STRATEJİK YÖNETİM RECAİ COŞKUN
I- Stratejik Yönetime Genel Bakış Tanım, Kapsam, Süreç
Stratejik ve Stratejik Yönetim Tanımları Strateji, bir örgütün uzun vadeli hedeflerini tayin etmesi, bunlara ulaşmak için gerekli eylem setini benimsemesi ve gerekli kaynak tahsisinin yapılmasıdır (Chandler, 1962) Strateji, bir örgütün rakiplerine karşı nasıl yarışacağına dair geliştirdiği geniş bir perspektif, duruş veya pozisyon belirlemektir (Porter, 1980) Örgütün uzun dönemde sürdürülebilir bir rekabet üstünlüğü elde edebilmesi için, çevrede meydana gelecek değişikliklere uyum sağlama ve çevreyi değiştirme adına oluşturduğu amaç, kaynak ve eylem setidir (Coşkun, 2001) Stratejik Yönetim bir kuruluşun uzun dönemli performansını belirleyen yönetimsel karar ve eylemler setidir (Wheelen, Hunger:2012:5). Recai Coşkun 3
Stratejik Yönetimin Boyutları/ Stratejik Yönetimin Diğer Yönetsel Karar ve Uygulamalardan Farkı Uzun dönemlidir, Örgütün bütününe ilişkindir, Çevreyle uyumu amaçlar (atılımcı-tepkimeci), Sürdürülebilir rekabet üstünlüğünü amaçlar, Örgütsel kaynak ve yetkinliklerden fırsatlar yaratmayı amaçlar Genel anlamıyla Üst Yönetimin fonksiyonudur. Recai Coşkun 4
Stratejik Kararların Doğası Karmaşıktırlar Belirsizlik altında alınırlar Eylemsel ve Taktiksel kararları etkilerler Bütünleşik (iç ve dış çevre) bir yaklaşımı gerektirirler Önemli örgütsel değişimi gerektirirler Recai Coşkun 5
Stratejik Yönetim Süreci 1 Aşama 2. Aşama 3. Aşama 4. Aşama 5. Aşama İç ve Dış Çevre Analizi Yön Belirle Vizyon Misyon Hedefler Strateji Belirle Stratejiyi Uygula Stratejiyi Denetle ve Düzelt Gerekli Düzeltmeyi Yap Gerekli Düzeltmeyi Yap Gerekli Düzeltmeyi Yap Gerekli Düzeltmeyi Yap Gerekli Düzeltmeyi Yap Recai Coşkun 6
vizyon misyon amaçlar Dış Çevre Analizi: Fırsat ve Tehditler Makroekonomik Faktörler Endüstri Yapısı ve Aktörler İç Çevre Analizi: Üstünlükler ve Zayıflıklar Firmanın kaynakları, Amaçları, Sistemleri, Değerleri, Yönetimi Stratejik Yönetim Süreci Şirket Düzeyinde Strateji Oluşturma İşletme Düzeyinde Departman düzeyinde Geribildirim Stratejinin Uygulanması Örgüt Yapısı Liderlik ve Örgüt Kültürü Stratejik Denetim Stratejik Denetim Süreci ve Performans Recai Coşkun 7
Stratejinin Cevap Aradığı NASIL Soruları İşi nasıl büyütelim? Rakiplerle nasıl başa çıkalım? Değişen çevreye nasıl ayak uyduralım? Firmanın temel yetkinliklerini nasıl artıralım? ÖZET: Nasıl sürdürülebilir ve ortalamanın üstünde kar edelim??? Recai Coşkun 8
Stratejik Yönetim İle İlgili Kavramlar Strateji: İşletmenin uzun dönemli perspektifi ve yönü Rekabet Üstünlüğü: İşleri rakiplerden daha iyi yapmak. Uygulanan stratejiyi rakiplerin uygulayamaması. Stratejik Plan: Stratejik hedeflere ulaşmak için hangi işlerin hangi sürede, hangi kaynaklarla yapılacağının belirlenmesi İşletme Politikaları: Strateji belirleme sürecine rehberlik eden genel ilkeler (akraba istihdam edilmeyecek; kaynakların en az %20 si ar-ge için harcanacak; bilet fiyatına başka hiçbir hizmet yeme, içme, koltuk alma- dahil edilmeyecek Taktik: Orta yöneticilerin stratejiye katkı adına gerçekleştirdikleri uygulamalar Recai Coşkun 9
Stratejik Yönetim İle İlgili Kavramlar Kaynaklar: Örgüt faaliyetlerinin gerçekleşmesi için gerekli olan tüm girdiler (insan-gücü, finansman, teknoloji-araç-gereç, hammadde, yarı mamul, bilgi vb.) Az bulunur kaynak üstünlük getirir. Yetenekler: Sahip olunan kaynakları rakiplerden daha iyi kullanabilme becerisi. Stratejik Yetkinlik: Sahip olan kaynak ve yetenekleri rekabet üstünlüğüne dönüştürebilme Amaç ve Hedefler: Amaçlar uzun dönemli ve genel olarak ifade edilmiş beklentileri; hedefler ise görece kısa dönem, daha belirgin ve ölçülebilir beklentileri ifade eder. Recai Coşkun 10
İşletme niçin sürekli değişmek zorundadır? Değişen pazar şartları Yeni rakiplerin pazara girmesi Yeni teknolojiler Değişen müşteri beklentileri Değişen mevzuat Yeni fırsatlar Krizler Soru: Fırsat kovalayan bir işletme ile kriz yaşayan işletme değişimden aynı şeyi mi anlar? Recai Coşkun 11
Tartışma Soruları Bir yönetim anlayışının stratejik olup olmadığının göstergeleri nelerdir? Stratejik Yönetimin bundan 30 sene öncesine göre daha önemli hale gelmesinin nedenleri nelerdir? Her firma stratejik yönetim uygularsa başarısızlık ortadan kalkar mı? Eğer stratejik yönetim sürdürülebilir başarı getiriyorsa dünyanın en iyi danışmanlarıyla çalışan bazı küresel ve yerel şirketlerin başarısızlıkları nasıl açıklanabilir? Strateji ile ilgili kavramlardan sizce en önemli iki tanesi hangileridir, niçin? Recai Coşkun 12
II- STRATEJİK DÜŞÜNME DÜZEYİ VE GEREĞİ yöneticilerimiz günübirlik işlerle o kadar meşguldürler ki ayrıntılara boğulup uzun dönemli perspektiflerini kaybederler (İngiltere de yapılan bir araştırmadan ) 2023 yılında ne üreteceğimizi hayal edemiyoruz (Sakarya da görüşülen 32 KOBİ yöneticisinin 18 inin cevabı) varlık sebebimiz bir dünya şirketi olmaktır (Sakarya da görüşülen 32 KOBİ yöneticinden 1 inin cevabı Recai Coşkun 13
Düşünme Düzeyleri Kişi Odaklı Olay Odaklı Sistem Odaklı Recai Coşkun 14
Stratejik Düşünme Salt akla değil, sezgilere de (bilim ve sanat) Kısa ve orta dönem yerine uzun döneme Parçalar yerine bütüne (kavramsallık) Olaylar yerine yapı ve sistemlere Sonuçlar kadar sebeplere ve sürece Tek boyutlu düşünceden çok boyutlu düşünceye (tuhaflığın arkasındaki tuhaflığa) odaklanmak ve eylem ve faaliyetleri bu düşünce düzeyine göre şekillendirmektir Recai Coşkun 15
Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna Geçiş Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna Ağır teknolojiden Hafif, bulutsu teknolojiye Yerel Ölçekten Küresel Ölçeğe Yavaş Değişimden Hızlı Değişime Merkezi yönetimden Yerinden Yönetime Temsili Demokrasiden Katılımcı Demokrasiye Hiyerarşiden Yatay ve Ağ Örgütlerine Hat Üretiminden Esnek Üretime 16
Üçüncü Binyılda Çevre Koşulları Karmaşıklık Belirsizlik İstikrarsızlık Yüksek dalga boylu değişim Ülke olarak, sektör olarak, firma olarak Ne yapmalı da uzun dönemde ayakta kalabilmeli? Recai Coşkun 17
KAYNAKLARA DAYALI OKUL POZİSYON OKULU Strateji rasyonel bir süreçtir, planlanabilir? Endüstrinin durumu stratejiyi belirler. Strateji eldeki kaynaklara göre şekillenen bir süreçtir. Planlanamaz. Kaynaklar stratejiyi oluşturur ve bu kendiliğinden olur. Sanat mı? Bilim mi? Ussallık mı? Sınırlı ussallık mı? Örgütsel öğrenme, öğrenen örgütler Recai Coşkun 18
TARTIŞMA SORULARI 1. Olaylar genelde hangi düzeyde ele alıyorsunuz, niçin? 2. Sınırlı rasyonellik (ussallık) stratejistler ve stratejik yönetim için ne anlama gelir? 3. Çevremizdeki hızlı değişmeler, belirsizlikler, kaotik ortama ilişkin örnekler veriniz. 4. Düşünme düzeyini değiştirmek (geliştirmek) için kişisel olarak ne yapılabilir? 5. Strateji planlana bilir, çünkü ; Strateji planlanamaz çünkü. Recai Coşkun 19