KIRMIZI ET SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Dr. Ahmet YÜCESAN Ulusal Kırmızı Et Konseyi Bşk. İSTANBUL 2014
Ulusal Kırmızı Et Konseyi Ulusal Kırmızı Et Konseyi; 5488 sayılı Tarım Kanununun 11.maddesinde belirtilen yetkiler çerçevesinde ve ilgili Yönetmelik kapsamında 25 Ağustos 2010 tarihinde kurulmuştur.
Ulusal Kırmızı Et Konseyi Konsey kırmızı et sektöründe faaliyet gösteren tüm paydaşları bünyesinde barındıran bir üst çatı örgütüdür. Konseyimiz sektörde etkin, sürdürülebilir hayvancılık politikalarının geliştirilmesi için çalışmalar yürütmekte ve yürütülen çalışmalar Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile paylaşılmaktadır.
Ulusal Kırmızı Et Konseyi Alt Grupları 1. Üretici Alt Grubu 2. Sanayici Alt Grubu 3. Kamu Alt grubu 4. Araştırma Kurumları, Meslek Odaları ve STK lar alt grubu. Konseyimizin Sanayici Alt Grubunda 42, üretici alt grubunda 8, Kamu Alt Grubunda 12, Araştırma Kurumları, Meslek Odaları ve Sivil Toplum Kuruluşları Alt Grubunda 11 olmak üzere toplam 73 üyesi bulunmaktadır.
Kırmızı Et; içerdiği besin maddeleri itibarıyla beslenmede önem arz eden bir gıda maddesidir. Özellikle içerdiği protein ve mineral yapısı ve vitaminler itibarı ile çocukların, gençlerin, yetişkinlerin vazgeçilmez bir gıda kaynağıdır.
DÜNYADA HAYVANCILIK Dünya Hayvan Varlığı ve Kesilen Hayvan Sayısı (BaĢ) 2009 2010 2011 HAYVAN SAYISI (BAġ) KESĠLEN HAYVAN (BAġ) HAYVAN SAYISI (BAġ) KESĠLEN HAYVAN (BAġ) HAYVAN SAYISI (BAġ) KESĠLEN HAYVAN (BAġ) SIĞIR 1.453.026.280 297.275.786 1.465.154.678 298.174.824 1.426.389.031 295.827.648 MANDA 190.204.757 23.596.138 192.858.384 24.105.772 195.397.515 24.385.075 KOYUN 1.115.189.998 529.634.736 1.127.046.763 517.492.055 1.093.566.764 516.671.924 KEÇĠ 946.866.807 417.308.725 970.224.126 426.896.650 924.145.893 430.155.770 DEVE 23.773.165 2.156.626 24.360.178 2.228.672 26.635.494 2.031.008 DOMUZ 940.554.215 1.316.326.371 971.800.915 1.380.135.823 967.164.630 1.382.240 TOPLAM 4.669.615.222 2.586.298.382 4.751.445.044 2.649.033.796 4.633.299.327 2.651.998.665 Kaynak: FAO- Hayvan sayısı verileri
DÜNYADA HAYVANCILIK Dünya Hayvan Varlığı- Sığır, 1000 BaĢ Ülkeler 2009 2010 2011 Brezilya Hindistan ABD Çin Etyopya Arjantin Pakistan Meksika Sudan Avustralya Fransa Türkiye Dünya Toplam 205.308 209.541 212.815 205.940 210.384 210.824 94.521 93.881 92.682 119.420 121.300 82.886 49.298 50.884 53.382 54.464 48.950 48.000 33.029 34.285 35.568 32.307 32.642 32.936 41.563 41.761 29.618 27.907 26.733 28.506 19.825 19.546 19.086 10.860 10.724 11.370 1.453.026 1.465.155 1.426.389 Kaynak: FAO- Hayvan sayısı verileri
DÜNYADA HAYVANCILIK Dünya Et Üretimi Milyon Ton 2011 2012 2013 (TAHMĠNĠ) 2012 ĠTĠBARI ĠLE TOPLAM ET ÜRETĠMĠ ĠÇĠNDEKĠ PAYI % BÜYÜKBAġ 67,3 67,4 67,5 22,6 KÜÇÜKBAġ 13,4 13,4 13,7 4,5 DOMUZ 109,2 112,7 114,6 37,8 KIRMIZI ET ALT TOPLAM 189,9 193,5 195,8 64,8 KANATLI 102,6 104,9 106,8 35,2 TOPLAM 292,5 298,4 302,6 100,0 Kaynak: FAO- Gıda Görünüm 2013
DÜNYADA HAYVANCILIK Dünya Karkas Verimi (Kg/BaĢ) ÜRETİM (TON) KES.HAY.SAY VERİM ÜRETİM (TON) KES.HAY.SAY VERİM ÜRETİM (TON) KES.HAY.SAY VERİM 2009 2009 2009 2010 2010 2010 2011 2011 2011 ABD Kanada Almanya Fransa İtalya Avustralya Türkiye Brezilya Arjantin Meksika Rus Fed. Çin Hindistan Dünya Toplam 11.891.109 34.467.900 345 12.045.767 35.324.500 341 11.983.308 35.108.100 341 1.251.930 3.705.200 338 1.272.260 3.745.600 340 1.154.240 3.390.900 340 1.189.615 3.792.119 314 1.205.002 3.803.813 317 1.170.376 3.719.013 315 1.515.808 5.158.298 294 1.530.258 5.162.943 296 1.566.453 5.186.574 302 1.049.261 3.811.491 275 1.068.900 3.830.530 279 1.000.374 3.559.433 281 2.123.956 8.514.900 249 2.110.243 8.303.000 254 2.109.875 8.012.000 263 325.286 1.502.073 217 618.584 2.602.246 238 644.906 2.571.765 251 9.395.000 39.466.000 238 9.115.000 39.400.000 231 9.030.000 39.100.000 231 3.378.460 16.053.026 210 2.630.163 11.882.706 221 2.419.700 10.857.246 223 1.704.985 8.276.745 206 1.744.738 8.515.013 205 1.803.932 8.795.468 205 1.740.628 9.397.747 185 1.727.311 9.318.650 185 1.625.469 8.564.819 190 6.045.000 42.930.000 141 6.228.400 44.113.000 141 6.167.000 43.100.000 143 1.055.750 10.300.000 103 1.076.250 10.500.000 103 1.086.500 10.600.000 103 63.028.398 297.275.786 212 63.187.639 298.174.824 212 62.813.259 295.827.648 212 Kaynak: FAO Verileri, Cattle Meat Production, Producing Animals/Slaughtered
TÜRKİYE DE HAYVANCILIK Ülkemizde Hayvan Varlığı ve Kesilen Hayvan Sayısı Hayvan Türleri 2010 2011 2012 2010 2011 2012 Sayı (BaĢ) Sayı (BaĢ) Sayı (BaĢ) Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı TOPLAM 41.254.569 45.195.600 50.186.583 10.711.096 9.312.658 8.266.381 11,0 2011-2012 2011-2012 % % DeğiĢim DeğiĢim Hayvan Kesilen Sayıları Hayvan BüyükbaĢ 11.454.526 12.483.969 14.022.347 2.617.966 2.579.020 2.798.460 12,3 8,5 Sığır 11.369.800 12.386.337 13.914.912 2.602.246 2.571.765 2.791.034 12,3 8,5 Kültür 4.197.890 4.836.547 5.679.484 Kültür melezi 4.707.188 5.120.621 5.776.028 Yerli 2.464.722 2.429.169 2.459.400 KüçükbaĢ 29.382.924 32.309.518 35.782.519 8.093.130 6.733.638 5.467.921 10,7-18,8 Koyun 23.089.691 25.031.565 27.425.233 6.873.626 5.479.546 4.541.122 9,6-17,1 Merinos 1.086.392 1.220.529 1.532.651 25,6 Yerli 22.003.299 23.811.036 25.892.582 8,7 Keçi 6.293.233 7.277.953 8.357.286 1.219.504 1.254.092 926.799 14,8-26,1 Kıl keçisi 6.140.627 7.126.862 8.199.184 15,0 Tiftik keçisi 152.606 151.091 158.102 4,6 Diğer 417.119 402.113 381.717-5,1 Kaynak: TUİK İstatistikleri
TÜRKİYE DE HAYVANCILIK ÜLKEMĠZDE YILLAR ĠTĠBARI ĠLE KIRMIZI ET Üretim Miktarı (Ton) Kırmızı Et Üretim Miktarı Yıl I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam TOPLAM Sığır Manda Koyun Keçi 2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.718 2011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.915 2012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.700 2013 208.597 212.885 206.466 627.948 2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.584 2011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.906 2012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.343 2013 180.764 187.587 177.757 546 108 2010 813 1.219 958 397 3 387 2011 224 181 602 608 1 615 2012 565 926 79 166 1 736 2013 20 61 40 122 2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.687 2011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.076 2012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.189 2013 19.930 21.959 26.396 68 285 2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.060 2011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.318 2012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430 2013 7.883 3.278 2.273 13 434 Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri
TÜRKİYE DE HAYVANCILIK Kırmızı Et Üretiminde Verimlilik KARKAS - KG/BAġ Yıllar 2008 2009 2010 2011 2012 DeğiĢim % 2008-2012 Sığır 213,5 216,6 237,7 250,8 286,4 34,2 Koyun 17,3 18,7 19,7 19,5 21,4 23,8 Keçi 17,9 19,3 18,9 18,6 18,8 5,0 Manda 184 207 215,5 222,6 233,8 27,1 Kaynak: TUİK İstatistikleri
TÜRKİYE DE HAYVANCILIK 2012 Yılında KiĢi BaĢına DüĢen Kırmızı Et Üretim Miktarı ÜRETİM Büyükbaş (TON) ÜRETİM Küçükbaş (TON) ÜRETİM TOPLAM (TON) NÜFUS (Bin) KİŞİ BAŞI Büyükbaş (KG) KİŞİ BAŞI Küçükbaş (KG) KİŞİ BAŞI TOPLAM (KG) Türkiye 801.079 114.620 915.700 75.627 10,59 1,52 12,11 Kaynak: TUİK İstatistikleri
TÜRKİYE DE HAYVANCILIK Yıllar Ġtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (TL/KG) Kaynak: ANKARA TİCARET BORSASI
TÜRKİYE DE HAYVANCILIK Dana ve Kuzu Yağsız Kesim Fiyatları (TL/KG) Kaynak: Konseyin 18 ilde bulunan kesimhanelerden aldığı peşin, %2 fire hariç fiyatlar
KIRMIZI ET SEKTÖRÜ Ülkemiz kırmızı sektörü 74 milyonluk nüfusumuzu ve aynı zamanda yıllık 34 milyon kişiyi bulan turistin et tüketimini karşılamaktadır.
KIRMIZI ET SEKTÖRÜ MEVCUT DURUM Ülkemizde hayvancılık sektöründe, Bakanlığın uygulamaları ve teşviki ile 50 baş ve üzeri besi işletmelerinin sayısı artmış, bununla birlikte sektördeki denge de değişmeye başlamıştır.
GELİŞMELER Ülkemiz Kırmızı Et Sektöründe son dönemde Üretim, Gıda Güvenliği gibi konularda belirgin aşamalar kaydedilmiştir.
GELİŞMELER Gıda işletmelerine onay ve kayıt sistemi getirildi, Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği Yürürlüğe girdi, ALO GIDA 174 Hattı açıldı, Yetkilendirilmiş Veteriner Hekimlik uygulamasında yaşanan sıkıntıları gidermeye dönük mevzuatlar çıkarıldı.
GELİŞMELER Damızlık etçi sığır yetiştiriciliğine sıfır faizli kredi imkanı sağlandı Besi Desteklerinin Devam Edeceği Açıklandı, Küçükbaş hayvancılıkta sürü yönetimi ve yöneticisi istihdamı için projesi çalışmalar başlatıldı, Nakilde hayvan refahına yönelik mevzuatlar çıkarıldı, 50 ve üzeri büyükbaş hayvan bulunan işletme sayısı 2013 yılı itibariyle 28 bine ulaştı
Önemli Sektörel Sorunlar Fiyat farklılıkları Yasal mevzuat Kalite Yerel ve kamu kurumları ve özel sektör arasında yetersiz işbirliği Merdiven altı üretim İşyeri fazlalığı Ruhsatlama Denetim Yetişmiş insan kaynağı ve mesleki eğitim eksikliği Yan sektörlerden kaynaklanan sorunlar
SORUNLAR Girdi maliyetlerinin yüksekliği Fiyat kalite ilişkisinin henüz kurulamamış olması Süt sektöründe ortaya çıkabilen istikrarsızlıklar Mevcut durumda küçükbaş hayvancılığın toplam kırmızı et üretimi içerisindeki payının düşüklüğü
SORUNLAR Kırmızı et tüketimi ile ilgili bilgi kirliliği Desteklemelerin kısa dönemli olarak açıklanması Süt ırkından elde edilen dananın beside kullanılması Kesimhanelerin modernizasyonunda yaşanan sorunlar
Konseyin Çalışmaları Yem Bitkileri Üretiminin Artırılması ve Meraların Yeniden Yapılandırılması için görüşlerimiz Bakanlık ile paylaşılmaktadır. Karkas Sınıflandırma Sisteminin Kurulması için Gıda, Kontrol Genel Müdürlüğü ve Et ve Süt Kurumu ile birlikte çalışma yürütülmektedir. Kırmızı Et Tüketiminin Artırılması için Akademisyenlerle yürütülen çalışma devam etmektedir. Yetkilendirilmiş Veteriner Hekimlerin Eğitimi ile ilgili Bakanlık ve ETBİR işbirliği içerisinde çalışma yürütülmektedir.
Çözüm önerilerimiz Yem girdisi başta olmak üzere üreticinin girdi maliyetlerini azaltacak önlemlerin alınması, Sığır ırklarının ihtiyaca göre tanımlanması (kombine ırkların makul bir süre içerisinde ülke geneline yerleştirilmesi, Küçükbaş hayvancılığın sayı ve kalite yönünden geliştirilmesi, Karkas Sınıflandırma sisteminin Ülkemizde kurulmasının sağlanmasıdır.
TEŞEKKÜRLER www.ukon.org.tr e-mail: info@ukon.org.tr