VERGİ SORUNLARI maz. Bır takım yan ödemelere şverenn de katıluru sağlanarak «İşveren payı» adı altındak fazladan gderler de hesaba kattığımızda sverenn anladığı anlamda ücret ortaya çıkmaktadır. Son asgar ücret tutarına göre bu konuya şu rakamsal örneğ vereblrz [2J. ŞVEREN ÜZERNDEK ÜCRET YÜKÜ Tablo 1 ÜCRET ÜZERNDEK DEVLET YÜKÜ Ahmet BurÇn YERlfJLl Dokuz Eylül ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, Malye Bölümü, Mal Hukuk Ana Blm Dalı Araştırma Görevls ÜCÜ malyetndek mevcut mevzuattan kaynaklanan çarpıklıklar 11/1111' bır süreden ber tartışılmaktadır. şveren ödedğ ücret n malyı 1111111 yüıkseıklğnden. şç net ücretln düşüklüğünden yakınmaktadır. II c, rı L Oz rnde devletn yükü ağırlaşırken, şveren üzerndek ücret yükü 11111111< dır. Önümüzdek dönemde ekonomnn sosyal dengelernn yeııh" luşturulmasına çalışrlacaktır. 'Bu yendönemde şveren üzer nıl kı ücr t yükünün haftfletleblmesl çn ücret üzerndek devlet yükü111\11 yı ıılden gözden geçrlmes V ren üzerndek gerekmektedr. ücret yükü denldğnde, genellkle br üretm, lll lt ıl olarak emeğe ödenen tüm gderler akla gelr. Eğer emekgelr Ir,ılı n kş br şletmeye veya br şverene emr ve talmatlar doğrultu ıl/ıu tab se emeğn gelr ücrettr. Başka br deyşle, bağımlı III ıııı oelr ücrettr [1]. Ancak şveren açısından ücret le ücretl ıııd ın ücret tamamen başka anlamları çermektedr. Ücretlye gö (mı, arz edlerı emeğn bell br dönem sonunda elde ettğ nornii ıl ır ı tutarıdır. Ücretl yaşamıle lgl bütün gderlern bu ücretten LI \ k üzere hesap yapar. Oysa şverene göre ücretlnn elne ılı nr 11 para sadece net ücrettr. Yan ücretlnn benmsedğ anlamdık 'Il,r t şveren çn, sadece net ücrettr. Netücretn yanısıra, şçılı hor Iro üzernde Ikeslen fakat şveren tarafından yatırılan bazı ILLI III \ V rdır k bunlar da eklendğnde brüt ücret ortaya çıkar. Sonra LLL In şveren 'tarafından yapılan ödemeler brüt ücretle de kal Asgar Ücretten.,Katkıları : Yapl!anKesıtUer ve.işçlnln elne geçen net tutar (,şçnn anladığı anlamda ücret) ~~~~~':;~;:~'; ' şçden şveren 502.960. TL... yapılan kesntler S.SK Prm Tasarrufu Teşvk Gelr Vergs Damga Vergs, 112.140.,TL. 32.000.~ TL. 150.700, TL. 3.200. TL. Prm Brüt Ücret (Toplu Sözleşrnelerle Belrlenen 801.000. TL. Ücret) şveren Katkıları S.S.K. Prmne katkılar. Tasarrufu Teşvk Prmne 'katkılar Konut Edndrme Yardımı şverenn Ödemek Zorunda Olduğu Ücret (ışverenn anladığı ücret) 10 kşden fazla ücretlnn.çalıştığı 156.195. TL. 48.000. TL. 23.000. TL....' 1.028,195. TL. 'br şyernde; Ücretlnn elne geçen ücret yaklaşık olarak 503.000. TL. ken, şverenn ödedğ ücret yaklaşjk 1.028.000. TL.'dır. Aradak 525.000.TL.'lıkfark se şverenn sthdam ettğ kşl çn devlete ödemek zorunda olduğu paradır ve bu tutarşçnn elne geçen ücretten daha fazladır. Şlmd: aklırruza şu soru geleblr; şçnn çalışıp, üretp karşılığında aldığı paradan daha fazlası neden devletn kasasına gtmektedr? Uygulamanın muctler «sosyaladalet», gelr dağılımının düzenlenmes», «sağlık hzmetler» gb br takım cevaplar vereceklerdr. [2] V ys Sevğ. «Asgar Ücret Sorunu», Dünya Gazetes, 16.8.1991, syf'. 5, 43
v Iıı, ılı v tın bır terchdr 11111 ıl r ceslne bağlıdır. ve terchlern. mükemrnellğ II udlrme aracını br yandan sosyal adaletn. gelrn t gerçe"kleştrlmesnde. dğer yandan önlemler alırken "kullanmak lı d' fler 'brbrne ters düşen önlemler gerektrdğnll ınr kte; dolayısıyla sosyal devlet lkesnn ne dere hıı ılayıcılığa sahp olduğu sorunu ortaya çı'kmakta~ 1111 1111 dağılımının Iİ n qerekl özendrc Ily LI rn dolaylı olarak arttıran bütün uygulamalar ylol ürününü da!ha pahalıya mal ederek daha yüksek ) unda kalmaktadır. Bu davranışın sonu se enflasyonu J kaltey düşürerek fyatı sabt tutmaya çalışmakdüzey ne 'kadar düşük olursa o toplumda kaltesz o kadar fazla olmaktadır. Çünkü kaltel malı alablelv Ine sahp kş sayısı az yan talep düşüktür. Malyetk k fazler le. aşırı verg yükü enflasyonun sürekllk n öneml nedenlerndendr. düşük olması ücret gelr elde edenler. ücretlern nın malyetlern olumsuz yönde etklemektedr. Yüksek IIkt br O kadar meblağı da devlete ödemek zorunda kalan IV bordro üzernde düşük ancak açıktan daha fazla vererek, tmeye çalışmakta ancak bu durum devlete ödenecek nı r gelrler azaltmakta yan verg kaçağı oluşmaktadır. ılm dığı takdrde yüksek ücret nedenyle devlete ödenen ve benzer gderler tamamen malyetlere yanaımaktadır. r t steyen şç le malyetlrt arttırıp, rekabet şansını azaltm yen şveren arasındak lşkler çoğunlukla sına ~a'plyi rlıaan tklernektedr. Ücretlerden yapılankesntlern fazlalıö: ne çı keslm toplu sözleşmelerde aşırı zam talepler.nde ıbul~nurıda 'kalmaktadır. Yüksek zarn vermekstemeyen ışveren ıle t zleşrnerıln bağıtlama sürec karşılıklı olarak sekteye uğraktudır. Dahası. grevler.sonucu üretm kayıpları doğmaktadır. ",.ımrıun rllldüğü gb şç le şveren arasında ücret nedenyle doğa~ III knn optmal düzeyde tess edlm~s refah düzey ve toplam. ma.lı. V tl r Ile doğrudan. buna karşılık ekonomkkesmler arası etkıleşım v lı tcaretle dolaylı lşkler çndedr. 131 ÖNCEL Mualla, CAGLAYAN Narn, KUMRULU Ahmet, ~~RGl 'Ut 1, Yenleştrlmş 44 3. Baskı, Yargı Yavınları Ankara 1987, syf. HUKUKU 1<;lt cı " t LI N, Bugün şveren üzerndek ücret yükü çok yüksektr, Ilı II çnde çıplak ücretln payı % 35,7'dr. Özellkle zorunlu t rru! luuu, konut fonu ve S.SK prmler gb ödemelern şgücü m Ily tl / t ltı dek baskısı gderek artmaktadır.ücretlnn ödedğ vergı v v 'I Iıl zer gderler toplamı, asgar ücretl br şçde yaklaşık 298,000, II,' dır. Brüt asgar ücret 801.000. TL. olduğuna göre ücretl 'k lrnhı kı snt toplamı % 37.2'dr. Bu şç üzerndek 'br yüktür. lşv r n 11.1 yükü hesaplanırken şçnn adına kaynakta tevkfat yoluyla k Iı Iı dğ vergler, prmler ve yardımların yanısıra, fazladan yapmı old" Işveren 'katkıları da d'kıkate alınır. Yan şçnn emeğ 'karşılı (11111 geçen net ücretn üzerndek, tutarların toplamı şveren 'Üz rlncj kı ücret yükünü vermektedr. Buna göre asgar ücretl br şçnn v r l üzerndek yükü % 104,3'tür. Tablo 2 AT Ülkelerndeşgücü Çıplak Lcret ve zn ödemeler Ülkeler (% ) Türkye Danmarka İrlanda İtalya ngltere Belçka İspanya Portekz Lüksemburg Yunanstan (Kaynak: Mal'yetnn 46,8 86.1 64,3 72,0 60,6 62,6 71,5 63,0 İşveren Yapısı (1987) Yan öd m r (% ) 53,2 13, 35,7 28,0 39,4 37,4 28,5 37,0 63,7 55,5 75,6 67,0 36,3 44,5 24,4 33,0 Dergs Clt XXX, Sayı 1, Ekm 1991 syf. 7) İşveren üzerndek bu ek % 104,3'IOk ücret yükü mally tl rı Ilı/'k ça arttırmaktadır. Doğalolarak ortaya çıkan aksaklıkların gld rll lıll mes ve şçnn refah düzeynn arttırılarak, şveren üzerlnd kı,it yükünün haffletleblmes çn br takım düzenlemel rln y pılm uygun olacaktır.
v ı,; (L ı 8 ıt U N ı, AH. L Bu 'konuda önerlermz şunlar olablr; 1. S.S.K. Prmler: Bugünkü uygulamada, brüt ücret n üzerlnd n % 14 olarak 'keslen mktar şç payı olarak ve brüt ücretn % 19,5' na karşılık gelen mktar şverenkatkısı olarak yatınlmaktadır. Burada neml olan husus, her k mktann da şveren tarafından yatırılması zorunluluğudur. Verg Usul Kanununa göre Verg Sorumlusu konumund bulunan şveren şçnn brüt ücretnden!kestğ % 14 le brüt ücretın % 19,5'u tutarındak payını ödemekle yükümlüdür. şçnn bu şlem rde herhang br yasal sorumluluğu bulunmadığı gb bu paraların yatırılıp yatırılmadığr dah kendsn pek o 'kadar lglendrmemektedr. ç çn elne geçen net tutar daha önemldr. ' Bu durumda brüt ücretln % 34'ü yan üçte br şveren tarafından.,,k, prm olarak ödenecektr. Örneğn 3.000.000. TL. aylık brüt ır tlolan brşç çn 1.000.000. TL. aylık S.S.K. prm ödenmekte n dr, Oranların yüksek olması sonucunda prmlern büyük br kısmı v ren tarafından ödenemez hale gelmektedr. ş barışının devamı ııçısındanşçnn ücretn muhakkak ödemek steyen şveren parasal ıkıntıya grdğ zaman dğer kesnt ve 'katkılarda olduğu gb S.S.K. prmlernde ödeyememektedr. 1990 yılındak, hesaplara göre 3.574.000 şçnn prmler toplamı, kş başına br yılda ödenen en düşük prme göre (yan 1.664.280.TL) 5.948.000.000.000,TL'dır. Flen tahsl edlen, se 4,704.000.000.000.~ TL. olmuştur. Ancak herkesn düşük derecelerde olmadığını da göz önünde bulundurmak qereklr. Buna karşın, herkes n düşük derecede kabul edlmesne rağmen 1,2 Trlyon lralık br k yıp söz konusudur. Bunun çn yapılacak en y uygulama oranların aşağıya çeklmes lablr. Oranlar yüksek olduğu 'İçn «zaten darboöaza 'grdğmde prm rı ödeyemyorum ve fazyle brlkte başıma dert oluyor» dye düünen şveren, kayıtlarında şçlern çoğunlukla asgar ücretten gösl rerek aybaşında elerne açıktan ödeme yapma yoluna başvurably r, Bunun sonucundl se devletnverg kaybı ortaya çıkıyor. Yan d vlst k taraflı kaybedyor. Işç ve şveren paylarının her rksnn de % 10'a ndrldğn vary rsak, Işveren üzerndek % 33,S'luk S.S.K. Prm yükü % 20'e nektlr. Yanı şveren, S.SK ıhzmetlernden herhang br şeklde yat rı n mamasına rağmen % 14 şçden kesp % 19,5'ta 'katkıda bulun ır k Va 33,5 oranında para ödeyeceğ ne '% 20 oranında br para ödey lılllr. Ill ülkelerde de şveren payı uygulanmaktadır, H tt bazı ülk r lt rnmnrn l v r n p yı ol rek öd m I r y JlIIII1 'II ıdrr. r 111 ver S ), II N 1/, neğn Yunanstan'da brüt ücret aynı zamanda net ücr ıtlr. Kııııı y~ktur ancak, şveren payları bulunmaktadır. Devletn lşv r n l ( y~?ahan.e eaerek ;ara alması ~erne, doğrudan gelır v rv t V,gısı tahsıl etme çahşmalanna agırlık vermes daha akılcı ol ıkııı Brüt ücret 1.000.000. TL. olan br şçnn S.SK Prm k 1111'1 % 1~'ten% 10'a nerse elne aylık 40.000. TL. daha fazla p r O cektır. Bunun 10.000. TL. kaba br hesapla vergye gderse 30.000, TL ~o~nal br. ücret artışı olacaktır. Buna karşın % 19,5'ltık ıy % 10 a ınerse, yıne ayn rücretll çn şverenn katkısı 95.000. Il azalacaktır. Bu para şç ücretne aktartlrraa ve cnden ver d ı lürse, kaba br hesapla şçnn elne 70.000.TL. ~dcl'hageç ktlr kı toplam faydalanılacak net gelrdek artış 100,000. TL. ıkl. Yan en,kaba hesaplarda ble net gelr '% 15 cvarında art,k ır. IILI da refah düzeynde % 15 nomnal br yleşmey fade ed cı ku l kadar azımsanacak br şey değıqr. ı Tablo 3 Asgar Ücret 'le lgl Karsılaştırmalar: ÜLKELER (a) Türkye Danmarka rlanda talya ngltere Belç'ka spanya Portekz Lüksemburg Yunanstan 35,9 32,2 27,2 22,0 21,5 21,2 17,9 17,3 13,3 9,8 9,3 2,8 0,0 (b) 2,2 8,4 40,2 41,4 * 8,7 20,8 24',0 16,3 8,9 121,3 8,3 12,1 38,1 ( c) 79,0 96,2 44,3 50,9 100,0 61,1 61,4 79,0 92,0 75,2. 79,1 66,0 (d) 1,I '",7,1 17,0 16,1 8, 16, 14,6 10.0 4,0, 1,0 2, (a) A.T. ülkelernde ve Türkye'de devletn ücretlerden yaptl~l k ntll ' (I'ul Kaynak: O.E.~.D., The Tax/Beneft Poston of Producton WOl'krs, 198.1087). '. (b) Vergve tabı olmayan ücret parçaları yüzdes, Kaynak: İşv n /II', IILI zıran 1990, Sayı 9, sayfa, 23. (c) Gelr Vergs.matr?hınll1 b:üt ücrettek payı, Kaynak : İşv r n (1('111 S,ıyr,ı, ",. d) ücre.tl~r uzermdek r,ıet gelr vergs kesnts, Kaynak: İşv r l ra I, Hııyrıı, ",...~o~te~ı~ de g~lır..ver~ı~ı brut ucretten keslmekı dl'. MllYI ItOallııltı1ıı, hıh,,,, edlen br ışçımn brut ueretının % 97,9'u asgar geçm ndlrlm! le bul (lııı,', Ilmıı lı olarak % 19,4 çocuk yardımı ve % 4 meslek harç v gd l'l rı vnrdır. Jllllmlıl'lul'da brüt ücretn % 14,6'1 g Ur v I'Uf~1 oıımıl % 21.1'1 " y, 1'11 v Iıl tlnıll1 ~'" 'I'"noo t slm kt dlr. ' r
v : (:!olo t LJ N L A II N 1,1\ Bu tıp prmlerde öneml olan oranların uygunluğu ve tahsl edlebrlğdr. Sadece «nasıl yapsam da gelrm arttırsarn» zhnyetyle y pılan düzenlemeler ger tepeblr ve tahsl güçlüklerne yol açablr. 2. Tasarrufu Tesvk Prm: Günümüzde Tasarrufu Teşvk Fonuna ücretler üzernden OL; 4'ü şç payı olarsk şçlerden keslerek ve brüt ücretln % 6'1 'şveren payı olarak katkı mahyetnde ödemelerde bulunmaktadır. Bldğmz gb enflasy.onla mücadelede Malye Poltkasının br aracı olaraktasarruflar özendrlmeye çalışrhr. Serbest pyasa ekonomsnn 'şleyşnde se devlet tasarrufu kşlern terchne bırakmaktadır. Ancak serbest pyasa anlayışıyla, ücrettlern zorla tasarruf ettrlmes anlayışı tamamen brbryle tezat oluşturmaktadır. Eğer kş devletn poltkalarınagüvenyorsa tasarrufa yôneleblr. Güvenmyorsa kend anlayışına göre başka alanlarda da tasarruf edeblr. Tasarruf tamamen rad br olaydır ve serbest pyasada devletn bu rad olaya müdahale etmes yernde br karar olarakgörülmemektedr. Karma konomlerde dah devlet tasarrufları dolaylı önlemlerle teşvk etmeye çalışılmaktadır. Zorunlu tasarruf uygulaması dahaaek kollektvst anlayışa paralel olmaktadır. cov o Tablo 4 Brüt Ücrete Göre Sosyal GüvenUk Ödemelernn Payı: (1% ) Ülkeler 12,1 2,0 Belçka Danmarka Yunanstan 16,5 17,1 15,9 7,7 * İrlanda ltalya 'H 8,8 12,2 Lüksenburç Portekz spanya ngltere Türkye H'*25,5 11,0 6,0 x *,x * 9,0 HH+U 18.0 Bu ücretn % 2.8' verg matrahı hesaplanırkenbrüt ücrettendüşülür. Gelr vergs matrahını etklemez..0 '0.0 0 Bu ücretn % 20,5'uverg matrahı hesaplanırkenbrüt ucrettendüşülür. llr V rgls] matrahını etklemez. % 14 S.S.K. rm + % 4 TasarrufuTeşvk Prm. o "yn ık: 48 Iuv r n O(\l'lsl, 1I0zlron1990, SaY1 9. Zaten özel kesmde, ücretlden kesnt yapılmasına rağm n, v ren çoğunlukla hemkend payını, Ihem de ücretlden yaptığı k In ıyı zamanında ödeyememştr. Böylelkle sorunlar ortaya çıkmaktadır. Zorunlu tasarruf uygulamasından vazgeçldğn varsayarsak, br lt ücret 1.000.000.TL. olan br ücretlnn nomnal gelr yne brüt %) " artacaktır. şveren katkısı da ücretlye aktarılırsa brüt % B'Iık bır rlı daha gerçekleşece'k ve böylece brüt %010'luk br nomnal ücret r şıyla karşılaşrlacaktrr. Kaba hesapla bu 100.000.TL.'dır. Vergyı düşersek net artış 75.000.TL cvarında olacaktır, S.S.K. Prmler le Tasarrufu Teşvk Prmlernde yapılablecek bu tp düzenlemeler, ücretlnn gelrn nemnal olarak net % 017,5 arttırablecektlr. Tablo 3'te çeştl ülkelern sosyal güvenlk ödemeler görülmek tedr. 3. Konut Edndrme Yardımları: 3320 Sayılı Kanunla ondan fazı çalıştıran lşyerlerlndekl şçlerçn, 180 ay süreyleşveren tarafından çeştl basamaklar üzernden, şçnn konut ednmesn sa~lamak amacıyla ödemeler yapılacaktır. şçl Bu kanunla brlkte hemen uygulamaya geçlmştr. Ancak rnük leflere konu yeternce anlatılmadığı çn ve br an önce başlayan uy u lamaya S.S.K. örgütlenme olarak hazır olmadığ çn brçok aksaklrk da ardından gelmştr. Konut Fonunda toplanan paraların br kısmının bütçeye aktarılması, devlet tahvl! veya hazne bonosuna yatırılması bu fonda blrlk n paraların amaç dışı 'kullanıldığınıgöstermştr. Bununla brlkte uygulamanın başladığı yıllarda bazı 'kşlern konut sahb olduğu da bır gerçektr. Aksayan dğer 'br yan se, keslen ancak yatırılamayan konut edndrme yardımları le 'lgldr. Ücretl bell br süre verdğ hlzrn tln ardından başka br şe geçtğnde, daha öncedenkonut edndlrm yardımından yararlandığını kanıtlayamamaktadır ve ödemeler tekr r brnc basamaktan başlamaktadır, Bu uygulama kamu kesmnde b şarryla yürütülmektedr. Ancak özel kesmde başarısız olunmuştur. Ir çok şyer 10 kşy aşmamak çn farklı şrketlere şçlern dağıt bii mektedr. Ege Bölges Sanay Odası bünyesnde çalışmalarda bulun n Verg Araştırma Komsyonu bu konuyla lgh olarak; a) Noksan yapılan ödemelerle lgl tahakkuk eden' geckme zamlarının affedllerek ana paralarının tahsl edlmes ve böylece dosy rın düzeltlme olanağının sağlanması, 4
V10ıGl SOHUNLARI V,b) En kısa zamanda kadernelern kaldırılarak ödemelern t k basamak halne dönüştürülmes, böylece bundan sonrak uygulamalarda aynı sorunların önlenmş olacağı hususları üzernde önemle durulması gerektğne dkkat çekmştr. Tablo 5 Brüt Ücretten Ücret (b) : Ülkeler Sosyal adaletç br yönetmn herkes konut sahb yapmak stemes doğaldır. Ancak bu tür uygulamaların, özel kesmde kamu kesmneoranla başarısız olduğu göz önüne alınırsa, özel kesm çalışanlarına ucuz ve uzun vadel konut kredler verlmes veya şverenn lojman nşaasına br takım teşvklerle özendrlmes daha akılcı olacaktı r. 4. Gelr Vergs: Anayasamızın 73. maddesne göre «Herkes kamu gderlern karşılamak üzere, mal gücüne göre, verg ödemekle yükümlüdür. Verg yükünün adaletl ve dengel dağıımı, malye poltkasının sosyal amacıdır. Anayasamızın bu maddesnn hükmüne karşın son yıllardak poltkalar verglemede adalet ve ödeme gücü yaklaşımlarından oldukça uzak kalmıştır. Ücret üzerndek yük artarken, dğer gelr unsurlarının verglendrlmes yolunda pek br çaba sarfedlernernştr. Özellkle gelr vergsndek oran vadllrnler ayarlanırken. dllrnlerdekl artış 19901991 değşmne göre % 50 ken enflasyon % 80 dolayında gerçekleşmştr. Yan 1990 yılında 8.006.000.TL. olan lk dlm % 2S oranında verglendrlrken, 1991 yılında bu orana karşılık gelen dlm 12.000.000.TL.'na yükseltlmştr. Oysa 1990 1991 arası dönemde enflasyon resm rakamlarla yaklaşık % GS'tr. Yan 1990 yılında 8.000.000. TL.'nın satınalma gücü 1991 yılının 3.200.000.:; TL. olmaktadır. Yan aynı satınalma gücüne karşı gelen verg oranı br yıl çnde. artmıştır. Ayrıca özel 'ndrm müesseses oldukça düşük tutulmuş ve bu ndrrnn getrlş amacından oldukça uzaklaşılmıştır. Bu konuda yapılablecek en akılcı ş asgar ücretn gelr vergsnden stsna tutulması olacaktır. Yan özel ndrm tutarı asgar ücrete yakın veya asgar ücret kadar belrlenmek suretyle bu ücret tamamen gelr vergsnden stsna tutulursa şçnn elne geçen mktar net olarak artacaktı r. knc olarak; verg dlmlernn belrlenmesnde enflasyonun etks alınmalı ve en az enflasyon oranı kadar yıllık dlm yükseltlmelerne gdlmeldr. qözörıüne Belçka Danmarka Yunanstan İrlanda talya Lüksenburg Portekz spanya ngltere Türkye ıt '1 SO N. N'et Ge Jır Vergs Keslen (b) 14,6 14,6 6,8 * II N t (a) V (a), ; ~,6 2,S 17,8 16,1 1,0 9,1 4,0 10,0 16,6 19,9 82,7 67,Ş 83,9 78,8 100,6 78,0 78,S 97,2 72,8 90,2 84,4 82,1 61,7 * Ülkemzde "elr vergs oranı % 2S't B üt " bulunan matrahın 25' brüt ücret" 0% 19~: ~~ u?"ette~ yapıları kesntlern /lrclııııh. keslen gelr vergs oranı artmaktad:'.vo,u en uerettlerm verg dlm! c A % Kaynak: uı Işveren Dergs. Hazran 1990, Sayı 9. SONıUÇ:, Sonuç olarak ülkemzde ücretler üzernde devletn ağır bır ba kı ~ıev~utt~ır. Bu baskının hem şçnn hem de şverenn üzerlnd o ıaştıg bır gerçektr. Çözüm bu baskının haffletlı:nesdr. r. ~ Verg daresnn. uz~a.nlaştırılması, verg denetmnde et,klnhoiıı sag.!an~ası ve vergılendırılemeyen yan verg kacağı olan alanı rııı belırlenıp 'bunların ~z.erne ~dlmes gerekmektedr. 'lkel br zlhnly tl ~arek~.t e~erek,..p~lıtk endşeler veya oy kayqısı nedenyle vergı ık Q qının uzerıne yurumemek fakat stopaj mahkumlarından da bunun. sınıçıka:tmak Anayasamızda yer alan "Verg yükünün adl da ıluıu» ve «Vergılemede Adalet" kavramlarıyla ters düşmektedr. Türkye'nn önünde yen br dönem vardır. Bu dönemde bozulmu sosyal dengelern yenden düzeltlmes ve verg yükünün adl da 1111111 nın ~U'~akkak. s~ğlanmçlsı gerekme'ktedr. Yatırımlar durma nok 111 \ qelrnlştlr. Yenı bır takım teşvkler sağlanarak yatırımlar canlandırıllr1" 50 ıl
VERGİ SORUNLp>RJ lıdır. Yen sthdam alanları oluşturularak artan şsdğe dur denrnel!: dr. Tüm bu hedeflere ulaşmada akılcı br ücret poltkasının oynayacağı rol unutulmamalıdır. Ücretl kesmn refah düzey ş barışı, üretm artışı, dışsatım artışı, mll gelr artışı kısaca dengel ve stkrarlı br büyümenn temel göstergelernden br olarak değerlendrleblr. Refah toplumu çn bu gerekldr. Sonuç olarak: 1. Brüt Geretten keslen ve 'şveren 'katkısı le brlkte brüt ücretn en az % 35,5'na karşı gelen S.S.K. Prmlernn kesnt oranlarında yen düzenlemeler yapılmalıdır. Oranlar aşağıya çeklmeldr. ENFLASYONıST ORTAMDA STOK OE~ERL M YÖNTEMLERNN MAl MEVZUAT AÇıSıNDAN DEGERlENDRlMES Eh'ay M)lJJ1!( GelrI r L( "ır ' N 2. Tasarrufu Teşvk Prmkesntlernn kaldırılması ve tasarruf etme kararının ücretlnn kend radesne bırakılması gerekmektedr. 3. «Konut Edlndtrrne Yardımı» adı altında şverenn ücretl adına yaptığı cüz ödemelerden çok, ücretlye ucuz konut kreds sağlanması veya şverenn lojman nşasına teşvk edlmes yolu le konut sorununa çözüm aranması daha uygun olacaktır. 4. Özeındrm Müesseses yenden düzenlenerek asgar ücret verg dışı bırakılmalıdır. Verg oran ve dlmlernn her yıl yenden belrlenmesüıde enflasyonun satın alma gücü üzerndek tahrbatı da dkkate alınmalıdır. GENEL BLG;. E~fl.~sy.~nun hakm olduğu ekonomlerde, stok değerıem y ıılı 111 lerı büyük onem arzetmektedr. Çünkü, değerleme: vergı ın ılı nın hesapl~nr:ıası.yla Ilgl 'k~sad ~kıymetlern takdr v t IldIl, ','ı: durumda, ıktısadı kıyrnetlerln degerleme günündek d arzetme~te~r. Zra, ktsa~ kıymetler 'çersnde yer 1111 111111:\',:: stok degerı, uygulanan degerleme ölçüsüne göre deolş blı 1'1 klh II STOK DEGERLEME VÖNTEMl..!ER ; Stok. değerleme yöntemlernn, enflasyon açısından kavrayabılmek. ıçın,.. once.. I'kl e bu değerleme yöntemlern sıralayarak. açıklayablrz. n 1111 ılıı u kıldı 1 Lfo (Last n Frst Out), 2 Ffo (Frst n Frst Out), 3 Ortalama Malyet, 4 Emsal Bedel, 1 Lfo (Last n F'rst Out) : Lf~ stok değerleme yöntem, prensp olarak, son gren mu vı. ~~r ~f:~: ıgr~ı~ıar~nınlk ~Iarak satışa veya üretme sunuldu u: ıı ı 'Id' ~. yeı gıren emtıa grubunun en son satışa veya ür tım v rı ıgı varsayımına dayanmaktadır. 2 Ffo (Frst n Frst Out) : 52...Ffö stok de~erleme yöntemne göre se, satışa sunul uretıme s~vk edılecek emta veya emta grubunun alınan emtıa gruplarından oluşacağı kabul edlr. 'ıl