BÖLÜM 3 Bilişim Sistemleri, Örgütler ve Strateji Doç. Dr. Serkan ADA
Bilişim Sistemleri nin Örgütlere Etkisi Örgüt çevre tarafından sağlanan sermaye ve işgücü (ve bilişim teknolojileri) gibi temel üretim faktörlerini alan ve onları ürün ve hizmet gibi çıktılara dönüştürmek üzere işleyen sosyal ve formal bir yapıdır.
Bilişim Sistemleri nin Örgütlere Etkisi İşlem maliyeti teorisi - İşlem maliyeti, bir işletmenin kendi kendine üretemeyeceği bir şeyi pazardan tedarik etmesinden kaynaklanan maliyettir. - İşi rekabetçi piyasada dışarıdan destek alarak yaptırmak yeni eleman işe almaktan çok daha az maliyetlidir. - Bilişim teknolojileri işletmelerin büyüklüğünü küçülterek bu maliyetleri düşürür. Örnek: Chrysler, dış tedarikçilerle olan bilgisayar bağlantılarını kullanarak üretimde kullanılacak parçaların %70 inden fazlasını dışardan tedarik ederek maliyetlerini düşürmektedir.
Bilişim Sistemleri nin Örgütlere Etkisi Vekalet teorisine göre işletme, çıkarını düşünen bireyler arasındaki sözleşmeler bağı olarak görülür. Örneğin, bir müdür yada işletme sahibi kendi adına işleri yürütmesi için çalışanları (vekilleri) işe alır. - Vekalet maliyeti, işletmenin çalışanlarının yönetim maliyetidir. - İşletmeler büyüdükçe vekalet ve koordinasyon maliyetleri de artmaktadır. - Bilişim sistemleri yönetimi daha verimli hale getirerek bu maliyetleri azaltır, çünkü yöneticiler için daha fazla sayıda çalışanı takip etmek daha kolay bir hale gelir.
Bilişim Sistemleri nin Örgütlere Etkisi Bilişim sistemleri örgütleri düzleştirir Enformasyon sistemleri, yöneticilere çok sayıda çalışanı denetlemek için enformasyon sağlayarak ve alt düzey çalışanlarına daha fazla karar verme yetkisi vererek bir örgütteki kademe sayısını azaltabilir.
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı PORTER IN REKABETİ ETKİLEYEN GÜÇLER MODELİ
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı Geleneksel Rakipler (Rakipler Arasındaki Rekabetin Şiddeti) Bütün işletmeler, sürekli yeni ürün ve hizmetler ve değiştirme maliyetleri sunarak diğer rakiplerle pazar alanını paylaşmaktadır Pazara Yeni Girenler (Pazara Yeni Girenlerin Yarattığı Tehdit) Bazı endüstrilerde giriş için yüksek engeller vardır, örn.: bilgisayar çipi işi Yeni işletmeler yeni yeni ekipmanlara, daha genç işçilere sahiptir fakat daha az marka tanınırlıkları vardır
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı İkame Ürün ve Hizmetler (İkame Ürünlerin Yarattığı Tehdit) Eğer fiyatlarınız çok yükselirse müşterileriniz ikameleri kullanabilirler, örn.: itunes CD lerin yerine geçmiştir Müşteriler (Alıcıların Pazarlık Gücü) Müşteriler kolayca rakibin mallarına geçiş yapabiliyor mu? İşletmeleri şeffaf bir piyasada sadece fiyat üzerinde rekabet etmeye zorlayabilirler mi? Tedarikçiler (Satıcıların Pazarlık Gücü) İşletmenin fiyatlarını tedarikçiler kadar hızlı yükseltemediği zamanlarda, tedarikçilerin işletme karlılığı üzerinde önemli etkisi vardır.
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı Rekabeti etkileyen güçlerle karşı karşıya kalındığında, enformasyon teknolojisi kullanarak sağlanan dört jenerik strateji Düşük maliyet liderliği Ürün farklılaştırması Niş pazara odaklanma Müşteri ve tedarikçi yakınlığını güçlendirme
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi 1. Düşük Maliyet Liderliği
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi 2. Ürün Farklılaştırması Google Akademik Google Translate Google Mars Google Sound Search
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi 3. Niş Pazarlara Odaklanmak
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi 4. Müşteri-Tedarikçi Yakınlığını Güçlendirmek
İşletme Değer Zinciri Modeli Değer zinciri, işletmenin ürün ve hizmetlerine artı bir değer ekleyen faaliyetler serisi veya zinciridir.
İşletme Değer Zinciri Modeli Değer ağı, bir pazara kollektif olarak ürün veya hizmet üretmek için bilişim teknolojilerini kullanarak kendi değer zincirlerini koordine eden bağımsız işletmeler topluluğudur. - İlgili taraflar iş süreçlerini uyumlu hale getirerek değer ağını oluşturular.
İşletme Değer Zinciri Modeli Değer zincirini diğer ortaklarının değer zincirleriyle uyumlu hale getirebilmek için bilişim sistemlerini kullanarak aşağıdaki imkanları sunmaktadır: - Tedarikçiler ürünlerini sergileyebilir ve mağaza açabilir - Müşteriler kolay ödeme yapabilir - Ürünlerin müşterilere sevki koordine edilir - Müşteriler için sevkiyat takip imkanı - Müşteriler için ürün rating imkanı - Müşteriler için ürün önerileri
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı: Yönetim Konuları Rekabet Avantajını Sürdürme Bilişim Sistemlerinin sağladığı rekabet avantajı sonsuza kadar devam etmeyebilir. SABRE Rezervasyon Sistemi ATM Sistemi Paket Takip Sistemi
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı: Yönetim Konuları Rekabet Avantajını Sürdürme Kaynak Temelli Yaklaşım (Resource-based View): Aşağıdaki 4 koşul sağlanırsa işletmeler bilişim kaynaklarını kullanarak sağladıkları rekabet avantajlarını sürdürebilirler: Koşul Değerli olan Nadir olan Taklit edilemeyen İkame edilemeyen Açıklama İşletmenin etkinliğini arttırır. Çok az işletmede mevcuttur. Rakipler hangi faktörün başarıya götürdüğünü ve dolayısıyla neyi taklit edeceklerini bilemezler. Kolayca elde edilebilecek ikame bir kaynak yoktur.
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı: Yönetim Konuları İşletme Bilişim Stratejisi Uyumu Bilişim teknolojilerinin işletme performansına etkisini inceleyen çalışmalar göstermiştir ki; İşletmeler stratejik amaçlarını bilişim teknolojisi stratejileriyle uyumlaştırdıkları oranda karlılığa ulaşmışlardır, İşletmelerin sadece %25 i işletme ve bilişim stratejilerini uyumlaştırabilme başarısını gösterebilmişlerdir.