END 105 ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİȘ Üretim Yönetimi Yrd. Doç. Dr. Selçuk ÇEBİ http://scebi.ktu.edu.tr Üretim Yönetimi Fabrikaların Organizasyon Yapısı ve Șubeleri Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması Tesis Tasarımı Tesis Yeri Seçimi İș Yeri Düzenleme Ürün Tasarımı Talep Tahmini Kapasite Planlama Ana Üretim Programı Malzeme Gereksinim Planlama Üretim Programı Stok kontrol İș yükleme ve iș çizelgeleri Hat Dengeleme Kalite Kontrol Üretim Planlama ve Kontrol Uzun Dönemli Planlama Orta Dönemli Planlama Kısa Dönemli Planlama Tesis Tasarımı Ana üretim Programı MakinaYükleme Ürün Tasarımı MRP İș Çizelgeleri İș yeri düzenleme Üretim Programı Stok Kontrolü Talep tahminleri Kapasite Planlama AR-GE Planlaması İș Emri Düzenleme Uzun Dönemli Planlama: 1-5Yıl Orta Dönemli Planlama: 3ay-1yıl Kısa Dönemli Planlama: 0-3ay 1
Dersin Kapsamı Fabrikaların Organizasyon Yapısı ve Șubeleri Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması Tesis Tasarımı Tesis Yeri Seçimi İș Yeri Düzenleme Ürün Tasarımı Talep Tahmini Kapasite Planlama Ana Üretim Programı Malzeme Gereksinim Planlama Stok kontrol İș yükleme ve iș çizelgeleri Hat Dengeleme Kalite Kontrol Dersin Kapsamı Fabrikaların Organizasyon Yapısı ve Șubeleri Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması Tesis Tasarımı Tesis Yeri Seçimi İș Yeri Düzenleme Ürün Tasarımı Talep Tahmini Kapasite Planlama Ana Üretim Programı Malzeme Gereksinim Planlama Stok kontrol İș yükleme ve iș çizelgeleri Hat Dengeleme Kalite Kontrol Dersin Kapsamı Fabrikaların Organizasyon Yapısı ve Șubeleri Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması Tesis Tasarımı Tesis Yeri Seçimi İș Yeri Düzenleme Ürün Tasarımı Talep Tahmini Kapasite Planlama Ana Üretim Programı Malzeme Gereksinim Planlama Stok kontrol İș yükleme ve iș çizelgeleri Hat Dengeleme Kalite Kontrol 2
Üretim Tanımı Yaratılan değer, Ekonomik bir anlamı olan herhangi bir șeyi ortaya çıkaran faaliyet Ağaç Yakma İșlemi ısı+cüruf Ağaç İșleme İșlemi Masa+Sandalye+Çıta+Talaș Üretim Tanımı En genel bakıș açısıyla üretim; Ekonomik değeri olan ya da yarar sağlayan mal ya da hizmetlerin olușturulmasını amaçlayan faaliyetler bütünü olarak tanımlanır. Üretim Tanımı İktisat dilinde, üretim; Șekil değișikliği, Zaman değișikliği, Mekan değișikliği... Mühendisler de üretimi; Fiziki varlık üzerinde onun değerini arttıracak bir değișiklik yapma Hammadde veya yarı mamulleri kullanılabilir bir mamule dönüștürme Üretimin amacı TOPLUMA değer yaratmasıdır. 3
Üretim Tanımı Üretim Yönetimi Planlama-Örgütleme-Yönlendirme-Kontrol Kaynaklar Ürün ama ve Kontrol, Birinci Baskı, İrfan tanbul, 2003 Tanyaș, M, Baskak, M. Üretim Planla Yayıncılık, İst YIL KONU ÖNCÜ 1.3. Tarihsel Gelișim 1760 Buhar Makinasının Bulunması James Watt 1776 İmalatta Uzmanlașma Adam Smith 1832 Uzmanlașmaya Göre İșbölümü Charles Babbage 1800ler İkame Edilebilir Parça Kullanımı 1900 Bilimsel Yönetim FredericW. Taylor 1900 Hareket Ekonomisi İlkeleri Frank ve Lilian Gilberth 1901 Çizelgeleme Henry Lee Gant 1913 Montaj Hattı Üretimi Henry Ford 1920 Stok Kontrol F.W. Harris 1940 Yöneylem Araștırması P.M.S. Blacket 1950 Otomasyona Giriș 1968 Üretimde Bütünleștirme 1970 Üretimde Bilgisayar Destekli Uygulamalar 1980 CAD/CAM, MRP II, JIT, TQM, FMS, OPT, CIM 1990 ERP, COMMS, MES 2000 Tedarik Zinciri Yönetimi 4
Üretim Sistemler rinin İșletilmesi Tasarımı Üretim Yönetimi Fonksiyonları Karar Problemi Yanıt Aranan Sorular Ürün tasarımı ve geliștirilmesi Ne üretilecek? Tesis yerinin belirlenmesi Nerede üretilecek? Proses tasarımı ve yerleșim düzeni En uygun yöntem nedir? Kapasitenin belirlenmesi Ne tür donanım ve personele ihtiyaç var? İș tasarımı ve ölçümü İșlem süreleri ne kadar? Talep tahmini Ürüne ne kadar talep olacak? Üretim Planlama Ne zaman, ne kadar üretilecek? Stok kontrolü Hangi malzemeden ne kadar stok tutulacak? Kalite Kontrolü Ürünler müșteri isteklerine uygun mu? Bakım Planlaması Sistemin aksamaması için neler yapılmalı? İnsanın ihtiyaçlarını gideren çeșitli mal ve hizmetleri tek bir ișletmenin gidermesi olanaklı mıdır? 5
VARLIKLAR, SERMAYE, BORÇLAR, Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Üretici ișletmeler, Hizmet ișletmeleri, Satıcı ișletmeler veya pazarlama kurumları Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), 6
En son (nihai) tüketiciler için mal ve hizmet üreten ișletmeler, Diğer ișletmeler için mal ve hizmet üreten ișletmeler Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık ișletmeleri, Madencilik ve taș ocakları ișletmeleri, Sanayi ve endüstriyel ișletmeler, Ticaret ișletmeleri, banka ișletmeleri, Tașıma ve depolama ișletmeleri, Hizmet ișletmeleri gibi Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Özel ișletmeler, Kamu leri, Yabancı Sermayeli ler Karma ler, 7
Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Küçük Orta Büyük Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Özel ișletmelerin hukuki yapılarına göre Kamu ișletmelerinin hukuki yapılarına göre Yabancı sermayeli ișletmeler Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Özel ișletmelerin hukuki yapılarına göre Kiși Șirketleri: Adi șirket, Sermaye șirketleri: Anonim șirket, Limited șirket Kamu ișletmelerinin hukuki yapılarına göre Yabancı sermayeli ișletmeler 8
Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Özel ișletmelerin hukuki yapılarına göre Kamu ișletmelerinin hukuki yapılarına göre Kamu iktisadi teșebbüsleri (KİT) Yerel yönetim ișletmeleri Kamu bütçeli döner sermayeli șirketler Yabancı sermayeli ișletmeler Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre), Kartel Tröst Konsorsiyum Holding Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması Üretim Sistemleri Mal Üretimi Tarım ve Hayvancılık Yapı (Bina,Yol,Köprü) Endüstriyel Üretim Hizmet Üretimi Ulașım Konaklama Eğitim Eğlence Sağlık Bakım 9
Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması Geleneksel Üretim Sistemleri Üretim Sistemleri Stok Politikası Üretim Miktarı Üretim Süreci Ürün Cinsi Hücresel ÜS Stok İçin Üretim Sipariș için Üretim Siparișe Göre Son İșlemler Proses Tipi Üretim Kitle Üretimi Parti Üretimi Proje Tipi Üretim Sipariș Tipi Akıș Tipi Sabit Konumlu Demir Çelik Lastik Çimento Metal Eșya...... Bilgisayarla Bütünleșik ÜS Çağdaș Üretim Sistemleri Tam Zamanında ÜS Esnek ÜS Optimize ÜS