SPORDA STRATEJİK YÖNETİM 8.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1
STRATEJİK YÖNETİM 2
STRATEJİ DEĞERLENDİRME VE KONTROL Stratejik yönetim sürecinin son evresi seçilen stratejinin değerlendirilmesi, değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi ve kontrolün yapılmasıdır. İşletmenin tepe yöneticileri, stratejinin değerlendirilmesi evresinde, stratejik seçimlerinin ve bunlarla ilgili kararlarının, işletmenin genel amaçlarını gerçekleştirip gerçekleştirmediğine bakarlar. 3
STRATEJİ DEĞERLENDİRME VE KONTROL Stratejik yönetim faaliyetleri önemli ve uzun süreli sonuçları olabilecek kararlardan oluşur ve hatalı stratejik kararlar işletmeleri ciddi zararlara uğratabilir ve bu kararların geri dönüşü fazlasıyla zor olabilir. Dolayısıyla stratejinin değerlendirilmesi ve kontrol işletme için oldukça önemli bir konudur. 4
STRATEJİ DEĞERLENDİRME VE KONTROL Strateji değerlendirme yöneticilere ve çalışanlara, işletmenin hedeflerini başarmaya giden yolda gerçekleştirilen ilerleme düzeyin bildirmektedir. Yönetici veya çalışan strateji değerlendirme ve kontrol sayesinde, uygulanan stratejiden kaynaklanan sorunları tespit ederek, durum ciddi hâle gelmeden önce önlem alınmasını sağlayabilecektir. 5
STRATEJİ DEĞERLENDİRME Strateji değerlendirmesi her ölçüde ve türde örgütler için gereklidir. Strateji değerlendirmesi beklentilerin ve varsayımların yönetim yönünden sorgulanmasını başlatmalı, hedefler ile değerlerin gözden geçirilmesini sağlamalı ve alternatif üretimi ile değerlendirme ölçütlerinin oluşturulmasında yaratıcılığı teşvik etmelidir. 6
STRATEJİ DEĞERLENDİRME Strateji değerlendirme faaliyetleri belirlenen dönemlerin sonunda veya sorunların meydana gelmesinden sonra değil, daha çok devam eden bir durumda gerçekleştirilmelidir. Stratejilerin dönemsel değil de devam eden bir durumda değerlendirilmesi, süreç boyunca karşılaştırma noktaları oluşturulmasını ve daha etkili bir şekilde izlenmesini sağlar. 7
STRATEJİ DEĞERLENDİRME Strateji değerlendirme için gereken anahtar sorular, bu sorulara alternatif cevaplar ve bir örgütün alması gereken uygun eylemler açısından strateji değerlendirme faaliyetlerini özetler. Dış ve iç etkenlerin önemli ölçüde değişmediği ve işletmenin belirtilen hedeflere doğru tatmin edici bir şekilde ilerlemesi durumları dışında düzeltici eylemlere neredeyse her zaman ihtiyaç duyulduğuna dikkat edilmesi önemlidir. 8
STRATEJİ DEĞERLENDİRME Strateji değerlendirme sürecinde; faaliyet beklenen sonuçlarla geçerli sonuçların karşılaştırılması, planlarda sapma olup olmadığının tespiti, bireysel performansın değerlendirilmesi ve belirlenen hedeflerin gerçekleşme düzeylerinin incelenmesi yoluyla örgüt performansı ölçülmelidir. 9
STRATEJİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Örgüt performansının ölçülmesi yoluyla strateji değerlendirmesi hem nicel (sayısal) hem de nitel (kalite) ölçütlere bağlıdır. 10
STRATEJİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ NİCEL ÖLÇÜTLER Stratejinin uygulamaya başlamasından itibaren en alt hiyerarşik kademelerden en üst yönetim kademesine kadar oluşturulan standart ölçütler, aşamalar halinde stratejinin başarısını ortaya koyacaktır. Böylece, en üst düzeydeki stratejik amaçların başarılma durumu hakkında sonuçlar çıkarılabilecektir. Burada yapılan değerlendirmeler, sayısal olarak şirketin eski geçmişiyle bugünü ya da rakipleriyle karşılaştırılması sonucu elde edilmektedir. 11
STRATEJİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Nicel ölçütler şunlardır; Kârlılık oranları, Verimlilik oranları, Hisse senedi fiyatı, Hisse başına düşen kâr oranı ya da kazanç, Satış tutarlarında gelişmeler, Pazar payında artış, Çeşitli nedenlerle kaybedilen (Grev, lokavt vb.) işgünü sayısı, Kapasite kullanım yüzdesi, Yeni müşteri sayısı ve eski müşterilere oranı, 12
STRATEJİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Sermaye ve yatırım dönüş hızı, Üretim maliyetleri (toplam maliyet, birim maliyet, marjinal maliyet, sipariş maliyeti, safha maliyeti, vb.) ve etkisi, Dağıtım maliyetleri ve etkisi, İşgücü devir hızı, işe devamsızlık oranları, İşgücünün iş ortamı, yönetim biçimi, en yakın yöneticisinin yeteneklerini ve yaratıcılığını iş ortamında kullanabilme imkanlarıyla işletmesinin geleceğine ilişkin düşünceleri hakkında görüşleri. 13
STRATEJİ DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ NİTEL ÖLÇÜTLER Nicel ölçütlerin yetersiz kaldığı hallerde, yargılarımızı daha da güçlendirmek ve belirsizliği ortadan kaldırmak için, niteliksel ölçütlerle bunları güçlendirmek gerekebilir. Niteliksel ölçütler, hedef, strateji, plan ve kaynakların; tutarlılığı, uygunluğu, kapsamı, personeli teşvik edebilme durumu, çevresel ihtiyaçlara uyarlanabilirliği gibi konulara odaklanmalıdır. 14
STRATEJİ DEĞERLENDİRME DÜZELTİCİ EYLEMLERİN UYGULANMASI Düzeltici eylemlerin uygulanması bir işletmenin gelecekte daha iyi bir durumda olabilmesi için değişiklikler yapmasını sağlayan bir faaliyettir. İşletmelerde düzeltici eylemler; örgütün yapısının yenilenmesi, bir veya daha fazla çalışanın değiştirilmesi, işletme misyonunun, amaç ve hedeflerinin revizyonu, sermaye artırımı için çalışmaların yapılması ve yeni kaynaklar oluşturulması vb. faaliyetleri kapsayabilir. 15
STRATEJİK KONTROL Stratejik Yönetim sürecinde hazırlanan planların uygulamaya konulması ve uygulama sürecini, etkili bir kontrol süreci takip etmelidir. Belirlenen stratejinin anlamlı hale gelmesi ancak, amaç ve hedeflere ne ölçüde ulaşıldığının belirlenmesiyle mümkün olacaktır. 16
STRATEJİK KONTROL Belirlenen stratejinin anlamlı hale gelmesi ancak, stratejinin uygulanması sonucunda ortaya çıkan başarı düzeyinin yorumlandığı sonuçlara ulaşmakla mümkün olabilir. 17
STRATEJİK KONTROL Stratejik kontrol ile elde edilen bulgular, amaç ve hedeflerin başarıldığını gösteriyorsa, mevcut durumun devamı sağlanmalı, olumlu performansı pekiştirecek maddi ve maddi olmayan ödüllerden faydalanılmalıdır. Elde edilen sonuçlar, amaç ve hedeflerden sapma içeriyorsa bu durumun sebebi araştırılmalı, ilgili birim ve personelle müzakere edilmeli ve düzeltici tedbirler alınmalıdır. 18
STRATEJİK KONTROL Stratejik yönetimin dinamik çevresel şartlarda gerçekleşen bir süreç olduğu dikkate alındığında, çevrede meydana gelen değişimler de sürekli izlenmeli ve değerlendirme dönemi sonunda, vizyon, misyon, amaç, hedef ve stratejiler gözden geçirilerek gerekiyorsa revizyona gidilmelidir. 19
STRATEJİK KONTROL Sonuçta, stratejik yönetimin birbirine entegre ve koordinasyon içinde gerçekleştirilen bir süreç olduğu göz önünde bulundurularak, kontrol sürecinde elde edilen bilginin, topluma sunulan mal ve hizmetlerin etkili, verimli, kaliteli bir şekilde üretilmesi ve kritik paydaşların tatmin seviyesinin arttırılmasına olanak verecek şekilde kullanılması gerekir. 20
KAYNAKLAR Koparal, C., Şakar, N. (Editör) (2013). Stratejik Yönetim-II. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. Timur, N. (Editör) (2004). Stratejik Yönetim. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. Sözen, S. (Editör) (2013). Yönetim Bilimi-II. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. 21