Yay n No : 1600 Hukuk Dizisi : Bas - A ustos STANBUL

Transkript

1 I ADL BELGE NCELEMES El Yaz s mza Parmak zi Sahtecilik Editör Doç. Dr. Faruk Afl c o lu stanbul, 2005

2 II Yay n No : 1600 Hukuk Dizisi : Bas - A ustos STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da- t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask - Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL : Dr. Tuncay Ç nar Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212) betakitap@betakitap.com

3 III ÖNSÖZ Bu kitap 90 lı yılların ilk yarısında tıp ve adli bilimler alanında eğitim gören bizlerin o yıllardaki temel başvuru kitabı eksikliğini çok iyi bilmelerinin sonucu olarak ortaya çıkarılabilmiştir. Son derece memnuniyet vericidir ki 1995 yılından itibaren gerek adli tıp gerekse adli bilimler alanında bir kısmı genel, bir kısmı ise belli bir alana özgü bir çok adli tıp- adli bilimler kitabı yayınlanmıştır. Ancak bilimin hemen her alanının adli yönü bulunması nedeni ile daha bir çok kitaba ihtiyaç vardır. Adli belge inceleme-el yazısı-imza-parmak izi-sahtecilik kitabı da bu alandaki başvuru kaynağı eksikliğini kapatmayı hedefleyen ve bu hedefine gider iken alanında bir ilk olması nedeni ile oldukça geniş bir kitleye hitap etmeyi amaçlayan bir kitaptır. Adından anlaşıldığı gibi adli belge incelemesi alanının büyük kısmını kapsamakta olan kitabı o alana yıllarını vermiş uzmanlar metinlere kendi mesleki deneyimlerini de katarak bölümlerini hazırlamışlardır. Bölüm yazarları ülkemizde adli belge incelemesi alanında faaliyet gösteren Adli Tıp Kurumu, Jandarma Kriminal Laboratuarı ve Kriminal Polis Laboratuarı olmak üzere üç temel birimin temsilcileridir. Kitabın formatı hazırlanırken gerek bölüm yazarları gerekse editör kitabın geniş bir okuyucu yelpazesine hitap etmesini amaçlamış ve bu sebeple dilini olabildiğince yalın tutmaya çalışmıştır. Bu kitapta adli belge incelemesi alanına ilgi duyan adli tıp ve adli bilimler asistan ve uzmanları bir çok temel bilgi ve deneyim aktarımı bulabileceği gibi, çözümünde adli belge incelemesine gereksinim olan davalarda hem sav hem de savunma dosyanın her safhasında kendilerine yardımcı olacak başvuru kaynağına sahip olacaklardır. Kitabın yararlanıcı kitlesi arasında sadece tarafı olduğu davası nedeni ile kitabı okuyacak meslek dışı bireyler olabileceği düşünülerek mesleki terminoloji olabildiğince sadeleştirilmeye çalışılmış, gerektiğinde yazım bütünlüğünü bozmayacak ölçüde ifadeler parantez içerisinde açıklanmıştır. Kitapta alanı ilgilendiren temel bilgi yanında ülkemizde kullanılan ya da kullanılmayan yeni teknikler ile ülkemiz laboratuarlarında olan veya olmayan ileri teknoloji ürünü cihazlara yer verilmiştir. Kitap anlaşılmayı kolaylaştırmak amacı ile görsel malzeme ile desteklenmiş ve özellikle sahtecilik bölümü gerçek olgular üzerinden nakledilmiştir.

4 IV Kanunlar bölümü ise çeşitli yasalar içerisinden alanı ilgilendiren kısımların seçilmesi sureti ile hazırlanmış ve böylece hukukçu olmayan okuyuculara kolaylık sağlanması amaçlanmıştır. Adli belge inceleme alanının kapsamı nedeni ile kitapta tüm konulara yeterince yer verilememiş ya da bir ilk olması nedeni ile eksiklikler olabilir. Okuyucuların geri dönütleri ile sonraki basımlarda daha iyiye ulaşabilmeyi ümit ederek tüm okuyucuların zevkle ve her satırda bilgi dağarcıklarını artırarak okumalarını diliyorum. İstinye, Mayıs 2005, Doç. Dr. Faruk Aşıcıoğlu

5 V çindekiler 1. Adli belge incelemesinin tarihçesi-yazının anatomo-nöro-fizyolojisi Yard. Doç Dr. İsmail BİRİNCİOĞLU 1.1 Tarihçe Dünyada adli belge incelemesi Türkiye de adli belge incelemesi Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Başkanlığı Fizik İhtisas Dairesi İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlü ğü Kriminal Polis Laboratuvarları Dairesi Başkanlığı İçişleri Bakanlığı Jandarma Kriminal Dairesi Başkanlığı El yazısının anatomo-nöro-fizyolojisi Yazı ve imza nedir? Çağdaş anlamda el yazısında kullanılan enstrümanlar nelerdir? Salih SALA 2.1 Yazı Giriş Yazının tarihçesi Mezopotomya da yazı Mısır da yazı Çin de yazı Alfabenin doğuşu Adli Bilimlerde yazının önemi Benzerlik özelliği Benzemezlik özelliği Kaligrafi İmza Çağdaş anlamda el yazısında kullanılan enstrümanlar Kalem... 34

6 VI Kurşun kalem Tükenmez kalem (ball point pen) Dolmakalem Pilot kalem Diğer kalemler Yazı mürekkepleri Kağıt Belgelerin saklanması, korunması ve nakli Yard. Doç Dr. İsmail BİRİNCİOĞLU 3.1 Yapılması gerekenler Uygun koruma zarf veya kutuları kullanılmalı Belgeler laboratuvara en kısa sürede gönderilmeli Uygun saklama koşulları sağlanmalı Yapılmaması gerekenler Belgeleri sık sık nakletmekten kaçınmalı Belgeler işaretlenmemeli Belgeleri katlamayınız, kesmeyiniz ve yırtmayınız Belgeleri zarflarken yapıştırıcı maddelerden etkilenmemesi için önlem alınız Belgeler üzerinde uzman olmayan kişilerce inceleme yapılmasına izin vermeyiniz Yanmış belgeler El yazısı ve imza incelemeleri Uz. Dr. Tuncay ÇINAR 4.1 Belge İnceleme Uzmanı İmza İncelemeleri Gerçek imzadan yararlanılarak yapılan sahtecilikler Bakarak serbest taklit yolu ile yapılan sahtecilik Gerçek imzanın izinden yararlanılarak kopyalama Fotokopi, fotoğraf ya da bilgisayar ve ekipmanı ile nakil Pul nakli Boş kağıda atılmış imzalar İmzalı belgenin kimyasal ya da fiziksel yolla silinerek başka bir belgeye dönüştürülmesi Kendine ait imzanın inkarı Uydurma imzalar Başkasının yerine uydurularak atılan imzalar Kendi imzası dışında uydurma imza atmak Var olamayan şahıslar adına atılmış imzalar Eşlerin birbirleri yerine imza atması El yazısı incelemeleri İnceleme Teknikleri ve Prensipleri... 72

7 VII Karşılaştırmaya dayalı incelemeler Belgenin kendisinin ve içerdiği materyallerin teknik incelemesi Belgeye zarar vermeden yapılan incelemeler (Non-destructive tests) Belgeye kısmen zarar verilerek yapılan incelemeler (destructive tests) İmza ve yazı incelemelerinde yapılan hatalar (yanlış tespit) Rapor yazma teknikleri Karşılaştırma belgeleri Salih SALA 5.1 Giriş adli amaçlı yazı ve imza incelemelerinde mukayese yazı ve imzaların temini Mukayese yazıların temini Mukayese el yazıları Mukayese makine yazıları Mukayese imzaların temini Huzurda mukayese imza örneklerinin temin edilmesi Samimi mukayese imza örneklerinin temin edilmesi Adli amaçlı belge incelemelerinde diğer mukayese materyallerin temini Yazı ve imzayı etkileyen faktörler Doç. Dr. Faruk AŞICIOĞLU 6. Giriş Yazı sistemleri Fiziksel güçlükler Protez kullanımı Yazının ayak-ağız yardımı ile gerçekleştirilmesi Sağırlık Görme bozukluğu-körlük Kan yakınlığı Cinsiyet Vücut yapısı-yaşam evresi Kullanılan el Sağlık durumu Yaşlılık-fiziksel bitkinlik Meslek Sinir sistemi hastalıkları Pleji (Felç) Yazıcı Krampı Sinir sistemi hastalıklarında artmış yazma eylemi Temporal Lop Epilepsisinde Hipergrafi Sinir sistemi hasarına bağlı cümle tekrarı Alzheimer Hastalığı

8 VIII Amiyotrofik Lateral Skleroz (Lou Gehrig Hastalığı) Multipl Skleroz (MS) Parkinson Mikrografi Psikojenik tremor Tardiv Diskinezi Sinir sistemi hastalıklarına bağlı değişikliklerin sahtecilikten ayırımı Duraklama Tremor Düzeltme Kalem basıncı ve yazma hızı Serebral Felç Diğer Hastalıklar Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı-Erişkin Diabeti) Artrit İlaç kullanımı Alkol kullanımı Akut alkol alımının el yazısı üzerine etkisi Alkol alımının yarattığı yazıya ilişkin sorunlar Alkoliklerdeki el yazısı değişiklikleri Yazarın psişik (ruhi) durumunun yazıya etkisi Civa zehirlenmesi Delirium Akıl Hastalıklarının el yazısına etkisi Şizofreni Siklofreni Psikonevroz Histeri Obsessif-kompulsif nevroz Oligofreni Paralizi Jeneral Parçalanmış kişilik bozukluğu (Çoğul kişilik) Acele (telaş) ile yazılmış yazılar Zamanın el yazısına etkisi Yatak başı yazısı Rastlantısal bulgular Doç. Dr. Faruk AŞICIOĞLU 7.1 Giriş Baskı-yazı kalıntıları Mürekkep kalıntıları Yabancı madde kalıntıları Bası izi kalıntıları Gizli parmak izi

9 IX 8. Hasarlı belgelerin incelenmesi Doç. Dr. Faruk AŞICIOĞLU 8.1 Islanmış belgeler Solmuş belgeler Lekelenmiş belgeler Yırtık-eksik belgeler Yanmış belgeler Belge düzenlenme tarihi-yazı yaşı Doç. Dr. Faruk AŞICIOĞLU-Burhanettin CİHANGİROĞLU 9.1 Giriş Kullanılan yöntemler Belgenin yazıldığı kağıdın incelenmesi Mürekkep incelemesi Kimyasal yöntemler Fiziksel yöntemler Diğer incelemeler Daktilo yazıları Belge basım cihazları Kaşe-mühür-antet Yaşam dönemi-hastalıklar Rastlantısal bulgular İlave-tahrifat Sahtecilik-İğfal kabiliyeti İsmail ÖZKAN 10 Sahtecilik Tanımı Türleri Sahteciliği en çok yapılan belge türleri Nüfus cüzdanları Tamamen sahte nüfus cüzdanları Tahrif edilmiş nüfus cüzdanları Sürücü belgeleri Tamamen sahte sürücü belgeleri Tahrif edilmiş sürücü belgeleri Motorlu araç trafik ve tescil belgeleri (MATTB) Tescil plakaları (Madeni oto plakaları) Kıymetli damgada sahtecilik Mühürde sahtecilik Resmî belgede sahtecilik Resmî belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek Resmî belgenin düzenlenmesinde yalan beyan

10 X Özel belgede sahtecilik Kredi kartları (Visa & Mastercard) Güvenlik unsurları Kredi kartıyla sahtecilik yöntemleri Kullanıcıların dikkat etmesi gereken hususlar İşyerlerinin dikkat etmesi gereken hususlar Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması EMV (Europay-MasterCard ve Visa) sertifikasyonu ve akıllı kart (smart kart) uygulamaları Bankalararası kart merkezi Banknot ABD Doları Avrupa para birimi Euro İğfal Kabiliyeti Parmakizi Burhanettin CİHANGİROĞLU 11.1 Giriş Parmakizi Parmakizinin tarihçesi Kimyasal olarak parmakizinin oluşumu Parmakizlerinin genel özellikleri Parmakizi sınıflandırma sistemleri ve afıs Parmakizi mukayese yöntemleri Parmakizi delil tipleri Olay yeri parmakizlerini etkileyen faktörler Geliştirilmemiş parmakizlerinin yaş tayini Parmakizi geliştirme yöntemleri Genel durumlar Özel durumlar Kanlı parmakizleri Yapışkan bant üzerindeki parmakizleri İnsan derisi üzerindeki parmakizleri Ceset üzerinde yapılacak parmakizi çalışmalarında dikkat edilecek hususlar Parmakizi ile ilgili delillerin toplanması, ambalajlanması ve sevk edilmesi Kanunlar ve yönetmelikler Yard. Doç Dr. İsmail BİRİNCİOĞLU Türk Ceza Kanunu (TCK) (kanun no. 5237, kabul tarihi: ) Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) (kanun no. 5271, kabul tarihi: )

11 XI Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun ( tarih ve 4814 sayı ile değişik 3167 sayılı kanun) Adlî Tıp Kurumu Kanunu (kanun no: 2659 rg: /17670, değişiklik Kanun Adlî Tıp Kurumu Kanunu Uygulama Yönetmeliği (RG: ) İcra ve İflas Kanunu (kanun numarası 2004, kabul tarihi 9/6/1932) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (HUMK) (kanun no: 1086 kabul tarihi: 18/06/1927) Değerli Kağıtlar Kanunu Genel Tebliği (22 seri no lu) (RG: /25691) Türk Ticaret Kanunu (kanun no: 6762 kabul tarihi: 29/06/1956 RG: 09/07/1956/9355) İndeks