8.Sınıf FEN BİLİMLERİ Konu Anlatımı Alt başlıklara ayrılmış, detaylandırılmış konu anlatımı ve bunlarla ilgili çözümlü örnek sorular konuyu kavramınızı sağlayacaktır. Uygulama Testler Konu anlatımın sonlarında yer alan, her alt başlık için ayrı hazırlanmış uygulama kısımları, konuları pekiştirmenizi sağlayacaktır. Her alt başlık için ayrı ayrı hazırlanmış olan testler karmaşık soruları kolaylıkla çözebilmenizi ve kalıcı öğrenmenizi sağlayacaktır. www.izekaakillitahta.com KONU ANLATIMI
İÇİNDEKİLER MEVSİMLER VE İKLİM Mevsimlerin Oluşumu...5...10 5. BASİT MAKİNELER Basit Makineler...95 2. DNA VE GENETİK KOD DNA ve Genetik Kod...17 Kalıtım...22 Mutasyon ve Modifikasyon...32 Adaptasyon...38 Biyoteknoloji...43 6. ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ Besin Zinciri ve Enerji Akışı...107 Enerji Dönüşümleri...111 Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları...118 Sürdürülebilir Kalkınma...123 3. BASINÇ Katı Basıncı...47 Sıvı Basıncı...48 Gaz Basıncı...49 7. ELEKTRİK YÜKLERİ VE ELEKTRİK ENERJİSİ Elektrik Yükleri ve Elektriklenme...127 Elektrik Yüklü Cisimler...132 Elektrik Enerjisinin Dönüşümü...136 4. MADDE VE ENDÜSTRİ Periyodik Sistem...55 Fiziksel ve Kimyasal Değişimler...61 Kimyasal Tepkimeler...66 Asitler ve Bazlar...71 Maddenin Isı ile Etkileşimi...78 Maddenin Hâlleri ve Isı...83 Türkiye de Kimya Endüstrisi...91 CEVAP ANAHTARI... 146
Mevsimlerin Oluşumu Mevsimlerin Oluşumu Böylelikle farklı bölgelerde farklı sıcaklık değerleri oluşur. 21 Mart 21 Haziran 21 Aralık 23 Eylül Dünya nın iki farklı hareketi vardır. Bunlardan biri kendi etrafındaki dönme hareketi ikincisi Dünya nın Güneş etrafında dolanma hareketidir. Dünya kendi ekseni etrafında dönerken, bir yandan da Güneş etrafında dolanır. Dünya, Güneş etrafında elips şeklinde bir yol izler. Eksen eğikliğine ve Dünya nın Güneş etrafındaki hareketine bağlı olarak Güneş ışınlarının bir merkeze geliş açısı yıl boyunca değişir. Bunun sonucunda ise mevsimler oluşur. Bir yılda dört mevsim oluşur. Dünya nın kendi etrafındaki hareketi ile gece ve gündüz oluşur. Bunun sonucunda ise günlük sıcaklık değişimleri ortaya çıkar. Dünya mızın dönme ekseni düz değil, eğiktir. Dünya mızın sahip olduğu dönme ekseni eğikliği 23 27 dır. Güneş Işınları İşleyen Zeka Yayınları Kış Yaz Güneş Işınları Dönme eksenindeki bu eğiklik sonucunda Güneş ışınlarının Dünya ya geliş açısı yıl içerisinde değişir. Bazı bölgeler Güneş ışınlarını dik açıyla alırken, bazı bölgeler Güneş ışınlarını daha küçük açıyla alır. Güneş ışınlarının geliş açısına göre her iki yarım kürede mevsimler birbirinin tersi yaşanır. Kuzey yarım küre yazı yaşarken güney yarım küre kışı yaşamaktadır. 8. Fen Bilimleri 5
Mevsimlerin Oluşumu Mevsimlerin başlangıç ve bitiş tarihleri vardır. 21 Haziran: Güneş ışınları kuzey yarım küreye dik açıyla geldiği için kuzey yarım kürede yaz mevsimi, güney yarım küreye daha küçük açıyla geldiği için kış mevsimi başlar. 23 Eylül: Bu tarihte kuzey yarım kürede sonbahar mevsimi, güney yarım kürede ilkbahar mevsimi başlar. 21 Aralık: Bu tarihte Güneş ışınları güney yarım küreye dik açıyla geldiği için güney yarım kürede yaz mevsimi, kuzey yarım küreye güneş ışınları daha küçük açıyla geldiği için kış mevsimi başlar. 21 Mart: Bu tarihte kuzey yarım kürede ilkbahar mevsimi, güney yarım kürede sonbahar mevsimi başlar. IV Örnek Soru Güneş III I Yukarıda Dünya nın Güneş etrafındaki konumları numaralarla gösterilmiştir. Buna göre Dünya bu konumlarda iken ülkemizde hangi mevsimler yaşanır? II Gece ve gündüz sürelerinin eşit olmasına ekinoks denir. Dünya da ekinoks tarihleri 23 Eylül ve 21 Mart tır. Örnek Soru Aşağıdaki tarihlerin hangisinde ülkemizde yaz mevsimi başlar? İşleyen Zeka Yayınları A) I. Kış B) I. Yaz II. Yaz II. İlkbahar III. İlkbahar III. Kış IV. Sonbahar IV. Sonbahar C) I. Sonbahar D) I. Kış II. Kış II. İlkbahar III. İlkbahar III. Yaz IV. Yaz IV. Sonbahar A) 21 Haziran Çözüm B) 23 Eylül C) 21 Aralık D) 21 Mart Çözüm Ülkemiz Kuzey Yarım Küre de yer alan bir ülkedir. 21 Haziran tarihinde Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre ye dik açıyla geldiği için bu tarihte ülkemizde yaz mevsimi başlar. A Ülkemiz Dünya da Kuzey Yarım Kürede yer almaktadır. Kuzey Yarım Küreye Güneş ışınları dik ve dike yakın geldiğinde yaz ve ilkbahar mevsimleri, daha küçük açılarla geldiğinde kış ve sonbahar mevsimleri yaşanır. Buna göre; I numaralı konumda ülkemizde sonbahar mevsimi, II numaralı konumda kış mevsimi, III numaralı konumda ilkbahar mevsimi, IV numaralı konumda yaz mevsimi yaşanır. C 6 8. Fen Bilimleri
UYGULAMA Mevsimlerin Oluşumu 1 A. Aşağıda Dünya mızın Güneş etrafındaki konumları numaralarla gösterilmiştir. III IV II Güneş I Buna göre aşağıdaki soruları çözünüz. 2. 3. Dünya hangi konumda iken Kuzey Yarım Küre de yaz mevsimi yaşanır?... Dünya hangi konumda iken ülkemizde kış mevsimi yaşanır?... Dünya hangi konumdayken Güney Yarım Kürede kış mevsimi yaşanır?... 4. Dünya hangi konumdayken Kuzey Yarım Kürede ilkbahar mevsimi yaşanır?... B. Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanlar için D kutucuğuna, yanlış olanlar için Y kutucuğuna işareti koyunuz. D Y Dünya nın kendi ekseni etrafında dönmesi sonucu mevsimler oluşur. 2. 23 Eylül tarihinde Kuzey Yarım Kürede ilkbahar mevsimi başlar. 3. Ekvator bölgesine güneş ışınları dik açıyla düşer. 4. Dünya, Güneş etrafındaki dolanımını 365 gün 6 saatte tamamlar. 5. 21 Mart tarihinde Güney Yarım Kürede kış mevsimi başlar. 6. Dünya nın Kuzey Yarım Küresi ile Güney Yarım Küresi farklı mevsimler yaşar. 7. Eksen eğikliği olmasaydı, Güneş ışınlarının yere düşme açısı değişmeyecekti. 8. Fen Bilimleri 7
TEST 1 Mevsimlerin Oluşumu 3. L Güneş Güneş K Dünya mızın iki türlü hareketi vardır. Bunlardan biri Dünya nın kendi ekseni etrafındaki dönme hareketi diğeri ise, Güneş etrafındaki dolanma hareketidir. Dünya nın dönme eksenindeki eğiklik ve Güneş etrafındaki dolanma hareketine bağlı olarak mevsimler oluşur. Yukarıdaki resimde Dünya nın Güneş çevresinde dolanımı gösterilmiştir. Buna göre; I. Dünya K konumunda iken Güney Yarım Küre yaz mevsimini yaşar. Buna göre; I. Gün içerisinde sıcaklık farkı vardır. II. Güneş ışınlarının düşme açısı yıl içerisinde değişiklik gösterir. III. Dünya nın her iki yarım küresinde de aynı mevsimler yaşanır. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III İşleyen Zeka Yayınları II. Dünya nın K konumundan L konumuna gelme süresi yaklaşık 365 gün sürer. III. Dünya L konumunda iken Kuzey Yarım Kürede kış mevsimi başlar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III 4. I. Dünya nın Güneş etrafındaki hareketi II. Dünya nın dönme eksenindeki eğiklik III. Dünya ile Ay arasında gerçekleşen gelgit olayı 2. Güneş Işınları Dünya verilen konumda iken K, L ve M bölgelerindeki mevsimsel sıcaklıklar arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) L > M > K B) M > L > K C) K > L > M D) K > M > L L K M Mevsimlerin oluşmasının nedenleri arasında yukarıda verilenlerden hangileri yer alır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 5. Mevsimlerle ilgili olarak; I. Kuzey ve Güney Yarım Kürelerde aynı anda, aynı mevsim yaşanmaz. II. Bazı tarihlerde gece ve gündüz süreleri eşittir. III. Güneş ışınlarını dik ve dike yakın açıyla alan bölgelerin sıcaklığı daha fazladır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 8 8. Fen Bilimleri
Mevsimlerin Oluşumu 6. 9. Aşağıda Dünya mızın Güneş etrafındaki konumları harflerle gösterilmiştir. K L Güneş L Dünya Güneş etrafında K ve L konumlarında iken Güney Yarım Küre de hangi mevsimler başlar? K M N Dünya hangi konumda iken ülkemizde yaz K L A) Yaz Kış B) Sonbahar İlkbahar C) İlkbahar Sonbahar D) Yaz İlkbahar mevsimi yaşanır? D) N Dünya da gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihlere ekinoks tarihleri denir. Buna göre aşağıdaki tarihlerden hangisi ekinoks tarihlerinden biridir? A) 21 Mart B) 21 Aralık C) 21 Haziran D) 01 Ocak 10. 2 Güneş 1 3 8. 4 Mevsimlerin oluşumu ile ilgili olarak; I. Ekvator bölgesi güneş ışınlarını dik açıyla alır. Yukarıdaki şekil Dünya nın Güneş etrafındaki dolanımını göstermektedir. II. Eksen eğikliğinden dolayı Dünya nın farklı yarım küreleri farklı miktarda ısınır. 1, 2, 3 ve 4 numaralı konumları her bir mevsimin başlangıcını gösterdiğine göre Dünya 4 konumundayken Türkiye hangi mevsimi yaşamaya başlar? III. Dünya nın ekseninin eğik olması güneş ışınlarının her iki yarım küreye farklı açılarla düşmesine neden olur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 8. Fen Bilimleri 9 A) Kış B) İlkbahar C) Yaz D) Sonbahar C) M 7. B) L İş l eye n Ze ka Ya y ı n l arı A) K
Et ra fı mı zı sa ran kuru ha va dört bi le şen den oluşur. Bun lar azot, ok si jen, kar bon di ok sit ve ar gon gazla rı dır. Bun la rın dı şın da ha va da su bu ha rı ve toz lar bu lu nur. Ha va da ki su bu ha rı ora nı sa bit de ğil dir. Çünkü su bu ha rı ha va sı cak lı ğı na, rüz gâr hı zı na ve yö nüne bağ lı ola rak fark lı lık gös te rir. Bulutlardaki su damlacıkları bir araya gelerek soğur ve donar. Bulut donan su damlacıkarını taşımayınca dolu olarak yere düşer. Hava olayları nasıl oluşur? Sa bah ha va so ğuk iken öğ len ısı nabi lir. Bu şekil de ha va sı cak lı ğı nın gün için de fark lı lık gös ter me si gü neş ışın la rı nın Dün ya ya her za man ay nı açıy la gelme me sin den kay nak la nır. Ha va da ki sı cak lık de ği şimle ri ha va olay la rı nı oluş tu rur. Güneş ışınları Eğer hava çok soğursa soğuk havanın etkisiyle su buharı su kristallerine dönüşür. Kristaller birleşerek kar tanelerini oluşturur. Bulutlardaki su damlacıkları bir araya gelir. Su damlacıklarının çarpışıp birleşmesiyle yağmur oluşur. İşleyen Zeka Yayınları Yüzey üzerindeki su buharı hava sıcaklığı düştüğünde su damlacıkları oluşturur. Buna çiy denir. Rüzgâr Yüzey üzerindeki su buharı, sıcaklık donma noktasının altına düştüğünde küçük buz kristallerine dönüşür. Bu şekilde su buharının hızlıca donmasıyla kırağı oluşur. Fi zik ku ral la rı ge re ği ısı tı lan ci sim ler gen le şir ve ha cim le ri bü yür. At mos fer de ki gaz la rın bir kıs mı da gü neş ışın la rı nın et ki siy le ısı nır ve gen le şir. Bu sı cak böl ge ler de ki ha va, at mos fer de yer de ğiş ti re rek ha va ta ba ka sı nın den ge si ni bo zar. Ha va ta ba ka sın da bir yer da ra lır ken di ğer yer ge niş ler. Bu du rum da ha va çok yo ğun olan böl ge den az yo ğun olan böl ge ye doğru akar. Bu olay rüz gâr ola rak ad lan dı rı lır. Rüzgâr oluşumunun temel sebebi basınç farkıdır. Dünya nın günlük dönüş hareketi ile rüzgârlar süreklilik kazanır. Rüzgârlar zaman zaman hızlarını değiştirebilir. Rüzgârların hızlarını belirleyen ölçeğe Beaufort (Bifort) ölçeği adı verilir. Havadaki Nem Havadaki su buharı miktarına nem adı verilir. Yeryüzündeki sular buharlaşarak bitkiler ve hayvanlardaki su ise solunum ve terleme ile dışarı atılarak havaya karışır. Havadaki nem miktarı havanın bulunduğu yere ve sıcaklığa göre değişir. Havanın sıcaklığı arttıkça nem miktarı da artar. 10 8. Fen Bilimleri
Yağmur, kar, dolu, çiy ve kırağı nasıl oluşur? Nem li ha va yük se lir ken so ğur ve yo ğu şa rak su dam la cık la rı hâ li ni alır. Su dam la cık la rı da bir ara ya ge le rek bu lut la rı oluş tu rur. Bu lut lar da su dam la cık ları nı fark lı şe kil ler de yer yü zü ne in di rir. Ya ğış lar yağmur, kar, do lu, çiy ve kı ra ğı şek lin de ola bi lir. B A Sis; yeryüzünde oluşan bulutlardır. Havadaki su buharının yeryüzüne yakın bir yerde yoğuşarak küçük su damlacıklarına dönüşmesi ile oluşur. Karalar denizlerden daha sıcaktır. Bu yüzden A noktasındaki hava B noktasındaki havaya göre daha fazla yükselir. Bu yüzden B noktasında yüksek basınç A noktasında alçak basınç oluşur. B den A ya doğru hava hareketi meydana gelir. Hava Olaylarının Sebebi Nedir? Alçak Basınç Alanı Hava sıcaklığı yüksektir. Yüksek Basınç Alanı Hava sıcaklığı düşüktür. Atmosferdeki hava, ağırlığı nedeniyle yeryüzüne bir kuvvet uygular. Bu kuvvetin etkisiyle ortaya çıkan basınca açık hava basıncı denir. Hava basıncı sıcaklığa bağlı olarak değişiklik gösterir. Sıcaklık artarsa basınç azalır, sıcaklık azalırsa basınç artar. Bir bölgedeki hava miktarı başka bir bölgedeki hava miktarından fazla ise hava miktarının fazla olduğu yer yüksek basınç, az olduğu yer alçak basınç alanıdır. Oyuncak balonun içinde hava sıkıştırılmıştır. Balonun ağzı serbest bırakıldığında balonun içindeki hava dışarı doğru hareket eder. Bu örnekte balon yüksek basınç, dış ortam alçak basınç alanıdır. Bir bölgede yüksek basınç alanı varsa buradaki hava alçak basınç alanlarına doğru hareket eder. Bu hareket sonucunda rüzgâr meydana gelir. İşleyen Zeka Yayınları Havadaki nem miktarı fazladır. Bulut oluşmaz. Havadaki nem miktarı azdır. Bulut oluşur. Ha va olay la rı yer yü zü şe kil le ri ni et ki ler. Ör ne ğin sı cak bir gün düz ge çi ren yer de ka yaç lar gen le şir. Ge ce ise ha va nın so ğu ma sıy la ka yaç lar bü zü şür ve par ça la nır. Rüz gâr par ça la nan ka yaç la ra çar par ve top rak olu şur. İklim ve Hava Olayları Arasındaki Farklar Yer yü zü nün her han gi bir ye rin de uzun yıl lar bo yun ca göz lem le nen tüm ha va olay la rı nın or ta la ma du ru mu iklim ola rak ad lan dı rı lır. İk lim za man la de ği şe bi lir. Uzun za man lar da de ği şim gös te ren ik lim le ri keş fet me ye ve ik lim le rin et ki le ri ni açık la ma ya ça lı şan bi lim in san la rı na ik lim bi lim ci adı ve ri lir. İk li mi mey da na ge ti ren et ki leri in ce le yen bi lim da lı na kli ma to lo ji adı ve ri lir. 8. Fen Bilimleri 11
Hava durumu nasıl belirlenir? Bu mesleklerle kimler uğraşır? Fosil yakıtların kullanılması sonucu oluşan gazlar atmosferde ince bir tabaka oluşturur. Bu tabaka yeryüzünden yansıyan ışınların tekrar uzaya ulaşmasını engeller. Bu durumun sonucunda atmosfer sıcaklığı artar. Bu olaya küresel ısınma denir. Küresel iklim değişikliklerinin olmasının sonucunda; Ha va du ru mu me te oro lo ji nin in ce le me ala nı na gi rer. Me te oro lo ji at mos fer içe ri sin de olu şan sı cak lık de ği şim le ri ni ve bu na bağ lı ola rak olu şan ha va olay la rı nı in ce le yen ve ha va tah min le ri ya pan bi lim da lı dır. Bu bi lim dalı ile il gi le nen bi lim in san la rı na me te oro log adı ve ri lir. Me te oro log lar tek no lo jik araç lar yar dı mıy la dün ya da ki me te oro lo ji is tas yon la rın dan ve uy du lar dan al dık la rı bil gi le ri de ğer len di re rek ha va tah min le ri ya par lar. KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİ Artan nüfus ve gelişen teknolojiyle birlikte Dünya da enerji kullanımı giderek artmaktadır. Acaba enerji kaynakları artan ihtiyacı karşılamak için yeterli midir? Atmosfer sıcaklığı artar, buzullar erir. Denizlerdeki su seviyesi artar. Kuraklık ve çölleşme olabilir. Deri hastalıkları görülebilir. Bazı canlıların nesilleri tükenebilir. Anlık sıcaklık değişimleri yaşanır. Örnek Soru İş l eye n Ze ka Ya y ı n l arı Ha va tah min le ri dı şa rı çı kar ken giy di ği miz kı ya fet ten, pi lot la rın uçuş la rı na, sü rü cü le rin yol cu lu ğa çı kış la rı na ka dar pek çok alan da kul la nı lır. Ta rım la uğ ra şan çift çi ler de ha va tah min le riy le ha va nın sı cak olup ol ma dı ğı nı don ve ku rak lık olup ol ma ya ca ğı nı öğ re ne rek ürün le ri ni sağ lık lı bir şe kil de ye tiş ti rir ler. Aşa ğı da ve ri len ler den han gi si di ğer le ri ne gö re çev re yi en az kir le ten fak tör dür? A) De ter jan lar B) Kâ ğıt am ba laj lar C) Plas tik ler D) Pil ler Bugün kullan dı ğı mız ener ji kay nak la rı nın bü yük bö lü mü nü fo sil ya kıt lar oluş tur mak ta dır. Bun la rın mik ta rı şim di lik ye ter li gi bi gö rü nü yor. An cak bu kay nak la rın tü ke ti mi ar ta ca ğın dan kı sa sü re son ra tü ke ne cek ler dir. Ay rı ca bu ya kıt la rı kul lan mak, çev re ye kir le ti ci gaz lar sa lın ma sı na neden olmaktadır. Çözüm De ter janlar, pil ler ve plas tik ler top rak ta uzun sü re bo zul ma dan, par ça lan ma dan ka la bi lir ler. Ay rı ca can lı la ra da za rar ve rir ve çev re kir li li ği ne ne den olur lar. Kâ ğıt atık lar do ğa da da ha kı sa sü re de par ça la na bi lir. Ay rış tı rı cı la rın fa ali ye tiy le bi le şen le ri ne ay rı lır ve çev re yi da ha az kir le ti rler. Hava kirliliği, canlı sağlığına zarar verirken iklimlerin değişmesine de neden olmaktadır. Nükleer enerji kullanımı ise çevreye yayılabilecek radyoaktif madde nedeniyle sakıncalıdır. B Ye ni le ne mez ener ji kay nak la rı nın sı nır lı mik tarda ol du ğu ve tü ke ne ce ği dü şü nü le rek bu kay nak la rın kul la nı mın da ta sar ruf lu dav ra nıl ma sı ge rek mek te dir. Ye ni le ne me yen kay nak lar ye ri ne, ener ji el de et me de, ye ni le ne bi lir kay naklardan yüksek değerde yarar sağlamaya önem verilmelidir. Yenilenebilir enerji kaynakları çevre dostudur. 12 8. Fen Bilimleri
UYGULAMA 2 A. Aşağıda verilen hava olaylarını tanımları ile eşleştiriniz. Hava Olayı Yağmur a. 2. Dolu b. 3. Kar c. 4. Sis d. 5. Kırağı e. 6. Çiy f. Tanımı Bulutlardaki su buharının bir araya gelerek su damlacıkları şeklinde yeryüzüne inmesidir. Su buharı soğuk havanın etkisiyle kristalleşir. Kristaller birleşerek yağış olarak yeryüzüne iner. Ortam sıcaklığının 0 C altına düşmesi sonucu cisimler üzerinde oluşan buz kristalleridir. Su buharları bulutlardan yeryüzüne inerken soğuk havanın etkisiyle katılaşır ve buz toplarına dönüşür. Geceleri havanın serinlemesiyle yoğuşan su buharı, bitki dal ve yapraklarında su damlacıklarına dönüşür. Atmosferin yeryüzüne çok yakın kısmında yoğuşan su buharının oluşturduğu yüzey bulutlarıdır. 1 2 3 4 5 6 B. Aşağıda verilen ifadelerin doğru D ya da yanlış Y olduğuna karar vererek ilgili kutucuğu işaretleyiniz. D Y İklim günün belirli saatlerinde yapılan ölçümlerle belirlenir. 2. Hava olayları değişiklik göstermez. 3. Dünya da birbirinden farklı bir çok iklim vardır. 4. İklim bilimine meteoroloji denir. 5. Bir bölgede uzun bir süre boyunca gözlemlenen sıcaklık, nem, rüzgâr, hava basıncı, yağış gibi hava olaylarının ortalamasına iklim denir. 6. İklim bilimi ile uğraşan bilim insanlarına klimatolog denir. 7. Hava olayları kısa süreli gerçekleşir. 8. Fen Bilimleri 13
C. Aşağıda verilen ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız. İklimi meydana getiren meteorolojik olayların analizi ile uğraşan bilim dalına denir. 2. Bulutlardaki su buharının yoğuşmasıyla oluşan su damlacıklarının yeryüzüne düşmesi ile oluşur. 3. Çiy, ve su buharının yeryüzüne yakın yerlerde yoğuşması ile oluşur. 4. Meteoroloji bilimi ile uğraşan bilim insanlarına denir. 5. Kar, ve hava sıcaklığının 0 C nin altına düştüğü anlarda oluşur. 6. İklim ile uğraşan bilim insanlarına denir. 7. Havadaki su buharının bitki dal, yaprak ve toprak üzerinde su damlacıklarına dönüşmesiyle oluşur.. 8. kısa sürede etkili olan hava şartlarıdır. 9. çok uzun zaman içinde aynı kalan ortalama hava şartlarıdır. D. Aşağıda verilen olayların iklim ile ilgili olanlarının sonundaki kutucuğa İ harfi, hava olayları ile ilgili olanlarının sonundaki kutucuğa H harfi yazınız. Bu alanda uğraşan bilim insanlarına klimatolog denir. 2. Karadeniz Bölgesi nde ilkbahar ayları yağışlı geçer. 3. Geniş bölgelerde ve çok uzun zaman içinde aynı kalan ortalama hava şartlarıdır. 4. Bugün Ankara da görülen yağış, sellerin oluşmasına neden oldu. 5. Belli bir yerde ve kısa süre içinde etkili olan hava şartlarıdır. 14 8. Fen Bilimleri
TEST 2 Rüzgarlarla ilgili olarak; I. Rüzgârların hızları birbirinden farklılık gösterir. II. Bazı rüzgârlar toplu yıkımlara neden olabilir. III. Rüzgârların oluşum nedeni, havadan meydan gelen basınç farkıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? 4. Bulutlardaki su damlacıkları bir araya gelerek soğur ve donar. Donan bu su damlacıkları yeteri ağırlığa ulaşınca yağış olarak yeryüzüne düşer. Yukarıda tanımı verilen hava olayı hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) Dolu B) Kar C) Kırağı D) Çiy A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III. 2. Küresel iklim değişikliklerinin nedenleri arasında; I. Enerji gereksinime bağlı olarak fosil yakıt kullanımının artması II. Yeşil alan sayısının artması III. Kontrolsüz sanayi artışı hangileri yer alır? A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III. İşleyen Zeka Yayınları 5. Aşağıdakilerden hangisi küresel iklim değişikliklerinin sonucu değildir? A) Buzulların erimeye başlaması B) Bazı deri hastalıklarının ortaya çıkması C) Depremlerin oluşması D) Bazı canlıların nesillerinin tükenmesi 3. İklim ile ilgili olarak, I. Günün çeşitli zaman aralıklarında belirlenir. II. Uzun yıllar boyunca gözlemlenen hava olaylarının ortalama verilerine göre belirlenir. III. Bu alanda çalışan bilim insanlarına klimatolog denir. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? 6. Aşağıda verilen hava olaylarından hangisi yeryüzüne yakın bir yerde gerçekleşir? A) C) Kar B) D) Dolu A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III Yağmur Kırağı 8. Fen Bilimleri 15
7. Aşağıda verilen etkinlikte Azra, okuduğu ifadeler doğru ise D, yanlış ise Y kutucuğuna işareti koyuyor. 9. Gün içerisinde gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkının nedeni aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? D Y A) Küresel ısınma 1 2 Mevsimsel sıcaklık değişimlerinin nedeni Güneş in Dünya etrafında dönmesidir. Hava olayları teknolojik araçlar yardımıyla gözlenir. B) Dünya eksenindeki eğiklik C) Yer kabuğunda meydana gelen hareketler D) Dünya nın kendi ekseni etrafında dönmesi 3 İklim bilimi ile uğraşan bilim insanlarına klimatolog denir. 4 İklim olayları bir yerde ve kısa bir süre içinde etkili olan hava şartlarıdır. Buna göre Azra kaç numaralı ifadede hatalı işaretleme yapmıştır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 10. İklim Hava Olayları 8. Olaylar Ankara yazın sıcak ve kuraktır. İstanbul daki yoğun kar yağışı, birçok kazaya sebep oldu. Ülkemiz, yarından itibaren balkanlardan gelen yüksek basıncın etkisi altına girecek. Karadeniz Bölgesi ilkbahar aylarında çok yağış alır. İklim Hava Olayları Fen Bilimleri öğretmeninin yukarıda hazırladığı tabloda Zeki cümlelerin iklimle mi hava olaylarıyla mı ilgili olduğuna karar vererek işaret koymuştur. Buna göre Zeki nin yapmış olduğu işaretlemelerden kaç tanesi doğrudur? İşleyen Zeka Yayınları I II III IV İklimi meydana getiren meteorolojik etkenlerin analizi ile uğraşan bilim dalına klimatoloji denir. En az 30-35 yıllık hava olaylarına ait ortalama veriler ile belirlenir. Belirli bir yerde ve kısa bir süre içinde etkili olan hava şartlarıdır. İklim ile uğraşan bilim insalarına iklim bilimci denir. Atmosfer içinde oluşan sıcaklık değişimlerini ve buna bağlı olarak oluşan hava olaylarını inceleyerek hava tahminleri yapan bilim dalına meteoroloji denir. Günün belirli saatlerinde, üçer beşer saat arayla yapılan günlük gözlemlerle belirlenir. Geniş bölgelerde ve çok uzun zaman içinde aynı kalan ortalama hava şartlarıdır. Hava olayları ile uğraşan uzmanlara meteorolog denir. Bir öğrenci yukarıda iklim ile hava olayları arasındaki farkları içeren bir tablo hazırlamıştır. Buna göre öğrenci tabloda numaralarla belirtilen özelliklerden hangisini yanlış hazırlamıştır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 A) I B) II C) III D) IV 16 8. Fen Bilimleri