ilginç hale getirme, sportmenlik ve örenci performansını deerlendirmede nesnellik olduunu belirtmilerdir. Laminac & Long (1985) örencilerle yaptıkları bir aratırmada, örencilerin gözüyle iyi bir beden eitimi öretmeninde bulunması gereken nitelikleri sınıf yönetimi (esnek, sevimli, örgütlü, eit davranan, dürüst, saygılı-itibarlı, kararlı, düzgün mizaçlı, diplomatik davranan), kiilik (koruyucu, yardımsever, istekli, tevik eden algılayan, sıcakkanlı, disiplinli, sabırlı, neeli, anlayılı, duygulu, dürüst, nazik, samimi, dikkatli, açık fikirli ve efkatli), strateji ve teknik (genç, yeni fikirli, açık, ilginç, tümevarım kullanan, somut düünen, görsel yardım sunan, odakta yer alan, olumlu ve etkileyici) ve görünü (ho, iyi giyimli, mutlu, sevimli, çekici, katılımcı, anne-babalık yapan, tartıan, etkili destek sunan, yüksek sesle okuyan ve konuan) kategorileri altında toplamılardır (Akt. Pehlivan ve Ünsal, 2003). Çetin (2001) Meslekî Eitim Fakültesi örencileri üzerinde yürüttüü aratırmada, örencilerinden ideal öretmen konulu bir kompozisyon yazmalarını istemitir. Sonuç olarak, örenciler örencileriyle dostça ve i birlii içinde çalıma alıkanlıı kazanmı, alan bilgisi tam, örencisinin ihtiyacını anlayan, genel eitiminde ve bilimsel tavrında eksii olmayan, saygılı, sevgi dolu, örenciler arasındaki bireysel ayrılıkları analiz edebilen, derslerinde çeitli metot ve teknikleri kullanabilen öretmeni ideal olarak deerlendirmilerdir. Öretmenin ders içinde örenciye davranıı kategorisinde iyi davranmasının gereklilii konusunda örencilerin younlatıı görülmütür (% 30,9). yi davranmak kiiden kiiye deiebilecek bir özelliktir. Bu kategoride öretmenin adil olması ve herkese eit davranması gereklilii görüü aratırmacılar tarafından daha önemli görülmektedir. Koca, Güven, Bulgu ve Demirhan (2003) tarafından yapılan bir çalımada erkek örencilerin yarısı dersin kız erkek ayrı yapılması gerektiini yarısı ise birlikte yapılması gerektiini belirtirken, kız örencilerin büyük bir çounluu dersin ayrı yapılması gerektiini belirtmilerdir. Bunun nedeni olarak ise kız örencilerin ergenlik döneminde yaadıı fiziksel deiimler ve kız/erkek birlikte ilenen beden eitimi derslerinde örencilerin fiziksel aktivite düzeyinin eit seviyede olmadıı, erkek örencilerin kız örencilere göre daha fazla fiziksel etkinlik yaantısına sahip olma fırsatı bulmaları olarak görülmektedir. ahin, Pehlivan ve Kuter (2001) ise, yaptıkları çalımada beden eitimi ders uygulamalarında sınıfların kalabalık oluunun örencileri eit deneme fırsatından yoksun bıraktıı, özellikle kız örencilerin etkisizletirildii eklinde ifade ettikleri etik sorunlara rastlandıını belirtmilerdir. Aratırma bulgularından en göze çarpanlardan birisi de, örencilerin kendilerine baırmayan, yapamadıklarında kızmayan, sinirlenmeyen bir beden eitimi öretmeni istemeleridir. Örencilerin belirttii bu özellikler, sadece beden eitimi öretmenlerinden deil tüm alan öretmenlerinden beklenen özelliklerdir. Örnein Alkı ve Güleç (2006) in çalımasında da sosyal bilgiler öretmenlerinde olması beklenen özellikler açısından benzer bulgulara ulaılmıtır. Yine örenciler beden eitimi derslerinde kendi isteklerine önem verilmesini ve dersi elenceli bir ekilde yapmak istediklerini belirtmilerdir. Muratlı (2001) çalımasının sonunda örencilerin sevmedii, istemedii uygulamalardan vazgeçilmesini; en sert komutları veren öretmeni baarılı kabul eden anlayıın kaldırılmasını, ders sayısının artırılmasını önermitir. Öretmenlik meslei iyi iletiim yeteneklerine sahip olmayı gerektirir. Cumalı (2002) öretmenle örenci arasında salıklı ve etkili bir iletiim kurulmasında ses tonu, beden dili ve sunu özelliklerinin oldukça önemli olduunu vurgular. Bu üç özelliin iyi kullanılmasının, öretmenin dersi diri tutabilmesine ve baarılı olmasına olanak salayacaını belirtir. Bu çalımada da örencilerin kendileri ile iyi ilikiler içinde, arkada gibi, sevecen ve konuyu öretirken iyi bir planlama yapıp örenciye etkili bir ekilde öreten öretmen beklentisi ön plana çıkmıtır. 745

9 Aratırmada frekans ve yüzde olarak çok fazla önemli görülmese de aratırma bulgusu olarak dikkate deer bir nokta daha göze çarpmaktadır. Bu da beden eitimi öretmenlerinin Örenciler genelde topu vermemizi ve serbest kalmak istediklerini belirtmektedirler görüünün aksine örencilerin çounluunun Bizi Serbest Bırakmamalı/Ders lemeli/programı Uygulamalı eklinde görü belirtmi olmalarıdır (% 9,9). Serbest kalmak istediini belirten örenci de mevcuttur, fakat bu örencilerin sayısı dierlerinin yarısından daha azdır (% 3,6). Aratırma sonuçları ile MEB (2006) tarafından hazırlanan öretmenlik mesleinin genel yeterliklerini belirlemeyi amaçlayan çalımanın sonuçlarının birçok yönden birbirini desteklediini belirtmek yerinde olacaktır. Örnein, örenciler bu çalımada kendi isteklerine öretmenin önem vermesi gerektiini belirtmilerdir. MEB in çalımasında da bu gereklilik Plânında ve uygulamalarında örencilerin gereksinimlerine yanıt verecek farklı etkinlikler sunar/örencilerin fikirlerine ve ürettiklerine deer verir eklinde ifade edilmitir. Örencilerin beden eitimi öretmeninin kendilerine karı saygılı davranması gerektii eklindeki görüleri Sözel tepkilerinde ve davranılarında saygı öelerine yer verir ifadesiyle desteklenmitir. Örencilerin beden eitimi öretmeninin demokratik, adil ve herkese eit davranan bir öretmen olması yönünde beklentileri ise MEB in çalımasında Uluslara, bireylere ve inançlara karı ayrımcılık yapmaz/sınıf içi ve dıı etkinliklerde demokratik davranır ifadeleriyle yer almıtır. Sonuç olarak ilköretim örencilerinin görüleri ile sınırlı olmak kaydıyla beden eitimi öretmeninin fiziksel açıdan uzun boylu, kiilik açısından anlayılı ve hogörülü, dersi planlama becerileri açısından spor bilgisi fazla olan ve örencilerin isteklerini önemseyen; dersi uygulama becerileri açısından örencileri serbest bırakmak yerine düzenli ve planlı ders ileyen; örenciyi deerlendirme becerileri açısından kız-erkek ayrımı yapmadan herkese eit davranabilen bir öretmen olması beklenmektedir. Aratırma bulgularına dayanarak beden eitimi öretmeni yetitiren kurumların bu tür çalımalara dikkat ederek, öretmen yetitirme programlarını gözden geçirmeleri ve özellikle örtük program yardımıyla öretmenden beklenen nitelikleri kazandırmaya çalımaları önerilebilir. Bundan sonra yapılacak çalımalarda ise eitim programlarının bu nitelikleri kazandırmaya yeterli olup olmadıı ya da öretmenlerin çıkan kavramlar ve beklentilere göre kendilerini nasıl deerlendirdikleri aratırılabilir. KAYNAKÇA Abbot-Chapman, J., Hughes, P., Holloway, G. & Wyld, C. (1990). Identifying the Qualities and Characteristics of the Effective Teacher. (Report 1). Hobart: University of Tasmania, Youth Education Studies Centre. Alkı, S. ve Güleç, S. (2006). The Opinion of Primary School Students on Social Studies Course. Elemantary Education Online, 5(1), [Online]: adresinden 28 Haziran 2007 tarihinde indirilmitir. Balcı, A. (1993). Etkili Okul. Ankara: Yavuz Daıtım. Barry, K. & King, L. (1993). Beginning Teaching. (2nd Ed). Wentworth Falls, NSW: Social Science Press. Carlson, T. B. (1995). We hate gym: Student alienation from physical education. Journal of Teaching in Physical Education, 14, Cumalı, A. E. (2002). Öretmenlik Mesleine Giri. Ankara: Pegema Yayıncılık. Çetin,. (2001). deal Öretmen Üzerine Bir Aratırma. Millî Eitim Dergisi, 149. [Online]: adresinden tarihinde indirilmitir. Demirel, Ö. (1998). Yabancı Dil Öretmenlerinin Yeterlikleri. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 4, [Online]: adresinden tarihinde indirilmitir. Demirel, Ö. (1999). Planlamadan Deerlendirmeye Öretme Sanatı. Ankara: Pegema Yayıncılık. Demirhan, G. ve Çamur, H. (2000). Beden Eitimi Öretmenlerinin Öretmenlik Mesleine likin Tutumları. Gazi Beden Eitimi ve Spor Bilimleri I. Kongresi nde sunulmu bildiri, Mayıs, Ankara. Erden, M. (1998). Öretmenlik Mesleine Giri. stanbul: Alkım Yayınları. Ertürk, S. (1972). Eitimde Program Gelitirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları. Figley, E. F. (1985). Determinants of attitudes toward physical education. Journal of Teaching in Physical Education, 4, lhan, A. (2004). 21. Yüzyılda Öretmen Yeterlikleri. Bilim ve Aklın Aydınlıında Eitim Dergisi, 5(58). [Online]: adresinden tarihinde indirilmitir. 746

10 Koca, C., Güven, B., Bulgu, N. ve Demirhan, G. (2003). lköretim 8. Sınıf Kız ve Erkek Örencilerin Beden Eitimi Ders Ortamındaki Beden Yaantıları. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 14(4), Küçükahmet, L. (1999). Öretmenlik Mesleine Giri. Ankara: Alkım Yayınevi. Luke, M. D., & Sinclair, G. D. (1991). Gender differences in adolescents'attitudes toward school physical education. Journal of Teaching in Physical Education, 11, MEB (1999). Öretmen Yeterlilikleri (Taslak). Ankara: Milli Eitim Bakanlıı Öretmen Yetitirme ve Eitimi Genel Müdürlüü Yayınları. MEB (2006). Öretmenlik Meslei Genel Yeterlikleri. Ankara: MEB Öretmen Yetitirme Genel Müdürlüü Yayınları. Muratlı, S. (2001). Türkiye de Spor Öretmenlii ve Spor Öretmeni Yetitirme. II. Ulusal Beden Eitimi ve Spor Öretmenlii Sempozyumunda sunulmu bildiri, Aralık, Bursa. Pehlivan, Z. ve Ünsal, S. (2003). Beden Eitimi Öretmenlerinin Öretmen Adayları Tarafından Gözlem Sonuçlarının Analizi. III. Ulusal Beden Eitimi ve Spor Öretmenlii Sempozyumunda sunulmu bildiri, Mayıs, Bursa. Rasmussen, K.L. & Gayle V. D. (1999). Teaching, Learning and Testing: Learning Processes. Educational Administration Abstracts, 34 (1), 46. Sallis, J. F. & Owens, N. (1999). Physical activity and behavioral medicine. Thousands Oaks, CA: Sage. Senemolu, N. (1992). Türkiye ve ngiltere de lköretime Öretmen Yetitirme ve Türkiye deki Sistemin Gelitirilmesi için Öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 8, Senemolu, N. (2004). Geliim Örenme ve Öretim-Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gazi Kitapevi. Sönmez, V. (2003). Eitimin Tarihsel Temelleri-Öretmenlik Mesleine Giri. Ankara: Anı Yayıncılık. Sünbül, A. M. (2001). Öretmenlik Mesleine Giri ( Ed. Ö. Demirel ve Z. Kaya) Bir meslek olarak öretmenlik. (ss: ). Ankara: Pegema Yayıncılık. ahin, M.; Pehlivan, Z ve Kuter, F. (2001). Beden eitimi ders uygulamalarında ortaya çıkan etik sorunlar ve çözüm önerileri. II. Ulusal Beden Eitimi ve Spor Öretmenlii Sempozyumunda sunulmu bildiri, Aralık, Bursa. eker, H., Deniz, S. ve Görgen,. (2004).Öretmen Yeterlikleri Ölçei. Milli Eitim Dergisi, 164. [Online]: adresinden tarihinde indirilmitir. United States Department of Health and Human Services. (1996). Physical activity and health: A report of the Surgeon General. Atlanta: U.S. Centers for Disease Control and Prevention. Varı, F. (1976). Eitimde Program Gelitirme. Teori ve Teknikler. Ankara: A.Ü. Eitim Fakültesi Yayınları. Wilson, S. & Cameron, R. (1996). Student Teacher Perceptions of Effective Teaching: A Developmental Perspective. Journal of Education For Teaching, 22(2), Yıldırım, A. ve imek, H. (2003) Sosyal Bilimlerde Nitel Aratırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. 747