Streptozosin ile Diyabet Oluşturulmuş Sıçanlarda Adenozinin Böbrek Koruyucu Etkisi Emin Taşkıran*, Oytun Erbaş, Gürkan Yiğittürk, Dilek Taşkıran,Harun Akar,Ayfer Meral * İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi İç Hastalıkları Kliniği
Diyabetik nefropati-epidemiyoloji Son Dönem Böbrek Hastalığı (SDBH) nın en önemli nedeni Hemodiyaliz olgularında DM sıklığı > %50 (Gilbertson DT, J Am SocNephrol 2005; 16:3736.) Türkiye Cumhuriyetinde? Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) sıklığı % 15.7 KBH olgularında Diyabet sıklığı %32 (Suleymanlar G. Nephrol DialTransplant. 2011 ; 26: 1862.)
Diyabetik nefropati-mortalite
Diyabetik nefropati-patogenez Distinguishing diabetic nephropathy from other causes of glomerulosclerosis: an update K O Alsaad, A M Herzenberg, J Clin Pathol 2007;60:18 26. doi: 10.1136/jcp.2005.035592
Diyabetik nefropati böbrek ve glomerül hacminin artışı, bazal membranın kalınlaşması, ekstrasellüler matriks birikmesi sitokinler, büyüme faktörleri ve metalloprotinazlar gibi inflamatuar sitokinlerin artmış salınımı Diyabetik nefropati
Neden adenozin? Adenozin, adenin bazı ve riboz şekerden oluşan bir nükleozid. Tüm dokularda enerji molekülü Ekstrasellüler aralıkta adenozin bir sinyal molekülü olarak çalışır. Adenozin 4 adet G- protein ilişkili 4 adet reseptör üzerinden ( A1AR, A2AAR,A2BAR, ve A3AR) c-amp aracılıklı etkilerini gösterir. Genel olarak vazokonstriktör etkileri bilinir. Ancak her durumda böyle davranmamakta.
Neden adenozin? Son çalışmalarda adenozinin hipoksiye hücresel adaptasyonda kritik rol oynadığı ortaya çıkarılmıştır. Şu an için akut böbrek hasarı sırasında adenozinin iskemiden koruyucu olarak görev yapmasının mekanizması halen net olarak anlaşılamamştır. Eski çalışmalarda: Adenosine Generation and Signaling during Acute Kidney Injury Jessica D. Bauerle,* Almut Grenz,* Jae-Hwan Kim,* H. Thomas Lee, and Holger K. Eltzschig*, J Am Soc Nephrol 22: 14 20, 2011 Adenosine A 1 Receptors Determine Glomerular Hyperfiltration and the Salt Paradox in Early Streptozotocin Diabetes Mellitus Volker Vallon a c Jana Schroth c Joseph Satriano a, c Roland C. Blantz a, c Scott C. Thomson a, c Timo Rieg a, c Nephron Physiol 2009;111:p30 p38
Anti-inflamatuvar Özellikleri Adenozin in A2A reseptörü üzerinden anti-inflamatuvar bir ajan olduğuna inanılmaktadır Topikal adenozin tedavisinin deneysel diyabetik ayak modellerinde dramatik olarak doku tamiri ve rekonstrüksiyonuna yol açtığı gösterilmiştir Diyabet ve yara iyileşmesinde topikal adenozin uygulaması üzerinde çalışılan bir klinik araştırma konusudur Adenozin A2a reseptör stimülasyonu, anti-inflamatuar etkiyle diyabetik sıçanlarda proteinüriyi önlemiş. A2B reseptör agonistinin in vivo uygulanmasıyla renal VEGF ekspresyonu azalmış. Nakav S, et al. (2008). Bozza, Patricia, ed. "Anti-Inflammatory Preconditioning by Agonists of Adenosine A1 Receptor". PLoS ONE 3 (5): e2107. Adenoe Generation and Signaling during Acute Kidney Injury Adenosine A 1 Receptors Determine Glomerular Hyperfiltration and the Salt Paradox in Early Streptozotocin Diabetes Mellitus Volker Vallon a c Jana Schroth c Joseph Satriano a, c Roland C. Blantz a, c Scott C. Thomson a, c Timo Rieg a, c NephronPhysiol 2009;111:p30 p38lar Hyperfiltration and the Salt Paradox in Early Streptozotocin Diabetes Mellitus Volker Vallon a c Jana Schroth c Joseph Satriano a, c Roland C. Blantz a, c Scott C. Thomson a, c Timo Rieg a, c Nephron Physiol 2009;111:p30 p38
Anti-iskemik özellikleri Bu hayvanlara iskemi yaratmadan önce adenozin analoğu verildiğinde oluşan hasar belirgin azalmış.
Hipotez Diyabetik nefropatinin patogenezinde mikrovaskuler hasar ve inflamasyon varsa, adenozin lokal vazodilatör, anti inflamatuar ve anti iskemik etkiyle bu hasarı önleyebilir mi?
Yöntem 21 adet 300 er gramlık Sprague-Dawley 8 haftalık erkek rat 7si normal kontrol grubu olarak çalışmaya alındı. İşlem uygulanmadı. 14 tanesine 60mg/kg dozunda STZ (streptozosin) sodyum sitrat içinde çözülerek intraperitoneal verilip diyabet modeli oluşturuldu. STZ enjeksiyonunu takiben 48. saatte strip ile kan şekerleri ölçüldü ve >250mg/dl diyabet kabul edildi. 14 rattan 13ü diyabetik saptandı, 1i çalışmadan çıkarıldı.
Kontrol grubu DM+SFgrubu DM+ADE grubu 1.hafta KŞ/ağırlık 6.hafta KŞ/ağırlık 1.hafta KŞ/ağırlık 6.hafta KŞ/ağırlık 1.hafta KŞ/ağırlık 6.hafta KŞ/ağırlık 1 153/305 176/312 2 168/303 189/298 3 197/302 168/308 4 182/298 186/294 5 202/309 190/300 6 214/295 202/292 7 177/294 183/297 1 303/286 296/297 2 328/291 304/299 3 289/303 267/312 4 314/290 285/300 5 296/297 355/285 6 358/293 322/298 7 278/307 292/305 1 284/306 345/287 2 301/297 269/306 3 334/293 287/298 4 289/303 292/300 5 273/298 256/312 6 312/296 284/303
Yöntem 6. haftanın sonunda hayvanlar anestezi altında sakrifiye edilerek, kan örnekleri alınarak KIM-1, TNF-alfa, üre, kreatinin değerleri ölçüldü. Nefrektomi uygulanarak histolojik değerlendirme yapıldı. KIM-1: proksimal tübül hasarına spesifik TNF alfa: inflamasyon göstergesi Üre-kreatinin: biyokimyasal renal fonksiyon göstergeleri
0,6 0,5 KREATİNİN 70 60 50 0,4 0,3 KREATİNİN 40 30 BUN ÜRE 0,2 20 0,1 10 0 NORMAL DM+SF DM+ADE 0 NORMAL DM+SF DM+ADE ÜRE KREATİNİN BUN NORMAL 45,71 ± 1,49 0,39 ± 0,01* 21,46 ± 0,68# DM+SF 64,07 ± 5,6 0,55 ± 0,01 * DM+ADE 45,67 ± 1,33 0,53 ± 0,01* 29,94 ± 2,62 # 22,12 ± 0,76 # *p<0,001 #p=0,047
120 100 TNF-a (pg/ml) 80 60 40 20 0 Control Saline Adenosine P<0,001
300 250 KIM-1 (pg/ml) 200 150 100 50 0 Control Saline Adenosine P<0,001
1.2. ve 3.gruplar kıyaslandığında Kruskal-Wallis testi üre hariç diğer tüm parametreler için anlamlı farkı gözlendi.
Normal ve DM+SF grupları karşılaştırıldığında İkili karşılaştırmalar için Mann Whitney U testi yapıldı. TNF-alfa, KIM-1 ve kreatinin değişkenleri için p<0,001 olmak üzere gruplar arasında anlamlı fark gözlendi.
DM+SF ve DM+ADE grupları karşılaştırıldığında TNF-alfa ve KIM-1 için 2. ve 3. gruplar arasında p=0,001 olmak üzere anlamlı fark gözlendi.
Kreatinin düzeyi, TNF-alfa düzeyi, KIM-1 düzeyi arasında korelasyon saptandı.
Histolojik değerlendirme Glomerüloskleroz: Kapiller yumağın kollabe olması ve/veya tıkanması, buna hyalin matrix birikimi veya matrix artışının eşlik etmesi olarak tanımlanır. Skleroz şiddeti skorlaması: 0: lezyon yok 1: glomerülün <%25inde skleroz 2: glomerülün %25-50sinde skleroz 3: glomerülün %50-75inde skleroz 4: glomerülün >%75inde skleroz
a b X 40 c
a b X 100 c
Skleroz Şiddet İndeksi 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 * # 0 Normal DM+SF DM+Adenozin * p<0.000 # p<0.0002
Tartışma Çalışmamızda adenozinin diyabetik nefropatinin önlenmesinde terapötik ajan olarak potansiyelini araştırdık. Elde ettiğimiz bulgulara göre diyabetik nefropati oluşturulmuş hayvan modellerinde adenozin, KIM-1 gibi tubuler hasar belirtecinin düzeyini, TNF-alfa gibi inflamatuar sitokin düzeyini, azaltmıştır. Kreatinin ve BUN düzeylerini ise anlamlı olarak azaltmıştır. Histolojik incelemelerde adenozin alan grupta SF alan diyabetik gruba göre glomerulosklerozda azalma saptanmıştır.
Teşekkür ederim