HASTANELERDE SU TÜKETĠMĠNĠ AZALTMAYA YÖNELĠK ALINACAK TASARRUF TEDBĠRLERĠ GERÇEKTEN ĠġE YARAYACAK MI? ArĢ. Grv. Dr.

Transkript

1 HASTANELERDE SU TÜKETĠMĠNĠ AZALTMAYA YÖNELĠK ALINACAK TASARRUF TEDBĠRLERĠ GERÇEKTEN ĠġE YARAYACAK MI? 1 ArĢ. Grv. Dr. Narin Hilal ÖZDAĞ

2 2 Narin Hilal ÖZDAĞ*, Dilek ÖZTAġ*, Serap SÜZÜK**, Arzu ÇALIK***, Pervin DEMĠR****, Salih MOLLAHALĠLOĞLU*, Mustafa ÖZTÜRK*, Yusuf ÜSTÜ*****, Mehmet UĞURLU***** *Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Halk Sağlığı AD, **Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ***Kırıkkale Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği ***Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik AD ****Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Aile Hekimliği AD

3 3 GĠRĠġ - AMAÇ Su kıtlığı, gelecekte en önemli sorunların baģında gelecektir. Ülkemizin; 2030 yılından itibaren özellikle iç ve batı bölgelerde %40 tan fazla oranda su stresi yaģayacağı düģünülmektedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bu oranın %20-40 olacağı tahmin edilmektedir 4.

4 4 21. yüzyılın baģlarında su planlamacıları, kaynakların doğal dengeyi zorlayarak çoğaltılması yerine, mevcut suyun olabilecek en verimli haliyle kullanımı için çalıģılmasının daha doğru olduğuna karar vermiģlerdir 5. Genellikle 7/24 hizmet veren hastaneler, su tüketiminin fazlaca gerçekleģtiği merkezlerdendir. Dolayısıyla hastanelerde, su yönetimi sağlanarak, kaynaklar dikkatli kullanılmalı, atık suların kirletici etkisi azaltılmalı ve su döngüsü kontrol edilmelidir 6-7.

5 5 Bu çalıģma, Hastanelerde su tüketimini azaltmaya yönelik alınacak tasarruf tedbirleri gerçekten iģe yarayacak mı? sorusuna cevap aramaktadır.

6 6 GEREÇ YÖNTEM Öncesi sonrası değerlendirmeli müdahale çalıģması Kırıkkale Ġli Kamu Hastaneler Birliği ne bağlı olarak hizmet veren; 1. Yüksek Ġhtisas Hastanesi(YĠH)(433yatak), 2. Genel Sekreterlik Binası(GSB), 3. Keskin Devlet Hastanesi (KDH) (28yatak), 4. Kadın Doğum Hastanesi(KDgH) (175yatak), 5. Hacı Hidayet Doğruer Hastanesi(HHDH) (215yatak) ile 6. Ağız ve DiĢ Sağlığı Merkezi dahil edilmiģtir

7 7 ÇalıĢma, 2012 yılı aralık ayında baģlatılmıģ, tasarruf tedbirleri 2013 yılında da devam ettirilmiģtir. ÇalıĢanlara su tasarrufu konusunda farkındalık eğitimleri verilmiģ, bu eğitimler oryantasyon eğitimleri Ģeklinde tekrarlanmıģtır. Hastane yönetimi tarafından, bir çevre mühendisinin liderliğinde hastane tasarruf komiteleri oluģturulmuģtur. Bu komiteler tarafından, yerinde inceleme amaçlı bina turları standart hale getirilmiģtir. Bina turlarında damlatan musluk ve sifonların onarılması sağlanmıģtır.

8 8 Özel tatbikatlarla gizli su kaçakları tespit edilmiģ ve gereken müdahaleler yapılmıģtır. Musluklara ve duģ baģlıklarına perlatörler takılmıģ, değiģmesi gereken musluklar sensörlüleriyle, duģ baģlıkları ise düģük akımlı duģ baģlıklarıyla değiģtirilmiģtir. Rezervuarlarda seviye ayarlaması yapılmıģ, eski tip rezervuarların içine 1,5 litrelik su ĢiĢeleri koyulmuģtur.

9 9 Odalara ziyaret saatlerinde sıcak su verilmemiģtir. Hastane temizliğinde yerlerin yıkanması bırakılıp paspaslı temizliğe geçilmiģ, yoğun bakım ünitelerine ve bazı bölgelere galoģla giriģ sağlanmıģtır. Bahçelerde çim uygulamasından vazgeçilip, ağaçlandırma yapılmıģ, çakıl taģı döģenmiģtir. Toprağın su tutmasına yardımcı bitkiler seçilerek su ihtiyacı azaltılmıģtır. Damla sulama yöntemiyle, geri kazanılmıģ su ve yağmur suyu kullanılmıģ, sulama buharlaģmanın minimum olduğu sabah ve akģam saatlerinde yapılmıģtır.

10 10 Analizlerde, binaların aylık su faturalarındaki tüketim miktarları ve ücretleri değerlendirilmiģtir TL değerleri, TUĠK in açıkladığı Tüketici Fiyat Endeks Rakamları kullanılarak 2013 reel fiyatlarına dönüģtürülmüģtür. Tüketim miktarı ve TL değiģkenleri toplam birey sayısına bölünerek kiģi baģı su tüketim miktarı (KBSTM) ve kiģi baģı su tüketim ücreti (KBSTÜ) hesaplanmıģ, bu değerler verilmiģtir. Yıllar arası aylık tüketim sonuçları kıyaslanırken çalıģan sayısı, yatan hasta sayısı, poliklinik sayısı, acil hasta sayısı, ameliyat sayısı gibi değiģkenler sabitlenmiģtir (Tablo1).

11 11 DeğiĢkenlerin normal dağılımı Shapiro-Wilks testi ile değerlendirilmiģtir. Normal dağılım göstermediği belirlenen KBSTM ve KBSTÜ iliģkin tanımlayıcı istatistiklerin gösteriminde ortanca ve minimum-maksimum değerleri kullanılmıģtır. Genel olarak ve birimler bazında yıllara göre farklılık gösterip göstermediğini değerlendirmek için Wilcoxon EĢleĢtirilmiĢ Ġki Örnek Testi kullanılmıģtır. Ġstatistiksel analizler ve hesaplamalar için IBM SPSS Statistics 21.0 ve MS-Excel 2007 programları kullanılmıģtır. Ġstatistiksel anlamlılık düzeyi olarak p<0,05 kabul edilmiģtir

12 12 Tablo 1. Birimler bazında düzeltmenin yapıldığı değişkenlere ait bilgiler Kurumlar Yüksek Ġhtisas Hastanesi Genel Sekreterlik Binası Keskin Devlet Hastanesi Kadın Doğum Hastanesi Hacı Hidayet Doğruer Devlet Hastanesi ADSM Düzeltmenin yapıldığı değiģkenler Poliklinik, acil, yatan, ameliyat, personel Personel* Poliklinik, acil, personel** Poliklinik, acil, yatan, ameliyat, personel Poliklinik, acil, yatan, ameliyat, personel Poliklinik, personel*** *Kırıkkale Ġli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterlik Binası, hasta kabulü yok. ** Yatan hasta ve ameliyathane yok. *** Sadece poliklinik hizmeti veriyor.

13 13 BULGULAR 1) KiĢi BaĢı Su Tüketim Miktarı (KBSTM) 2) KiĢi BaĢı Su Tüketim Ücreti (KBSTÜ)

14 14 1) KiĢi BaĢı Su Tüketim Miktarı (KBSTM) Yıllara göre genele bakıldığında KBSTM de %18.3 lük düģüģ olmuģtur ve istatistiksel olarak anlamı vardır. Tablo 2. Yıllara göre Kişi Başı Su Tüketim Miktarı(KBSTM) (m 3 /kişi) min; mak Ortanca (ÇAG) p KBSTM_ ; (0.339) KBSTM_ ; (0.377) <0.001

15 15 Tablo 3. Yıllara Göre Birimler Bazında Kişi Başı Su Tüketim Miktarı Yüksek İhtisas Hastanesi Genel Sekreterlik Binası Keskin Devlet Hastanesi Kadın Doğum Hastanesi Hacı Hidayet Doğruer Devlet Hastanesi Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Min; Mak Ortanca (ÇAG) Min; Mak Ortanca (ÇAG) p 0.005; (0.022) 0.002; (0.021) ; (3.586) 2.548; (1.736) ; (0.104) 0.199; (0.076) ; (0.135) 0.000; (0.191) ; (0.017) 0.042; (0.011) ; (0.014) 0.008; (0.018) 0.003

16 16 Birimler bazında; YĠH, GSB ve ADSM de istatistiksel anlamı olan bir düģüģ saptanmıģtır. KDH de görülen artıģ ve diğer birimlerdeki azalma istatiksel açıdan anlamlı değildir (p>0.05) (Tablo 3).

17 KĠġĠ BAġI TÜKETĠLEN SU MĠKTARI (M3/KĠġĠ) ,5 47,1 49, YıLı 2013 YıLı 2012 YıLı 2013 YıLı 2012 YıLı 2013 YıLı YÜKSEK ĠHTĠSAS HASTANESĠ GENEL SEKRETERLĠK BĠNASI AĞIZ VE DĠġ SAĞLIĞI MERKEZĠ Yüzdesel olarak KBSTM ortancasındaki bu düģüģler YĠH de %52.9, GSB de %50.4 ve ADSM de %16.5 dir.

18 18 2) KiĢi BaĢı Su Tüketim Ücreti (KBSTÜ) KBSTÜ de de toplamda yıllara göre istatiksel açıdan anlamlı, %23.7 lik azalma gözlenmiģtir. Tablo 4. Yıllara göre Kişi Başı Su Tüketim Ücreti (KBSTÜ) (TL/kişi) min; mak Ortanca (ÇAG) p KBSTÜ_ ; (1.206) KBSTÜ_ ; (1.485) <0.001

19 19 Tablo 5. Yıllara Göre Birimler Bazında Kişi Başı Su Tüketim Ücreti Yüksek Ġhtisas Hastanesi Genel Sekreterlik Binası Keskin Devlet Hastanesi Kadın Doğum Hastanesi Hacı Hidayet Doğruer Devlet Hastanesi Ağız ve DiĢ Sağlığı Merkezi min; mak Ortanca (ÇAG) min; mak Ortanca (ÇAG) p 0.031; (0.090) 0.007; (0.073) ; (15.176) 8.971; (6.109) ; (0.245) 0.787; (0.296) ; (0.472) 0.000; (0.672) ; (0.104) 0.148; (0.038) ; (0.049) 0.030; (0.063) 0.002

20 20 Birimlere bakıldığında KBSTÜ de yine YĠH, GSB ve ADSM de anlamlı düzeyde azalma görülmüģtür. Ancak KDgH ve HHDH deki azalma ile KDH deki artıģ istatiksel açıdan anlamlı değildir(p>0.05).

21 KĠġĠ BAġI TÜKETĠLEN SU ÜCRETĠ (TL/KĠġĠ) ,5 44,9 43, YıLı 2013 YıLı 2012 YıLı 2013 YıLı 2012 YıLı 2013 YıLı YÜKSEK ĠHTĠSAS HASTANESĠ GENEL SEKRETERLĠK BĠNASI AĞIZ ve DĠġ SAĞLIĞI MERKEZĠ Yüzdesel olarak, KBSTÜ ortancasında; YĠH de %55,1, GSB de %56.3, ADSM de %16.5 lik azalma söz konusudur

22 22 SONUÇ-ÖNERĠLER: Bu çalıģma kapsamında dünya literatürü tarandığında konuyla ilgili bilimsel saha çalıģmalarına pek rastlanamamaktadır. Bulduğumuz sonuçlar, farkındalık eğitimlerinin ve konforu etkilemeksizin alınan basit ve düģük maliyetli tasarruf önlemlerinin bile çok faydalı olduğunu göstermektedir. Tasarruf konusunda çalıģan bir ekibin görevlendirilmesi ve bu ekibin konuya sahip çıkması ayrıca büyük önem taģımaktadır.

23 23 Su israfının önlenmesi için, hastanelerin henüz yapım aģamasındayken planlanması gerekmektedir. Bu planlamalar Amerika ve Avrupa da YeĢil hastane kavramı çerçevesinde yaygın olarak yapılmaktadır. Ancak ülkemizde bu kavram henüz çok yeni olduğundan, suyun verimli kullanımı için zaman kaybetmeden, eldeki imkanlar kullanılarak alınabilecek tasarruf tedbirlerinin uygulanması gerekmektedir.

24 24 TEġEKKÜRLER

25 25 KAYNAKLAR: 1- WWAP (World Water Assessment Programme) The United Nations World Water Development Report 4: Managing Water under Uncertainty and Risk. Paris, UNESCO. 2- National Intelligence Council Global Trends 2030: Alternative Worlds ABD. ISBN EriĢim: [ 3- Muluk, Ç.B, Kurt, B, Turak, A, Türker, A, ÇalıĢkan M.A, Balkız, Ö, Gümrükçü, S, Sarıgül, G, Zeydanlı, U Türkiye de Suyun Durumu ve Su Yönetiminde Yeni YaklaĢımlar: Çevresel Perspektif. ĠĢ Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği - Doğa Koruma Merkezi. 4- DSI Turkey Water Report. Ankara. EriĢim: [ 5- Yıldız D. Su Kaynaklarının Planlanması, GeliĢtirilmesi ve Yönetimi (Küresel, Bölgesel ve Ülkesel BakıĢ). Toplum ve Hekim 2008;23(1): Terekli G, Özkan O, Bayın G. Çevre Dostu Hastaneler: Hastaneden Yesil Hastaneye Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2013;12(2): Roberts, G.L. Shades of green: the evolution of hospital sustainable design standards. Health Facilities Management Magazine. 2011;24(11): Environment Science Center. Greener Hospitals: Improving Environmental Performance Germany: Bristol-Myers Squibb Company. - Ferenc, C. Going greener: hospitals continue to make sustainability a priority. Health Facilities Management Magazine. 2010;23(12): Institute of Medicine. Green healthcare institutions; Health, environment, and economics (Workshop summary), The National Academies Press, 2007 Washington. - Carpenter D, Hoppszallern S.. Sustainable operations survey: green and greener: hospitals embrace environmentally sustainable practises, though laggards remain. Health Facilities Management Magazine. 2010;23(7):15-21.