Esra ÇAYHAN Ebru OĞURLU Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerine Siyasal Partilerin Bakışı Son 10 Yılda Ne Değişti İstanbul - 2014
Yayın No : 3110 İşletme-Ekonomi : 666 1. Baskı Haziran 2014 İSTANBUL ISBN 978-605 - 333-137 - 7 Copyright Bu kitabın bu basısının Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Da ğı tım A.Ş. ye ait tir. Her hak kı sak lı dır. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra fı kıs men ve ya ta ma men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya başka her han gi bir şe kil de çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Baskı - Cilt : Beta Basım A.Ş. : Net Kırtasiye Tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. Şti. Taksim Cad. Yoğurtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyoğlu/İST. (Sertifika No. 13723) (0-212) 249 40 60 Kapak Tasarım : Gökhan Ayrancı Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No. 16136) Narlıbahçe Sokak Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com
İçindekiler III Önsöz Son 12 yılda Türkiye deki siyasal partilerin Avrupa Birliği hakkında ileri sürdükleri görüşleri ele alan bir çalışma yapma fikri öğrencim/meslektaşım/ arkadaşım Ebru Oğurlu ya aittir. Kendisinin bu konuda birlikte kitap yazma önerisini yıllarca önce yaptığım zorluk derecesi yüksek benzer bir çalışma nedeniyle biraz çekinsem de, memnuniyetle kabul ettim. İki yıllık bir araştırma, fikir alışverişi ve yazma süreci, ortak akademik proje geliştirmenin ne kadar ufuk açıcı olduğunu bizlere gösterdi. Yazdığımız farklı bölümleri bir araya getirip bir kitaba dönüştürme işini de Ebru Oğurlu üstlendi. Titiz bir bakış açısı ile, bölümleri bir kitap ruhu içinde birleştirerek, editörlük görevini yerine getirdi. Kitabımızın Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri yazınında bir boşluğu dolduracağına inanıyoruz. Umarız bu konuda detaylı inceleme yapmak isteyenler için bir başlangıç noktası oluşturacaktır. B. Esra ÇAYHAN Antalya, Mayıs 2014
IV Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerine Siyasal Partilerin Bakışı
İçindekiler V İçindekiler Önsöz... III Giriş...1 Birinci Bölüm: Adalet ve Kalkınma Partisi nin Avrupa Birliği Politikası...7 1. Avrupa Birliği ile İlişkilerde Tarihsel Arka Plan...8 2. Adalet ve Kalkınma Partisi nin Gözüyle Avrupa Birliği Üyeliği Politikası...14 2. a. Üyeliğe Verilen Anlam...17 2. b. Üyelikle Hedeflenen...21 2. c. Üyelik için Ortak İrade...29 2.d. Türkiye nin Avrupa Birliği Üyeliğinin Etkileri...32 Üyeliğin Karşılıklı Faydaları Açısından...32 Üyeliğin Doğu-Batı Diyaloğuna Katkıları Açısından...37 3. Avrupa Birliği Kriterleri Çerçevesinde Üyelik İçin Atılan-Atılacak Adımlar...39 4. Adalet ve Kalkınma Partisi Belgelerinde Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinin Yakın Geçmişi...50 4. a. 2002 Kopenhag Zirvesi...50 4. b. 2002-2004 Arası Dönem...52 4. c. 2004 Brüksel Zirvesi...53 5. Kritik Bir Dönemeç: Katılım Müzakereleri...57
VI Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerine Siyasal Partilerin Bakışı 6. Üyelik Dışındaki Alternatiflerin ve Olası Kısıtlamaların Değerlendirilmesi...59 7. Adalet ve Kalkınma Partisi nin Avrupa Birliği Politikalarındaki Gerileme...64 8. Genel Değerlendirme...68 İkinci Bölüm: Cumhuriyet Halk Partisi nin Avrupa Birliği Politikası...71 1. Cumhuriyet Halk Partisi nin Gözüyle Avrupa Birliği Üyeliği Politikası...76 1. a. Üyeliğe Verilen Anlam...79 1. b. Üyelikle Hedeflenen...79 1. c. Üyelik İçin Ortak İrade...80 1. d. Türkiye nin AB Üyeliğinin Etkileri...81 2. AB Kriterleri Çerçevesinde Üyelik İçin Atılan-Atılacak Adımlar...82 3. Cumhuriyet Halk Partisi Belgelerinde Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinin Yakın Geçmişi...85 3. a. 2002 Kopenhag Zirvesi...85 3. b. 2002-2004 Arası Dönem...93 3. c. 2004 Brüksel Zirvesi...101 4. Kritik Bir Dönemeç: Katılım Müzakereleri...101 5. Cumhuriyet Halk Partisi nin Perspektifinden Kıbrıs ve AB Sürecindeki Etkisi...105 6. Üyelik Dışındaki Alternatiflerin ve Olası Kısıtlamaların Değerlendirilmesi...111 7. AB Politikasında Gerilemenin Değerlendirilmesi...122 8. Genel Değerlendirme...123
İçindekiler VII Üçüncü Bölüm: Milliyetçi Hareket Partisi nin Avrupa Birliği Politikası...127 1. Milliyetçi Hareket Partisi nin Gözüyle Avrupa Birliği Üyeliği Politikası...132 1. a. Üyeliğe Verilen Anlam...135 2. Avrupa Birliği Kriterleri Çerçevesinde Üyelik İçin Atılan-Atılacak Adımlar...136 3. Milliyetçi Hareket Partisi Belgelerinde Türkiye-AB İlişkilerinin Yakın Geçmişi...139 4. Kritik Bir Dönemeç: Katılım Müzakereleri...141 5. Milliyetçi Hareket Partisi Perspektifinden Kıbrıs ve Avrupa Birliği Sürecindeki Etkisi...150 6. Üyelik Dışındaki Alternatiflerin ve Olası Kısıtlamaların Değerlendirilmesi...151 7. Genel Değerlendirme...155 Dördüncü Bölüm: Barış ve Demokrasi Partisi nin Avrupa Birliği Politikası...157 1. Barış ve Demokrasi Partisi nin Gözüyle Avrupa Birliği Üyeliği Politikası...159 1. a. Üyeliğe Verilen Anlam...160 1. b. Üyelikle Hedeflenen...162 1. c. Türkiye nin AB Üyeliğinin Etkileri...162 2. AB Kriterleri Çerçevesinde Üyelik İçin Atılan-Atılacak Adımlar...163 3. Kritik Bir Dönemeç: Katılım Müzakereleri...166 4. Üyelik Dışındaki Alternatiflerin ve Olası Kısıtlamaların Değerlendirilmesi...167
VIII Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerine Siyasal Partilerin Bakışı 5. AB Politikasında Gerilemenin Değerlendirilmesi...168 6. Genel Değerlendirme...169 Beşinci Bölüm: Meclis Dışında Kalan Partilerin Avrupa Birliği Politikaları...171 1. Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖDP)...173 2. Demokratik Sol Parti (DSP)...175 3. Demokrat Parti (DP)...177 4. Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (YSGP)...178 5. İşçi Partisi (İP)...180 6. Saadet Partisi (SP)...182 SONUÇ...187 KAYNAKÇA...195