DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE BAKLAGİL SEKTÖRÜ VE BAKANLIK POLİTİKALARI Dr. Mehmet HASDEMİR Şube Müdürü Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü
SUNU İÇERİĞİ Baklagillerin Önemi Küresel Baklagil Sektörü Türkiye Baklagil Sektörü Bakanlık Politikaları Öngörüler Genel Değerlendirme 28.06.2016 2
BAKLAGİLLERİN ÖNEMİ 2 milyardan fazla insanın protein kaynağı Önemli bir diyet ürünü İnsan beslenmesinde; Enerji ihtiyacının %5 i Günlük protein ihtiyacının %10 baklagillerden sağlanmaktadır. Toprak ve su kaynaklarını korumakta Azot fiksasyonu 28.06.2016 3
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKTE BAKLAGİLLER. Baklagil üretimine kıyasla SU... Kaynak: Global Pulse Confederation (GPC) 28.06.2016 4-4-
KÜRESEL BAKLAGİL SEKTÖRÜ
KÜRESEL BAKLAGİL ÜRETİMİ 85,7 milyon ha alanda 77,6 milyon ton toplam üretim Milyon ton KANADA 1,9 milyon ton Mercimek BREZİLYA 3,3 milyon ton K. Fasulye ÇİN 1,0 milyon ton K. Fasulye HİNDİSTAN * 4,1 milyon ton K. Fasulye * 1,1 milyon ton Mercimek * 9,9 milyon ton Nohut MYANMAR * 3.7 milyon ton K. Fasulye * 492 bin ton Nohut Kaynak: FAO, 2014 TÜRKİYE * 450 bin ton Nohut (5. sırada) * 345 bin ton Mercimek (4. sırada) 28.06.2016 6
KITALAR İTİBARİYLE BAKLAGİL ÜRETİMİ Avrupa %9,0 Okyanusya %4,0 Amerika %19,8 Asya %45,2 Afrika %22,0 Kaynak: FAO, 2014 28.06.2016 7
ÖNEMLİ TÜRLER İTİBARİYLE BAKLAGİL ÜRETİMİ YILLAR Alan (bin Ha) KURU FASULYE NOHUT MERCİMEK Üretim (bin ton) Verim (Kg/da) Alan (bin Ha) Üretim (binton) Verim (Kg/da) Alan (bin Ha) Üretim (binton) Verim (Kg/da) 2004 27.156 18.231 67 10.471 8.383 80 3.849 3.589 93 2005 26.693 18.898 71 10.203 8.436 83 4.076 4.036 99 2006 27.867 20.812 75 10.513 8.459 80 3.828 3.338 87 2007 29.142 21.353 73 11.270 9.749 87 3.703 3.298 89 2008 26.770 20.971 78 11.069 8.606 78 3.313 2.825 85 2009 25.721 21.149 82 11.512 10.439 91 3.699 3.933 106 2010 30.851 23.772 77 11.987 11.064 92 4.335 4.724 109 2011 30.432 23.178 76 13.273 11.750 89 4.144 4.426 107 2012 29.291 23.598 81 12.345 11.626 94 4.206 4.558 108 2013 29.234 23.139 79 13.540 13.102 97 4.345 4.952 114 2014 30.139 25.094 83 14.802 14.239 96 4.523 4.885 108 Kaynak: FAO 28.06.2016 9
KÜRESEL BAKLAGİL DIŞ TİCARETİ İthalat İhracat Ortalama İhraç Yıllar Değer Miktar Değer Miktar (ton) Fiyatı ($/ton) (Bin $) (ton) (Bin $) 2003 8.921.883 3.324.254 8.488.452 2.881.138 339 2004 8.790.730 3.387.522 8.958.512 3.095.021 345 2005 10.151.153 3.975.222 9.808.707 3.527.360 360 2006 10.701.074 4.604.615 11.103.750 4.343.718 391 2007 10.628.931 5.675.907 10.636.109 5.263.120 495 2008 10.101.369 7.398.088 10.813.520 7.303.431 675 2009 11.887.052 7.866.120 12.608.701 7.384.602 586 2010 11.302.025 7.656.124 12.864.295 7.781.183 605 2011 12.200.844 9.005.170 12.407.044 8.122.740 655 2012 11.485.074 8.708.995 13.147.000 9.352.465 711 2013 12.483.115 9.383.710 13.683.462 9.355.634 684 Değişim 2003-2013 %40 %182 %61 %225 %101 Kaynak: FAO 28.06.2016 10
2016 ULUSLARARASI BAKLİYAT YILI Türkiye nin öncülüğünde yapılan öneriler doğrultusunda; FAO, Roma da gerçekleştirilen 146. Konsey toplantısında, 2016 yılını Uluslararası Bakliyat Yılı olarak ilan etmiştir. 28.06.2016 11
TÜRKİYE BAKLAGİL SEKTÖRÜ
Türkiye Kuru Baklagil Üretimi Üretim Miktarı (ton) Payı (%) Tarla Bitkileri Üretimi (Tahıllar ve diğer) Toplamı 65. 523. 553 100,00 Kuru Baklagiller (toplam) 1.071.452 1,63 Bakla (yemeklik) 6.260 0,00 Bakla (hayvan yemi) 7.596 0,01 Bezelye 3.125 0,00 Nohut 460. 000 0,70 Kuru fasulye 235.000 0,35 Mercimek (kırmızı) 340.000 0,51 Mercimek (yeşil) 20.000 0,03 Börülce 1.609 0,00 Burçak (dane) 3.765 0,00 Buy 491 0,00 Mürdümük 1.202 0,00 Kaynak: TUİK, 2015 28.06.2016 13
TÜRKİYE DE BAKLAGİL ÜRETİMİ Kaynak: TUİK, 2015 28.06.2016 14
TÜRKİYE NOHUT ÜRETİMİ Yıllar Kayıtlı Üretici Sayısı (ÇKS) Ekim Alanı (ha) Üretim (ton) Üretim Değeri (Bin TL) Verim (kg/da) 2011 84.219 446.412 487.477 995.932 122 2012 75.978 416.241 518.000 1.359.270 127 2013 69.743 423.557 506.000 1.245.500 121 2014 69.836 388.517 450.000 1.097.291 116 2015 51.124 359.304 460.000 1.228.501 129 Kaynak: TUİK, 2015 28.06.2016 15
NOHUT ÜRETİM BÖLGELERİ 28.06.2016 16
TÜRKİYE KURU FASULYE ÜRETİMİ Yıllar Ekim Alanı (ha) Üretim (ton) Üretim Değeri (Bin TL) Verim (kg/da) 2011 94.625 200.673 518.760 212 2012 93.174 200.000 588.713 215 2013 84.763 195.000 652.829 230 2014 91.110 215.000 941.222 238 2015 93.584 235.000 998.501 251 Kaynak: TUİK, 2015 28.06.2016 17
K. FASULYE ÜRETİM BÖLGELERİ 28.06.2016 18
TÜRKİYE MERCİMEK ÜRETİMİ Yıllar Kayıtlı Üretici Sayısı (ÇKS) Ekim Alanı (ha) Üretim (ton) Üretim Değeri (Bin TL) Verim (kg/da) 2011 23.749 214.847 405.952 544.477 198 2012 21.764 237.478 438.000 544.887 193 2013 22.425 281.178 417.000 525.644 152 2014 23.309 249.494 350.000 566.332 144 2015 22.542 223.857 360.000 739.408 164 Kaynak: : TÜİK, 2015 Verim : Kırmızı mercimek verimidir. 28.06.2016 19
MERCİMEK ÜRETİM BÖLGELERİ 28.06.2016 20
BAKLAGİL VERİMLERİ kg/da 250 238 200 150 144 100 83 108 96 116 50 0 Dünya Türkiye Dünya Türkiye Dünya Türkiye K.Fasulye Verimi Mercimek Verimi Nohut Verimi Kaynak: : FAO 28.06.2016 21
TÜRKİYE DE BAKLAGİL TÜKETİMİ KİŞİ BAŞI TÜKETİM YETERLİLİK DERECESİ Nohut 5,2 kg/yıl %96,5 K. Mercimek 5,1 kg/yıl %74,7 Kuru Fasulye 3,0 kg/yıl %86,2 Kuru Baklagil (Toplam) 14,2 kg/yıl %84,3 Kaynak: TÜİK, 2014/2015 28.06.2016 22
BAKLAGİL SEKTÖRÜNE YÖNELİK BAKANLIK POLİTİKALARI
ULUSAL BAKLAGİL KONSEYİ 5488 sayılı Tarım Kanununda belirlenen ulusal tarım politikaları çerçevesinde çalışmalar yapmak üzere; üreticiden tüccar ve sanayiciye kadar sektörün ve ilgili Bakanlıkların katılımıyla 2010 yılında Ulusal Baklagil Konseyi kurulmuştur. 28.06.2016 24
DESTEKLEME POLİTİKASI (2016) 30 krş/kg Fark Ödemesi Desteği HAVZA BAZLI DESTEKLEME MODELİ 11 TL/da 20 TL/da 50 krş/kg Mazot ve Gübre Desteği Sertifikalı Tohum Kullanım Desteği Sertifikalı Tohum Üretim Desteği Organik Tarım Desteği Ayrıca su kısıtı olan alanlarda, mercimek ve nohut üreten çitçilere fark ödemesi desteği %50 fazla ödenecektir. 28.06.2016 25
BAKLAGİL DESTEKLERİNDE ARTIŞ 2015 Yılı 2016 Yılı Artış Fark Ödemesi 20 krş /kg 30 krş/kg %50 Sertifikalı Tohum Kullanımı 12 TL/da 20 TL/da %67 28.06.2016 26
SAHA ÇALIŞMALARI VE ARAŞTIRMA SONUÇLARI
ÇİFTÇİLERİN BİREYSEL ÖZELLİKLERİ Ülke yaş ortalamasının çok üzerinde bir çiftçi kitlesi Kaynak: Hasdemir ve ark., 2015. 28.06.2016 28
ÜRETİCİLERİN BAKLAGİL ÜRETİMLERİNİ SÜRDÜREBİLMEK İÇİN GEREKLİ GÖRDÜKLERİ KOŞULLAR 0,18 0,15 0,12 0,09 0,06 0,03 0,00-0,03-0,06 Kuru Fasulye Kırmızı Mercimek Nohut 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Kaynak: Hasdemir ve ark., 2015. 28.06.2016 29
ÖNGÖRÜLER
TÜKETİM PROJEKSİYONU Kaynak: 28.06.2016 31
KİŞİ BAŞINA BAKLAGİL KÜRESEL ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ Kaynak: Akibode, S. and Maredial, M., 2011 Üretim Tüketim (kg/kişi/yıl) 28.06.2016 32
SONUÇ Türkiye için bakliyat sektörü, stratejik bir sektördür. Bu nedenle bu sektörün sevk ve idaresi, bölge ve ülke sınırlarının ötesinde küresel bir vizyonla ele alınmak durumundadır. Kendine yeterliliği geliştirilerek, üretimi ve tüketimi artıracak politikalar ile sektörün uluslararası alanda tedarikçi konuma getirilmesi gerekmektedir. 28.06.2016 33
TEŞEKKÜRLER mehmet.hasdemir@tarim.gov.tr