T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK AKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK YAPI ELEMANLARI UYGULAMASI 1. Şekilde sünek bir malzemeye ait ekme deneyi sonucunda elde edilen gerilme-gerime eğrisi verilmiştir. Grafikte belirtilen noktaları aıklayınız. 1 numaralı nokta: Orantı sınırı ( p ) =>Hooke kanununun geerli olduğu sınır gerilme değeridir. 2 numaralı nokta: Elastiklik sınırı ( E ) => Kalıcı şekil değiştirmenin meydana gelmediği en büyük gerilme değeridir. 3 numaralı nokta: Akma noktası ( Ak şekil değişikliğinin olduka fazla olduğu bölgedir. ) => Özellikle sünek malzemelerde yükün sabit kalmasına karşılık kalıcı 4 numaralı nokta: Çekme noktası ( ) => Maksimum gerilme değerinin görüldüğü noktadır. Bu noktada sonra malzemede boyun verme meydana gelir ve gerilme değeri düşer. 5 numaralı nokta: Kopma noktası ( K ) => Çubuğun koptuğu andaki gerilme değeridir. Yrd. Do. Dr. Makine Müh. Egemen Avcu
2. Şekilde bir ucu sabitlenmiş ubuk kuvvetinin etkisindedir. Şekildeki en tehlikeli kesit hangisidir? Kesitlerdeki gerilme değererlerini sıralayınız. Şekildeki ubuk ekme gerilmesine maruz kalmaktadır. Bu durumda A-A, B-B, C-C ve D-D kesitlerindeki ekme gerilmeleri ile hesaplanabilir. Bu noktada tüm kesitlere etki eden kuvvetin aynı olduğu düşünüldüğünde A gerilme değeri ekme gerilmesinin etkidiği kesitin alanına göre değişim gösterecektir. Kesit alanının (A) artışı ile ekme gerilmesi değeri artacaktır. A A-A > A B-B > A C-C > A D-D olduğuna göre, bu kesitler iin ( D D) > ( C C) > ( B B) > ( A A) olacaktır. Sonu olarak en tehlikeli kesit D-D kesitidir. Yrd. Do. Dr. Makine Müh. Egemen Avcu
3. Şekildeki ubuk 1, 2 ve 3 kuvvetlerinin etkisindedir. Kesit boyunca tüm noktalara etkiyen eşdeğer gerilmeleri bulunuz. En tehlikeli nokta hangisidir? Şekildeki ubuk 2 kuvveti nedeniyle ekme gerilmesi ( = ), 1 kuvvetinin nedeniyle A b. h eğilme gerilmesi ( ) ve 2 bh 2 kuvveti nedeniyle eğilme gerilmesi ( e 3 2 ) etkisi altındadır. hb 6 6 Bu gerilmeler altında kesit üzerinde verilen noktalar tabloda verilen gerilmelere maruz kalmaktadır. 1 2 3 σ eş A + + + + + B + + 0 + C + + - D 0 + + + - + E 0 + 0 0 + - - G - + + - + H - + 0 - I - + - - - En tehlikeli nokta tüm gerilmelerin pozitif olduğu A noktasıdır. Yrd. Do. Dr. Makine Müh. Egemen Avcu
4. Şekildeki kaynak bağlantılarını emniyet durumlarına göre sıralayınız. Sıralama kriterinizi yazınız... 2 numaralı konstrüksiyon 1 numaralı konstrüksiyona kıyasla daha emniyetlidir. Aıklama: Kuvvet izgileri kaynak dikişi üzerinde yön değiştirmemelidir. 3 Sırasıyla en emniyetli konstrüksiyon 3, 2 ve 1 numaralı bağlantılardır. Aıklama: Kaynak dikişi ierisinde kuvvet izgileri düzgün olmalıdır. 2 numaralı bağlantı daha emniyetlidir. Aıklama: Kaynak dikişlerinin kökü kaynak kesiti ierisinde en tehlikeli bölgelerdir. Bu bölgeler eğer mümkün ise ekme gerilmelerine maruz kalmamalıdır. 1 2 2 numaralı bağlantı daha emniyetlidir. Aıklama: 1.) Kaynak dikişi ierisinde kuvvet izgileri düzgün olmalıdır. 2.) Kaynak dikişleri gerilmenin en az olduğu bölgelerde olmalıdır. Bu konstrüksiyonun eğilme gerilmesine maruz kalması durumunda tarafsız eksen üzerindeki bölgelerde gerilme olmayacaktır. 2 numaralı bağlantı daha uygundur. Aynı nokta üzerinden birden fazla kaynak gemesi durumunda bu bölge her kaynak işleminde tekrar ergiyecek ve katılaşacak, dolayısıyla bağlantının kalitesi ve emniyeti azalacaktır. Eğer mümkün ise aynı noktadan en az sayıda kaynak gemelidir. Yrd. Do. Dr. Makine Müh. Egemen Avcu
5.) Perin, kaynak ve civata bağlantılarının avanraj ve dezavantajlarını yazınız ve karşılaştırınız. Avantaj Dezavantaj Perin bağlantıları Malzemenin mikroyapısı değişmez. Isıl işlem olmadığı iin paralarda arpılma oluşmaz Bindirme nedeniyle malzeme kaybı vardır. Bu kayıp ağırlık ve maliyet artışına yol aar. Bu bağlantıların sızdırmazlığı iyi değildir. Delik ama ve perinin yığılması işlemleri nedeniyle işilik maliyeti yüksektir. Kaynak bağlantıları Bu bağlantıların sızdırmazlığı iyidir. Bindirmeye gerek duyulmaz, malzeme maliyeti ve ağırlıktan kazan sağlanır. İşilik maliyeti düşüktür. Sökülemez. arklı malzemelerin kaynak işlemi ile birleştirilmesi genelde mümkün değildir. Isıl işlem nedeniyle malzemenin mikroyapısı değişir. Isıl işlem nedeniyle malzemelerin kaynak işlemi sonrası arpılma olasılığı vardır. Civata bağlantıları Sökülebilir. arklı malzemeler birleştirilebilir. Malzemenin mikroyapısında değişiklik olmaz. Isıl işlem olmadığı iin paraların arpılma olasılığı yoktur. Öngerilmeli bağlantılarda zaman ile gevşeme (özülme) olasılığı vardır. Cıvata dişleri nedeniyle entik etkisi mevcuttur. Cıvata dişleri ile somun dişleri arasındaki boşluk nedeniyle iyi bir merkezleme elemanı değildir. Hareket ve gü ileten vidaların verimi ok düşüktür. Yrd. Do. Dr. Makine Müh. Egemen Avcu