Tanım : Merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çembere trigonometrik çember veya birim çember denir. y B(0,1) C(1,0)

Benzer belgeler
Trigonometri - I. Isınma Hareketleri. 1 Aşağıda verilenleri inceleyiniz. 2 Uygun eşleştirmeleri yapınız. 3 Uygun eşleştirmeleri yapınız.

1993 ÖYS. 1. Rakamları birbirinden farklı olan üç basamaklı en büyük tek sayı aşağıdakilerden hangisine kalansız bölünebilir?

1997 ÖYS A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50. olduğuna göre, k kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

ÜNİTE - 7 POLİNOMLAR

LYS Matemat k Deneme Sınavı

a üstel fonksiyonunun temel özellikleri şunlardır:

ÜÇGENDE ALAN. Alan(ABC)= 1 2. (taban x yükseklik)

5. 6 x = 3 x + 3 x x = f(x) = 2 x + 1

MUTLAK DEĞER. Sayı doğrusu üzerinde x sayısının sıfıra olan uzaklığına x in mutlak değeri denir ve x ile. gösterilir. x x. = a olarak tanımlanır.

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI SINAVI MATEMATİK SORU BANKASI ANKARA

1990 ÖYS 1. 7 A) 91 B) 84 C) 72 D) 60 E) 52 A) 52 B) 54 C) 55 D) 56 E) 57

LYS LİMİT VE SÜREKLİLİK KONU ÖZETLİ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

1987 ÖSS A) 0 B) 2. A) a -2 B) (-a) 3 C) a -3 D) a -1 E) (-a) 2 A) 1 B) 10 C) 10 D) 5 10 E) a+b+c=6 olduğuna göre a 2 +b 2 +c 2 toplamı kaçtır?

1992 ÖYS. 1. Bir öğrenci, harçlığının 7. liralık otobüs biletinden 20 adet almıştır. Buna göre öğrencinin harçlığı kaç liradır?

1988 ÖYS. 1. Toplamları 242 olan gerçel iki sayıdan büyüğü küçüğüne bölündüğünde bölüm 4, kalan 22 dir. Küçük sayı kaçtır?

Mustafa YAĞCI, Parabolün Tepe Noktası

ÖZEL EGE LİSESİ EGE BÖLGESİ OKULLAR ARASI 17. MATEMATİK YARIŞMASI 11. SINIF TEST SORULARI

TEST. Rasyonel Sayılar. 1. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? 2. Aşağıda verilen, 3. Aşağıdaki sayılardan hangisi hem tam sayı,

DENKLEM ve EŞİTSİZLİKLER ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİT

1992 ÖYS A) 0,22 B) 0,24 C) 0,27 D) 0,30 E) 0, Bir havuza açılan iki musluktan, birincisi havuzun tamamını a saatte, ikincisi havuzun

İKİNCİ DERECEDEN DENKLEMLER

1. x 1 x. Çözüm : (x 1 x. (x 1 x )2 = 3 2 x 2 2x = 1 x + 1 x2 = 9. x x2 = 9 x2 + 1 x2. 2. x + 1 x = 8 ise x 1 x

0;09 0; : işleminin sonucu kaçtır? A) ;36 0; a = 0,39 b = 9,9 c = 1,8 d = 3,7.

LYS Matemat k Deneme Sınavı

ÖZEL EGE LİSESİ OKULLAR ARASI 19. MATEMATİK YARIŞMASI 8. SINIF TEST SORULARI

İÇİNDEKİLER. Ön Söz...2. Matris Cebiri...3. Elementer İşlemler Determinantlar Lineer Denklem Sistemleri Vektör Uzayları...

ek tremum LYS-1 MATEMATİK MATEMATİK TESTİ 1. Bu testte Matematik Alanına ait toplam 80 soru vardır.

11. SINIF GEOMETRİ. A, B ve C noktaları O merkezli çember üzerinde. Buna göre, BE uzunluğu kaç cm dir? B) 7 3 C) 8 3 A) 5 2 E) 9 5 D) 7 5 ( ÖSS)

Tek ve Çift Fonksiyonlar. Özel Tanýmlý Fonksiyonlar. Bir Fonksiyonun En Geniþ Taným Kümesi. 1. Parçalý Fonksiyonlar. 2. Mutlak Deðer Fonksiyonu

TYT / MATEMATİK Deneme - 6

Ö.Y.S MATEMATĐK SORULARI ve ÇÖZÜMLERĐ

VEKTÖRLER ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİT

(, ) ( ) [ ] [ ] ve [ ] [ ] ( ) ( ) ÜÇGENLERDE TRİGONOMETRİK ÖZELLİKLER. A. Kosinüs Teoremi: Herhangi bir ABC

TEOG. Tam Sayılar ve Mutlak Değer ÇÖZÜM ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK TAMSAYILAR MUTLAK DEĞER

SAYILARIN ÇÖZÜMLENMESĐ ve BASAMAK KAVRAMI

LYS Matemat k Deneme Sınavı

c) Bire bir fonksiyon: eğer fonksiyonun görüntü kümesindeki her elemanının tanım kümesinde yalnız bir karşılığı varsa bu fonksiyonlara denir.

ASAL SAYILAR. Asal Sayılar YILLAR MATEMATĐK ĐM

G E O M E T R İ. Dar Açılı Üçgen. denir. < 90, < 90, < 90 = lik açının karşısındaki kenara hipotenüs denir. > 90

Örnek...1 : a, b ve c birbirlerinden farklı birer rakamdır. a.b+9.b c en çok kaçtır?

POLİNOMLAR. Örnek: 4, 2, 7 polinomun katsayılarıdırlar. 5x, derecesi en büyük olan terim olduğundan. ifadelerine polinomun. der tür.

2009 Soruları. c

Lisans Yerleştirme Sınavı 1 (Lys 1) / 19 Haziran Matematik Soruları ve Çözümleri

LOGARİTMA. Örnek: çizelim. Çözüm: f (x) a biçiminde tanımlanan fonksiyona üstel. aşağıda verilmiştir.

LYS Matemat k Deneme Sınavı

RASYONEL SAYILAR KESİR ÇEŞİTLERİ Basit Kesir. olduğuna göre, a, b tamsayı ve b 0 olmak üzere, a şeklindeki ifadelere

( ) ( ) ( ) Üslü Sayılar (32) 2. ( ) ( 2 (2) 3. ( ) ( ) 3 4. ( 4 9 ) eşitliğini sağlayan a değeri kaçtır? (0) 0,6 0,4 : 4,9 =?

1986 ÖSS. olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

Vektörler ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr.Nevin MAHİR

ÖZEL EGE LİSESİ OKULLAR ARASI 18. MATEMATİK YARIŞMASI 8. SINIF TEST SORULARI

İntegral Uygulamaları

Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı. ALES / Sonbahar / Sayısal II / 27 Kasım Matematik Sorularının Çözümleri

1. BÖLÜM: KÜMELERDE TEMEL KAVRAMLAR, KÜMELERDE İŞLEMLER BÖLÜM: KARTEZYEN ÇARPIM, KÜME PROBLEMLERİ BÖLÜM: GERÇEK SAYILAR...

1982 ÖSS =3p olduğuna göre p kaçtır? A) 79 B) 119 C) 237 E) A) 60 B) 90 C) 120 D) 150 E) 160

Cebir Notları Mustafa YAĞCI, Eşitsizlikler

YILLAR ÖSS-YGS /LYS /1 0/1 ÇÖZÜM: 1) xοy A ise ο işlemi A da kapalıdır.

LOGARİTMA KONU UYGULAMA - 01

4. a sıfırdan farklı bir rasyonel sayı olduğuna göre,

(bbb) üç basamaklı sayılardır. x ile y arasında kaç tane asal sayı vardır? A)0 B)1 C) 2 D) 3 E) x, y, z reel sayılar olmak üzere, ifadesinin

Üslü İfadelerde İşlemler (Temel Kurallar) - Çalışma Kağıdı Ortaokul Matematik Kafası $ = k) 81 $ 243 = Kerim Hoca. p) 125 $ 625 = w) 3

14) ( 2) 6 üslü sayısının kesir olarak yazılışı A) ) 2 3 sayısı aşağıdakilerden hangisine eşittir? 16) -6 2 üslü sayısının eşiti kaçtır?

7.SINIF: ÇOKGENLER ÇOKGENDE AÇILAR. Doğrusal olmayan üç veya daha fazla noktanın birleşmesiyle oluşan kapalı geometrik şekillere çokgen denir.

4. BÖLÜM: ÖZEL ÜÇGENLER VE TRİGONOMETRİ KONU ÖZETİ


POLİNOMLARIN ÇARPANLARA AYRILMASI

DENKLEM ÇÖZME DENKLEM ÇÖZME. Birinci dereceden İki bilinmeyenli. 2x 2 + 5x + 2 = 0. 3x x = 0. 5x + 3 = 0. x + 17 = 24.

LOGARİTMA. çözüm. için. Tanım kümesindeki 1 elemanını değer kümesindeki herhangi. çözüm. çözüm

DOĞRUDA AÇILAR. Temel Kavramlar ve Doğruda Açılar. Açı Ölçü Birimleri. Açı Türleri. çözüm. kavrama sorusu

ÇARPANLARA AYIRMA ÇÖZÜMLÜ TEST 1

İntegralin Uygulamaları

c

1983 ÖYS A) 410 B) 400 C) 380 D) 370 E) işleminin sonucu kaçtır. 7. a, b, c birer pozitif tam sayıdır. a= 2 A) 9 B) 3 C) 2 E) 8 D) 4

9. log1656 x, log2 y ve log3 z

2005 ÖSS BASIN KOPYASI SAYISAL BÖLÜM BU BÖLÜMDE CEVAPLAYACAĞINIZ TOPLAM SORU SAYISI 90 DIR. Matematiksel İlişkilerden Yararlanma Gücü,

YGS-LYS GEOMETRİ ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 1

6 ise. = b = c = d. olsun. x 3 = 0. x = 3 için Q(3 + 2) = 6. ve sayılarının sayısına uzaklığı sayısı kadar ise c a = d. Q(5) = 6 dır.

RASYONEL SAYILAR. ÖRNEK: a<0<b<c koşulunu sağlayan a, b, c reel sayıları. tan ımsız. belirsiz. basit kesir

İstatistik I Bazı Matematik Kavramlarının Gözden

Üslü Sayılar MATEMATİK. 5.Hafta. Hedefler. Öğr.Gör. Esrin PALAS BOZKURT Öğr.Gör. Muhsin ÇELİK. Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

Örnek...1 : Örnek...2 : DÜZGÜN BEŞGEN DÜZGÜN BEŞGEN ÖZELLİK 3 TANIM VE ÖZELLİKLERİ ÖZELLİK 1 ÖZELLİK 2. A Köşe. köşeleri A, B, C, D ve E dir, β θ

DOĞRUDA AÇILAR GEOMETRİ KAF01 TEMEL KAVRAMLAR NOKTA: AÇI ÖLÇÜ BİRMLERİ: DERECE: = 360 2π DOĞRU: RADYAN: KOMŞU AÇI: KAPALI DOĞRU PARÇASI: TÜMLER AÇI:

İkinci Dereceden Denklemler

ÇOKGENLER Çokgenler çokgen Dışbükey (Konveks) ve İçbükey (Konkav) Çokgenler dış- bükey (konveks) çokgen içbükey (konkav) çokgen


POLİNOMLAR I MATEMATİK LYS / 2012 A1. 1. Aşağıdakilerden kaç tanesi polinomdur? 6. ( ) ( ) 3 ( ) ( ) n 7 8. ( ) ( ) 2 4.

b göz önünde tutularak, a,

11. BÖLÜM. Paralelkenar ve Eşkenar Dörtgen A. PARALELKENAR B. PARALELKENARIN ÖZEL LİKLERİ ÇÖZÜM ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK

Devirli Ondalık Sayıyı Rasyonel Sayıya Çevirme:

Öğrenci Seçme Sınavı (Öss) / 7 Nisan Matematik Soruları ve Çözümleri

TYT / MATEMATİK Deneme - 2

FONKSĐYONLAR MATEMATĐK ĐM. Fonksiyonlar YILLAR

SAYI ÖRÜNTÜLERİ VE CEBİRSEL İFADELER

SAYILAR DERS NOTLARI Bölüm 2 / 3

T 35 ZAMBAK MERAKLISINA TESTLERİ(GEO): ÇÖZÜM: ŞekildeIBCI=8, IACI=4,m(B)= a,m(c)= q ve = 180 olduğuna göre IABI kaç br dir? A)4 B)5 C)6 D)8 E)10

Ö.S.S MATEMATĐK I SORULARI ve ÇÖZÜMLERĐ

Öğrenci Seçme Sınavı (Öss) / 17 Haziran Matematik I Soruları ve Çözümleri

Sayfa No. Test No İÇİNDEKİLER TRİGONOMETRİ

ÜÇGENDE AÇI-KENAR BAĞINTILARI

UZAYDA VEKTÖRLER / TEST-1

2011 RASYONEL SAYILAR

Transkript:

BÖLÜM TRİGONOMETRİ.. TRİGONOMETRİK BAĞINTILAR... BİRİM ÇEMBER Tnım : Merkezi orijin ve yrıçpı birim oln çembere trigonometrik çember vey birim çember denir. Trigonometrik çemberin denklemi + y dir.yni birim çember üzerindeki tüm (, y) noktlrı bir Ç kümesi oluşturuyors Ç y y + y {(, ), ve } y B(,) C(,) A(,) D(,-)... YÖNLÜ AÇILAR St yelkovnının dönme yönünün tersini pozitif yön, st yelkovnının dönme yönüne de negtif yön olrk dlndırcğız. Örnek : o ve 5 o çılrını trigonometrik çemberde gösteriniz. 6

... AÇI ÖLÇME BİRİMLERİ Genellikle üç birim kullnılır. Bunlr, derece, rdyn ve grdtır. Derece Bir çemberin 6 eşit prçsındn her birine bir derecelik yy denir. Bir derecelik yyı gören merkez çıy bir derecelik çı denir. Derecenin 6 d birine dkik, dkiknın 6 d birine sniye, dh küçük çılr d sniyenin ondlık kesri olrk yzılır. Rdyn 6 (bir derece 6 dkik) 6 (bir dkik 6 sniye) 6 (bir derece 6 sniye Bir çemberde kendi yrıçpın eşit uzunluktki bir yy bir rdynlık yy denir. Bir rdynlık yyı gören merkez çıy d bir rdynlık çı denir. Grd Bir çemberin eşit prçsındn her birine bir grdlık yy denir. Bir grdlık yyı gören merkez çıy d bir grdlık çı denir. Bir çının derece cinsinden değeri D, rdyn cinsinden değeri R ve grd cinsinden değeri G ise D R G bğıntısı vrdır. 8 6

Örnek : 75 o kç rdyndır? D Çözüm: 8 R D 8 R 75 5 8 Örnek : 6 rdyn kç derecedir? Çözüm: D R 8 8 8R 6 8 D 6 Örnek : R G. kç grdtır? R G 5... ESAS ÖLÇÜ ) k, α > 6 ve ess ölçüsü denir. < 6 β şrtıyl α 6 + β k ise β çısın α çısının Örnek : 56 nin ess ölçüsü nedir? Çözüm: 56 6 + 76 76 56 nin ess ölçüsü 76 dir. Örnek : 5 nin ess ölçüsü nedir? 65

Çözüm: -5 6 + 5 nin ess ölçüsü dir. ) k, α > ve β < şrtıyl α k + β ise β çısın α çısının ess ölçüsü denir. 9 Örnek : rdynın ess ölçüsü nedir? 5 Çözüm: 9 + 9 + 9 9 5 5 5 5 9 9 rdynın ess ölçüsü tir. 5 5 Örnek : 7? 7 5 5 5 Çözüm: + + 7 5 rdynın ess ölçüsü tür..5. DİK ÜÇGENDE TRİGONOMETRİK ORANLAR Dik üçgende α dr çı ise şğıdki trigonometrik bğıntılr vrdır. AC sin α secα A AB AB BC Hipotenüs cosα BC AB cosec α AB AC C α B tnα AC BC sinα tn α cos α cotα BC AC tn α cot α 66

..6. O VE 6 O NİN TRİGONOMETRİK ORANLARI A B ABC - bir eşkenr üçgen olsun o AB BC AC AC kenrın it yüksekliği çizelim. 6 o D C Pisgor teoremine göre Yni BD BD AB AD Tnım göre, sin AD AB cos BD AB tn cot sin 6 AD BD BD AD BD AB 67

cos6 AD AB tn 6 cot 6 BD AD AD BD..7. 5 O NİN TRİGONOMETRİK ORANLARI V ABC ikizkenr dik üçgen olsun. Pisgor teoremine göre AB AC + CB AB sin 5 AC AB cos5 CB AB tn 5 AC CB cot 5 CB AC 68

..8. BİRİM ÇEMBERDE TRİGONOMETRİK ORANLAR Tnım göre sin PD OP y α y cosα OD OP tn α PD OD y OD cot α PD y Diğer trftn Pisgor teoremine göre ; OP OD + PD + y vey sin α cos α + trigonometrinin ess formülü bulunur. Şimdi de bzı özel çılrın trigonometrik ornlrını bir tblo ile gösterelim. 69

..9. NEGATİF AÇILARIN TRİGONOMETRİK DEĞERLERİ Çember üzerindeki B(, y ) ve cos α, y sinα olduğundn Tnım göre sin BK OB y α sin( α) cos KC OC OK OB y y α y OK cos( α ) OC 7

Yni sin( α ) sin α cos( α ) cosα sin( α ) sinα tn( α) tnα cos( α) cosα cos( α ) cosα cot( α) cotα sin( α) sinα Örnek: Aşğıdkileri hesplyınız. ) sin( ) sin ) cos( 6 ) cos6 ) tn( 5 ) tn 5 ) cot( 6 ) cot 6... TRİGONOMETRİK FONKSİYONLARIN BÖLGEDEKİ İŞARETLERİ Örnekler : ) ) ) ) tn 8 < sin9 < cos > cot( ) > 7

.. TRİGONOMETRİK ÖZDEŞLİKLER sin α+cos α İfdesinin önce iki trfını Böylece şğıdki özdeşlikleri elde ederiz. sin α, sonr ise cos α y bölelim. +cot α sin α + tn α sin α tn α+ cos α + cot α cos α Örnek : Aşğıdki ifdeleri sdeleştiriniz. ) ) ) ) 5) cos α sin α sin α cos α cos α + ( sin α) cos α sin α + cos α cos α ( sin )( + sin ) cos α α α 6) (cosα )( + cosα) sin α 7) sin α cos α Örnekler: ) sinα ve < α < ise cos α, tn α ve cot α? 7

Çözüm: 8 9 9 cosα tnα 9 9 cotα ) tnα ve < α < ise sin α, cosα ve cotα? Çözüm: + sinα cosα cotα ) cotα, ve < α < ise sin α, cos α ve tn α? Çözüm: cotα, 5 5 + 6 5 sinα 6 cosα 6 5 tnα 7

... 9 DEN BÜYÜK AÇILARIN TRİGONOMETRİK DEĞERLERİ ) Birim çember üzerinde AOD ˆ α pozitif yönlü çıyı düşünelim. D noktsını çember üzerinde pozitif yönde hreket ettirelim. Birim çember üzerinde tm bir devir yplım. Bu durumd 6 lik y d rdynlık bir çı elde edilmiş olur. Elde ettiğimiz çının ölçüsü 6 + α vey + α rdyndır. Tm bir devir sonund ynı nokty geldiğimizde elde edilen çı ile α çısının trigonometrik ornlrı ynıdır. Yni : sin( + α) sinα cos( + α) cosα tn( + α) tnα cot( + α) cotα Birim çember üzerinde dönme işlemi k kere ypılırs sonuç değişmez. b) AOC ˆ α ve DOC ˆ 8 α ise DOC ˆ α OCD ve OD C dik üçgen olduğu için: sinα CD OC y y CD OC sin(8 α) Am y y olduğundn; y y 7

sin(8 α) sinα cosα OD OC OD OC cos(8 ) α Am olduğundn cos(8 α) cosα sin(8 α) sinα Böylece tn(8 α) tnα cos(8 α) cosα cos(8 α) cosα cot(8 α) cotα sin(8 α) sinα c) Şimdi de birim çember üzerinde B noktsını pozitif yönde 9 hreket ettirelim. B noktsı C oktsın dönüşür ve OABK dikdörtgeni iseopcd dikdörtgenine dönüşür ve OA OP ve olur. Diğer trftn OK DO ve DO OK BA OK sinα OK OB CD OP sin(9 + α) OP OC OA OA cosα OA OB DO DO cos(9 + α) DO OC Yni cos(9 + α) sinα OP OA ve OP OA 75

sin(9 + α) cosα sin(9 + α) cosα tn(9 + α) cotα cos(9 + α) sinα cos(9 + α) sinα cot(9 + α) tnα sin(9 + α) cosα Böylece her bir çı + α, m α, m α, m α şeklinde yzılbilir. < α < ve çının trigonometrik ornlrı bir dr çı cinsinden ifde edilebilir. Kurl: Bir geniş çının trigonometrik ornı ile n trigonometrik ornı eşit olrk lınn çının oluşturduğu eşitlikte, ) Eşitliğin sol trfınd nin ktlrı vrs trigonometrik ornının ismi sğ trf değişmeden geçer. Eğer sol trft, gibi değerler vrs trigonometrik ornın ismi değişir: (sinα cosα ve tnα cot α) b) Sol trft bulunn çının düştüğü bölge tespit edilir. Sol trft bulunn trigonometrik ornın bu bölgedeki işreti sğ trftki trigonometrik ornın işreti olrk lınır. +α için: sin + α cosα cos + α sinα tn + α cotα cot + α tnα ( α) için: sin( α) sinα cos( α) cosα cot( α) cotα tn( α) tnα ( + α) için: sin( + α) sinα cos( + α) cosα 76

tn( + α) tnα cot( + α) cotα α için: sin α cosα cos α sinα tn α cotα cot α tnα +α için: sin + α cosα cos + α sinα tn + α cotα cot + α tnα ( α ) için: sin( α) sinα cos( α) cosα tn( α) tnα cot( α) cotα ( +α ) için: sin( + α) sinα cos( + α) cosα tn( + α) tnα cot( + α) cotα Örnek: Aşğıdki değerleri bulunuz. 8 ) cos? Çözüm: 8 cos cos cos cos + cos ) sin( 585 )? Çözüm: sin( 585 ) sin 585 sin(6 + 5 ) sin 5 sin(8 + 5 ) 77

( sin 5 ) sin 5 ) + α tn? Çözüm: tn + α ( cot α ) cot α ) cot( 57 )? Çözüm: cot( 57 ) cot 57 cot(6 + ) cot cot(8 + ) cot... TOPLAM VE FARK FORMÜLLERİ ABC ve APB dik üçgenler olsun. m( BAC ˆ ) α ve m( PAB ˆ ) β mpmb ( ˆ ) 9 makd ( ˆ ) 9 α mpkb ( ˆ ) 9 α Yni mkpb ( ˆ ) α BC ACB den sin α BC AB sin α AB PB AB APB den sin β PB AP sin β ve cos β AB AP cos β AP AP Diğer trftn PD PM + MD MD BC ve PM PMB den cos α ve PM PB cosα PB APD PD PM + MD PB cosα + BC AP sin β cosα + AB sinα den sin( α + β) AP AP AP AP 78

MATEMATİK AP sin β cosα + AP cos β sinα sinα cos β + sin β cosα AP Yni sin( α + β) sinα cos β + sin β cosα β yerine β lınırs sin( α β) sinα cos( β) + sin( β) cosα sinα cos β sin β cosα Diğer trftn cos( α + β) sin ( + β) sin α β sin α cos β cos α sin β cosα cos β sinα sin β Şimdi de β yerine β llım: cos( α β) cosα cos( β) sinα sin( β) cosα cos β + sinα sin β sin( α + β) sinα cos β + cosα sin β tn( α + β) cos( α + β) cosα cos β sinα sin β Frz edelim ki cosα ve cos β Şimdi kesrin py ve pydsını cosα cos β çrpımın bölelim: sinα cos β cosα sin β + cosα cosβ cosα cosβ tnα + tn β tn( α + β) cosα cos β sinα sin β tnα tnβ cosα cos β cosα cos β β yerine β llım: tnα + tn( β) tnα tn β tn( α β) tnα tn( β) + tnα tn β cos( α + β) cosα cos β sinα sin β cot( α + β) sin( α + β) sinα cos β + cosα sin β 79

Frz edelim ki sinα ve sin β Şimdi kesirin py ve pydsını sinα sin β çrpımın bölelim: cot( α + β ) cosα cos β sinα sin β sinα sin β sinα sin β cotα cot β sinα cos β cosα sin β cot β + cotα + sin α sin β sinα sin β Şimdi de β yerine β llım: cotα cot( β) cotα cot β + cot( α β) cot( β ) + cotα cot β cotα Yni sin( α + β) sinα cos β + cosα sin β sin( α β) sinα cos β cosα sin β cos( α + β) cosα cos β sinα sin β cos( α β) cosα cos β + sinα sin β tnα tn β tn( α + β) + tnα tnβ tnα tn β tn( α β) + tnα tnβ cotα cot β cot( α + β) cotα + cot β cotα cot β + cot( α β) cot β cotα Örnek: Aşğıdki değerleri bulunuz. ) sin 75? Çözüm: sin 75 sin(5 + ) sin 5 cos + sin cos 5 6 + + 8

) cos5? Çözüm: cos5 cos(6 + 5 ) cos 6 cos 5 sin 6 sin 5 6 ) Aşğıd verilen ifdelerin değerini bulunuz. ) cos8 cos 6 + sin8 sin 6? Çözüm: cos8 cos 6 + sin8 sin 6 cos(8 6 ) cos( 5 ) cos 5 b) cos cos58 sin sin 58? Çözüm: cos cos 58 sin sin 58 cos( + 58 ) cos 9... YARIM AÇI FORMÜLLERİ sin( α + β) sinα cos β + cosα sin β cos( α + β) cosα cos β sinα sin β tnα + tn β tn( α + β) tnα tnβ cotα cot β cot( α + β) cotα + cot β olduğundn, α β lınırs yukrıdki bğıntılr yerine Yni sin( α + α) sinα cosα + cosα sinα sin sin cos 8

cos( α + α) cosα cosα sinα sinα ve sin α cos α + eşitliğinden bğıntılr elde edilir. Aynı yöntemle tnα tnα tn( α + α) + tnα tnα cotα cotα cot( α + α) cotα + cotα bğıntılr elde edilir. Örnekler : ) cosα,8 ve α III bölgeye it ise sin α? Çözüm: Önce sinα yı bullım: 6 sinα,6 ve sin α sinα cosα (, 6) (,8),96 8

) Aşğıdki ifdeleri hesplyınız: ) sin5 cos5? sin5 cos5 sin b) 8sin cos? 8 8 8sin cos sin cos sin 8 8 8 8 c) sin5 cos5? sin5 cos5 sin5 cos5 sin sin(8 + ) ( sin ) d) cos 5 sin 5? cos 5 sin 5 cos cos sin? 8 8 cos sin cos sin cos 8 8 8 8 7 7 e) cos sin? 7 7 7 cos sin cos cos + cos 6 6 6 8

... DÖNÜŞÜM VE TERS DÖNÜŞÜM FORMÜLLERİ Eğer α + y ve β y lınırs α + β ve α β y olup ( y) ( y) sinα + sin β sin + + sin sin cos y+ cos sin y+ sin cos y cos sin y sin cos y α + β α β sinα + sin β sin cos Eğer β yerine β lınırs α β α + β sinα sin β sin cos Benzer şekilde cosα + cos β cos( + y) + cos( y) cos cos y sin sin y+ cos cos y+ sin sin y cos cos y α + β α β cosα + cos β cos cos α + β α β cosα cos β sin sin Örnekler: Aşğıdki ifdeleri çrpnlrın yırınız. ) sin + sin sin6 cos b) c) sin 5 sin sin cos cos cos sin sin 8

d) cos + α + cos α cos cosα cosα sin5 + cos65 sin5 + cos 9 5 sin5 + sin 5 sin cos5 e) ( ) Şimdi de ters dönüşüm formüllerini elde edelim. α + β α β sin cos sinα + sin β ve α + β α β, y ise α + y ve β y sin cos y sin cos y sin( + y) + sin( y) [ sin( + y) + sin( y) ] [ cos( + y) + cos( y) ] cos cos y [ cos( y) cos( + y) ] sin sin y bğıntılrı elde edilir... TRİGONOMETRİK FONKSİYONLARIN GRAFİKLERİ... PERİYODİK FONKSİYONLAR VE PERİYOT Tnım : f : A B fonksiyonund her bir A f + T f olck şekilde sıfırdn frklı bir T reel syısı vrs f fonksiyonun periyodik fonksiyon, T reel syısın d periyot denir Örneğin her bir k için sin cos sec cos ( + k ) sin ( + k ) cos ( + k ) sec ec( + k ) cosec için ( ) ( ) olduğu için bu fonksiyonlr periyodiktir ve periyot ise dir: Ayrıc, her bir k için 85

tn cot ( + k) tn ( + k) cot olduğu için bu fonksiyonlr d periyodiktir ve periyotlrı dir. Şimdi de trigonometrik fonksiyonlrın periyotlrını nsıl bulcğımızı orty koylım. ) f ( ) sin( + b) f ( ) cos( + b) f ( ) sec( + b) f ( ) cosec( + b) fonksiyonlrının periyodu b) f ( ) tn( + b) f ( ) cot( + b) fonksiyonlrının periyodu c) m tek doğl syı için f f f f m ( ) sin ( + b) m ( ) cos ( + b) m ( ) sec ( + b) m ( ) cosec ( + b) fonksiyonlrının periyodu d) m çift doğl syı için f f f f m ( ) sin ( + b) m ( ) cos ( + b) m ( ) sec ( + b) m ( ) cosec ( + b) T T T dır. dır. dır. fonksiyonlrının periyodu T dır. 86

e) m syı için m f tn + b f ( ) ( ) m ( ) cot ( + b) fonksiyonlrının periyodu Örnekler : T dır. ) y 8sin + fonksiyonunun periyodu nedir? T ) y cot 6 fonksiyonunun periyodu nedir? T tür. ) y sec + + tn 8 fonksiyonunun periyodu nedir? sec + periyodu ve tn periyodu olup 8 y fonksiyonu bu iki fonksiyonun toplmındn oluştuğu için periyodu okek (, ) 6 dir. Uyrı : f ( ), birden fzl fonksiyonun toplmındn oluşuyors, toplmı oluşturn fonksiyonlrın periyotlrı yrı yrı bulunur. Bunlrın okek i fonksiyonun periyodunu oluşturur.... TRİGONOMETRİK FONKSİYONLARIN GRAFİKLERİ Trigonometrik çemberi göz önüne llım. Çember üzerinde ldığımız her bir noktnın ( cos,sin ) P α α α olduğunu biliyoruz. 87

P α noktsı trigonometri çember üzerinde hreket ederse, sonsuz tne α çısı ve on krşılık gelen ( cos,sin ) P α α α noktlrı orty çıkıyor. Böylece y sin ve y cos fonksiyonlrını elde etmiş oluyoruz. Her bir P α noktsı birim çember üzerinde, olduğundn sin ve cos olur. Tnım : f : [,] fonksiyonlrı denir oln y sin ve y cos fonksiyonlrın sinüs ve cosinüs Şimdi trigonometrik fonksiyonlrı sırsıyl inceleyelim.... y sin FONKSİYONU Bu fonksiyonun periyodu dir. O hlde [, ] rlığınd inceleme ypmk yeterli olur. Fonksiyon için değerler tblosu oluşturup, bu tblodn yrrlnrk fonksiyonun grfiğini çizelim. 88

Grfikten de görüleceği gibi, y sin fonksiyonunun grfiği orijine göre simetrik olup tek fonksiyondur. Eğer dh geniş bir rlıkt y sin fonksiyonunun grfiğini görmek istersek, mesel [, ] rlığınd grfik şğıdki gibidir. 89

... y cos FONKSİYONU Bu fonksiyon için de periyot dir. Fonksiyon it değerler tblosu ve grfiği şğıdki gibidir. için [, ] y cos rlığınd grfik şğıd verilmiştir. Benzer şekilde dh geniş rlıklr için de grfik çizilebilir. y cos fonksiyonu, Oy eksenine göre simetriktir ve çift fonksiyondur...5. y tn FONKSİYONU Bu fonksiyonun periyodu dir. O hlde uzunluğund bir rlıkt tnjnt fonksiyonunun bütün özelliklerini gözleme imknı vrdır. Genel olrk tnjnt fonksiyonu + k, k Z noktlrınd tnımlı olmdığı için bu değerler düşey 9

simptottur. Özel olrk ± doğrulrı düşey simptotlrdır. y tn fonksiyonu ile ilgili değerler tblosu ve grfik şğıd verilmiştir. y tn fonksiyonu tek fonksiyondur ve orijine göre simetriktir...6. yrcsin FONKSİYONU y sin fonksiyonu, rlığınd birebir ve örtendir. O hlde bu rlıkt ters fonksiyondn bhsedilebilir. Bu d y rcsin fonksiyonudur ve rksinüs şeklinde okunur. Böylece ( ) rcsin y f fonksiyonu f : [, ], şeklinde tnımlı olup grfiği yn trftdır. 9

Örnek : Aşğıd verilen değerleri bulunuz. ) rcsin b) rcsin c) rcsin rcsin d) rcsin rcsin..7. yrccos FONKSİYONU fonksiyonu [, ] y cos bir ve örtendir. Böylece ( ) rccos rlığınd bire y f ters fonksiyonu [, ] [, ] f : şeklinde tnımlı olup grfiği yn trft verilmiştir. Örnek : Aşğıd verilen değerleri bulunuz. ) rccos b) rccos rccos 9

c) rccos 5 6 6 d) rccos..8. yrctn FONKSİYONU y tn fonksiyonu, rlığınd bire bir ve örten bir fonksiyondur. O hlde y tn fonksiyonunun, ters fonksiyonu vr ve bu d fonksiyonudur. Böylece y f ( ) rctn y rctn fonksiyonu f :, şeklinde tnımlı bir fonksiyon olup grfiği şğıdki gibidir. y y rctn Örnek: Aşğıd verilen değerleri bulunuz. ) rctn rctn 6 b) rctn 9

..TRİGONOMETRİK DENKLEMLER...sin DENKLEMİ Eğer [, ] sin denkleminin kökü yoktur. sin denkleminin,,, rlığındki kökü de rcsin dır. Eğer [, ] rlığındki kökü rcsin, Bu iki çözüm bir formül hlinde yzılırs şğıdki elde edilir. Örnek : Aşğıdki denklemleri çözünüz. ) sin k ( ) rcsin + k, k k ( ) + k ) sin k ( ) rcsin k, k + k + ( ) + k 9

... cos DENKLEMİ Eğer [, ] cos denkleminin kökü yoktur. Eğer [, ] [, ] cos denkleminin [,] rlığındki kökü rccos olur. Bu iki çözümü bir formül şeklinde yzrsk rlığındki kökü rccos ve Örnek : Aşğıdki denklemleri çözünüz. ) cos m rccos + k, k m + k ) cos m rccos + k, k m rccos + k m + k m + k 95

) cos m rccos + k, k ) cos m rccos + k, k m rccos + k... tn DENKLEMİ Her bir için, rlığınd tn denkleminin ylnız bir kökü olup Örnek :Aşğıdki denklemleri çözünüz. ) tn rctn + k; k + k ) tn ( ) rctn + k, k rctn + k + k ) tn rctn + k, k 96

) tn 7 rctn + k, k 7 rctn + k 7... cot DENKLEMİ cot denklemi eğer Ylnız ise, cot olup ise tn şeklinde yzılbilir...5. BAZI TRİGONOMETRİK DENKLEMLERİN ÇÖZÜMÜ Örnek : Aşğıdki denklemleri çözünüz. ) sin + sin sin, + sin + k, k ve k ( ) rcsin + k, k k ( ) + k 6 97

) 5sin + 6cos 6 ( ) 5 cos + 6cos 6 5 5cos + 6cos 6 cos dersek, 5 cos k, k ve cos 5 m rccos + k, k 5 5 6 + ) tn cot + Denkleminin iki trfını d tn cot tn + tn tn + tn tn + tn rctn + k, k + k ve tn rctn ( ) + k, k rctn + k tn ile çrplım 98

) sin + sin cos cos Frz edelim ki cos ve denklemin iki trfını d cos e bölelim. sin sin cos cos + cos cos cos + tn + tn tn tn ( ) rctn + k, k + k ve tn rctn + k, k BÖLÜM ALIŞTIRMALARI ) Aşğıdki çılrı derece cinsinden ifde ediniz. 5 9,,,,, 5 9 9 ) Aşğıdki çılrı rdyn cinsinden ifde ediniz. 5,,6,5,,,, 5 o o o o o o o o ) Aşğıd verilen ifdelerin değerlerini bulunuz. ) b) c) cos 6 + cos 5sin cot5 sin + 6 cos 6 tn 5 99

d) e) f) g) tn5 tn6 tn6 sin6 sin 6 cot 6 sin6 cot6 ) Aşğıdki ifdeleri sdeleştiriniz. ) sinα cosα tnα b) sinα cosα cotα c) d) e) f) g) α α α sin tn cot sin α cos α cos α α cos sin α + cos α + tn α α α + α tn cot cot h) sinα cotα i) tnα cotα j) cos α sin α 5) Aşğıdki ifdeleri sdeleştiriniz. cosα ) cotα sinα b) sinα + sinα c) cot α tnα

sin α d) + tn α cot α cos α e) tn α (sin α ) f) cos α (cot α + ) sin α g) tn( α ) cosα + sinα h) cos α tn ( α) 6) sin α, cos α, tnα ve cotα nın işretlerini bulunuz. ) α 8 o b) α o c) α 7 o d) α6 o 7) Aşğıdkileri hesplyınız. ) b) c) d) e) f) sin( ) cos( 6 ) tn( 5 ) cot( ) cos( 9 ) sin( 5 )

8) Aşğıd verilenlere göre trigonometrik ornlrı hesplyınız. ) cosα, 6 ve < α < ise sin α, tn α ve cot α? b) sinα ve < α < ise cos α, tn α ve cot α? 9) Aşğıd verilenlere göre trigonometrik ornlrı hesplyınız. ) b) c) sinα ve < α < 5 8 cosα ve < α < 7 tnα ve < α < ) Aşğıdkileri hesplyınız. ) sin b) cos( ) c) tn( ) d) sin e) cot( 5 ) f) sin 5 g) cos h) sin( 5 ) i) tn( 5 ) j) cos( 5 )

) Aşğıdkileri hesplyınız. ) 7 cos 6 b) sin 5 c) cos d) sin ) Aşğıdki ifdeleri sdeleştiriniz. ) b) c) d) cos( α ) cos(8 + α) sin( α ) sin(9 + α) sin( + α) cos( α) tn( α) cos( α ) sin( α ) cot( α ) cos(6 α) tn(8 + α) sin( + α) sin( α + ) tn( + α) cos + α ) Aşğıdkileri hesplyınız. ) cos 75 b) tn 75 c) sin5 d) cos5 e) cos5 f) sin 55 g) cos 55

h) sin5 ) Aşğıdki ifdelerin değerlerini bulunuz. ) cos7 cos7 + sin7 sin7 b) cos7 cos7 + sin7 sin7 c) cos6 cos sin 6 sin d) sin 6 cos 7 + cos 6 sin 7 e) sin 5 cos cos5 sin 5) tnα ve tn β ise tn( α + β )? 6) α IIb ve β IIIb, sinα ve 5 5 cos β ise; 7 ) sin( α + β )? b) sin( α β )? c) cos( α β )? d) cos( α + β )? 7) tnα ve < α < ise ) sin α? b) cos α? c) tn α? d) cot α?

8) Aşğıdki ifdeleri çrpnlrın yırınız. ) sin + sin6 b) sin sin c) sin + α sin α 6 6 d) cos α + cos α e) f) g) h) i) cos 6 cos7 sin sin 6 9 cos5 + cos 5 sin + sin 5 5 cos5 + sin 8 9) f ( ) fonksiyonunun periyodunu bulunuz. f cos 7 ) ( ) sin 7 f b) ( ) c) f ( ) tn d) ( ) f cot e) f ( ) cos f) f ( ) sin + cos + sin g) f ( ) 5

sin 6 h) ( ) f i) f ( ) tn, 5 cos j) ( ) f ) Aşğıd verilen denklemleri çözünüz. ) b) cos cos c) d) sin sin e) f) sin tn g) cot h) tn i) sin,6 j) cot,5 k) cos, 6

l) sin m) tn,5 n) cos( ) o) cos 6 p) tn + q) tn r) sin s) sin cos - cos sin t) sin cos u) v) w) ) y) sin cos sin sin sin + sin sin + cos cos + sin 7

BÖLÜM TESTİ 5 ) cos + sin işleminin sonucu kçtır? A) B) C) D) E) ) < < olmk üzere, sin cos olduğun göre, sin kçtır? A) 7 8 B) 7 6 C) 7 D) 9 7 E) 8 7 6 ) olmk üzere, sin + sin cos + olduğun göre, cot kçtır? A) B) C) D) E) ) sin 5 + cos5 işleminin sonucu kçtır? A) 6 B) 6 C) 6 D) 6 E) 6 5 5) cos cos 8 8 ifdesinin değeri kçtır? cos cos 8 8 A) B) C) D) E) 6) sin 5 sin5 cos5 sin 65 ifdesinin değeri kçtır? A) B) C) D) E) 8

7) sin α sinα cosα cosα olduğun göre, cos 5α kçtır? A) B) 8 C) D) E) 8) 7 sin sin işleminin sonucu kçtır? 8 8 A) B) C) 5 D) 5 E) 9) sin cos cos cos8 denklemini sğlyn en küçük çısı kç 6 rydndır? A) B) 8 C) 6 D) 8 E) 96 ) cos olmk üzere, sin sin olduğun göre, cos kçtır? A) B) C) D) E) ) sin + sin + sin cos + ifdesinin eşiti şğıdkilerden hngisine eşittir? A) sin B) sin C) cos D) cos E) tn ) cos + cos8 + cos6 işleminin sonucu şğıdkilerden hngisine eşittir? A) B) C) D) sin E) cos ) olmk üzere, eşittir? sin 7 + sin sin cos ifdesinin eşiti şğıdkilerden hngisine A) B) C) D) sin E) cos 9

) sin5 sin 75 cos5 + cos75 işleminin sonucu kçtır? A) B) C) D) E) 5) olmk üzere, 6 cos5 cos sin5 sin ifdesinin eşiti şğıdkilerden hngisidir? A) tn B) tn C) D) E) 6) 5 nin ess ölçüsü kç derecedir? A) 5 B) 7 C) 8 D) E) 7) sin olduğun göre, eşittir? sin6 ifdesi şğıdkilerden hngisine sin 7 + sin A) B) + C) D) E) 8) sin b cos c tn olduğun göre, şğıdkilerden hngisi doğrudur? A) < b < c B) b < < c C) b < c < D) < c < b E) c < b < 9) < < ve A) B) cos olduğun göre, 5 sin tn kçtır? 5 C) D) E) ) cos + sin cos ifdesi şğıdkilerden hngisine eşittir? A) cos B) cos C) D) + cos E) sin + cos

) Aşğıdkilerden hngisi sin cos B) sin A) ( ) ifdesine özdeş değildir? C) cos( + ) D) + sin E) cos( ) ) 7 cos + sin ifdesinin değeri şğıdkilerden hngisidir? 5 A) B) C) D) cos 5 E) sin 5 ) sin cos olduğun göre, tn + cot kçtır? A) 5 6 7 B) 5 C) D) 6 E) 5 6 ) tn cot sin + cos ifdesi şğıdkilerden hngisine eşittir? A) sin + cos B) cos sin C) tn + cot D) sec cosec E) 5) sin + cos denkleminin çözümü nedir? + k, k A) rc tn + k + k, k D) rc tn + k + k, k B) rc tn + k E){ } + k, k C) rc tn + k

6) 5sin sin cos + denkleminin çözümü nedir? + k, k A) rc tn + k + k, k D) rc tn + k + k, k B) rc tn + k E){ } + k, k C) rc tn + k 6) sin 5sin cos 6cos + denkleminin çözümü nedir? A) rctn + k, k rctn + k B) rctn + k, k rctn + k C) rctn + k, k rctn + k D) rctn + k, k rctn + k E) { } 7) sin sin 5 sin sin 7 denkleminin çözümü nedir? k k k A), k B), k C), k k D){ } E), k

8) sin + sin + sin denkleminin çözümü nedir? A) k m, k m + k B) k, k m + k C) k m, k + k D) k, k m + k E) k m, k m + k 9) cos + cos denkleminin çözümü nedir? 5 A) m + k, k B) + k, k C) + k, k 6 6 6 D){ } E) m + k, k ) sin + cos denkleminin çözümü nedir? A) + k, k B) + k, k C) + k, k 6 D) k, k + k E){ }