Geriatrik depresyon tedavisinde idame EKT Dr. Sibel Çakır İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.D Duygudurum Bozuklukları ve Geropsikiyatri Birimi
Geriatrik depresyon 65 yaş ve üzerinde yaşlı popülasyonda M.depresyon %2-5 (Mojtabai ve ark., 2004; Byers ve ark., 2010). İyi tedavi edilmediğinde yaşlıların %40 ında kronik bir sorun olur (Licht-Strunk ve ark., 2007)
Geriatrik Depresyonda EKT neden daha sık? AD etkinliği düşük (küçük damar hst) Farmakoterapi toleransı daha kötü (komorbid tıbbi sorun, ilaç etkileşimi) Nöropsikiyatrik sorun daha sık (katatoni, Parkinsonizm) Ağır şiddette depresyon, psikotik özellik, hayatı tehdit sık, hızla tedavi gerektirir Relaps, tedaviye direnç sık EKT yanıtı genç hastadan daha hızlı, iyi Bu yüzden akut, idame EKT yaşlıda daha çok kullanılır
Akut dönem EKT - relaps, rekürrens
Tarihçe; Geriatrik hasta-ekt Retrospektif bilgi, 56 y üzeri EKT ile mortalite %3 vs (%26.5) İyileşme EKT ile %86 vs TAU %60 Slater 1951; Karagulla 1950 1979, 1985 de standardize edilme, anestezi kuralları 1990 APA görev gurubu; daha önce ilaç yanıtsızlığı varsa, hızlı etkinlik gerekiyorsa, Sağ Unilateral Uygulama önerildi BF, BL, Sağ Unilat.?
Geriatrik depresyon tedavisinde hedefler Remisyonun sağlanması Relaps, rekürrensin önlenmesi Kognisyonun düzelmesi Komorbid durumlar- bozulmamalı
Geriatrik Depresyon-EKT Yaşlı depresif hastada EKT yanıtı genç hastaya göre daha hızlıdır ve daha sık kullanılır (Tew ve ark., 1999; O Connor ve ark., 2001; Olfson 1998) EKT ile iyi yanıt alınmış akut depresyon tedavisi arkasından ilaç tdv yoksa ilk 6 ayda %85 relaps, ilaç tdv ile %50 relaps (Sackeim ve ark., 2001) Sürdürüm (C) EKT: İndeks depresif dönemde remisyona ulaştıktan sonra relaps önlemek için 6 ay daha EKT tedavisinin sürmesi İdame (M) EKT: İlk 6 aydan sonra, rekürrens önlemek için belli bir süresi olmayan EKT tedavisi
İdame EKT 146 çalışma, 22 çalışma ölçütleri sağlamış 3 RKÇ; 1. 2 yıl prospektif izlem, 60 y üzeri, psikotik depresyon, idame EKT+nortiriptilin VS Nortiriptillin, remisyon süresi, EKT kolunda daha uzun (Navarro ve ark., 2008)
2. 2 yılda relaps/rekürrens nortiriptillin +EKT kolunda, nortriptillin koluna göre belirgin düşük (%17 vs %54) (Serra ve ark., 2006) 3. Daha geniş seri, çok merkezli, CORE study, İdame EKT vs Farmakoterapi (Lityum+nortiriptillin), 18-85 yaş, 6 ayda iki gurup relaps oranı açısından farksız (%37 vs 32) (Kellner ve ark., 2006)
Sağ Unilat. Çok kısa vurumlu EKT EKT (4 seans ) +farmakoterapi VS Venlafaksin+Li 24 hf EKT kolu daha etkili, MMSE fark yok
Diğer araştırmalar Prospektif, naturalistik izlem çalışması Retrospektif kontrollü Retrospektif kontrolsüz çalışmalar Retrospektif değerlendirme, Akut epizod sonrası 2 yıllık izlem, 58 yaşlı hasta TAU %90, %97 C, M-EKT, %53, %79 (O Connor 2010)
Sürdürüm, idame protokolü Uzlaşılmış protokol yok Belirgin bellek bozukluğu varsa Sağ Unilat. Elektrot yerleşimi E şiddet? Akut epizodu takip eden ilk ay haftalık, sonraki 2-3 ay 2 haftalık, sonra ayda bir Hasta kliniğine göre, bireye özel tedavi
İdame EKT-Kognitif işlevler 7 çalışma öncesi-sonrası genel kognitif işlevlere bakmış MMSE, bozulma yok 6 ay sonra düzelme Genel kognitif puanlar 1 yıl içinde EKT den etkilenmiyor Sözel öğrenme, yürütücü işlevler hiç EKT almayanlara göre bozuluyor (Tielkens ve ark., 2008) Plasebo kontrollü; yaşam boyu 100 den fazla EKT yapılan kişilerde kognitif kayıp yok (Devanand 1991)
Core Study İdame EKT vs ilaç tedavisi- Kognitif işlevler 12. haftada EKT alanlarda bellek puanları düşük ama 24. haftada fark kayboluyor
İdame EKT- komorbid fiziksel hastalık Kardiyak, nörolojik hastalıkları bozduğuna dair bulgu yok Düşme, deliryum, kardiyak sorun vaka bildirimlerinde rastlanmış K. basıncı, EKG değişikliği saptanmamış RKÇ larda ağır komorbid hastalığı olan hastalar dışlanmış başağrısı, bellek bozukluğu nedeniyle çalışmayı bırakan vakalar tanımlanmış
Sonuç, öneri İdame EKT geriatrik depresyonda önemli bir tedavi seçeneği Özellikle akut yanıt alınmış ve sürdürüm ilaç tedavisi kullanamayan, relaps olmuş ise C-EKT, M-EKT uygun seçenek olabilir Uzun dönem yan etki, kognitif işlevler, doz, elektrot yeri konularında bilinmeyenler fazla