e r Ar þ t ý r m Nutritionl Sitution Assessment of 65 Yers Old Ptient Who Applicte to Emergency Deprtment l n i j ri O O i g in Acil Servise Bşvurn 65 Yş Üzeri Hstlrd Nütrisyonel Durumun Değerlendirilmesi h c r s Re l Yşlılrd Nütrisyonel Durumun Değerlendirilmesi / Assessment of Nutritionl Sttus in the Elderly İsmil Hkkı Nlbur 1, Mustf Burk Syhn 1, Serht Oğuz 2, Esin Seçgin Syhn 3, Serht Hüseyin 4 1 Trky Üniversitesi Tıp Fkültesi Acil Tıp Anbilim Dlı, 2 Trky Üniversitesi Tıp Fkültesi Genel Cerrhi Anbilim Dlı, 3 Edirne Merkez Toplum Sğlığı Merkezi, 4 Trky Üniversitesi Tıp Fkültesi Klp ve Dmr Cerrhisi Anbilim Dlı, Edirne, Türkiye Özet Amç: Bu çlışmd, bölgemizdeki en önemli merkez konumundki bir üçüncü bsmk hstnesi cil servisine bşvurn 65 yş üstü hstlrın beslenme durumlrının değerlendirilmesi ve sosyodemogrfik değişkenler ile ilişkisinin incelenmesi mçlnmıştır. Gereç ve Yöntem: Tnımlyıcı ve ileriye dönük olrk ypıln bu çlışmd cil servise 15.03.2014-30.03.2014 trihleri rsınd bşvurn 93 kdın ve 111 erkek olmk üzere toplm 204 hsty Mini Nütrisyonel Değerlendirme testi uygulnmıştır. Hstlr yş gruplrın göre sınıflndırıldığınd %68.61 i 65-79 yş rsınd iken, 80 yş ve üzeri bulunn hstlrımızın ornı %31.39 idi. Uygulnn Mini Nütrisyonel Değerlendirme testi sonuçlrın göre hstlrımızın % 60.8 i Grup 1, % 18.6 sı Grup 2, % 20.6 sı Grup3 te olduğu tespit edildi. Bulgulr: Grup 1 ve Grup 2 de cinsiyetler çısındn nlmlı frk yokken (sırsıyl p=0.196, p=0.216), Grup 3 te erkek cinsiyet nlmlı derecede dh yüksekti (p=0.024). Grup 1 ve Grup 2 de 65-79 yş grubund oln hst ornımız, 80 ve üzeri yş grubund oln hstlrımız göre nlmlı derecede dh yüksekti (sırsıyl p=0.02, p=0.017). Bun krşın Grup 3 te hstlrımızın yş gruplrın göre dğılımı çısındn nlmlı frk tespit edilmedi (p=0.109). Çlışmmızd gruplr rsınd yş ve vücut ğırlığı bkımındn nlmlı frklılık tespit edilirken (p<0.001), boy uzunluğu çısındn nlmlı frk yoktu (p=0.722). Kol çevresi ve bldır çevresi ortlmlrının Grup 2 de Grup 3 e göre dh yüksek olduğu tespit edildi (sırsıyl p=0.010, p=0.016). Çlışmy dâhil edilen hstlr tkip ve tedvi sonuçlrın göre yoğun bkım ünitesine trnsfer edilen hstlrın çlışm gruplrın göre dğılımın bkıldığınd, Grup 3 te yoğun bkım ünitesine ytış ornının Grup 1 ve Grup 2 ye göre nlmlı olrk fzl olduğu tespit edildi (p=0.038). Trtışm: Yşlılık dönemindeki beslenme bozukluklrının cil servislere bşvurn hstlrd erken tnınmsı, değerlendirilmesi, tnı ve tedvi yklşımlrı için özel bir öneme shiptir. Anhtr Kelimeler Yşlılık; Mini Nütrisyonel Değerlendirme; Acil Servis Abstrct Aim: In this study.we wnt to purpose tht nutritinos nd socio-demogrphic situtions who over 65 yers old ptients come in one of the most importnt 3rd degree hospitl emergeny deprtment. Mteril nd Method: We prctice Mini Nutritionl Assessment test descriptive nd forwrd-looking on 93 women nd 111 men totlly 204 ptients between 15.03.2014-30.03.2014 who pplicte emergency deprtment. Results: In these group % 68.61 0f ptient ws between 65-79 yers old; % 31.39 of ws ptient over 80 yers old. After Mini Nutritionl Assessment test results ptient of % 60.8 in Group 1; % 18.6 in Group 2; % 20.6 in Group 3. However in Goup1 nd 2 there ws no importnt difference between gender (p=0.196, p=0.216); in Group 3 mle gender ws meningful more thn femle (p=0.024). In Group 1 nd Group 2 65-79 yers old ptient group ws menıngful more thn 80 yers ol ptient group (p=0.02, p=0.017). In Group 3 there ws no difference beween in these groups (p=0.109). In this study groups there ws meningful difference between ge nd weight (p<0.001), there ws no diffeence for height (p=0.722). In Group 2 vrege of rm circumference nd clf circumference higher thn Group 3 (p=0.010, p=0.016). In this study ptients who hospitlized in intensive cre unit fter this tretmet in emergengy deprtment meningful more thn Group 1 nd 2 (p=0.038). Discussion: Erly dignosis of mlnutrition in elderly ptient who pplicte emergengy deprtment is importnt for tretment. Keywords Elderly; Mini Nutritionl Assessment; Emergengy Deprtment DOI: 10.4328/JCAM.2516 Received: 26.04.2014 Accepted: 28.05.2014 Published Online: 29.05.2014 Corresponding Author: Mustf Burk Syhn, Trky Üniversitesi Tıp Fkültesi Acil Tıp AD (22300) Edirne, Türkiye. GSM:+905327000095 F.: +90 2842360909 E-Mil: mustfburk@yhoo.com Journl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 1
Giriş Yşlnm geri dönuşümsüz, ypısl ve fonksiyonel değişikliklerin tümünü içeren, sistemler ve doku düzeyinde orty çıkn fizyolojik bir süreçtir (1,2). Yşlnm kişinin sosyl yşmını ve toplumsl ktılımını doğrudn etkiler (3,4). Ülkemizde ve dünyd gelişen sğlık imknlrı syesinde, yşlı nüfusun rtmsın prlel olrk yşlılık dönemi sorunlrı d giderek önem kznmktdır (1). Kronolojik bir kvrm olrk kullnıln yşlılık sınırı, Düny Sğlık Örgütü trfındn 65 olrk belirlenmiştir (1,2). Yşlılık dönemindeki beslenme durumu hstlıklrın gelişimi ve seyri çısındn çok önemli bir role shiptir (1,5). Yşlnm ile berber kırılgnlık ve engellilik rtr ve beslenme durumu olumsuz yönde etkilenir; yiyecek tüketimi zlır ve mlnutrisyon gelişir (1,6). Oluşck mlnutrisyon ve mlnutrisyon riski durumu, yşlılık döneminde vr oln yndş hstlıklrı dh d ğırlştırck, tedvi bşrısını zltck ve mliyetlerin rtmsın neden olcktır (1). Epidemiyolojik çlışmlr incelendiğinde toplum içinde yşyn yşlılrın %5-10 und mlnütrisyon mevcuttur. Akut hstlık için hstneye ytırılnlrd bu orn %26 lr çıkr (3,7,8). Akut ve kronik mlnütrisyon tnısınd beslenme durumunun değerlendirilmesi oldukç önemli bir yer tutr. Beslenmenin trmlrl ve bireysel değerlendirmelerle orty konmsı klinik beslenme cısındn önemlidir. Mlnütrisyonlu vey mlnütrisyon riski ltındki hstlrı tnımlmk mcı ile hstlr henüz hstneye ytırılırken yrdımcı sğlık personeli vey hekimler trfındn kıs sürede ypılbilecek, bsit, invziv olmyn beslenme değerlendirme yöntemleri kullnılır. ESPEN (Europen Society of Prenterl nd Enterl Nutrition) nütrisyon değerlendirmesinde Nutritionl Risk Screening (NRS) 2002 ve yşlı hstlrd Mini Nütrisyonel Değerlendirme (MNA) yöntemini önermektedir (3,7). 2001 yılınd Rubenstein trfındn orty tılmış ve 2006 yılınd Guigoz ve rkdşlrı trfındn geliştirilmiş oln MNA testinin, kesin tnı koydurmmkl birlikte yşlılrd tek bşın Beden Kitle İndeksi (BKİ) ölçümünden dh güvenilir olduğu ve lbortur prmetreleri değişikliklerinden önce mlnütrisyon riskini sptdığı ileri sürülmektedir (3,7,9). Koly uygulnbilir, non invzif ve kbul edilen en etkin yöntemlerden birisidir (3,7). Yşlılık dönemindeki beslenme bozukluklrının uygun testler ile trnmlrı ve mlnutrisyon sptnnlrın dh ileri incelemelerle tnılnmsı ve uygun girişimlerle beslenme durumlrının düzeltilmesi yşm klitelerini ve hstlıklrın bğlı kompliksyonlrının zltılmsını olumlu yönde etkileyecektir. Bu nedenle yşlılık dönemindeki beslenme bozukluklrının cil servislere bşvurn hstlrd erken tnınmsı, değerlendirilmesi, tnı ve tedvi yklşımlrı için özel bir öneme shiptir (7). Ypıln litertür trmlrınd yşlılık dönemindeki beslenme bozukluklrının ilgili verilere yerli ve ybncı yyınlrd sıkç rstlnılmsın rğmen, cil servise bşvurn 65 yş üstü hstlrın beslenme durumlrının incelendiği trm çlışmlrın it veriler sınırlıdır. Bu çlışmd cil servise bşvurn 65 yş üstü hstlrın beslenme durumlrının MNA formu ile değerlendirilmesi ve sosyodemogrfik değişkenler ile ilişkisinin incelenmesi mçlndı. Gereç ve Yöntem Tıp Fkültesi Girişimsel Olmyn Klinik Arştırmlr Etik Kurulu nun onyı lındıktn sonr (TÜTF-GOKAEK 2014/34 protokol kodu, 05.03.2014 trih 05/06 krr no), 15.03.2014-30.03.2014 trihleri rsınd prospektif olrk ypıldı. Acil Servise rdışık olrk bşvurn 65 yş üstü hstlr çlışmy dhil edildi. Arştırmy ktıln bütün hstlr çlışmnın mcı, süresi, gerçekleştirilecek uygulmlrın sekli, hedeflerimiz, kullnıln çlışm formlrı ve ne mçl kullnıldıklrı ile ilgili olrk bilgi verilerek onmlrı lındı. Altmış beş yş ltı, kendileri ve/vey ykınlrı trfındn Bilgilendirilmiş Gönüllü Olur Formu nu değerlendirdikten sonr çlışmy dâhil edilmeyi kbul etmeyen hstlr, cil servise bşvurduğu nd hemodinmik stbilitesi ve ntropometrik ölçümlere uygun olmyn ve bşvurduğu nd ypılck sözel sorgulmy uygun olmyn, ileri derece işitme ve konuşm kusuru bulunn ve trvmy mruz kln hstlr çlışm dışı bırkıldı. Mini Nütrisyonel Değerlendirme Yöntemi Bu çlışmd cil servise bşvurn 65 yş üstü hstlrın beslenme durumlrı, MNA testi (tblo 1) ile değerlendirilerek gerçekleştirildi (10). MNA testi; testin uygulnmsı ve ntropometrik ölçümler için eğitim ln, cil serviste çlışn tek bir Acil Tıp Anbilim Dlı Arştırm Görevlisi trfındn, hstlrın nlybileceği düzeyde ve net bir ses tonund yüz yüze görüşme yoluyl uygulndı. Mini Nütrisyonel Değerlendirme testi, ltı ön değerlendirme ve 12 kpsmlı değerlendirme olmk üzere toplm 18 sorudn oluşmktdır. Bu 18 sorunun 15 i sözel sorgulm ve 3 ü ntropometrik ölçümlerdir (1,3,7). Mini Nütrisyonel Değerlendirme testinin 14 pun üzerinden ypıln ön değerlendirmesi sonucu elde edilen Ön Değerlendirme Punı n (ÖDP) göre hstlr, Norml Nütrisyonel Durum (N1) (12-14 pun), Mlnütrisyon Riski Altınd (MR1) (8-11 pun), Mlnütrisyonlu (M1) (0-7 pun) olmk üzere 3 ktegoriye yrıldı. ÖDP 12 nin ltınd oln hstlr kpsmlı değerlendirmeye lındı. Toplm 16 pun üzerinden ypıln kpsmlı değerlendirme sonucu Kpsmlı Değerlendirme Punı (KDP) elde edildi. Ön değerlendirme punı ile kpsmlı değerlendirme punının toplnmsıyl Mlnütrisyon Gösterge Punı (MGP) hesplndı. Hstlr MGP ye göre 24-30 pun Norml Nutrisyonel Durum (N2), 17-23.5 pun Mlnütrisyon Riski Altınd (MR2), 17 Pun ve ltı Mlnutrisyonlu (M2) olrk 3 ktegoriye yrıldı (1). Bu hstlr nütrisyonel durumlrın göre 3 çlışm grubun yrıldı (1,3,11). Çlışm gruplrı Grup 1: N1+ N2, Grup 2: MR2, Grup 3: M2 şeklinde belirtildi. Antropometrik Ölçümler Antropometrik ölçümler (boy, vücut ğırlığı, ort kol çevresi ve bldır çevresi) kişilerin kendi ifdeleri olmyıp, hstlrın mhremiyetleri korunrk, üzerlerinde iç çmşırlrı olck şekilde ve ikişer kez bizzt rştırmcı trfındn önerilere uygun olrk gerçekleştirildi ve bulunn iki değerin ortlmsı veri olrk kydedildi. Mini Nütrisyonel Değerlendirme formu içinde yer ln ve beslenme punı hesplnmsınd kullnıln BKİ hesplmsı için gereken boy ölçümleri ykkbısız olrk, mümkün oln en dik pozisyond ileriye bkrken duvr ypıştırıln mezur ile ypıldı. Vücut ğırlığı, ykkbısız olrk dik pozisyond ileriye bkr- 2
Tblo 1. Mini Nütrisyonel Değerlendirme (MNA) Yöntemi Soydı: Cinsiyet: Yş: Ağırlık(kg): Boy(cm): Trih: Adı: Aşğıdki sorulrı kutulr uygun rkmlrı yzrk ynıtlyın. Yzdığınız rkmlrı toplyın. Eğer trm punı 11 vey ltınd ise Mlnutrisyon Gösterge Punı nı elde etmek için değerlendirmeye devm edin. ÖN DEĞERLENDİRME A B C D E Son 3 yd işthsızlık, sindirim sorunlrı, çiğnemede zlm oldu mu? 0 = Besin lımınd şiddetli düşüş 1 = Besin lımınd ort derece düşüş 2 = Besin lımınd düşüş yok Son 3 y içindeki kilo kybı durumu 0 = 3 kg dn fzl kilo kybı 1 = Bilinmiyor 2 = 1 3 kg rsı kilo kybı 3 = Kilo kybı yok Hreketlilik 0 = Ytk vey sndlyeye bğımlı 1 = Ytktn, sndlyeden klkbiliyor m evden dışrıy çıkmıyor 2 = Evden dışrı çıkbiliyor Son 3 yd psikolojik stres vey kut hstlık şikyeti oldu mu? 0 = Evet 2 = Hyır Nöropsikolojik problemler 0 = Ciddi bunm vey depresyon 1 = Hfif düzeyde bunm 2 = Hiçbir psikolojik problem yok K L M N Protein lımı için seçilen besinler - Günde en z bir porsiyon süt ürünü (süt, peynir, yoğurt) tüketiyor - Hftd 2 vey dh fzl porsiyon kuru bklgil vey yumurt tüketiyor - Her gün et, blık vey beyz et tüketiyor 0,0 = Eğer evet syısı 0 vey 1 ise 0,5 = Eğer evet syısı 2 ise 1,0 = Eğer evet syısı 3 ise Her gün iki vey dh fzl porsiyon meyve vey sebze tüketiyor? 0 = Hyır Her gün kç brdk sıvı (su, meyve suyu, khve, çy, süt vb) tüketiyor? 0,0 = 3 brdktn z 0,5 = 3 5 brdk 1,0 = 5 brdktn fzl Yemek yeme şekli nsıl? 0 = Yrdımsız yemek yiyemiyor 1 = Güçlükle kendi kendine yemek yiyebiliyor m zorlnıyor 2 = Sorunsuz bir biçimde kendi kendine yiyor F Trm Punı Vücut Kitle İndeksi (VKİ) kg/boy (m)2 0 = VKİ 19 dn z (19 dhil değil) 1 = VKİ 19 21 rsı (21 dhil değil) 2 = VKİ 21 23 rsı (23 dhil değil) 3 = VKİ 23 ve üzeri (Tmmı en çok 14 pun) 12 14 pun: Norml nutrisyonel durum 8 11 pun: Mlnutrisyon riski ltınd 0 7 pun: Mlnutrisyonlu Dh kpsmlı bir değerlendirme için G R sorulrını cevplyınız. KAPSAMLI DEĞERLENDİRME G H I J Bğımsız yşıyor (bkımevinde vey hstnede değil) 0 = Hyır Günde 3 detten fzl reçeteli ilç lm 0 = Hyır Bsı yrsı vey deri ülseri vr 0 = Hyır Hst günde kç öğün tm yemek yiyor? 1 = 1 öğün 0 = 2 öğün O P Q R Ön Değerlendirme Punı Beslenme durumu ile ilgili düşüncesi 0 = Kötü beslendiğini düşünüyor 1 = Krrsız 2 = Kendisini hiçbir beslenme sorunu olmyn kişi olrk görüyor Aynı yştki kişilerle krşılştırıldığınd sğlık durumunu nsıl değerlendiriyor? 0,0 = İyi değil 0,5 = Bilmiyor 1,0 = İyi 2,0 = Çok iyi Kol Çevresi (cm) 0,0 = 21 den z 0,5 = 21 22 rsı 1,0 = 22 vey dh fzl Bldır Çevresi (cm) 0 = 31 den z 1 = 31 vey dh fzl Kpsmlı Değerlendirme Punı Toplm Değerlendirme Punı Mlnutrisyon Gösterge Punı 24 30 Pun (Norml Nutrisyonel Durum) 17 23,5 Pun (Mlnutrisyon riski ltınd) 17 Pun ltı (Mlnutrisyonlu) ken, 100 grm hsss dijitl bskül ile tespit edildi. BKİ, vücut ğırlığının (kilogrm cinsinden) boyun (metre cinsinden) kresine bölünmesiyle hesplndı (3). Ort kol çevresi ölçümü için; kol dirsekten 90o bükülüp, omuzd kromil çıkıntı ile dirsekte olekrnon çıkıntı rsı nokt işretlenmiş, kolun bu noktdn çevresi mezur ile ölçülecek, sntimetre olrk kydedildi (3). Bldır çevresi ölçümü için; kişi sırt üstü ytrken bck dizden 90o bükülmüş, en geniş bldır çevresinden ölçüm ypılck ve elde edilen değer sntimetre olrk kydedildi (3). Hstlr yş gruplrın göre yşlı (65-79 yş) ve ileri yşlı (80 ve üzeri) olmk üzere iki yrı grub yrıldı (12). Çlışmy dâhil edilen hstlr, cil servisteki tkip ve tedvi sonuçlrın göre cil servisten tburcu, yoğun bkım ünitesi- 3
ne ytn, yoğun bkım ünitesi dışındki servislere ytn şeklinde lt gruplr yrıldı. İsttistiksel Anliz İsttistiksel değerlendirme SPSS 20 pket isttistik progrmı kullnılrk ypıldı. Tnımlyıcı syısl değişkenler ortlm ± stndrt spm (SS), ktegorik değişkenler syı ve yüzde olrk verildi. Univrite isttistiksel nlizler ktegorik değişkenler için Ki-Kre Testi ve sürekli değişkenler için Student-T Testi kullnılrk ypıldı. Grup içi krşılştırmlrd gruplr norml dğılım göstermediği ve gruplrd ki denek syısı eşit olmdığındn dolyı Kruskl Wllis tek yönlü vryns nlizi ve ikili krşılştırm yöntemi olrk Mnn-Whitney U testi kullnıldı. Gruplrın kendi rlrındki krşılştırmlrd p<0.01, diğer krşılştırmlrd ise p<0.05 değeri isttistiksel olrk nlmlı kbul edildi. Çlışmd gruplr rsınd yş ve vücut ğırlığı bkımındn nlmlı frklılık tespit edilirken (p<0.001), boy uzunluğu çısındn nlmlı frk yoktu (p=0.722) (Tblo 3). Tblo 3. Çlışm gruplrının yş ortlmlrı ve ntropometrik ölçümler Çlışm gruplrı Prmetreler Grup 1* Grup 2 Grup 3 p Yş (yıl) (ort±ss) 73.74±6.50 79.26±7.72 77.16±8.56 <0.001** Vucut ğırlığı (kg) (ort±ss) Boy uzunluğu (cm) (ort±ss) Kol çevresi (cm) (ort±ss) Bldır çevresi (cm) (ort±ss) 76.03±15.68 65.48±17.84 55.85±10.78 <0.001** 163.12±7.21 162.00±9.61 162.04±8.54 0.722** - 23.73±4.59 20.59±3.19 0.010** - 36.02±7.55 32.21±6.02 0.016*** Bulgulr Trky Üniversitesi Sğlık Arştırm ve Uygulm Merkezi Acil Servisi ne 15.03.2014 ve 30.03.2014 trihleri rsınd bşvurn toplm 1257 hstdn, çlışmy dâhil edilme kriterlerine uyn 65 yş üstünde 93 kdın ve 111 erkek olmk üzere toplm 204 hsty MNA testi uygulndı. Çlışmy dâhil edilen tüm hstlrın yş ortlmsı 75.48±7.51 yıl (65 105 yıl) iken, erkeklerde 74.53±6.99 (65 91 yıl) yıl, kdınlrd 76.60±7.97 (65 105 yıl) yıl idi (p=0.050). Hstlr yş gruplrın göre sınıflndırıldığınd 65-79 yş rsınd 140 (% 68.61), 80 yş ve üzeri 64 kişi (% 31.39) bulunmktydı. Çlışmy dâhil edilen tüm hstlr uygulnn MNA testinin ÖDP ye göre 12 ve üzerinde pun ln 117 hst (%57.4) N1 olrk değerlendirirken, 12 pun ltınd değer ln 87 hst (% 42.6) kpsmlı değerlendirmeye lınrk KDP si hesplndı. Kpsmlı değerlendirme sonucund 7 hst N2, 38 hst MR2, 42 hstd M2 ktegorisine dâhil edildi. Bu sonuçlr göre hstlrdn 124 ü (% 60.8) Grup 1, 38 i (% 18.6) Grup 2, 42 si (% 20.6) Grup3 olrk belirlendi (Tblo 2). Tblo 2.Çlışm gruplrının demogrfik özellikleri Çlışm gruplrı Kdın Cinsiyet Erkek Çlışm gruplrı cinsiyetlere göre krşılştırıldığınd; Grup 1 ve Grup 2 de cinsiyetler çısındn nlmlı frk yokken (sırsıyl p=0.196, p=0.216), Grup 3 te erkek cinsiyet nlmlı derecede dh yüksekti (p=0.024) (Tblo 2). Çlışm gruplrı yş gruplrın göre krşılştırıldığınd; Grup 1 ve Grup 2 de 65-79 yş grubund oln hst ornımız, 80 ve üzeri yş grubund oln hstlrımız göre nlmlı derecede dh yüksekti (sırsıyl p=0.02, p=0.017). Bun krşın Grup 3 te hstlrımızın yş gruplrın göre dğılımı çısındn nlmlı frk tespit edilmedi (p=0.109) (Tblo 2). Çlışm gruplrının demogrfik özellikleri Tblo 1 de yrıntılı olrk gösterilmiştir. 65-79 yş Yş gruplrı 80 ve üzeri yş Grup 1 (n=124) 60 (48.4) 64 (51.6) 0.196 95 (76.6) 29 (23.4) 0.002 Grup 2 (n=38) 20 (52.6) 18 (47.4) 0.216 20 (52.6) 18 (47.4) 0.017 Grup 3 (n=42) 13 (31) 29 (69) 0.024 25 (59.5) 17 (40.5) 0.109 Toplm(n=204) 93 (45.6) 111 (54.4) 140 (68.6) 64 (31.4) Ki kre testi, *p< 0.05. *Kpsmlı değerlendirmeye lınmdığındn kol çevresi ve bldır çevresi hesplnmmıştır. kg :Kilogrm; cm: Sntimetre; ort:, Ortlm; SS: Stndrt spm. Kruskl Wllis, **p < 0,05. Student- T test, ***p < 0,05. Çlışm gruplrı kol çevresi ve bldır çevresi ortlmlrı çısındn değerlendirilirken Grup 1 de kpsmlı değerlendirme ypılmdığındn dolyı sdece Grup 2 ile Grup 3 birbirleri ile krşılştırıldı. Bun göre gerek kol çevresi gerekse bldır çevresi ortlmlrının Grup 2 de Grup 3 e göre dh yüksek olduğu tespit edildi (sırsıyl p=0.010, p=0.016) (Tblo 3). Çlışm gruplrı yş ortlmlrı frklrı çısındn değerlendirildiğinde; grup 3 ile grup 1 ve 2 rsınd nlmlı bir frk yokken (p=0.025, p=0.584), Grup 2 de yş ortlmsı Grup 1 e göre nlmlı derecede dh yüksekti (p< 0.001) (Tblo 4). Çlışm gruplrının vücut ğırlığı ortlmsı frklrı çısındn değerlendirildiğinde, Grup 2 ile Grup 3 rsınd nlmlı frk yokken (p=0.016), Grup 1 de hem Grup 2 den hem de Grup 3 ten nlmlı derecede yüksekti (p=0.001, p<0.001) (Tblo 4). Çlışmy dâhil edilen hstlr tkip ve tedvi sonuçlrın göre incelendiğinde 104 hst cil servisten tburcu edilirken, tedvisinin devmı için ilgili kliniklere ytırıln 100 hstnın 24 ünün yoğun bkım ünitesine trnsfer edildiği tespit edildi. Yoğun bkım ünitesine trnsfer edilen hstlrın çlışm gruplrın göre dğılımın bkıldığınd, Grup 3 te yoğun bkım ünitesine ytış ornının Grup 1 ve Grup 2 ye göre nlmlı olrk fzl olduğu tespit edildi (Tblo 5). Trtışm Yşlnm tüm orgn ve sistemlerin ypılrını ve fonksiyonlrını etkileyen ilerleyici ve geri dönüşümsüz oln fizyolojik bir süreçtir (13). Düny Sğlık Örgütü yşlılık sınırını 65 yş olrk bildirmektedir (1,2). Bireylerin sosyl hyt ktılımını doğrudn etkileyen bu süreçte kişilerin ruhsl ve fiziksel işlevlerinde bzı kyıplr meydn gelmektedir (13,14). Toplumlrın demogrfik ypılrı incelendiğinde, kdınlrın nüfus ornı ve doğumd beklenen yşm süreleri erkeklere göre dh fzldır (13). Türkiye İsttistik Kurumu 2012 verilerine göre 2013 yılınd doğuşt beklenen yşm süresi kdınlrd 79.2 yıl ve erkeklerde 74.7 yıl olrk bildirilmekte ve bu ornlrın 2023 yılın kdr her yıl rtcğı öngörülmektedir (15). Sğlık olnklrının gelişmesine prlel olrk dünyd olduğu gibi ülkemizde de, beklenen yşm süresi ve yşlı nüfus ornı rtmktdır (13,15). Yşlı nüfusun giderek rtmsıyl birlik- 4
Tblo 4. Çlışm gruplrının yş ortlmlrı ve ntropometrik ölçümlerinin gruplr rsı krşılştırılmsı Prmetreler Gruplr Yş (yıl) (ort±ss) I (73.74±6.50) II (79.26±7.72) <0.001 I (73.74±6.50) III (77.16±8.56) 0.025 II (79.26±7.72) III (77.16±8.56) 0.584 Vücut ğırlığı (kg) (ort±ss) I (76.03±15.68) II (65.48±17.84) 0.001 I (76.03±15.68) III (55.85±10.78) <0.001 II (65.48±17.84) III (55.85±10.78) 0.016 Boy uzunluğu (cm) (ort±ss) I (163.12±7.2) II (162.00±9.61) 1.000 I (163.12±7.2) III (162.04±8.54) 1.000 II (162.00±9.61) III (162.04±8.54) 1.000 kg :Kilogrm; cm: Sntimetre; ort:, Ortlm; SS: Stndrt spm. Mn Whitney U Test; *p < 0,01. Tblo 5. Hstlrın beslenme durumlrının cil servisteki tkip ve tedvi sonuçlrın göre dğılımı Çlışm gruplrı Tburcu Tkip sonucu Ytış te yşlı hstlrın cil servis bşvurulrı d rtmktdır (12,13). Ünsl ve rk.(16) Eskişehir de yptıklrı çlışmd, cil servise bşvurulrın % 13 unu 60 yş üzeri hstlrın oluşturduğunu bildirmektedir. Kılıçsln ve rk.(17) Antly d yptıklrı ve cil servise bşvurn hstlrın demogrfik özelliklerini inceledikleri bir çlışmlrınd 60 yş üstü hstlrın cil bşvurulrının % 18.9 unu oluşturduğunu rpor etmektedirler. Syhn ve rk.(12) bölgemizde yptıklrı bir bşk çlışmd cil servise bşvurn tüm hstlrın % 18 ini, 65 yş üzerindeki hstlrın oluşturduğunu bildirmişlerdir. Yşlılıkl birlikte vücutt kognitif fonksiyonlrd zlm, gstrointestinl sistem (gstrik trofi, disfji, mlbsorpsiyon, v.b ) ve endokrin sistemde orty çıkn değişiklikler ile dişlerde eksilmelerin neden olduğu çiğneme kusuru, ğız hijyen bozulmsı, koku ve tt lm duyusund zlm, iştht zlm orty çıkmktdır. Bununl birlikte bu dönemde mligniteler ve kronik hstlıklrın d görülme sıklığı belirgin olrk rtmktdır (7,13). Tüm bu orgnik değişikliklerin ynı sır çeşitli sebeplerle hreket kısıtlılığı ve bun bğlı olrk sosyl yşntıdn uzklşn yşlılrd demns ve depresyon görülme sıklığı d rtmktdır. Bütün bunlr yetersiz beslenmeye neden olmktdır (7). Mlnütrisyon, yşlılık döneminde yüksek sıklıkt görülen, ciddi mortlite ve morbidite sebebi oln, önemli bir sorundur. Kiser ve rk. (18) 4507 hstyı geriye dönük olrk değerlendirdikleri, çlışmlrınd toplumd mlnütrisyon riskini % 31.9, mlnütrisyonu ise % 5.8 olrk tespit etmişlerdir. Ülkemizde dhiliye polikliniğine bşvurn hstlrın incelendiği frklı çlışmlrd mlnütrisyon ornınının % 2.1-%13 rsınd, mlnütrisyon riskinin ise % 14.3-%31 rsınd olduğu bildirilmiştir (1,7,19). Yine ülkemizde geritri polikliniğine bşvurn hstlrın değerlendirildiği çlışmlrd mlnütrisyon riskini Sk ve rk.(19) % 31, Ülger ve rk.(20) % 28 olrk belirtmektedirler. Amerikn Diyet Birliği yşlılrd mlnütrisyonun trm yöntemleriyle erken dönemde Yoğun Bkım Ünitesi Yttığı Klinik Yoğun Bkım Ünitesi Dışındki Klinikler Grup 1 (n=124) 68(54.8) 56 (45.2) 0.110 12 (9.70) 44 (35.50) 0.176 Grup 2 (n=38) 16 (42.1) 22 (57.9) 0.151 3 (7.90) 19 (50.0) 0.157 Grup 3 (n=42) 20 (47.6) 22 (52.4) 0.376 9 (21.4) 13 (31.0) 0.038 Toplm (n=204) 104 (51.0) 100 (49.0) 24 (11.8) 76 (37.2) Ki kre testi; *p < 0,05. tnınmsını ve düzeltilmesinin önemini vurgulmktdır (1). ES- PEN yşlı hstlrd nütrisyon değerlendirmesinde MNA yöntemini önermektedir (1,7). Toplumd geritrik yş grubund mlnütrisyon prevlnsının MNA testi ile değerlendirildiği bir litertür derlemesinde, mlnütrisyon riski % 24 ve mlnütrisyon sıklığı % 2 olrk bildirilmektedir (10). Evde sğlık birimine bşvurn yşlı hstlrın beslenme durumlrının MNA ile değerlendirildiği bir çlışmd d hstlrın % 38.2 mlnütrisyon riski ve % 48.3 mlnütrisyon bulunduğu tespit edilmiştir (1). Ülkemizde cil servise bşvurn yşlı hstlrın beslenme durumlrının değerlendirildiği bir çlışmy rstlymdık. Acil servise bşvurn 65 yş üstü hstlrın beslenme durumlrını MNA testi ile değerlendirdiğimiz çlışmmızd hstlrın % 18.6 sının mlnütrisyon riski tşıdığı, % 20.6 sının ise mlnütrisyonlu olduğu tespit edilmiştir. Acil servislere yşlılık döneminde bşvurn hstlrd beslenme bozukluklrının uygun ölçekler ile erken dönemde tnınmsı ileriki süreçte yndş sorunlr, yşm klitesindeki düşüşün önlenmesi ve beslenme tedvi plnının belirlenmesi çısındn çok önemlidir. Geniş bir coğrfyy ship oln ülkemizin, sosyokültürel ve ekonomik olrk çeşitlilik gösteren frklı bölgelerinde yşyn yşlı hstlrd, beslenme bozukluklrının hstnelerin giriş kpısı konumund bulunn cil servislerde erken dönemde tnınmsının önemli olduğunu düşünmekteyiz. Toplumd bğımsız yşyn, hstnede ytn ve huzurevinde kln yşlılr üzerinde ypıln çlışmlrd mlnütrisyon riskinin kdınlrd erkeklere ornl yüksek olduğu bildirilmektedir (11,20,21). Bşk bir çlışmd ise mlnütrisyon riskinin erkeklerde kdınlr göre dh fzl olduğu bildirilmektedir (22). Bizim çlışmmızd mlnütrisyon riski ltınd bulunm çısındn kdın ve erkek cinsiyet rsınd frk bulunmzken, mlnütrisyon vrlığının erkeklerde kdınlr göre dh fzl olduğu tespit edilmiştir. Çlışm verilerimize göre; yşlı hstlrd mlnütrisyon riski çısındn cinsiyete göre frk bulunmzken, mlnutrisyon vrlığının erkek populsyond sık görülmesi hususund, beslenme durumunu etkileyen, bölgeden bölgeye değişiklik gösterebilecek medeni durum, gelir düzeyi, öğrenim durumu, ve kronik hstlıklr gibi diğer etkenlerin yrıntılı olrk irdelenmesi gerektiğini düşünmekteyiz. MNA testinde kullnıln ntropometrik ölçümler; beden kitle indeksi, kol çevresi ve bldır çevresidir (7). Vücut ğırlığı ucuz ve çbuk elde edilebilen, yşlı bireylerin yğ ve protein depolrının belirteci oln toplm vücut enerji deposunun kbc ölçümüdür. Ağırlık ölçümü ve kilo kybının tespiti pek çok stndrtl krşılştırılrk kişinin beslenme durumu hkkınd fydlı bir prmetredir. Yşlılrd vücut ğırlığının ykındn izlenmesi ve kyıtlrının tutulmsı önemlidir. (9). Sk ve rk.(7) İç Hstlıklrı polikliniğine bşvurn yşlı hstlrın nütrisyonel durumunu değerlendirdikleri çlışmlrınd, düşük vücut ğırlığı oln hstlrd mlnütrisyon riskinin nlmlı derecede yüksek olduğunu bildirmişlerdir. Beslenme bozukluğu bulunn yşlı hstlrd, fiziksel ktiviteyle birlikte yğ ve protein depolrının d zlmsın bğlı olrk kol ve bldır çevresi ölçümleri zlmktdır (9). 5
Çlışmmızd elde ettiğimiz ntropometrik ölçümlere it verilerimizden vücut ğırlığı ölçümü, mlnutriyonu olmyn grupt mlnütrisyonlu ve mlnütrisyon riski ltınd bulunn gruplr göre nlmlı derece yüksekti. Kol ve bldır çevresi ölçümleri ise, mlnütrisyonlu hstlrd mlnütrisyon riski bulunn hstlr göre dh düşük bulunmuştur. Çlışmmızd beslenme durumu norml olrk tespit edilen grupl, diğer gruplr rsınd kol ve bldır çevresi ölçümlerinin krşılştırılmmış olmsı MNA testinin uygulnm protokolündeki frklılıktn kynklnmktdır. Ypıln çlışmlrd, yşlı hstlrd genç popülâsyon göre dh fzl ornd ytırılrk tedvisi gerektiği bildirilmektedir (13). Genellikle ltt ytn neden yşlılığın direkt kendisi değil, ileri yşl birlikte vücutt orty çıkn birtkım değişikliklerdir Yşlılıkt görülen nütrisyonel durum yetersizliği ornı % 11-44 rsınd değişmekte, hstneye ytırıln hstlrd ise bu orn % 60 lr kdr çıkbilmektedir (7,23). Çlışmmızd, tedvisinin devmı için ilgili kliniklere ytırıln hstlrımızın ornı %49,01 idi. Çlışm sonucund elde edilecek veriler ışığınd; yşlılık dönemindeki beslenme bozukluklrının erken tnınmsı bu hstlrın cil servisteki sğltımlrı ve ileriki süreçte komorbiditeler, yşm klitesindeki düşüşün önlenmesi ve beslenme tedvi plnının belirlenmesi çısındn çok önemlidir. risk fctors nd clinicl chrcteristics of elderly ptients with cute upper gstrointestinl hemorrhge. Tr J Emerg Med 2012;12(4):157-62. 13. Bz U, Str S, Kozcı N, Acıklın A, Gulen M, Krkurt U. Geritric Ptient Admissions to Emergency Service. JAEM doi:10.5152/jem.2013.007. 14. Krdğ B, Ct H, Ozturk AO, Bst O, Altuntş Y. Acil polikliniğine bşvurn ve gözleme lınn hst profili: üç yıllık inceleme. Akd Geritri 2010;2:176-85. 15. İsttistiklerle Yşlılr, 2013. Türkiye İsttistik Kurumu (Erişim trihi 23.03.14). http://www.tuik.gov.tr/prehberbultenleri.do?id=16057 16. Unsl A, Cevik AA, Metints S, Arslnts D, Inn OC. Emergency deprtment visits by elder ptients. Turk J Geritrics 2003;6:83-8. 17. Kılıcsln I, Bozn H, Okty C, Goksu E. Demogrphic properties of ptients presenting to the emergency deprtment in Turkey. Turk J Emerg Med 2005;5:5-13. 18. Kiser MJ, Buer JM, Rmsch C, Uter W, Guigoz Y, Cederholm T, et l. Frequency of mlnutrition in older dults: A multintionl perspective using the mini nutritionl ssessment. J Am Geritr Soc 2010;58:1734-8. 19. Sk B, Ky O, Ozturk GB, Erten N, Krn MA. Mlnutrition in the elderly nd its reltionship with other geritric syndromes. Clin Nutr 2010;29:745-8. 20. Ülger Z, Hlil M, Kln I, Yvuz BB, Cnkurtrn M, Güngör E, Arioğul S.Comprehensive ssessment of mlnütrition risk nd relted fctors in lrge group of community-dwelling older dults. Clin Nutr 2010;13(1):1-7. 21. Cstel H, Shhr D, Hrmn-Boehm I. Gender differences in fctors ssocited with nutritionl sttus of older medicl ptients. J Am College Nutr 2006;25(2):128-34. 22. Feldblum I,Germn L,Bilenko N, Eisinger M, Shhr DR. Nutritionl risk nd helth cre use before nd fter n cute hospitliztion mong the elderly. Nutrition 2009;25:415-20. 23. Corish CA, Kennedy NP. Protein-energy undernutrition in hospitl in-ptients. Br J Nutr 2000;83:575-91. Çlışmnın kısıtlılıklrı Çlışmmız tek merkezli olup, sdece 3. Bsmk üniversite hstnesi cil servisine bşvurn hstlrı kpsmktdır. Acil servise bşvurduğu nd hemodinmik stbilitesi ve ntropometrik ölçümlere uygun olmyn ve bşvurduğu nd ypılck sözel sorgulmy uygun olmyn, ileri derece işitme ve konuşm kusuru bulunn ve trvmy mruz kln hstlr çlışm dışı bırkılmış olduğundn olgu syımızın zlığı diğer bir kısıtlyıcı etkendir. Çok merkezli, dh geniş popülsyon üzerinde benzer çlışmlrın ypılmsıyl, sonuçlrımızın desteklenmesi ve krşılştırılmsı gerektiğini düşünmekteyiz. Çıkr Çkışmsı ve Finnsmn Beynı Bu çlışmd çıkr çkışmsı ve finnsmn destek lındığı beyn edilmemiştir. Kynklr 1. Akn H, Ayrler A, Hyrn O. Evde sğlık birimine bşvurn yşlı hstlrın beslenme durumlrı. Türk Aile Hek Derg 2013;17(3):106-12. 2. Brownie S. Why re elderly individuls t risk of nutritionl deficiency? Int J Nurs Prct 2006;12:110 8. 3. Blcı E, Şenol V, Eşel E, Güny O, Elmlı F. 65 Yş ve üzeri bireylerin depresyon ve mlnütrisyon durumlrı rsındki ilişki. Turk J Public Helth 2012;10(1):37-43. 4. Chpmn DP, Perry GS. Depression s mjor component of public helth for older dults. Prev Chronic Dis 2008;5(1):1-9. 5. Johnsson Y, Bchrch-Lindstrom M, Crstensen J, Ek AC. Mlnutrition in home-living older popultion: prevlence, incidence nd risk fctors. A prospective study. J Clin Nurs 2009;18:1354-64. 6. Chen SH, Acton G, Sho JH. Reltionships mong nutritionl self-efficcy, helth locus of control nd nutritionl sttus in older Tiwnese dults. J Clin Nurs 2010;19:2117-27. 7. Sk B, Özkulluk H. İç hstlıklrı polikliniğine bşvurn yşlı hstlrd nütrisyonel durumun değerlendirilmesi ve mlnütrisyonun diğer geritrik sendromlrl ilişkisi Gülhne Tıp Derg 2008;50:151 7. 8. Ersoy G. Sğlıklı beslen sğlıklı beslenme. STED 2006;15(11):11-2. 9. Bğcı Bosi AT. Yşlılrd ntropometri. Turk J Geritrics 2003;6(4):147 51. 10. Guigoz Y. The Mini Nutritionl Assessment (MNA) review of the literturewht does it tell us? J Nutr Helth Aging 2006;10:466-85. 11. Şhin H,Çiçek B,Yılmz M, Ongn D, Ky N, İnnç N. Kyseri ilinde yşyn 65 yş ve üzeri bireylerde beslenme durumu ve yşm klitesinin sptnmsı. Turk J Geritrics 2013;16(3):322-9. 12. Syhn MB, Oğuz S, Ümit H, Syhn ES, Erlp MO, Akdur G, et l. Evlution of 6