EPİLEPSİ: GÖRÜNTÜLEME Dr. Cem ÇALLI Ege University Medical Faculty Dept. of Radiology Neuroradiology Section Nöbet Tanımı: Geçici ve istemsiz: motor aktivite, bilinç kaybı, his değişiklikleri, otonomik fonksiyon Kortikal nöronlardan normalden fazla ve hipersenkron elektrik deşarjı EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ Dünyada 50 milyon kişi epilepsi hastası %30 medial tedaviye dirençli Çoğu temporal ve neokortikal epilepsi MRG en iyi görüntüleme seçeneği, ancak %50 normal Nöbet oluşturan yapısal anomaliyi bulmak çok önemli. Çünkü: Cerrahi rezeksiyondan sonra %40-60 ında iyi bir nöbet kontrolü sağlanıyor veya nöbetsiz oluyor. Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ (Yaşa göre) Çocuklar: Konjenital malformasyonlar Ergen & Genç erişkin: Travma Erişkin: MTS 60 yaşından sonra: Serebroasküler ve Neoplazik süreçler GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ BT MRG SPECT PET EEG MEG 1
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ MRG ilk seçenek olmalı 3 D GRE T1 Inversion recovery T2 (High res COR + AX) FLAIR (3D) DWI!!!! +C 3-7 Tesla MRG: Data işleme teknikleri Curved MPR of 3D data GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ When more advanced equipment and imaging methods become available, patients with previously unremarkable MRI scans should be rescanned. EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ Sekel ansefalomalazi / gliozis Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri 2
Germinal matriks kanaması EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri Radyolojik bulgular: Kortikal kalınlık Kortikal subkortikal T2A hiperintensite Gri beyaz madde bileşkesi (Silikleşme?) Girus sayısı Sulkal derinlik Myelinasyon paterni KK (Normal?) «Transmantel sign» 3
FCD TS FCD 4
EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri MESIAL TEMPORAL SKLEROZ Temporal lob epilepsisinin en sık sebebi (85%) Hipokampal hacim kaybı ve hiperintensite (Nöronal kayıp ve gliozis) Ipsilateral mamiller cisim atrofisi Ipsilateral forniks atrofisi PET: hipometabolik aktivite (Hipokampüsten daha geniş alanda) MTS MTS 5
MTS Hacim ölçümü MTS taklitçileri Astrositom Grade II MTS taklitçileri EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ FCD Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri 6
Diffusion Perfusion mismatch CBV CBF MTT POOR Cerebral reserve capacity & Autoregulation.Post-stroke epilepsy, right frontotemporal focus Venöz infarkt Viral ansefalit EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri 7
28.02.2015 Viral ansefalit Viral encephalitis Ansefalit (erken faz) Jacob - Creutzfeld Jacob Creutzfeld disease 4 2008 JC 2 2008 8 2008 8
Abse Rasmussen ensefaliti 2 ay sonra Posterior Reversible Encephalopathy Renal tx, fluid overload, PRES EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri 9
EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri Postop sekel EPİLEPSİ: ETİYOLOJİ Prenatal, perinatal hasar Gelişimsel anomaliler Mesial Temporal Skleroz İskemi İnflamatuar veya enfeksiyöz hastalıklar Vasküler malformasyonlar Travma (posttravmatik epilepsi) Beyin tümörleri 10
DNET NÖBET OLUŞTURAN TÜMÖRLER Pediatrik yaş grubu DNET, Neuroglial tmler Hipotalamik hamartom Erişkin Düşük dereceli gliomlar, oligolar daha sık Diğer (HGG, Met) DNET DNET Hypotalamic hamartoma Hipotalamik hamartom 11
Yüksek dereceli gliom EPİLEPSİ İLE İLGİLİ 2 HUSUS: 1) Postiktal ödem 2) Epilepsi cerrahisi 1) Postiktal ödem DAG de genellikle (+) ADC artmış / azalmış olabilir Kortikal - subkortikal Epileptojenik foküs?? Perfüzyon önce artar sonra azalır PET SPECT İktal dönemde hipermetabolizma Ddx (ensefalit MR takip) Postiktal ödem? Ensefalit? 12
Postictal edema? Encephalitis? 23 Mayıs 2011 27 Mayıs 2011 Postictal edema 24 Haziran 2011 Postictal edema İlk MRG 5 gün sonra 13
1) Epilepsi cerrahisi planlama Epileptik odağı bul Cerrahi planlandıysa: Low grade glioma Odak / odakların tam lokalizasyonu Odağın önemli motor merkezler ile ilişkisi Odağın ana traktlar ile ilişkisi Gerçek odak o lezyon mu? (EEG kombinasyonu) Postop takip PWI, CBF map fmri, Finger tapping fmri, language task Tractography, arcuate fasciculus 14
Postop MRI & DTI 15
123 hastada fokal lezyonlar %39 %50 %91 Standard protokol Genel radyolog Standard protokol Uzman radyolog Optimal protokol Uzman radyolog von Oertzen et al. Standard MRI is inadequate for patients with refractory focal epilepsy. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2002; 73 :643 647 16
17
Dirençli Epilepsi tanılı 31 çocuk hasta MR da lezyon Ø PET/MR füzyon görüntüleme yapılmış PET/MR da %67.8 hipometabolik alan (+) MR ın 2. değerlendirmesi sonucunda %43; non-lezyonal subtle lezyon ÖZET Epilepsi birçok faktöre sekonderdir Klinik bulgular (Nöbetlerin şekli) önemli Görüntüleme gerekli (MRG en iyi modalite) EEG (cerrahide invaziv EEG) gerekli Görüntülemede ayrı bir çaba harcanmalı İleri MRG teknikleri cerrahi planlama için lazım PET epileptik odak saptanmasında yol gösterici 18