. BÖÜ PARA HAAR AIŞIRAAR - ÇÖZÜR PARA HAAR. X X q Y Y q G X G Y fiekil-ι fiekil-ιι Şe kil-ii e cis i ne et ki een kuv vet ler ay nı yön e net e. a g. a. g. q a. Şe kil-i ve Şe kil-ii e X ve Y ci si le ri en ge e olu ğun an, GX X & X. g q. q. 4 GY Y & Y. g q.. q. olur. şitlikler oranlanırsa, q g.. a. eşitliği buraa kullanılırsa,.g.g.a.g.a a g X Y X Y q. 4. q. 4. üfley θ θ q G a) Cis e et ki een elektrik sel kuv vet,. q q g g fiekil-i fiekil-ii q..0 4..0 4 4 N Cis in ağır lı ğı, G.g 0,.0 Şe kil-i e cis i en ge e ol u ğun an,.g N İp te ki ge ril e kuv ve ti, G e q..g () (4) 5 N q..g... b) θ açı sı, e 4 4 tan i & tan i & i 5 G Rİ ANYİZA 7
4. a) Şe kil e gö rül ü ğü gi - bi kuv vet le rin kar şı ların a ki açı lar 0 olu ğun an kuv vet ler bir bir le ri ne eşit tir. G 40N 60 60 60 tavan 60 G40N 7. 6 q q ϑ o ϑ g o / g g fiekil-i fiekil-ii fiekil-iii b) lekt rik sel kuv vet cisin ağır lı ğı na eşit ol u ğunan, 40 q. 40.0. 40.0 4 N/C 5. Han gi nok ta ya gö re po tan si yel so ru lu yor sa so ru lan nok ta a po tan si yel sı fır alı nıp so ru çözü lür. Bu ra a () lev ha ya gö re eniliğinen () lev ha a ki po tan si yel sı fır alı nır. 00 a) 50 / 6 60 0 60 60 60 G40N 6 00 Şe kil-i e cis in ϑ o li it hı zı na ulaş a sı nı sağ layan kuv vet.g kuv ve ti ir..g kuvveti ϑ o ile oğru orantılıır. Şe kil-ii e cis e et ki een elektriksel kuv vet, q. Cis e et ki een net kuv vet,.g q.g ϑ o ise, (.g q ) o g. g. q g. q olur. q g ϑ o / nok ta sı nın po tan si ye li,. 50. 00 volt b). 50. 50 volt c). 50.5 50 volt 6. ev ha lar ara sın a ki elekt rik ala nı n bü yük lü ğü, 6 6 600 X Y Z 6 00 a) XY. XY 00. 00 volt 600 Şe kil-iii te cis e et ki een elekt rik sel kuv vet, 6 q. g. q... olur. Cis e et ki een net kuv vet, g g net g g. o ise, g. li li o olur. q g ϑ li Cis in ha re ket yö nü ilk ha re ket yö nü nün ter si yönün e ol u ğun an, li o g b) YZ. YZ 00. 00 volt c) XZ. XZ 00. 00 volt 7 Rİ ANYİZA
8. a) ev ha lar bir bi ri ne 0c pa ra lel ol u ğunan lev ha lar ara- sın a üz gün bir elekt rik alan var ır. 6c Yüke et ki een 8c kuv vet elekt rik alan yö nün e ir. uv ve tin ci si üze ri ne iş ya pa bilesi için kuv vet ile 00 olt gi i len yol ay nı oğ rul tu a ol a lı ır. Cisi en ye getirilirken yol kuvvete ik oluğunan iş yapaz. W 0 b) Ci si en ye ge ti ri lir ken kuv vet yo la pa ra lel ol uğun an iş ya par. Ya pı lan iş, W e. q. q. 00 50.. 0. 0 50.. 80 04, J 6c.( 80. ) 0c 8c 00 olt c) Sür tün e siz or ta a ci si bir nok ta an baş ka bir nok ta ya gö tü rül ü ğün e yapılan iş, gi i len yol an ba ğı sız ır. Bu u ru a, W W W 0 0,4 J 0,4 J 9. 60 ϑ ϑ 80 Cis i - ara sın a hız la nır. lekt rik sel kuv ve tin yap tı ğı iş, ki ne tik ener i e ki e ğiş e ye eşit tir. - ara sın a ki elekt rik sel kuv vet cis in ya vaş laa sı nı sağ lar. a) q.. 0. 60. 4. 800. & 900 0 / s b) Cisin noktasınaki kinetik enerisi, q. q.. 80 q.60 q. q.60 q.40 0 q Cisin noktasınaki hızı, 0q ϑ 0.0.4.ϑ 00 ϑ ϑ 0 /s c) 80 q. 60 q.. x 4 6.. x x & olur Cisin ilk konuuna olan uzaklığı, 5 R x Rİ ANYİZA 7
0. o 0 P N 00 50 a) Ya pı lan iş ki ne tik ener i e ki e ğiş e ye eşit tir. W q. x 00 40..... k & / s b) W P k q. ϑp 4.0.00..ϑP ϑp /s c) Cis e P-N ara sın a et ki een elekt rik sel kuv vet cis i ya vaş la tır. b) - ara sın a, q. W 50... 0,.( 5 ) k 50. volt - ara sın a ki elekt rik ala nı, 50.. 0 00 N/ C 5 c) - ara sın a ı e kuv ve ti nin yap tı ğı iş, ki ne tik ener i e ki e ğiş e ye eşit tir. W q. 50.. 0,.( ) 0,.( 5 ) 50.. 6, k 0 volt q. q. ϑn 4.0.00 4.0.50..ϑN ϑ N ϑn v /s. ϑ ϑ fiekil-ι fiekil-ιι a) Hız-za an gra fi ğin e oğ ru nun al tın a ki alan ha re ket li nin al ı ğı yo lu ve rir. uzak lı ğı, 5. 5 74 Rİ ANYİZA
AIŞIRAAR - ÇÖZÜR PARA HAAR. a) Cis e et ki een elekt rik sel kuv vet, μc e q. 0g.0 6.00.0 4 N Cis in iv e si,.a.a.0 4 0.0.a a.0 0,0 /s b) Cis in () lev ha ya gel e sü re si, x a. t. 0.. t & t 0 s c) Cis in () lev ha ya çarp a hı zı, ϑ a.t 0,0.0 0, /s. 8c 4.0 4 kg ϑ5/s q 00 a) evhalar arasınaki elektrik alanın büyüklüğü, 00 80. 5.0 500 / b) aneciğin yükü, q. ϑ q..0 4.0 4.5 q 5.0 6 C c) aneciğin levhasına ulaşa süresi, q ϑ a.t.t 6 5. 0.. 0 5.t 4 40.. 80..0 6 0.t t.0 t,.0 s. 4. 00N/C g Cis in yü kü () ol u ğun an kuv vet yu ka rı yöne ir. q. 4.0.00 4 N a) Cis in iv e si,.a.g.a.0 4.a 6.a a 8 /s b) evhalar arasınaki uzaklık, a. t. 8.( ) 6 c) Cisin () levhaya çarpa hızı, ϑ a.t 8. 6 /s ) ev ha lar ara sın a ki po tan si yel, 00 & 600 volt 6 ϑ X 00 G 0 6 x0 7 ev ha lar arasın a ki elekt rik ala nı nın bü yük lü ğü, 00 0 / ir. 0 a) Cis e etki een elekt rik sel kuv vet, q..0 0 N Cis in ağır lı ğı ise, G.g.0 0 N Cis e et ki een top la kuv vet, bil G 0 0 0 N ϑ Rİ ANYİZA 75
5. Cis i eğik üz le e ha re ket et ti ren eğik üzlee paralel kuv vet, bil.sin7 0.0,6 8 N luk kuv vet tir. Cis in iv e si ise,.a 8.a a 8 /s b) ğik üz le in uzun lu ğu 0 ol u ğun an cisin nok ta sın a ki hı zı, ϑ.a.x ϑ.8.0 ϑ 6c0 /s Cis in nok ta sın a ki o en tu u, P.ϑ 0.6c0 6c0 kg./s kg asa kg G 0N x5 ϑ ev ha lar ara sın a ki elekt rik ala nı, 5000 500 / 0 cis i ne et ki een elekt rik sel kuv vet, q. 4.0.500 0 N Ci si le rin hız lan a iv e si, ( ).a 0 0 ( ).a 50 5.a a 0 /s a) İp te ki ge ril e kuv ve ti, 5000.a 0 0.0 kg a0/s 0 N G 0N 0N b) cis inin lev ha ya çarp a hızı, ϑ.a.x ϑ.0.5 ϑ 00 ϑ 0 /s 6. 7. 50 0 0N a nötr a kg kg G G cis i ne et ki een elekt riksel kuv vet, 50 q. 4. 0 N 0 cis i nin ağır lı ğı, G.g.0 0 N cis i nin ağır lı ğı, G.g.0 0 N (G ) > G ol u ğun an sis te ok la gös teri len yön e ha re ket eer. Sis te in iv e si, t.a (G ) G ( ).a (0 0) 0 ( ).a 0 5.a a /s cis i ne i na i ğin te el pren si bi uy gu la nır sa,.a ı 0. ı 6 N a ka ra nın asıl ı ğı ip te ki ge ril e kuv ve ti, ı G a ka ra.6 0 8 N 0 e 000 ϑ o 8/s kg Gg0N ev ha lar ara sın a elekt rik alan, 000 00 / 0 Cis e et ki een elekt rik sel kuv vet, e q. 6.0.00 6 N a) Cis in iv e si,.a 0 6.a a 4 /s b) Cis in uçuş süresi,. 8. tu o 4 s a 4 c) Cis in çıkabileceği aksiu yükseklik, h ax o ( 8) 8. a. 4 76 Rİ ANYİZA
8. a) 0 ϑ y ϑ 9. 80 ϑ x e h ϑ o 0/s 5.0 / G Cis e et ki een kuv vet ler, q. 4.0.5.0 0 N G.g.0 0 N > G ol u ğun an ci si yö nün e sa par. b) Cis in iv e si,.a 0 0.a a 0 /s Ge çen sü re, x ϑ ο.t 0 0.t t s Sap a ik ta rı, h a. t.0.() 0 c) Cisin, lev ha la rı terk eer ken ya tay ve ü şey ol ak üze re iki hı zı var ır. ϑ x ϑ ο 0 /s ϑ y a.t 0. 0 /s evhaları terk eerken cisin hızı, ϑ ϑ x ϑ y ϑ (0) (0) ϑ 00 400 ϑ 500 ϑ 0v5 /s ϑ y ϑ ϑ x 00 ϑ y 5/s 7 ϑ x x ax h ax a) Cis in yatay ve üşey hız ları, ϑ x ϑ.cos7 5.0,8 0 /s ϑ y ϑ.sin7 5.0,6 5 /s ir. ev halar arasın aki elekt rik alan, 00 0 / 0 0 Cis e lev halar arasın a et kiyen kuv vet, g g q.0 0,5.0 5 N Cis in iv esi,.a 5.a a 5 /s Cis in çıkabileceği ak siu yük sek lik, h ax y ( 5) 5. a. 5 b) Cis in uçuş süresi,. y 5. tu s a 5 Cisin atış uzaklığı, x ax ϑ x.t u 0. 40 Rİ ANYİZA 77
S ÇÖZÜR PARA HAAR. lekt rik sel kuv ve tin yap tı ğı iş ki ne tik ener i e ki e ğiş e ye eşit tir. Cis in ve nok talarına ki hız ı, W k e..... efl itlikleri oranlan rsa, & 4. 5 400 ev ha lar ara sın a ki elekt rik ala nı, 400 80 5. Yüklerin karşı levhalara ulaşa süreleri a.t a.t q. t q. t q C AP B q 4t t t t t t CAP B 5. () lev ha ya gö re e nil i ğin en, () lev ha a ki potan si yel sı fır ır. noktasınaki potansiyel, 80.. 60 volt C AP A q Cisin noktasınaki kinetik enerisi,. q ϑ0 A B C D x k.(vϑ). ϑ ϑ nerinin korunuuna parçacığın ilk kinetik enerisi, q. D k k k q. ( ) ( ) 4 5 Yükün levhalar arasınaki hareketinen, 5 q. 4 q. x 5x x 4, Bu urua yük, C-D arasınan geri öner. CAP q. 8 q. q. q. k CAP B 78 Rİ ANYİZA
6. q A B q C D N ı 8. A B q A B fiekil-i fiekil-ii 6 Yükün A noktasınan geçerken kinetik enerisi, 4 nerinin korunuunan, q.. q.. ı 4 Bu eşitlikler taraf tarafa oranlanırsa, q. q ı ı A q. 6. 4q B noktasınan geçerken kinetik enerisi, 4 B q.6 q. 6q q q 4 A ve B taraf tarafa oranlanırsa, A 4q 4 q B CAP C ı CAP D 9. Par ça cı ğa Şe kil-i e G g kuv ve ti et ki eer. G ağır lı ğı cis e ϑ li it hı zı ka zan ır ış tır. q Gg e ϑ fiekil-ii 7. Yü ke et ki een elekt rik sel tavan kuv vet, q..0.00 4N Cis in ağır lı ğı, G.g 0,.0 N Di na o et re nin gös ter i ği e ğer, G 4 7N G C AP Şe kil-ii e yük lü par ça cık aşa ğı yön e ϑ li it hı zıy la git ti ği ne gö re elek trik sel kuv vet aşa ğı yöne ol a lı ır. Bu u ru a par ça cık () yük lü ür. i it hız iki ka tı na çık tı ğı na gö re, G q. g q. g q g fiekil-iii Şekil-III te elektriksel kuvvet, ı q. q.. g Rİ ANYİZA 79
Cise etki een kuvvet yukarı yöne, ı g. ive. g g g Net kuv vet ile li it hız oğ ru oran tı lı ol u ğun an ci si yu ka rı yön e li it hı zıy la ha re ket eer. CAP A q fiekil-i a 0 a fiekil-ii evhalar arasınaki parçacığın ivesi, q. a eşitliğinen bulunur.. İvelerin oranınan, q. a. a q.. zaan CAP A 0. 5 ϑ x 500. q Ya pı lan iş, ki ne tik ener i e ki e ğiş e ye eşit tir. W e. x. q.. x. 8. 500... 5 k & 600 40 / s C AP C q bağıntısı ile bulunabilir. q a bağıntısınan a nın bulunabilesi için bilineliir. Buna göre, parçacığın ivesi bulunaaz. W q bağıntısı ile parçacık levhasına ulaşıncaya kaar yapılan iş bulunabilir. Buna göre, verilenler ile I ve III nicelikleri bulunabilir. CAP D 80 Rİ ANYİZA
S ÇÖZÜR PARA HAAR. Yük en ge e ol u ğun an ı 0N Yü ke et ki een elekt rik sel kuv vet, ı.sin7 0.0,6 N q..0. 4 400 volt 4 7 7 G C AP C. lekt rik alan içerisine bir yük, elekt rik ala na pa ra lel gö tü rül ü ğün e iş ya pı lır. Dik gö tü rül ü ğün e iş ya pılaz. Bu u ru a yük en 4 7 5 ye ge ti ril i ğin e yol, en ye gö tü rül ü ğün e ya tay a alı nan yol yi ne Bu u ru a ya pı lan iş ler eşit W W C AP C 4. Cis e et ki een elekt rik sel kuv vet, q..0.400 8N G Cis in ağır lı ğı, G.g 4.0 40N 6 Cis in iv e si,.a 40 8 4.a 4.a a 8 /s Cis in lev ha ya çarp a hı zı, ϑ.a.x ϑ.8.6 ϑ 6 /s C AP D 5. 0 ϑ 00 y ϑ h ax 7 G ϑ x., A q o yatay i / yatay y / Parçacığın levhalar arasınaki ivesi ve çıkış süresi, q. a, t o Yükün levhalar arasınaki sapa iktarı, y.a.t q y.., o CAP D Ci sin ϑ x ve ϑ y hız la rı, ϑ x ϑ.cos7 0.0,8 8 /s ϑ y ϑ.sin7 0.0,6 6 /s Cis e et ki een elekt rik sel kuv vet, 00 e q. q.. 40 N 0 Cis in ağır lı ğı, G.g 5.0 50 N Cis in iv e si,.a G.a 50 40 5.a 0 5.a a /s h ax yük sek li ği, h ax y ( 6) 9. a. C AP Rİ ANYİZA 8
6. I. urua: q. q q 7. II. urua: ı q.. ı q artar. eğişez. q q A x O B CAP B 9. (), q o i G y yatay () kütleli q yüklü parçacığın sapa açısı, q, tani bağıntısına göre, o I, II, III ve I yargıları oğruur. CAP W W O q q.x x. uzaklığının eğişesi x uzaklığını eğiştirez. CAP A 8. yukar 0., afla yatay Parçacığın ivesi, h ak q yatay q a ir. Parçacığın çıktığı aksiu yükseklik, h ak o o o ir. a q q Buna göre, parçacığın çıktığı aksiu yüksekliği azalak için q ve nicelikleri artırılalıır. CAP B A q o Yükün levhalar arasınan çıkış süresi t, o t, ye bağlı eğilir. t $ Değişez. i / / yatay q, Parçacığın sapa açısı, tani bağıntısına göre, uzaklığı artırılırsa i sapa açısı o küçülür. i $ üçülür. CAP A 8 Rİ ANYİZA
Aı ve Soyaı :... Sınıfı :... Nuara :... Alığı Not :... Bölü Yazılı Soruları (Paralel evhalar) ÇÖZÜR. a) Cis in iv e si,.a q..a 4.0 4.4.0 5 00.0.a a 600 /s b) Cis in kar şı lev ha ya çarp a hı zı, ϑ ϑ o ax ϑ (0).600.9 ϑ 8900 ϑ 70 /s 9 ϑ0/s 4.0 5 N/C c) ev ha la rın ta or ta sın an ge çer ken cis in ki ne tik ener i si, ilk ki ne tik ener i si ile ci si üzeri ne ya pı lan işin top la ı na eşit tir. k W o. x o e q.. o.( 0, ). 0 4. 0 4. 4. 0 5. 9 5 70 75 J. Şekileki yüke aşağı yöne.0 kg ağırlığınan ve elektriksel kuvvetten olayı iki kuvvet etki eer. q.0 5 C q a) G Gg b) a q g.0 5 40...0.0 0. 6.0.0 0,8 N 08, 40. 40/ s 0. c) at.0 4.0.t t.0 t.0 0, s ) ϑ a.t 4.0.0 4 /s. Par ça cı ğa Şe kil-i e G g ağır lı ğı ϑ li it hı zı ka zan ır ış tır. q g ϑ/ fiekil-ii Şe kil-ii e yük lü par ça cık aşa ğı yön e li it hı zıy la git ti ği ne gö re elek trik sel kuv vet yu ka rı yöne ol ak ta ır. Bu urua parçacık () yüklüür. iit hız yarıya üştüğüne göre, g q g g q. e fiekil-iii Şekil-III te elektriksel kuvvet, ı q.. g g Cise etki een kuvvet aşağı yöne, ı ı g g g g Net kuv vet ile li it hız oğ ru oran tı lı ol uğun an ci si aşa ğı yön e ϑ li it hı zıy la ha re ket eer. Rİ ANYİZA 8
4., X G ϑ o 0/s 8c ϑ x a) Cis in lev ha lar ara sın an geç e sü re si,, o. t 0. t & t s 5 Cis in iv e si, h at 80.. a. b l 5 80.. a & a 4 / s 50 b) Cis e et ki een net kuv vet,.a G.a g q..a.0.0 6..4.0 6. 6.0 6 / c) evhayı terk eerken üşey hızı, Y at. 4. 5 4 / s 5 ϑ y 6. ı q A B 4 nerinin korunuunan yükün B noktasınan geçerkenki hızı, 4 q.. q.... 7 q. 4 q.. 4 7 4q q q... ve taraf tarafa oranlanırsa, q. q ı ı 4 ı ı ı 7 7. I. yol: 5. evhalar arasına 5 ϑ o 0 ϑ ϑ elektrik alanı, 500 00 5 B a) A noktasının potansiyeli, 00 A.. C 4 b) B noktasının potansiyeli, 500 00 B.. 00 c) C noktasının potansiyeli, 00 C. 4. 4 00 A A B C D Par ça cık sa bit iv e li hız la nan ha re ket yap tı ğınan, nok ta sı na ϑ hı zıy la çar par. II. yol: lek trik sel kuv ve tin yap tı ğı iş ki ne tik ener i e ği şii ne eşit tir. Yük A nok ta sın an ser best bı ra kıl ığın an, q.. 4 q.... ( ) 4 q.... ( ) 84 Rİ ANYİZA
() ve () eşitlikleri oranlanırsa, q. 4 q. 4 b) gerile kuvveti,.a 0 0. 0 7N 0N kg a/s G 0N 8. q yü kü en ge e ol - uğun an elek trik ala nın bü yük lüğü, q. tan 7 g 5 0.. 4 0.. 0 0.. 500 N/ C. 7 7 G.g q. 0. k q q 6 Parçacık levhasına, kç q q.6 q. 4q kinetik eneri ile çarpar. 9. 4 P 0N f sür kg P. 0N G P 0N kg G 0N ev ha lar ara sın a ki elekt rik ala nı, 4000 000 volt 4 Ci si le re et ki een elekt rik sel kuv vet ler, P q P..0.000 0 N q..0.000 0 N P cis i ne et ki een sür tün e kuv ve ti, f s k.n 0,5.(0 0) 5 N a) Sis te in iv e si, t.a G f s ( P ).a 0 0 5 ( ).a 5 5.a a /s Rİ ANYİZA 85
86 Rİ ANYİZA