ÜRİNER SİSTEMİN KONJENİTAL ANOMALİLERİ VE ÜRINER SİSTEM TAŞLARI Dr.Ercan KOCAKOÇ Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul
KONULAR Üriner Sistem Görüntüleme Yöntemleri Üriner Sistemin Konjenital Hastalıkları Üriner Sistem Taşları
ÜRİNER SİSTEM GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ Direkt Üriner Sistem Grafisi İntravenöz Pyelografi Ultrasonografi Renkli Doppler İnceleme Bilgisayarlı Tomografi Manyetik Rezonans İnceleme Anjiografi Özel İncelemeler (sistografi, voiding sistoüretragrafi, retrogradantegrad pyelografi)
Direk Üriner Sistem Grafisi İntravenöz ürografinin ilk grafisi Böbrekler, mesane dahil tüm üriner sistem Böbreklerin lokalizasyonu, konturu, büyüklüğü, psoas kenarları Taş, kalsifikasyon, anormal opasite
İntravenöz Pyelografi İntravenöz 1 ml/kg noniyonik kontrast Nefrogram fazı (1. dk) Pyelogram fazı (5. dk) Toplayıcı sistem Geç faz (15. dk) Mesane Böbrek (pozisyon, kontur, boyut, kaliks şekli, itilme ve yaylanmaları, pelvis renalis) Üreterler ve mesane
Avantajlar: İntravenöz Pyelografi Tüm üriner sistem(ürotelyum) Taş ve kalsifikasyonlar Ucuz Dezavantajları : Böbrek fonksiyonu Radyasyon Kontrast madde Parankim ön ve arka yüzü
Ultrasonografi Kolay ulaşılır, ucuz, noninvazif Böbrek kontur, boyut, parankim kalınlığı, ekojenitesi Böbrek santral sinüs ekojenitesi Proksimal ve distal üreter, mesane, prostat değerlendirmesi
Ultrasonografi Hidronefroz, tümör, kist, abse, taş Parankimal böbrek hastalıkları Biyopsi ve girişimsel işlemlerde kılavuz
Renkli Doppler İnceleme Renal parankimal hastalık Renal hipertansiyon Renal ven trombozu Renal lezyonların vaskülaritesi Taş hastalığı
Bilgisayarlı Tomografi Üriner sistemle beraber çevre yapılar ve diğer abdominal organlar Renal kitlelerin saptanması, ayırıcı tanısı, evrelendirmesi Mesane, prostat ve pelvis değerlendirmesi Taş
BT Ürografi Böbrekler, üreterler ve mesaneyi değerlendirmek için geliştirilen görüntüleme yöntemi İVKM kullanılarak ÇKBT ile ince kesitlerle ekskretuar fazda yapılan inceleme Erken veya geç ekskretuar fazda görüntüleme herhangi bir BT Ürografi için zorunlu BTÜ Çalışma grubu; Eur Radiol 2008
Kullanılan Fazlar Kontrastsız faz (Tüm batın) Arteriyal faz: İVKM enjeksiyonunu takiben 25 30 sn sonra Anjiyonefrografik faz: İVKM enjeksiyonu sonrası 35-40 sn Nefrografik faz: İVKM enjeksiyonunu takiben 100 sn sonra (Üst batın; kanser riski yüksek ise tüm batın) Geç (ekskretuar) faz: İVKM enjeksiyonunu takiben 5 15 dakika sonra (Tüm batın)
BT Ürografi Protokolü Parametre Kontrastsız Nefrografik faz Pyelografik Kolimasyon 16x1.5 16x1.5 16x1.5 Kesit kalınlığı 3 mm 2 mm 2 mm Pitch 0.75 0.5 0.5 Rotasyon süresi 0.5 sn 0.5 sn 0.5 sn Kvp/mAs 120/245 120/245 120/245 CTDIvol (mgy) 16.3(45 cm için) 16.3 16.7 (45 cm için) Oral KM Yok Yok Yok IV KM Yok 100-120 ml (3ml/sn) faz Yok Gecikme Yok 100 sn 10 dakika *16 detektör MX8000 IDT (Philips Medical Systems, Cleveland, Ohio) Kocakoc E ve ark. Radiol Clin North Am 2005
Bezmialem Vakıf Üniversitesi Oral 1 litre su 1 saat önce içmeye başlıyor Ortalama 100 ml 350 mgi/ml KM, 3ml/sn KM enjeksiyonunu takiben 50 100 ml İV salin Kontrastsız Nefrografik 100. sn Ekskretuar 15. dakika
128x0.25 mm, kvp 120; mas; otomatik modülasyon (düşük doz ve düşük mas 20 150 mas), 9 10 sn her bir faz Doz: 75 kg standart olgu; 240 mas; CTDI vol 16.5 mgy (Her bir faz) Öncelikle kaynak görüntüler; daha sonra MIP, MPR, CPR Geniş pencere aralığı kullanılması önemli
21 Y E, Sol üreter alt uç taşı?
Manyetik Rezonans İnceleme MRA (Renal HT) MR ürografi Renal tümör değerlendirilmesi,tamamlayıcı Mesane tabanı ve prostat değerlendirmesi
Anjiografi Renal vasküler anatomi:transplantasyon öncesi değerlendirme Tedavi amaçlı; arteriyel stenoz, anevrizma, fistül, dilatasyon, emboli Renal venöz kan örneklemesi
Diğer İnceleme Yöntemleri Retrograd-antegrad Pyelografi : Obstrüksyon düzeyi ve natürü,tcc araştırılması Sistografi,Voiding Sistoüretrografi : Rezidü idrar,vezikoüreteral reflü,üretra patolojiler,travma
KONJENİTAL ANOMALİLER Rotasyon Anomalileri Pozisyon Anomalileri Füzyon Anomalileri Kalisiyel Divertikül, Hidrokaliks Primer Megaüreter Üreteropelvik Bileşke Obstrüksiyonu Üreter Duplikasyonu Ektopik Üreter
Atnalı Böbrek En yaygın doğumsal böbrek anomalisi 1/400 doğum Orta hatta aorta anteriorundan geçen istmusla birleşen alt poller Böbrek dokusu ya da fibröz bir bant
Vasküler yapıda da anomali Rotasyon anomalisi, üreterlerin istmusu geçmesi Böbrekte değişik derecelerde obstrüksiyon Taş ve enfeksiyon gelişme sıklığında artış
Renal Ektopi 1/1000 Sıklıkla asemptomatik,insidental tanı Aynı taraflı / çapraz ektopi Çapraz ektopi %85 füzyone Üriner infeksiyon ve taş sıklığı Diğer konjenital anomalilerle sıklığı
Renal Ektopi
Renal Ektopi
Renal Ektopi (füzyone)
Renal Agenezi
Kalisiyel Divertikül-Megakaliks Bir kaliks genişlemesi Kalisiyel Divertikül Birden fazla kaliks genişlemesi Megakaliks Her 2 durumda da renal pelvis genişlemesi eşlik etmez
Primer Megaüreter Primer megaüreter yenidoğan ve fetusta hidronefrozun en sık 2.nedeni Vezikoüreteral bileşkede anatomik darlık olmaksızın, aperistaltik segment varlığı Non-herediter konjenital dilatasyon En sık prezentasyon üriner enfeksiyon Sol > sağ, spontan düzelme sık
Üreteropelvik Bileşke Obstrüksiyonu Pediatrik dönemde hidronefrozun en sık nedeni E/K :2, sol > sağ En sık konjenital Skar, VUR,neoplazma sekonder akiz %10-40 bilateral,multikistik displazi ile birlikteliği sık
UPJ Obstrüksiyonunda Görüntüleme Bulguları Normal kalibrasyondaki üreterin tam olmayan vizualizasyonu Negatif pyelogram Dilate papiller duktuslar Dev hidronefroz,pyelektazi Kabuk nefrogram Balon-ip bulgusu : Dilate renal pelvisten üreterin yüksekte veya egzantrik çıkışı
Kabuk Nefrogram Balon-ip Bulgusu
BT ANJİOGRAFİ ile 3 boyutlu rekonstrüksiyon Endoskopik pyelotomi planı Pelvis ve komşu damar ilişkisi Pyelotomi öncesi damar anatomisi
Üreteral Duplikasyon Üreterin en sık konjenital anomalisi Komplet/inkomplet K/E :10 /1 Üreterolitiazis,abse,böbrek yetmezliği En iyi görüntüleme ;IVP,BT Ürografi
Solmuş Nilüfer Çiçeği Bulgusu
Üreterosel Üreterin intravezikal parçasının distal kısmının kistik dilatasyonu Kistik dilate distal üreterin mesane lümenine protrüzyonu Üreterosel sıklıkla dupleks sistemlerde üst kutbu drene eden üreterin (%80) veya ektopik bir üreterin ucunda (%60) yer alır
Üreterosel - Kobra başı işareti IVP de mesane içinde dolma defekti(%90):kobra Başı İşareti Aynı taraf üreter ve böbreğinde hidroüreteronefrotik değişiklikler ve parankimal fonksiyonlarda azalma veya displazi Ektopik üreterosellerin %25'inde karşı taraftaki böbrekte de reflü veya hidronefroz görülür
Posterior Üretral Valv valv Posterior üretra mesane Çocuklardaki en ciddi obstrüktif üropati nedeni Olguların 1/3 ünde KBY /Son dönem Böbrek Hastalığı VSÜG/USG : Kalın duvarlı, trabeküle konturlu mesane (çam ağacı) Mesane divertikülleri Dilate posterior üretra Hidroüreteronefroz
Vezikoüreteral Reflü Üreterovezikal bileşkenin immatüritesi Reflü, enfeksiyon, skar ATROFİ US duyarsız VSÜG altın standart
Vezikoüreteral Reflü G 1: Üretere reflü G 2: Üreter, pelvis, kalikse reflü G 3: Kalikse uzanan reflüye ilave dilatasyon ve hafif kalisiyel küntleşme G 4: Daha belirgin pyelokalisiyel dilatasyon, üreteral tortiozite, belirgin kalisiyel forniks küntleşmesi G 5: Belirgin dilatasyon, üreteral tortiozite
VUR
VUR
Diğer Konjenital Lezyonlar Değişik parankimal ve toplayıcı sistem anomalileri BT ürografi ile gösterilebilir UV Darlık Konjenital üreter darlıkları Travma dışı üriner ekstravazasyonlar
ÜRİNER SİSTEM TAŞLARI Opak taş (kalsiyum, kalsiyum sütü) : >% 50 Kalsiyum sütü ; Kalisiyel divertikül ya da üreterosel içerisinde kalsiyum içeren sıvı seviyelenmesi Lüsen taş (ürik asit, sistin, ksantin): Dolum defekti Strüvit taşları; üriner trakt enfeksiyonu,staghorn kalkül
Üriner Sistem Taşları USG : Akustik gölgelenmesi olan opak foküs (kimyasal içerikten bağımsız) Doppler USG : Üreteral jet Twinkling artefaktı Her iki böbrek arasında RI farkı BT: Taş ya da sekonder bulguları Yumuşak doku rim bulgusu MR: Sinyal void
Yumuşak Doku Halkası İşareti
Twinkling İşareti
Perirenal Örümcek Ağı Bulgusu
Geyik Boynuzu İşareti
Persistan Nefrogram
Psödoüreterosel
Flebolit: Üriner Sistem Taşları Ayırıcı Tanı Pelvik ve gonadal ven duvar kalsifikasyonu Radyografide yuvarlak, santral lüsen alan BT de kuyruklu yıldız bulgusu Renal arter kalsifikasyonu Nefrokalsinozis
Kuyruklu Yıldız İşareti
Dr. Aslı Serter Dr. Şeyma Yıldız
1- BT de böbrekte kitle saptanması için en uygun faz aşağıdakilerden hangisidir? a) Kontrastsız inceleme b) Arteriyal faz c) Venöz faz d) Nefrografik faz e) Pyelografik faz
Nefrografik faz
2- Hangisi yanlıştır? a- Üriner sistem taşlarında en iyi tanı aracı kontrastsız BT dir b- Vezikoüreteral reflü tanısında en iyi yöntem voiding sistoüretrografidir c- Kuyruklu yıldız işareti görülmesi flebolit tanısı koydurur d- Persistan nefrogram kronik üriner obstruksiyon bulgusudur e- Örümcek ağı bulgusu taşın sekonder bulgularındandır
d- Persistan nefrogram kronik üriner obstruksiyon bulgusudur