TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 154 kv UŞAK OSB TM KIŞLADAĞ TM ENERJİ İLETİM HATTI (EİH) ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ BAŞVURU DOSYASI (Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatına Göre Hazırlanmıştır.) UŞAK İLİ, MERKEZ VE ULUBEY İLÇELERİ MART-2013
Öveçler Huzur Mah. 1139. Sok. Çınar Apt. No: 6/3 ÇANKAYA/ANKARA Tel: 0 312 472 38 39 Faks: 0 312 472 39 33 Web: cinarmuhendislik.com e-mail: cinar@cinarmuhendislik.com Bu raporun tüm hakları saklıdır. Raporun tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, Çınar Mühendislik Müşavirlik A.Ş. nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir şekil ve yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmış nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez, satılamaz, kiralanamaz, amacı dışında kullanılamaz ve kullandırılamaz.
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. (TEİAŞ) GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İnönü Bulvarı No: 27 06490 Bahçelievler / ANKARA Tel : 0 (312) 203 80 00 Faks: 0 (312) 222 81 60 154 kv UŞAK OSB TM KIŞLADAĞ TM ENERJİ İLETİM HATTI (EİH) 2.177.004,28 TL UŞAK İLİ, MERKEZ VE ULUBEY İLÇELERİ PROJE İÇİN SEÇİLEN GÜZERGAHIN KOORDİNATLARI, ZONE Koor. Sırası: Koor. Sırası: Enlem, Datum: ED-50 Datum: WGS-84 Türü: UTM Türü: Coğrafik Proje Alanı D.O.M.: 27 D.O.M.: - Zon: 35 Zon: - Ölçek Fak.: 6 Ölçek Fak.: - Nihai Direk ND 693919 4284477 38.686068 29.228954 Some Noktası S-1 694169 4284554 38.686706 29.231848 Some Noktası S-2 695495 4283954 38.681012 29.246913 Some Noktası S-3 698268 4279877 38.643683 29.277606 Some Noktası S-4 698216 4274965 38.599463 29.275610 Some Noktası S-5 694713 4267863 38.536284 29.233431 Some Noktası S-6 689249 4262268 38.487077 29.169271 Nihai Direk ND 688839 4262251 38.487011 29.164568 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI Rapor Sunum Tarihi 11.03.2013 EK-I Listesi 32) 154 kv (kilovolt) ve üzeri gerilimde 15 km den uzun enerji iletim tesisleri (iletim hattı, trafo merkezi, şalt sahaları) ÇINAR MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK A.Ş Öveçler Huzur Mahallesi 1139.Sok. Çınar Apt. No: 6/3 06460 Çankaya/ANKARA Tel : 0 (312) 472 38 39 Faks : 0 (312) 472 39 33
İÇİNDEKİLER Sayfa No İÇİNDEKİLER... i TABLOLAR DİZİNİ... iii ŞEKİLLER DİZİNİ... iii EKLER DİZİNİ... iv KISALTMALAR... v BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ... 1 I.1 Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem Ve Gerekliliği... 1 I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat Ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı Ve Arazinin Tanımlanması... 2 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon vb.)... 5 I.3.1. İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atıksuyun Bertaraf Sistemi... 5 I.3.2. Katı Atık ve Hafriyat... 6 I.3.3. Hava Kalitesine Etkiler... 6 I.3.4. Gürültü... 6 I.3.5 EMA (Elektromanyetik Alan)... 6 I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi... 7 BÖLÜM II:PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU... 8 II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler... 8 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 10 III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması... 10 III.1.1. Nüfus... 10 III.1.2. Flora ve Fauna... 10 III.1.3. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu... 11 III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri... 15 III.1.5 Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri... 16 i
III.1.6 Mülkiyet Durumu... 16 III.1.7 Mimari ve Arkeolojik Miras... 16 III.1.8 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi... 16 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER. 18 IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.)... 18 a) Proje İçin Kullanılacak Alan,... 18 b) Doğal Kaynakların Kullanımı,... 19 c) Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Şartlar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu... 19 IV.1.c.1. Atıksu... 19 IV.1.c.2. Katı Atık... 20 IV.1.c.3. Hava Kirliliği... 21 IV.1.c.4. Gürültü... 21 IV.1.c.5. EMA (Elektromanyetik Alan)... 22 IV.1.c.6. Hafriyat... 24 IV.1.c.7. Diğer Atıklar... 24 IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı... 25 IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı.... 25 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI... 28 V.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler... 28 V.2 Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar,... 28 V.3 Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler,... 28 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ... 29 EKLER NOTLAR VE KAYNAKLAR NI HAZIRLAYAN UZMANLARIN LİSTESİ ii
TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo I.2.1. Mülkiyet Hakkı ve İrtifa Hakkı Alınacak Alanların Yaklaşık Yüzölçümü...3 Tablo II.1.1. EİH Güzergahına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Güzergaha Uzaklıkları...8 Tablo II.1.2. Some Noktaları Koordinatları...8 Tablo III.1.1.1. Uşak İli, İlçelere Göre Şehir-Köy Nüfusu Verileri...10 Tablo III.1.4.1 Uşak Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler (1970-2011)15 Tablo IV.1.c.1. 154 kv gerilimli EİH ve TM lerinde Yapılan Ölçümlerin En Yüksek Değerleri...22 Tablo IV.1.c.2. 50/60 Hz. Elektrik ve Manyetik Alanlar İçin Sınır Değerler...23 Tablo IV.1.c.3. Yüksek Gerilimli Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Manyetik Alanlar (Havai Hattın Tam Altında, Yer Altı Hattının Tam Üstünde, TM nin Çitinde Yaklaşık Ölçüm Aralığı)...23 Tablo IV.3.1. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Kaynaklanacak Çevresel Etkiler...26 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No Şekil I.1.1. Planlanan EİH ve Bölgenin Enerji Üretim-İletim Sistem Haritası (Ölçeksiz)...2 Şekil I.2.1. Temsili Bir Kuşkovan Görünümü...3 Şekil I.2.2. Temsili Bir İkaz Küresi Görünümü...4 Şekil III.1.3.1. Proje Alanı ve Çevresi Genel Jeoloji Haritası...12 Şekil III.1.3.2. Proje Alanı ve Çevresi Diri Fay Haritası...13 Şekil III.1.3.3. Uşak İli Depremsellik Haritası...14 Şekil III.1.3.4. Proje Alanının Koruma Alanlarına Olan Mesafesini Gösterir Harita...17 iii
EKLER DİZİNİ Ek-1 Ek-2 Ek-3 Ek-4 Ek-5 Ek-6 Resmi Yazılar ve Dökümanlar Yer Bulduru Haritası Proje Güzergahını Gösterir 1/25.000 Ölçekli Onaylı Güzergah Planı Proje Güzergahını Gösterir 1/25.000 Ölçekli Arazi Varlığı Haritası Proje Alanını Gösterir 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita Proje Güzergahından Görünümler iv
KISALTMALAR CBS - Coğrafi Bilgi Sistemi ÇED - Çevresel Etki Değerlendirme DDY - Devlet Demir Yolları EİH - Enerji İletim Hattı EMA - Elektromanyetik Alan GPS - Küresel Yer Belirleme Sistemi kv - Kilovolt S - Some Noktası TEİAŞ - Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TM - Trafo Merkezi TÜBİTAK - Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜİK - Türkiye İstatistik Kurumu ÇGDYY - Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği v
BÖLÜM 1 PROJENİN TANIMI VE GAYESİ
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ I.1 Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem Ve Gerekliliği Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü; Devletin genel enerji ve ekonomik politikalarına uygun olarak; elektrik iletimi ve yük dağıtımı ile ilgili faaliyetleri verimlilik ve karlılık ilkelerine göre kurulması öngörülen yeni iletim tesislerinin (şalt, enerji iletim hattı, trafo merkezi) etüt ve planlamasını yapmak, buna bağlı olarak yatırım programına alınıp yapılmasını sağlamak ve tüm iletim tesislerini devralmak, mevcut ve kurulacak tesisleri işletmek, bakım, onarım ve rehabilitasyonunu yapmak ve gerek gördüğünde bu fonksiyonları yerine getirmek üzere, hizmet satın almak amacı ile 05.02.2001 tarihinde kurulmuştur. Enerji sektöründe temel amaç, artan nüfusun ve gelişen ekonominin enerji ihtiyaçlarının sürekli ve kesintisiz bir şekilde ve mümkün olan en düşük maliyetlerle karşılanabilmesidir. Bu kapsamda Uşak ili, Ulubey ilçesinde yer alan Kışladağ Altın Madeni sahasının artan enerji ihtiyacını Uşak Organize Sanayi Bölgesi Trafo Merkezi nden karşılamak üzere yaklaşık 28 km uzunluğunda 1272 MCM iletken ile 154 kv Uşak OSB TM Kışladağ TM Enerji İletim Hattı (EİH) nın tesis edilmesi planlanmıştır. Proje Uşak ili, Merkez ve Ulubey ilçeleri sınırları içerisinde bulunmaktadır. TEİAŞ Genel Müdürlüğü, 154 kv ve üzeri gerilime sahip ulusal enterkonnekte sisteminden sorumlu tek yetkili organ olmasından dolayı, ulusal enterkonnekte sisteme bağlantı yapacak olan üretici ve tüketicilerle, TEİAŞ arasında Bağlantı Anlaşması yapılmaktadır. Bu çerçevede, TÜPRAG Metal Madencilik Sanayi ve Tic. A.Ş. ile 10.10.2012 tarihinde bağlantı anlaşması imzalanmıştır. Bağlantı anlaşması sonrasında da etüt ve ÇED çalışmalarına başlanmıştır (Bkz. Ek-1, Resmi Yazılar ve Dokümanlar). Proje mülkiyeti TEİAŞ Genel Müdürlüğü ne ait olmak üzere TÜPRAG Metal Madencilik San. ve Tic. A.Ş. tarafından finanse edilerek, 2013 yılı içerisinde tesis edilmesi planlanmaktadır. ÇED çalışmalarında, "inceleme alanı" olarak, güzergahın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğinde bir koridor esas alınmıştır. Projenin yerini gösterir, bölgenin enerji üretim-iletim sistem haritası Şekil I.1.1 de verilmiştir. 1
Uşak OSB TM Planlanan EİH Güzergahı Kışladağ Altın Madeni Sahası Şekil I.1.1. Planlanan EİH ve Bölgenin Enerji Üretim-İletim Sistem Haritası (Ölçeksiz - 06.09.2012 Tarihli) I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat Ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı Ve Arazinin Tanımlanması Projenin güzergahı boyunca hattın sağında 2,5 km, solunda 2,5 km olmak üzere, toplam 5 km genişliğindeki koridor inceleme alanı olarak kabul edilerek; tüm çevresel etütler ve arazi çalışmalarının bu koridor içerisinde yapılması öngörülmüştür. Tesis edilecek EİH için hat boyunca yaklaşık 79 adet direk dikilmesi öngörülmektedir. Başlangıçta 79 adet direk merkezinde yoğun olmak üzere, hat boyunca 50 m genişliğindeki güzergah içerisinde inşaat çalışmaları sürdürülecektir. Taşıyıcı direkler için ortalama 100 m 2, durdurucu (some) direkler için ortalama 200 m 2 lik alan mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacaktır. Bunun dışında yaklaşık 28 km lik güzergahın her iki yanından 25 er metre olmak üzere toplam 50 metre genişliğindeki koridor, irtifak hakkı olarak kamulaştırılacaktır. Kamulaştırma Kanunu gereğince, kamulaştırma planı doğrultusunda gerek mülkiyet için ve gerekse irtifak tesisi için istimlak komisyonu tarafından kamulaştırmaları yapılarak hak sahiplerine arazi bedelleri ödenecektir. Kamulaştırma işlemleri bitmeden inşaata başlanmayacaktır. Gerek mülkiyet hakkı ve gerekse irtifa hakkı alınacak alanların yaklaşık yüzölçümü Tablo I.2.1 de verilmiştir. 2
Tablo I.2.1. Mülkiyet Hakkı ve İrtifa Hakkı Alınacak Alanların Yaklaşık Yüzölçümü KAMULAŞTIRMA YERİ KAMULAŞTIRILACAK ALAN ADET TOPLAM ALAN Direk Taşıyıcı Direkler 100 m 2 67 6.700 m 2 Durdurucu Direkler 200 m 2 12 2.400 m 2 Mülkiyet Hakkı İçin Kamulaştırılacak Alan 9.100 m 2 İrtifak Hakkı İçin Kamulaştırılacak Alan ( 27,77 km x 50 m) 1.388.500 m 2 Kaynak: Güzergah Planı EİH nın tesis edilmesi için gerçekleştirilecek çalışmalar; alt montaj, üst montaj ve tel çekme işlemlerinden oluşmaktadır. EİH alt montajının ilk işlemi, direk ayaklarının yerleşeceği alanların açılmasıdır. Yaklaşık 3 m derinliğe kadar açılan 4 ayrı çukura elektrik direğinin ayakları yerleştirilir. Direk ayakları etrafına demir çubukların hazırlanmasının ardından, kalıplar halinde beton dökme işlemi yapılır. Ayrıca, topraklama elektrotları 1,5 m derinliğe gömülür. Toprak direncinin 20 ohm un altındaki yerlere 1 adet, 20 ohm un üzerinde olan yerlerde ise 4 adet elektrot yerleştirilir. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından çukurlar kapatılır, ayakların etrafına kubbe şeklinde beton dökülür. Direk ayakları, çukurlara yerleştirildikten sonra galvanizli çelik pilonlar, cıvatalarla birbirlerine monte edilerek elektrik direkleri inşa edilir. Direklerin inşasının ardından izolatörler direklere monte edilir. Alt ve üst montaj işlemlerinden sonra tel çekimine geçilir. Elektrik tellerinin çekilmesi işlemi için tel çekme ve fren makinesi kullanılacaktır. Bu teller üç fazda olup tek devrelidir. Tel çekimi sırasında direklerin kulesinden yıldırıma karşı koruma maksatlı koruma telleri çekilmektedir. Ayrıca kuşları EİH ndan uzaklaştırmak için, direklere kuşkovanlar takılacaktır (Bkz. Şekil I.2.1). Ayrıca hava taşıtlarının dikkatini çekmesi amacıyla belirli aralıklarla ikaz küreleri teller üzerine yerleştirilerek olası kazalar önlenmiş olacaktır (Bkz. Şekil I.2.2). Şekil I.2.1. Temsili Bir Kuşkovan Görünümü Kaynak: www.teias.gov.tr 3
Şekil I.2.2. Temsili Bir İkaz Küresi Görünümü Kaynak: www.navaids.org Tüm bu çalışmalar sırasında öncelikle direklerin kurulacağı alanlarda inşaat çalışmaları yapılacak ve bu alanlarda arazi kullanım şekli kısa süreli değişecektir. İnşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından direk yerleri topografyaya uygun hale getirilecektir. Özellikle tarım alanlarındaki arazilere direklerin kurulmasından sonra tarım aktivitesinin sürdürülmesinde bir sakınca olmayacağı için işletme döneminde arazi kullanımında önemli bir değişiklik olmayacaktır. EİH inşaat çalışmalarının son aşaması olan tel çekme işlemleri sırasında ise yaklaşık 50 m genişliğindeki koridorda özellikle ormanlık sahalarda yapılacak tıraşlamalardan kaynaklı çevresel etki söz konusu olacaktır. Konu ile ilgili detaylı çalışmalar ÇED Raporu içerisinde sunulacaktır. Projenin çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında, güzergah boyunca ana madde, iklim, topografya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile çeşitli büyük toprak grupları, Uşak İli Arazi Varlığı kitabından incelenmiştir. Genel olarak EİH güzergah üzerinde Kahverengi Orman Toprağı (M) ve Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları (N) yer almakta olup, toprak sınıflarına göre III., IV., VI., VII. ve VIII. sınıf topraklardan oluşmaktadır. Proje güzergâhına ait 1/25.000 ölçekli Arazi Varlığı Haritası eklerde sunulmuştur (Bkz. Ek-4). Güzergah boyunca şimdiki arazi kullanımı; kuru tarım(nadaslı) (K), kuru tarım(nadassız) (N), mera (M) ve çıplak kaya ve molozlar (CK) olan arazilerden EİH geçmektedir. Proje güzergâhına ait arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve şimdiki alan kullanım haritaları, orman mescere haritaları ve güzergah jeolojisinin gösterildiği ayrıntılı harita çalışmaları halen devam etmekte olup, ÇED Raporu nda verilecektir. 4
I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon vb.) Tesis edilmesi planlanan 1272 MCM iletkenli 154 kv Uşak OSB TM Kışladağ TM Enerji İletim Hattı (EİH) projesinin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; kazı, inşaat, montaj vb. işlemlerden kaynaklanacak çevresel etkiler beklenmektedir. Buna göre arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; gerek çalışacak personelden ve gerekse yapılacak inşaat, montaj vb. çalışmalardan dolayı hafriyat, atıksu, katı atık, emisyonlar ve gürültü kirliliği oluşması söz konusu olacaktır. Projenin işletme aşamasında ise herhangi bir atık su veya emisyon oluşmayacaktır. İşletme aşamasında insan ve çevre sağlığı açısından en önemli husus; EMA (Elektromanyetik Alan), katı atık ve gürültüdür. Ancak hat, yerleşim yerlerinin mümkün olduğunca uzağından geçirildiğinden, işletme aşamasındaki sağlık ve çevre üzerine etkiler çok az düzeyde olacaktır. Proje kapsamında EİH arazi hazırlık ve inşaat aşamasında; - Alt montaj çalışmalarında 15 kişi, - Üst montaj çalışmalarında 30 kişi, - Tel çekme işlemlerinde 15 kişi, Tüm bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında, EİH da aynı anda en fazla 60 kişi çalışacaktır. Dolayısıyla bu rapordaki tüm hesaplamalar bu değerler üzerinden yapılmıştır. Projenin gerek inşaat ve gerekse de işletme aşamasında projenin önemli çevresel etkileri ve alınacak önlemler hususunda gerekli bilgiler, Bölüm IV te detaylı olarak açıklanmıştır. I.3.1. İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atıksuyun Bertaraf Sistemi Yapımı planlanan 154 kv Uşak OSB TM Kışladağ TM Enerji İletim Hattı (EİH) projesinin, arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelden ve inşaat çalışmalarından (beton imalatlarında) kaynaklı su kullanımı söz konusu olacaktır. Proje kapsamında EİH nın arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personellerin içme suyu ihtiyacı taşınacak damacana sular ile sağlanacaktır. Çalışmaların yürütülmesi esnasında personel kullanma suyu ihtiyacı, şantiyeye en yakın su şebekesinden, mevcut su şebekesi bulunmadığı durumda ise, en yakın kullanıma uygun su kaynağından su tankeri ile taşınarak karşılanacaktır. Çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli atıksular ise mevcut atıksu sistemine (fosseptik veya belediye kanalizasyon sistemi) verilerek bertaraf edilecektir. Ayrıca EİH nın inşaat çalışmalarında direk çukurlarına dökülmek üzere hazır beton kullanılacaktır. Hat boyunca bulunan topografik yapının hazır beton dökmeye elverişli olmadığı direk yerlerinde ise teknik yönetmeliklere ve şartnamelere uygun olarak, yerinde hazırlanacak betonlama uygulanılacaktır. Hazır beton için gerekli su, beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı yerde temin edilmektedir. Yerinde döküm beton için gerekli su ise çevredeki yüzey sularından veya belediye şebekelerinden satın alınmak suretiyle karşılanacaktır. Gerek hazır beton ve gerekse yerinde dökme beton imalatlarında kullanılacak sular, malzeme bünyesinde kalacağından herhangi bir atıksu oluşturmayacaktır. Ayrıca çalışma yapılan 5
direkte beton imalatların bitmesinden sonra geri dönen mikser araçlarının yıkanması, proje sahası ve yakın çevresinde yaptırılmayacak olup, beton tedarikçi firmanın kendi sahasında (beton santrali) yapması sağlanacaktır. Atık sularla detaylı bilgiler, Bölüm IV.1.c de verilmiştir. I.3.2. Katı Atık ve Hafriyat Planlanan EİH projesi kapsamında arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; çalışacak personellerden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar, inşaat atıkları ve ambalaj atıkları oluşacaktır. Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personellerden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar konteynırlarda biriktirilip, bölgedeki en yakın ilgili belediye tarafından belirli periyotlarla alınarak katı atık bertaraf tesisinde bertaraf edilecektir. Ayrıca EİH nın arazi hazırlık, inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat (demir, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) atıkları hurda olarak toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar yeniden kullanılacak ve/veya lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yine ilgili belediyenin katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. EİH nın arazi hazırlık aşamasında, direklerin temel çukurlarının açılması için sıyırma ve hafriyat işlemleri yapılacaktır. Bu çalışmalarında hafriyat toprağının bir kısmı (alt örtü toprağı) direk çukurlarında dolgu malzemesi olarak, bir kısmı da (bitkisel toprak) direklerin altına düzgün bir şekilde serilecektir. EİH nda işletme aşamasında tesisin bakım çalışmalarından dolayı katı atık oluşacaktır. Bakım ekipleri tarafından hat güzergahı boyunca, senenin belirli zamanlarında yapılacak incelemelerde hattın bakımı yapılacak olup, hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecek, eskileri depolarda stoklanacaktır. Daha sonra bu malzemeler hurda olarak satılacaktır. İzolatörlerin kırılması durumunda izolatörler yenilenecek; tellerin tolerans dışı gevşemesi (uzaması) veya kopması durumunda teller tamir edilecektir. Yurtdışında bazı uygulamalarda olduğu gibi, hat altında bitki yetişmesini önlemek amacıyla herhangi bir kimyasal madde kullanılmayacaktır. Katı atıkların bertarafıyla ilgili detaylı bilgiler, Bölüm IV.1.c de verilmiştir. I.3.3. Hava Kalitesine Etkiler Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında, direklerin temel çukurları için hafriyat (kazı) işlemlerinden dolayı emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. Toz emisyonu ile ilgili detaylı hesaplamalar, ÇED Raporu'nda verilecektir. I.3.4. Gürültü Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamalarında; kazı, inşaat, montaj vb. çalışmalarından, işletme döneminde ise iletkenlerden oluşan korona gürültüsü söz konusu olacaktır. Gürültü oluşumu ile ilgili detaylı hesaplamalar, ÇED Raporu'nda verilecektir. I.3.5 EMA (Elektromanyetik Alan) Projenin işletme aşamasındaki en önemli hususlardan biri, EİH ndan yayılan elektromanyetik alanların (EMA) etkisidir. Henüz EMA ların insan ve çevreye olan etkisi kesin olarak kanıtlanmamış olmakla birlikte çalışmalar sürmektedir. Konuyla ilgili günümüze dek yapılmış çalışmalar, literatür bilgileri ve elde edilen sonuçlar Bölüm IV.1.c de detaylı olarak verilmiştir. 6
I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Uşak ili, Ulubey ilçesinde yer alan Kışladağ Altın Madeni sahasının artan enerji ihtiyacını Uşak Organize Sanayi Bölgesi Trafo Merkezi nden karşılamak üzere yaklaşık 28 km uzunluğunda 1272 MCM iletken ile 154 kv Uşak OSB TM Kışladağ TM Enerji İletim Hattı (EİH) nın tesis edilmesi planlanmıştır. Proje Uşak ili, Merkez ve Ulubey ilçeleri sınırları içerisinde bulunmaktadır. Halihazırda devam eden çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında, iletim hattının geçirileceği güzergahın belirlenmesinde, arazinin topoğrafik ve coğrafi koşulları dikkate alınarak incelenmektedir. Bu incelemede EİH nın yerleşim yerlerine olan mesafesi, tesis bakım - işletme kolaylıkları, bataklık - sel yatağı - heyelana maruz alanlar, orman meyvelik - kavaklık gibi alanlar, askeri sahalar, hava meydanları - devlet üretme çiftlikleri - kavakçılık enstitüsü vb. olan alanlar, PTT, Özel Çevre Koruma Alanları, Karayolları, Devlet Demir Yolları, baraj, gölet, sulama kanalları, imarlı sahalar, maden, kömür alanları gibi önemli unsurlar göz önünde bulundurularak güzergah tespit edilmektedir. Güzergahın belirlenmesinde etkili olan bir diğer unsur da, planlanan EİH nın branşman alacağı mevcut hatta göre olan konumu ve bölgedeki yük dağılımıdır. Bu unsurlar dikkate alınarak, takribi güzergah TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından belirlenmiş olup, onaylı güzergâh planı Ek-3 de sunulmuştur. Bundan sonra ise inceleme alanı içinde kalan tarım alanları, ormanlık alanlar, mera, yerleşim (mezra, kışlak, köy, belde, belediye vb.), koruma alanları, doğal sit ve anıtlar, özel çevre koruma alanları vb.), karayolları, demiryolları, boru hatları ve mevcut enerji nakil hatları belirlenerek; ilgili kamu kuruluşlarından alınacak yazı, bilgi ve belgelerle desteklenecek ve değerlendirildikten sonra CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) Biriminde; ARC-GIS 9.2 programında 1/25.000 ölçeğinde oluşturulacak haritalar üzerinde, ÇED Raporu nda sunulacaktır. Ayrıca yapılmakta olan çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında devam eden haritalama çalışmaları ile birlikte alternatifler değerlendirilecek, ilgili kurumların ve yörede yaşayan halkın görüşleri alınacak ve güzergahın en uygun şekilde nasıl geçirilebileceği hususunda öneriler sunulabilecektir. Bu hattın haricinde oluşturulacak alternatif EİH güzergahları da 5 km lik inceleme alanı içerisinde incelenecektir. 7
BÖLÜM II PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
BÖLÜM II:PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler 154 kv gerilimli Uşak OSB TM Kışladağ TM Enerji İletim Hattı (EİH) proje güzergâhı Uşak ili, Merkez ve Ulubey ilçesi sınırları içerisinde kalmaktadır. Devam eden çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında iletim hattının geçirileceği güzergâh için 5 km lik bir koridor değerlendirilmektedir İncelenen güzergah koridorunun bu denli geniş tutulmasının en önemli amacı, arazi kullanımını en az düzeyde etkileyecek şekilde kurum kuruluşlardan gelecek görüşler doğrultusunda en uygun güzergahı planlamaktır. EİH güzergahına en yakın yerleşim yerleri, yerleşim yerlerinin hatta göre konumları ve uzaklıklarını gösterir liste Tablo II.1.1. de, some noktalarının UTM 6 derecelik koordinatları ise Tablo II.1.2. de verilmiştir. Tablo II.1.1. EİH Güzergahına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Güzergaha Uzaklıkları Yerleşim Yeri Hat Güzergahına Göre Yönü Hat Güzergahına Mesafesi (m) Beylerhan Köyü Kuzeybatı 1.300 Ürün Köyü Doğu 2.400 Kayaağıl Köyü Doğu 600 Çardak Köyü Batı 1.000 Akkeçili Köyü Doğu 2.000 Çamdere Köyü Doğu 750 Kışla Köyü Güneydoğu 2.400 Gümüşkol Köyü Güney 2.000 Kaynak: 1/25.000 Ölçekli Güzergah Planı Tablo II.1.2. Some Noktaları Koordinatları NOKTA ARA MESAFE BAŞTAN MESAFE X Y ND.1-0+000,00 693919 4284477 S.1 262,85 0+262,85 694169 4284554 S.2 1450,45 1+713,30 695495 4283954 S.3 4931,66 6+644,96 698268 4279877 S.4 4913,82 11+558,78 698216 4274965 S.5 7916,60 19+475,38 694713 4267863 S.6 7821,08 27+296,46 698249 4262268 ND.2 411,61 27+708,07 688839 4262251 Kaynak: 1/25.000 Ölçekli Güzergah Planı Projeye ait Yer Bulduru Haritası Ek-2 de, EİH güzergahına ait fotoğraflar Ek-6 da verilmiştir. Güzergâhı Tanıtıcı Genel Bilgiler 154 kv gerilimli yaklaşık 28 km uzunluğunda ve 1272 MCM iletken ile Uşak OSB TM Kışladağ TM Enerji İletim Hattı (EİH) proje güzergâhı Uşak ili, Merkez ve Ulubey ilçeleri sınırları içerisinde kalmaktadır. Proje kapsamda, güzergâh boyunca hattın sağında 2,5 km, solunda 2,5 km olmak üzere, toplam 5 km genişliğindeki koridor inceleme alanı olarak kabul edilmiş ve tüm Çevresel Etki Değerlendirme çalışmaları bu koridor içerisinde yapılmıştır. 8
Projenin çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında, güzergâh boyunca ana madde, iklim, topoğrafya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile çeşitli büyük toprak grupları, Uşak İli Arazi Varlığı kitabından incelenmiştir. Genel olarak EİH güzergah üzerinde Kahverengi Orman Toprağı (M) ve Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları (N) yer almakta olup, toprak sınıflarına göre III., IV., VI., VII. ve VIII. sınıf topraklardan oluşmaktadır. Proje güzergâhına ait 1/25.000 ölçekli Arazi Varlığı Haritası eklerde sunulmuştur (Bkz. Ek-4). Güzergah boyunca şimdiki arazi kullanımı; kuru tarım(nadaslı) (K), kuru tarım(nadassız) (N), mera (M) ve çıplak kaya ve molozlar (CK) olan arazilerden EİH geçmektedir. 9
BÖLÜM III PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ
BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması III.1.1. Nüfus Yaklaşık 28 km uzunluğunda tesis edilmesi planlanan bu projenin inşaat ve işletme aşamalarında olası sosyo-ekonomik etkilerin en belirgin olması tahmin edilen bölge, proje alanı yakın çevresindeki yerleşim alanıdır. Bölüm II.1 de ayrıntılı olarak verilen bu bölgeler birinci öncelikli olarak sosyo-ekonomik yönden etkilenecek yerleşim yerleridir. Bahsi geçen bu bölgede sosyo-ekonomik etkilerin değerlendirilmesi ve mevcut sosyo-ekonomik yapının belirlenmesi amacıyla Türkiye İstatistik Kurumu ndan (TÜİK) elde edilen 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçları değerlendirilmiştir. Uşak ilinin ilçe ve cinsiyete göre şehir-köy nüfusu bilgileri Tablo III.1.1.1. de verilmiştir. Tablo III.1.1.1. Uşak İli, İlçelere Göre Şehir-Köy Nüfusu Verileri İl/İlçe merkezi Belde/Köy Toplam Uşak Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Merkez 183.640 91.845 91.795 35.313 17.741 17.572 218.953 109.586 109.367 Banaz 15.550 7.687 7.863 21.855 10.835 11.020 37.405 18.522 18.883 Eşme 13.849 6.914 6.935 22.397 10.992 11.405 36.246 17.906 18.340 Karahallı 4.207 2.098 2.109 7.146 3.461 3.685 11.353 5.559 5.794 Sivaslı 6.706 3.311 3.395 14.814 7.410 7.404 21.520 10.721 10.799 Ulubey 4.833 2.403 2.430 9.421 4.646 4.775 14.254 7.049 7.205 Toplam 228.785 114.258 114.527 110.946 55.085 55.861 339.731 169.343 170.388 Kaynak: TÜİK verileri, 2011 Söz konusu il ve ilçeleriyle ilgili daha geniş nüfus istatistikleri, ÇED Raporu nda sunulacaktır. III.1.2. Flora ve Fauna Flora ve fauna çalışmaları devam etmekte olup, verilecek olan özel formata göre ÇED Raporu nda bu başlık altındaki bilgiler detaylandırılacaktır. Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri ve habitatları belirtilecektir. ÇED Raporu nun flora kısmı oluşturulurken araziden toplanan bitki türlerinin teşhisinde Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalışması yapılacak, TUBİTAK tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Veri Servisi nden (TUBİVES), Türkiye Florası ile ilgili yayınlardan ve alanda yapılan çalışma, makale ve araştırmalardan yararlanacaktır. Faaliyet alanı ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. ve arkadaşları (2000) tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayından yararlanılacaktır. Faaliyet alanı ve çevresinde endemik bitki türlerinin bulunması 10
halinde bunların adları ve kategorileri kapsamlaştırma sonrası verilecek özgün formata göre hazırlanacak ÇED Raporu nda yer alacaktır. Fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN kategorileri, Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün 18 Haziran 2011 tarih ve 27968 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren 2011-2012 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Ek-I (Çevre ve Orman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları), Ek-II (Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları), Ek-III (Merkez Av Komisyonunca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları) listeleri ilgili tablolara işlenecektir. III.1.3. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu Genel Jeoloji Uşak yöresinde Tersiyer ve Kuvaterner yaşlı karasal çökeller ve volkanik ürünler geniş alanlarda yüzeylemektedir. Bölgenin temelini Paleozoyik yaşlı Menderes Masifi metamorfitleri kaplamaktadır. Bu metamofitlerde üç ana birim ayırtlanmıştır. Güney köyü Formasyonu nun granitik gnaysları ile gözlü gnays ve şistlerden oluşan Eşme Formasyonu yanal geçişlidirler. Üzerlerinde Musadağı mermerleri bulunur. Mesozoyik birimleri, Jura yaşlı Kızılcasöğüt Formasyonu nun dolomitik kireçtaşları ve yerleşme yaşı Üst Kretase olan Vezirler melanjıdır. Neojen, bir alüvyon yelpazesi olarak çökelmiş olan Alt Miyosen yaşlı Kürtköyü Formasyonu ile başlar. Üste gelen Orta Üst Miyosen yaşlı Yeniköy Formasyonu 800 m. kalınlığı aşkın olup bir akarsu ortamında çökelmiştir. Dikendere volkanitlerinin yaşı Orta Miyosendir. Yeniköy formasyonu üzerinde uyumlu olarak 50-60 m. kalınlıkta, gölsel ortamda oluşan Küçükderbent Formasyonu (Üst Miyosen) çökelleri yer alır. Miyosen, çeşitli lavlardan oluşan Karaboldere volkanitleriyle sona erer. Alt Pliyosen yaşlı Ahmetler Formasyonu yamaç molozlarından oluşan Merdivenlikuyu üyesi, en çok 200 m. Kalınlıktaki akarsu ortamının temsilcisi olan Balçıklıdere üyesi ve akarsu ortam özeliklerinin bitip gölsel ortamın başladığı Gedikler üyesi olacak şekilde üç üyeye ayırtlanmıştır. Ahmetler Formasyonu Alt - Orta Pliyosen yaşlı Beydağı volkanitlerinden gereç almıştır. Daha üstte 250 m kalınlıktaki Ulubey Formasyonu nu oluşturan bol fosilli gölsel kireçtaşları bulunur. Bunların üzerinde ise Üst Pliyosen yaşlı Payamtepe volkanitleri yer alır. 200 m kalınlıktaki Alt Kuvaterner yaşlı Asartepe Formasyonu akarsu ortamı temsil etmektedir. Bölgede yer alan Kula volkanitleri ise Üst Kuvaterner yaşlıdır. Proje Güzergahı Jeolojisi Proje güzergahı boyunca genel olarak Paleozoyik, Miyosen ve Pliyosen yaşlı birimler yüzeylemektedir. Proje güzergahı güneyinde Alt Orta Miyosen yaşlı piroklastikler ve Üst Miyosen Pliyosen yaşlı karasal karbonatlar yer almaktadır. Güzergahın orta kesimlerinde Paleozoyik yaşlı şistler, Orta Miyosen yaşlı dasit, riyolit, riyodasit ve Üst Miyosen yaşlı ayrılmamış karasal kırıntılılar hakimken kuzeyde ise Üst Miyosen yaşlı karasal karbonatlar ve Üst Miyosen yaşlı ayrılmamış karasal kırıntılılar yüzeylenmektedir. Proje güzergahı ve çevresine ait genel jeoloji haritası Şekil III.1.3.1. de verilmiştir. 11
Proje Güzergahı m 3 Şekil III.1.3.1. Proje Alanı ve Çevresi Genel Jeoloji Haritası Kaynak: MTA,2002 12
Tektonik Proje güzergahı ve çevresinin bulunduğu bölge Menderes Masifi nin en kenar zonlarındadır. Bölge önce Hersiniyen sonra da Alp Orojenezlerinin etkisi altında kalmış, bunun sonucunda da faylanmalar ve volkanizma faaliyetleri meydana gelmiştir. İlk olarak kuzey ve kuzeybatıdaki dağlar meydana gelmiş olup, bu tektonik hareketler neticesi Paleozoyik yaşlı formasyonlar şiddetli metamorfizma geçirdiğinden gnays, şist ve mermerler meydana gelmiştir. Uşak yöresi temelini Menderes Masifi nin metamorfik kayaçları ve Menderes Masifi nin üzerindeki platform tipi karbonat çökelleri oluşturmaktadır. Derin zonlarda metamorfizma geçirmiş olan bu birimler Tetis Okyanusu nun kapanımı ile birlikte okyanusal kabuk kayaları tarafından bir nap şeklinde örtülmüş ve bölgede kabuğun kalınlaşması ile granitik kayalar sokulum yapmıştır. Miyosen ve sonrası bölgenin gerilmeli bir rejimin etkisi altına girmesi, Menderes Masifi nin kuzey güney yönünde çekilerek metamorfik çekirdek olarak yükselmesi ile bölgede doğrultu atımlı ve düşey fayların egemen olduğu gerilme başlamıştır. Neojen döneminde açılmaya başlayan havzalarda karasal çökellerin hakim olduğu istifler ve gerilme rejiminin denetlediği volkanizma faaliyetleri etkili olmuştur. Alt Miyosen den günümüze değin bu rejim etkisini sürdürmüştür. Bölge Pliyosen de gölsel bir havza karakteri kazanmış ve çok geniş sahalar bu havzada oluşan çökeller tarafından örtülmüştür. Günümüzde Uşak dört bir yanı metamorfik (Musadağ, Burgazdağ, Muratdağı) ve volkanik kayaçların (Elmadağ, Beydağı) çevrelediği dağ kuşakları arasında çökel havzaları şeklinde bir görünüm sunmaktadır. Proje güzergahı ve çevresine ait diri fay haritası Şekil III.1.3.2. de verilmiştir. Proje Güzergahı Şekil III.1.3.2. Proje Alanı ve Çevresi Diri Fay Haritası Kaynak: MTA,1992 13
Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikler Proje kapsamında planlanan enerji iletim hattı güzergahı Türkiye genelinde ayrılmış olan su havzalarından Büyük Menderes ve Gediz Havzaları içinde kalmaktadır. Proje güzergahı boyunca birçok mevsimsel ve sürekli akışa sahip dere geçilmekte olup söz konusu yüzeysularından sürekli akışa sahip olanlar kuzeyden güneye doğru Araplar Dere, Ilıcaksu Dere, Karabol Çayı ve Demiroluk Dere olarak sayılabilir. Bölgede güzergahın kuzey kesimlerinde yer alan yüzeysuları Gediz Nehri nin bir kolu olan Ilıcaksu Dere sine drene olurken güzergahın orta ve güneyindeki yüzeysuları ise Büyükmenderes Nehri ni besleyen yan kollar üzerinden Büyükmenderes e drene olmaktadır. Bölgede yer alan diğer bir önemli yüzeysuyu ise güzergahın yaklaşık 25 km güneyinde yer alan sulama, taşkın ve enerji amaçlı Büyükmenderes üzerinde inşa edilmiş olan Adıgüzel Barajıdır. Proje güzergahının kuzeyinde yer alan Neojen yaşlı kırıntılı kayaçların yeraltısuyu verimlilik derecesi orta olarak nitelendirilebilirken güzergahın güney kesimlerinde hakim olan yine Neojeon yaşlı piroklastik kayaçlar kırık ve çatlak sistemlerinde yer yer yeraltısuyu bulundurabilir. Güzergahın orta kesimlerinde bulunan Neojen yaşlı volkanikler ile Paleozoyik yaşlı metamorfiklerin ise yer altı suyu verimliliği zayıf olarak nitelendirilebilir. Uşak İli nde proje güzergahına en yakın jeotermal kaynak Emirfakılı Kaplıcası dır. Emirfakılı Kaplıcası proje alanının yaklaşık 5 km kuzeyinde bulunmakta olup suyun debisi 6 lt/sn ve sıcaklığı 36 C dir. Doğal Afet Durumu Depremsellik Proje alanı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre 2. derece deprem kuşağı içinde yer almaktadır. Uşak deprem yöresinde meydana gelen magnitüdü 4 ve daha büyük 597 depremin 560 ı son 2000 yılda kaydedilmiştir. Eldeki kayıtlara göre, bu dönemde oluşan depremlerin büyük bir kısmı Simav, Gediz ve Büyük Menderes grabenlerinde toplanma göstermiştir. Uşak İli depremsellik haritası Şekil III.1.3.3. te verilmiştir. Proje Güzergahı Şekil III.1.3.3. Uşak İli Depremsellik Haritası Kaynak: deprem.gov.tr 14
1900-2000 yılları arasında bölgede 28 kez şiddetli deprem olmuştur. Bu depremlerin ikisinde (3 Ekim 1914 Dinar depremi ve 28 Mart 1970 Gediz depremi) magnitüd 7 ve daha büyüktür. Proje kapsamındaki tüm inşaat çalışmaları; Mülga Bayındırlık İskan Bakanlığı nın 06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik ve bu Yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair 03.05.2007 tarih ve 26511 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri Uşak ilinin iklimi Ege ve İç Anadolu bölgeleri arasında bir geçiş özelliği göstermektedir. Daha çok kara iklimi hüküm sürmektedir. Yazları sıcak, kışları uzun ve sert geçmektedir. Senelik yağış miktarı 430 mm ile 700 mm arasındadır. Sıcaklık -24 C ile +39,8 C arasında seyretmektedir. 0 C altında geçen gün sayısı 70 dir. Yağışların çoğu kışın yağmaktadır. Yazın yağış oldukça azdır. (1) Uşak ilinde egemen olan rüzgarlar; günbatısı, gündoğusu ve karayeldir. İl merkezinde ortalama rüzgar hızı, saniyede 2,8 metredir. Batı rüzgarları Uşak'ta en hızlı esen rüzgarlardır. Bu rüzgarların hızı saniyede 29,6 metreye kadar yükselmektedir. Uşak ilinde yıllık sıcaklık ortalaması 12,5 ºC olup, en soğuk ay 2,4 ºC ile Ocak ayı ve en sıcak ay 23,7 ºC ile Temmuz ayı olmuştur. Uşak ilinde yıllık ortalama yağış miktarı 44,31 kg/m 2 dir. En fazla yağış 73,1 kg/m 2 ile Aralık ayında, en az yağış ise 10,6 kg/m 2 Ağustos ayında görülmüştür. Tablo III.1.4.1 Uşak Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler (1970-2011) UŞAK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Ortalama Sıcaklık ( C) 2,4 3,1 6,4 10,8 15,9 20,4 23,7 23,5 19,0 13,4 7,6 3,9 Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) Ortalama En Düşük Sıcaklık ( C) Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) Ortalama Yağışlı Gün Sayısı Aylık Toplam Yağış Miktarı Ortalaması(kg/m 2 ) 7,3 8,1 12,1 16,4 21,8 26,7 30,4 30,5 26,3 20,2 13,7 8,6-1,1-0,8 1,5 5,4 9,2 12,7 15,8 15,7 11,9 7,9 3,4 0,5 4,1 4,5 5,5 6,5 9,6 11,0 11,4 11,2 9,4 7,2 5,1 4,6 11,2 11,0 10,5 11,4 9,9 5,1 3,0 2,4 3,4 7,0 8,2 12,0 64,0 64,4 54,7 56,7 45,5 23,4 16,4 10,6 15,3 43,7 63,9 73,1 En Yüksek Sıcaklık ( C) 18,3 20,0 27,0 30,0 32,1 36,6 40,2 38,2 35,7 32,1 26,0 21,8 En Düşük Sıcaklık ( C) -15,4-15,0-12,5-6,2-1,0 4,4 7,6 8,0 2,6-2,2-8,2-12,0 Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Web Sitesi, (http://www.mgm.gov.tr) (1) Uşak Valiliği Web Sitesi, (http://www.usak.gov.tr) 15
III.1.5 Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri Projenin çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında, güzergah boyunca ana madde, iklim, topoğrafya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile çeşitli büyük toprak grupları, Uşak İli Arazi Varlığı kitabından incelenmiştir. Genel olarak EİH güzergah üzerinde Kahverengi Orman Toprağı (M) ve Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları (N) yer almakta olup, toprak sınıflarına göre III., IV., VI., VII. ve VIII. sınıf topraklardan oluşmaktadır. Proje güzergâhına ait 1/25.000 ölçekli Arazi Varlığı Haritası eklerde sunulmuştur (Bkz. Ek-4). Güzergah boyunca şimdiki arazi kullanımı; kuru tarım(nadaslı) (K), kuru tarım(nadassız) (N), mera (M) ve çıplak kaya ve molozlar (CK) olan arazilerden EİH geçmektedir. Enerji iletim hattı boyunca yer alan tarım alanları için 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu, sulama alanları için 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu, mera alanları için 4342 sayılı Mera Kanunu, proje kapsamında yer alan Orman sayılan alanların kullanımı için, 6831 Sayılı Orman Kanunun 17/3 maddesi gereği Orman Bölge Müdürlüğü nden ''Orman İzni'' alınacaktır. Proje güzergâhına ait arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve şimdiki alan kullanım haritaları, orman mescere haritaları ve güzergah jeolojisinin gösterildiği ayrıntılı harita çalışmaları halen devam etmekte olup çalışmalar ÇED Raporu nda detaylı olarak verilecektir. III.1.6 Mülkiyet Durumu EİH çalışmalarında Bölüm 1.2 de açıklandığı üzere; taşıyıcı direkler için ortalama 100 m 2, durdurucu (some) direkler için ortalama 200 m 2 lik alan mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacaktır. EİH izdüşümü boyunca ise irtifak hakkı alınacaktır. Proje kapsamında güzergâh boyunca toplam 1.400.000 m 2 alan irtifak hakkı olarak kamulaştırılacaktır. Arazilerin mülkiyetleri, kamulaştırma planları hazırlandıktan sonra kesinlik kazanacak olup, Kamulaştırma Kanunu gereğince, kamulaştırma planı doğrultusunda gerek mülkiyet için ve gerekse irtifak tesisi için istimlak komisyonu marifetiyle kamulaştırmaları yapılarak hak sahiplerine arazi bedellerini ödenecektir. Planlanan proje kapsamında kamulaştırması yapılacak toplam alan ve bu alanların mülkiyet durumuna ilişkin detaylı bilgiler ÇED Raporu içerisinde sunulacaktır. III.1.7 Mimari ve Arkeolojik Miras Projenin inceleme alanı olarak belirlenen 5 km lik koridor içinde herhangi bir mimari ve arkeolojik miras özelliği taşıyan kültür varlığına rastlanılmamış olup, ÇED sürecinde detaylı çalışma yapılacaktır. III.1.8 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi Orman ve Su İşleri Bakanlığı nın Ağ Tabanlı CBS Harita Uygulaması nda yapılan sorgulamalar sonucu projenin 5 km lik inceleme alanı içerisinde 2872 sayılı Çevre Kanunu Özel Çevre Koruma Bölgeleri başlığında tanımlanmış alan ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu na giren Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları, Tabiat Anıtları, Tabiat 16
TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Parkları maddesi altında yer alan özellikte herhangi bir alan bulunmamaktadır (Bkz. Şekil III.1.8.1.). Proje alanında kapsamlı çalışma ÇED sürecinde yapılacaktır. Uşak OSB TM EİH Güzergahı Kışladağ Altın Madeni Sahası Şekil III.1.3.4. Proje Alanının Koruma Alanlarına Olan Mesafesini Gösterir Harita 17
BÖLÜM IV PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.) Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi için, projeden kaynaklanan çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlardaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu etkilerin bazıları doğrudan, bazıları ise dolaylı etkilerdir. Özellikle çevresel kirlilik yaratacak unsurlar olan hava ve su kirliliklerinin ilgili yönetmeliklerde belirlenen sınır değerlerinin altında kalması taahhüt edildiğinden; proje etki alanı, diğer unsurlar (proje alanı florası, faunası, jeoloji, gürültü, istihdam, tarım ve orman alanları vb.) göz önüne alınarak seçilmiştir. Projeden ekonomik ve sosyal yönden başta Uşak ili olmak üzere tüm Türkiye nin çevresel etkileşim yönünden ise güzergâhın sağından ve solundan 50 şer metre olmak üzere toplam 100 m genişliğinde bir alanın etkileneceği varsayılmıştır. Proje kapsamında, EİH güzergâhının sağından ve solundan 2.500 er metre olmak üzere 5.000 m genişliğindeki alan ise çalışma alanı olarak tanımlanmıştır. a) Proje İçin Kullanılacak Alan, Yapılması planlanan yaklaşık 28 km uzunluğundaki EİH için hat boyunca yaklaşık 79 adet direk tesis edilmesi planlanmaktadır. Taşıyıcı direkler için ortalama 100 m 2, durdurucu (some) direkler için ortalama 200 m 2 lik alan mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacaktır. Bunun dışında yaklaşık 28 km lik güzergâhın her iki yanından 25 er metre olmak üzere toplam 50 metre genişliğindeki koridor, irtifak hakkı olarak kamulaştırılacaktır. Planlanan EİH projesinde gerek mülkiyet hakkı ve gerekse irtifa hakkı alınacak alanların yaklaşık yüzölçümü Tablo I.2.1 de verilmiştir. TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından, Kamulaştırma Kanunu gereğince, kamulaştırma planı doğrultusunda gerek mülkiyet gerekse irtifak tesisi için istimlak komisyonu marifetiyle kamulaştırmalar yapılarak hak sahiplerine arazi bedelleri ödenecektir. Arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları sırasında öncelikle direklerin kurulacağı alanlarda inşaat çalışmaları yapılacak ve bu alanlarda arazi kullanım şekli kısa süreli değişecektir. İnşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından direk yerleri topografyaya uygun hale getirilecektir. Özellikle tarım alanlarındaki arazilere direklerin kurulmasından sonra tarım aktivitesinin sürdürülmesinde bir sakınca olmayacağı için işletme döneminde arazi kullanımında önemli bir değişiklik olmayacaktır. EİH inşaat çalışmalarının son aşaması olan tel çekme işlemleri sırasında ise yaklaşık 50 m genişliğindeki koridorda özellikle ormanlık sahalarda yapılacak tıraşlamalardan kaynaklı çevresel etki söz konusu olacaktır. Konu ile ilgili detaylı çalışmalar ÇED Raporu içerisinde sunulacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat çalışmalarının yoğunlaştığı direk yerlerinde, direk ayaklarının hafriyat çalışmalarında; üst örtü toprağı, düzgün şekilde yapısı bozulmadan sıyrılacak ve direk ayak kenarlarına depolanacaktır. 18
Daha sonra alt örtü toprağı da benzer şekilde dağıtılmadan çıkarılarak depolanacaktır. Direk ayaklarının temel işlemlerinin tamamlanmasından sonra alt örtü toprağı ile temel iç dolgu işlemleri yapılacaktır. Ardından bitkisel (nebati) toprak malzemesi, direk ayaklarının altına düzgün şekilde serilecektir. Böylece inşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından arazi, kısa sürede eski halini alarak tarım yapılabilir hale gelecektir. Arazi kullanımındaki değişiklik nedeniyle yöre halkının etkilenmemesi için daha önce belirtildiği şekilde istimlak çalışmaları yapılacaktır. Sadece uzun vade de alandaki en önemli etki, görsel bir etki olacaktır. b) Doğal Kaynakların Kullanımı, Tesis edilmesi planlanan EİH için yaklaşık 60 kişinin çalışması öngörülmektedir. Çalışması öngörülen toplam 60 kişinin, içme ve kullanma amaçlı günlük su ihtiyacı için 9,96 m 3 su kullanılacaktır. Konu ile ilgili hesaplamalar IV.1.c.1. Atıksu başlığı altında yer almaktadır. Bunun yanı sıra projenin inşaat çalışmalarında, ihtiyaç duyulması durumunda elektrik enerjisi, kurulacak olan jeneratör ile karşılanacaktır. Ayrıca iş makineleri ve kullanılacak araçlar için mazot, benzin, makine yağı vb. yakın çevrede bulunan akaryakıt istasyonundan karşılanacaktır. c) Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Şartlar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu IV.1.c.1. Atıksu EİH nın arazi hazırlama ve inşaat çalışmalarında aynı anda toplam 60 kişi için içme ve kullanma suyu miktarı, bir kişinin günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacı 166 lt/kişi-gün (2) kabul edilirse; 60 kişi x 166 lt/kişi-gün = 9.960 lt/gün = 9,96 m 3 /gün su kullanılacaktır. Kullanılacak suyun % 100 ünün atık su olarak geri döneceği kabulüyle oluşacak evsel nitelikli atık su miktarı 9,96 m 3 /gün olarak hesaplanır. Proje kapsamında EİH nın arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personellerin içme suyu ihtiyacı taşınacak damacana sular ile sağlanacaktır. Çalışmaların yürütülmesi esnasında personel kullanma suyu ihtiyacı, şantiyeye en yakın su şebekesinden, mevcut su şebekesi bulunmadığı durumda ise, en yakın kullanıma uygun su kaynağından su tankeri ile taşınarak karşılanacaktır. Çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli atıksular ise mevcut atıksu sistemine (fosseptik veya belediye kanalizasyon sistemi) verilerek bertaraf edilecektir. Ayrıca EİH nın inşaat çalışmalarında yapılacak beton imalatları için; arazide ulaşımın mümkün olduğu direklerde hazır beton (beton santralinde hazırlanarak mikser araçları ile direk yerine getirilen beton) kullanılacaktır. Ulaşım imkânlarının mümkün olmadığı direkler için ise yerinde döküm beton imalatı yapılacaktır. Hazır beton için gerekli su, beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı yerde temin edilmektedir. Yerinde döküm beton için gerekli su ise, çevredeki yüzey sularından veya belediye şebekelerinden satın alınmak suretiyle karşılanacaktır. (2) Kaynak: TÜİK Belediye Atıksu İstatistikleri, 2010 (http://www.tuik.gov.tr) 19
Gerek hazır beton ve gerekse yerinde dökme beton imalatlarında kullanılacak sular, malzeme bünyesinde kalacağından herhangi bir atık su oluşturmayacaktır. Ayrıca çalışma yapılan direkte beton imalatların bitmesinden sonra geri dönen mikser araçlarının yıkanması, proje sahası ve yakın çevresinde yaptırılmayacak olup, beton tedarikçi firmanın kendi sahasında (beton santrali) yapması sağlanacaktır. Proje dâhilinde yapılacak her türlü işlemde, 31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, 17 Şubat 2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmelik çerçevesinde yer alan alıcı ortam değerleri ile atık su deşarj kriterlerine uyulacaktır. IV.1.c.2. Katı Atık EİH Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışmaları Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamalarında çalışacak 60 kişiden kaynaklı, evsel nitelikli katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Bir kişiden kaynaklı günlük katı atık miktarı 1,24 kg (3) kabulüyle; 60 kişi x 1,24 kg/gün = 74,4 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personellerden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar konteynırlarda biriktirilip, bölgedeki en yakın ilgili belediye tarafından belirli periyotlarla alınarak katı atık bertaraf tesisinde bertaraf edilecektir. Ayrıca EİH nın arazi hazırlık, inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat (demir, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) atıkları hurda olarak toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar yeniden kullanılacak ve/veya lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yine ilgili belediyenin katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Projenin tüm aşamalarında; çalışanlardan kaynaklanacak katı atıkların (yemek artığı, ambalaj kâğıdı, pet şişe, cam şişe vb.) 14.03.1991 tarihli ve 20814 sayılı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 18 de belirtildiği gibi denizlere, göllere ve benzeri alıcı ortamlara, caddelere dökülmesinin yasak olduğu konusunda çalışanlar uyarılacak ve gerek bu yasağa, gerekse Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin tüm hükümlerine uymaları sağlanacaktır. Ayrıca projenin inşaat aşamalarında oluşması muhtemel ambalaj ve ambalaj atıkları; 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. EİH İşletme Aşaması EİH nın bakım çalışmalarından kaynaklı katı atıkların oluşması beklenmektedir. EİH işletmeye alındıktan sonra bakım ekipleri tarafından hat güzergâhı boyunca senenin belirli zamanlarında yapılacak incelemelerde hattın bakımı yapılacak olup, hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecek, eskileri depolarda stoklanacaktır. (3) Kaynak: TÜİK Belediye Katı Atık İstatistikleri, 2010 (www.tuik.gov.tr) 20