ARAŞTIRMA. Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Ebelik AD, Mersin, Türkiye

Transkript

1 S.D.Ü Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt / Sayı 1 / 2013 SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ARAŞTIRMA Sağlık yüksekokulu ve sağlık meslek lisesi öğrecilerii umutsuzluk düzeyleri The hopelessess level of the studets of school of health ad medical vocatioal high school Meltem Aydı 1, Semra Erdoğa 2, Mie Yurdakul 1, Aslı Eker 1 1 Mersi Üiversitesi Sağlık Yüksekokulu, Ebelik AD, Mersi, Türkiye 2 Mersi Üiversitesi Sağlık Yüksekokulu, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD, Mersi, Türkiye Özet Amaç: Araştırma; Mersi Üiversitesi Sağlık Yüksekokulu, Mersi Sağlık Meslek Lisesi so sııf öğrecilerii umutsuzluk düzeylerii ve etkileye etmeleri belirlemek amacıyla taımlayıcı olarak yapılmıştır. Materyal Metot: Araştırmaı evreii Mersi Üiversitesi Sağlık Yüksek Okulu Ebelik ve Hemşirelik, Mersi Sağlık Meslek Lisesi Hemşirelik, Diş Protez Tekikerliği, Acil Tıp Tekikerliği bölümleride öğreim göre 20 so sııf öğreci oluşturmaktadır. Evrei tamamıa ulaşmak hedeflemiş olup, toplam 22 öğreci araştırmaya katılmayı kabul etmiştir. Çalışmada Beck Umutsuzluk Ölçeği ile sosyo-demografik bilgileri içere aket formu kullaılmıştır. Veriler, 11. paket programı kullaılarak işlemiş ve aaliz edilmiştir. Ölçek puaıa ait ormallik kotrolü Shapiro Wilk testi ile yapılmış, ormal dağılım göstermediği belirlemiştir. Sosyodemografik özelliklere göre ölçek puaları bakımıda farklılıklar içi Ma Whitey U ve Kruskall Wallis testleri kullaılmıştır. İkili karşılaştırmalar içi Ma Whitey U testi kullaılmıştır. İstatistik alamlılık düzeyi p<0.0 alımıştır. Bulgular: Öğrecileri 3.6 sı iş bulma edişesi yaşadığı, e fazla iş edişesi yaşaya bölümü diş protez tekikerliği olduğu saptamıştır (p<0.00). Öğrecileri cisiyet, öğreim gördüğü okul ve bölüm ile umutsuzluk puaları arasıda alamlı ilişki olmadığı (p>0.00), iş bulma edişesi ve akademik başarı durumu ile alamlı ilişki olduğu saptamıştır (p<0.00). Tartışma: Öğrecileri çoğuluğuu iş bulma edişesi yaşamadığı, yaşaya öğrecileri daha umutsuz olduğu, umutsuzlukları üzeride başarı durumlarıı etkili olduğu belirlemiştir. Başarıı arttırılması içi öğretim elemalarıı desteğii gerekliliği, istihdamı sağlaabileceği kadar mezu verilmesii iş bulma imkalarıı arttıracağı ögörüsüdeyiz. Aahtar Kelimeler: Umutsuzluk, ebelik, hemşirelik Yazışma Adresi/Correspodig: Meltem Aydı Mersi Üiversitesi Sağlık Yüksekokulu, Ebelik AD. Yazışma Adresi: Mersi Üiversitesi Sağlık Yüksekokulu Çiftlikköy Kampüsü Mersi, Türkiye Tel No : /222 Faks No: E mail : meltemaydi@mersi.edu.tr 1 Abstract Objective: The study was doe as a descriptive study to determie the levels of hopelessess ad the factors that ifluece the hopelessess of the seior studets of School of Health ad Medical Vocatioal High School at the Uiversity of Mersi. Material-Method: The populatio of the study was 20 seior studets of Mersi Uiversity School of Health Departmet of Nursig ad Midwifery, Mersi Medical Vocatioal High School Departmet of Nursig, Departmet of Detal Prosthesis, Emergecy Medical Techicias. This study was coducted o 22 studets i total. At this study, Beck Hopelessess Scale ad a questioaire form cotaiig socio-demographic data were used. The data was evaluated by usig SPSS 11. for Widows ad to Shapiro Wilk Test, Ma Whitey U ad Kruskall Wallis Tests were used. Statistics were performed at the 0.0 level of sigificace. Results: It was idetified that 3.6 of the studets had the fear of becomig uemployed, ad the studets who had this fear most were the oes at the Departmet of Detal Prosthesis. However, it was determied that there was a sigificat relatio betwee employmet axiety ad academic success. Discussio: It was determied that most of the studets did ot have employmet axiety; the oes who had this axiety were more hopeless ad their academic success was effective o their hopelessess. It is suggested that ot oly teachers ad studets views have to be take i order to do somethig to icrease the level of success, but also appropriate plaig for employmet opportuities has to be made while acceptig studets to departmets. Keywords: Hopelessess, midwifery, ursig Müracaat tarihi: Kabul tarihi:

2 Sağlık Yüksekokulu ve Sağlık Meslek Lisesi Öğrecilerii Giriş Türkiye üfus açısıda düyaı e kalabalık 20 ülkeside biridir yılıda Türkiye i yıllık üfus artış hızı bide 13. olarak gerçekleşmiştir (1). Hızlı üfus artışı Türkiye i geç işgücüü iş alalarıa hızlı ve yoğu olarak katılımıa ede olmaktadır. Bu edele ulusal politikalarda istihdam ve eğitim ayrıcalıklı bir kouma gelmektedir (2). Yie geçleri işsiz kalma olasılığı, daha yaşlılara orala iki kat fazladır ve geçleri istihdamıdaki aa soru, eğitimde iş hayatıa geçişte yaşaa geel zorluklardır. Geçliği Durumu Araştırması ı yaıtlaya geçleri 9.1 i e çok istedikleri şeyi iyi bir iş olduğuu belirtmektedir (3). Toplumda, bireyi çalışmak istek ve yeteeğide olup da işsiz kalması, bir başka ifadeyle çalışma olaağı bulamaması, isa yaşamı üzeride deri ekoomik, sosyal ve moral etkiler bıraka bir olaydır. Türkiye işsizlik oraı Türkiye İstatistik Kurumu 2012 verilerie göre 10., geç işsizlik oraı ise 18.3 tür (). İşsizlik ekoomik bir soru olmaı öteside, toplumsal ve kişisel içerimleri ola çok yölü bir olgudur. Soruu öemli bir boyutu, işsiz kala kişilerde yarattığı korku, fiziksel ve ruhsal sağlığı bozulması, değersizlik, mutsuzluk, kedii yalız hissetme, sorumluluklarıı yerie getirememe, öfke, yoksulluk ve toplumsal dayaışmaı bozulması, toplumu değer yargılarıı yitirilerek ortaya çıkardığı ümitsizliktir (). Öz ü bildirdiğie göre, NANDA umutsuzluğu bireyi sıırlı ya da hiç alteratif göremediği veya kişisel seçeekler bulamadığı ve kedi yararı içi eerji sarf edemediği bir durum olarak tariflemektedir. Umut ise pozitif bir geleceği yaşayabilmek uğrua olumlu bir bekleti yaratmak içi kritik bir kavramdır. Umut ve umutsuzluk karşıt bekletileri simgeler. Umutda hedefe ulaşmak içi uygulamaya koula plaları başarılacağı ögörüsü varke; umutsuzlukda başarısızlık yargısı vardır. Umutsuzluk soucuda ise depresyo ve özkıyım gibi ruhsal sorular ortaya çıkabilmektedir (6, 7). Ayrıca Uğur u ve Yüksel i yaptığı çalışmalarda umutsuzluk ile depresyo arasıda ilişki bulumuştur (8, 9). Araştırma, Mersi Üiversitesi Sağlık Yüksekokulu ve Mersi Sağlık Meslek Lisesi so sııf öğrecilerii umutsuzluk düzeylerii ve etkileye etmeleri belirlemek amacıyla taımlayıcı olarak yapılmıştır. Materyal Metot Araştırmaı evreii Mersi Üiversitesi Sağlık Yüksek Okulu (SYO) Ebelik ve Hemşirelik, Mersi Sağlık Meslek Lisesi (SML) Hemşirelik, Diş Protez Tekikerliği (DPT) ve Acil Tıp Tekikerliği (ATT) bölümleride öğreim göre 20 so sııf öğreci oluşturmaktadır. Evrei tamamıa ulaşmak hedeflemiş olup, toplam 22 öğreci araştırmaya katılmayı kabul etmiş ve araştırma öreklemii 93,8 e ulaşılmıştır. Araştırmaya başlamada kurumlarda gerekli iziler alımıştır. Çalışmada Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) ile öğrecileri sosyo-demografik bilgilerie ilişki soruları içere aket formu kullaılmıştır. Beck ve ark. tarafıda 197 yılıda geliştirilmiş ola BUÖ 20 maddede oluşa, 0-1 arasıda pualaa bir ölçektir. Alıa pualar yüksek olduğuda bireydeki umutsuzluğu yüksek olduğu varsayılır. Ülkemizde geçerlik ve güveirlik çalışması yapılmıştır (10). Veriler, SPSS 11. paket programı ve MINITAB 1.0 paket programıı demosu kullaılarak işlemiş ve aaliz edilmiştir. İstatistik Aaliz Ölçek puaıa ait ormallik kotrolü Shapiro Wilk testi ile yapılmış ve ormal dağılım göstermediği belirlemiştir. Sosyo-demografik özelliklere göre ölçek puaları bakımıda farklılıklar içi Ma Whitey U ve Kruskall Wallis testleri kullaılmıştır. İkili karşılaştırmalar içi Ma Whitey U testi kullaılmıştır. Taımlayıcı istatistikler olarak miimum, maksimum, medya ve 2-7 yüzdelikler, ortalama ve stadart sapma değerleri verilmiştir. Kategorik değişkeler arasıdaki farklılıklar içi Pearso ki-kare testi kullaılmıştır. İkili karşılaştırmalar içi ise iki ora testi kullaılmıştır. Taımlayıcı istatistikler olarak sayı ve yüzde değerleri verilmiştir. Umutsuzluk düzeyii etkileye faktörler çoklu regresyo aalizi ile tespit edilmiştir. İstatistik alamlılık düzeyi p<0.0 alımıştır. Bulgular Tablo 1. Öğrecileri sosyo-demografik özellikleri Yaş Cisiyet Ailei Gelir Düzeyi Okul Okuduğu Bölüm 18 ve altı 89 39, yaş 113 0,2 2 ve üstü 23 10,2 Erkek 6 20, Kadı ,6 Gelir Giderde Az 61 27,1 Gelir Gidere Dek 11 62,7 Gelir Giderde Fazla 23 10,2 SYO 12,1 SML 101,9 Ebelik 67 29,8 Hemşirelik 112 9,8 ATT 26 11,6 DPT 20 8,9 2

3 Sağlık Yüksekokulu ve Sağlık Meslek Lisesi Öğrecilerii Araştırma kapsamıda alıa öğrecileri, 0.2 si 19-2 yaş arası, 79.6 sı kadı, 62.7 sii gelir düzeyi gelir gidere dektirlo 1 de verildiği üzere.1 i SYO uda, 9.8 i Hemşirelik Bölümü de öğreim görmektedir. Tablo 2: Öğrecileri başarı ve iş edişesi durumu Başarı Durumu İş Bulma Edişesi İyi 10 6,2 Orta 10 6,7 Kötü 16 7,1 Var 80 3,6 Yok 1 6, Ayrıca, okudukları bölüm olarak düşüüldüğüde ise DPT bölümüde okuya öğreciler içeriside 6 i, ebelik programıda okuya öğrecileri 3,3 ü, ATT programıda okuya öğrecileri 2,3 ü ve hemşirelik programıda okuya öğrecileri 2,1 i iş edişesi yaşamaktadır. Ebelik programıda okuya öğrecileri iş edişesi yaşama olasılıkları DPT programıda okuya öğrecileri yaşadığı edişede daha fazla olduğu (p= 0.003), ayrıca ATT programıda okuya öğrecide de daha fazla iş edişesi yaşadıkları (p= 0.001) belirlemiştir. Ayı şekilde Hemşirelik programıda okuya öğrecileri de yaşadığı iş edişesi olasılığı DPT programıda okuya öğrecilerde ve ATT programıda okuya öğrecilerde daha fazla olduğu gözlemektedir (p=0.009, p=0.002). Tablo : Umutsuzluk düzeylerii cisiyet ile ilişkisi (Tablo 1). Ayrıca Tablo 1 de verildiği üzere.1 i SYO uda, 9.8 i Hemşirelik Bölümü de öğreim görmektedir. Öğrecileri 6.7 si başarı durumlarıı orta olarak belirtirke, 3.6 sı iş bulma edişesi yaşamaktadır (Tablo 2). Mi- Max. Medya [2-7 yüzdelik] Mea ± SD P Çalışmaya katıla öğrecileri okudukları bölüm ile iş edişesi yaşama durumları karşılaştırıldığıda istatistik olarak alamlı bir bağımlılık olduğu belirlemiştir. (p=0.001, Tablo 3). İş edişesi yaşaya öğrecileri 36,3 ü ebelik bölümüde okurke ikici sırada 33,8 ile hemşirelik bölümü öğrecileri gelmektedir. Cisiyet Kadı 0-20 Erkek 0-16 [2-8] 6 [3-9], ±, 6,2 ±, 0,18 Tablo 3: Bölüm ile iş edişesii karşılaştırılması Bölüm DPT ATT İş Edisesi. Var Yok 2 P 29 36, , , ,8 80 3, ,2 8 8,6 7,8 1 10,3 1 6, 67 29, ,8 20 8, , ,237 (Sd=3) 0,001 Tablo de belirtildiği gibi erkekleri umutsuzluk düzeyleri kadıları umutsuzluk düzeylerie göre daha yüksek bulumuştur. Acak bu fark alamlı değildir (p>0.0). Öğrecileri umutsuzluk düzeyleri ile okul türü arasıda ilişki icelediğide birbirie yakı souçlar bulumuştur ve aralarıdaki fark alamlı değildir (p>0.0). Ayrıca ATT bölümü öğrecilerii diğer bölüm öğrecilerie göre umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir, acak bu fark alamlı değildir (p>0.0, Tablo ). Tablo 6 da görüldüğü gibi iş bulma edişesi ola öğrecileri umutsuzluk düzeyleri, edişe taşımayalara orala daha yüksektir. İstatistiksel olarak da bu fark alamlıdır (p<0.0). Çalışma bulgularımızda, başarı durumlarıa göre umutsuzluk ölçek puaı ortalamaları arasıda istatistiksel olarak alamlı bir farklılık tespit edilmiştir (p=0.001). Farklılıklar icelediğide, başarı durumu iyi ola öğrecileri orta ve kötü durumda ola öğrecilere göre daha umutlu oldukları (sırasıyla p değeri p=0.001, p<0.001), başarı durumları kötü ola öğrecileri orta düzeyde başarılı ola öğrecilere göre daha umutsuz oldukları görülmektedir (p=0.016, Tablo 6). Umutsuzluk düzeylerii etkileye faktörler birlikte ele alıdığıda, öğrecileri başarı durumları ve iş bulma edişelerii de her ikisii birlikte umutsuzluk düzeyi üzerie etkili olduğu tespit edilmiştir. Her iki parametrei de modele birlikte alıdığı çoklu regresyo aaliz souçları 3

4 Sağlık Yüksekokulu ve Sağlık Meslek Lisesi Öğrecilerii Tablo : Umutsuzluk düzeylerii okul ve bölüm ile ilişkisi Tablo 7 de verilmektedir. Okul Mi- Max. SYO 0-19 SML 0-20 Ebelik 0-19 Medya [2-7 yüzdelik] [ ] [2-8] [2-9] Mea ± SD,8 ±,,3 ±,3,6 ±, P 0,337 Tablo 7: Çoklu doğrusal regresyo souçları Değişke Katsayı S.Hata Beta t P Sabit 8,232 1,066 7,722 <0,001 Başarı durumu (Kötü- Orta) -2,802 1,112-0,318-2,20 0,012 Bölüm Hemşirelik 0-20 [2-8],3 ±, 0,28 Başarı durumu (Kötüiyi) -,393 1,11-0,98-3,91 <0,001 DPT [ ],3 ± 3, İş bulma edişesi 1,899 0,79 0,207 3,277 0,001 ATT [3-9] 6,8 ±,2 Tabloda yararlaılarak regresyo deklemi aşağıdaki gibi yazılmaktadır. Y= 8,232-2,802 X 1 -,393 X 2 + 1,899 X 3 Tablo 6: Umutsuzluk düzeylerii iş bulma edişesi ve başarı durumuyla ilişkisi İş bulma edişesi Başarı durumu Mi- Max. Var 0-20 Yok 0-20 İyi 0-20 Orta 0-19 Kötü 1-16 Medya [2-7 yüzdelik] [3-11,] 3 [2-7] 3 [2-6] [3-9]* Mea ± SD 6,9 ±,8,8 ±,0, ±,0 6,2 ±, 8, [6-1] *, 9,1 ±,6 P 0,001 0,001 *: İyi ile ola farklılıkları; : Orta ile ola farklılıklarıgöstermektedir. X 1 : Başarı durumu içi ( kötü referas olarak alııp diğerleri orta düzeyde olalar) X 2 : Başarı durumu içi ( kötü referas olarak alııp diğerleri iyi düzeyde olalar) X 3 : İş bulma edişesi (referas olarak yok alımıştır) Regresyo deklemie göre, başarı durumu orta düzeyde olaları umutsuzluk düzeyi başarı durumu kötü olaları umutsuzluk pualarıa göre 2,802 pua daha düşük olduğu belirlemiş ve istatistiksel olarak alamlı bulumuştur (p=0.012), başarı durumu iyi olaları umutsuzluk puaları, başarı durumu kötü olalara göre,393 pua daha düşük bulumuştur (p<0.001). Ayrıca, iş edişesi ola öğrecileri puaı iş edişesi yaşamaya öğrecileri pualarıda 1,899 pua daha fazla olduğu belirlemiştir (p=0.001). Tartışma ve Souç Araştırmamızda başarı durumları sorulmuş ve öğreciler kedi değerledirmelerie göre sııflamıştır. Çalışmamızda başarı durumuu orta ( 6.7) ve iyi ( 6.2) olarak ifade edeleri sayısı birbirie çok yakıdır ve akademik başarıı geleceğe dair olumlu bekletiler üzeride etkili olduğu düşüülmektedir Ayrıca araştırmaya katıla öğrecileri çoğuluğu mezuiyet sorası iş bulma edişesi yaşamamaktadır, acak yaşayaları oraı ( 3.6) yadsıamayacak kadar yüksektir (Tablo 2). İş bulma edişesi bölüm olarak icelediğide Ebelik, Hemşirelik,

5 Sağlık Yüksekokulu ve Sağlık Meslek Lisesi Öğrecilerii DPT, ATT, şeklide sıralaabilir ve istatistiksel olarak aralarıdaki fark alamlıdır (p<0.0, Tablo 3). Bu alamlılık Ebelik bölümüde okuya öğreciler ile DPT ve ATT bölümleride okuya öğreciler arasıda, Hemşirelik bölümüde okuya öğreciler ile yie DPT ve ATT bölümü öğrecileri arasıdadır. Sağlık mesleklerii bir çok iş alaıa göre daha kolay iş bulabildikleri bilimekte acak özellikle so sııfta iş yaşamı ve bezeri yaşam kaygılarıı artması beklemektedir. Ayrıca sağlık sistemi içideki so değişiklikler (aile hekimliği uygulaması vb.) özellikle Ebelik mesleğii uygulama alalarıı daraltmakta, ileriki zamalarda devlet kurumlarıda istihdamı sıırlı sayılarda olması ögörülmektedir. Bua bağlı olarak çalışmaya katıla meslek gruplarıda Ebelik bölümü öğreicilerii diğerlerie göre daha fazla edişe duyduğu düşüülmektedir. Dursu ve Aytaç ı çalışmasıda da iş bulma kousuda ümitli ola öğrecileri daha az kaygılı olduğu saptamıştır (11). Çalışmamızda cisiyet ile umutsuzluk düzeyi arasıdaki fark istatistiksel olarak alamlı bulumamıştır, acak erkekleri kız öğrecilere göre daha fazla umutsuz oldukları saptamıştır (Tablo ). Bu soucu edei, toplumumuzda sahip olua geleeksel roller, erkekleri ailei geçimii sağlamakla yükümlü kılmakta, bu da beraberide iş bulma edişesii ve umutsuzluğu getirdiği düşüülmektedir. Birçok çalışma da bulgularımızı destekler iteliktedir (12-1). Öğrecileri umutsuzluk düzeyleri ile öğreim gördüğü okul ve bölüm arasıdaki ilişki icelediğide istatistiksel fark alamlı değildir. Acak ATT bölümü diğer bölümlere göre daha fazla umutsuzluk yaşamaktadır (p>0.0, Tablo ). Bu soucu ATT bölümü mezularıı diğer sağlık mesleklerie özellikle Ebelik ve Hemşirelik- göre iş bulma olaaklarıı ve kamu kadrolarıı daha az olmasıda kayakladığı düşüülmektedir. Çelikel ve ark. ı çalışmasıda SYO öğrecilerii umutsuzluk düzeyleri diğer birçok fakülteye göre yüksek bulumuştur ve bulgularımızı desteklemektedir (1). İmamoğlu ve Yavuz u çalışmasıda ise SYO öğrecileri diğer fakültelere göre e az umutsuzluk yaşaya gruptur (16). Çalışmamızda iş bulma edişesi ola öğrecileri daha umutsuz oldukları saptamıştır (p<0.0, Tablo 6). Sağlıkla ilgili okulları güde güe arta kotejyaları ve mezu sayılarıa rağme istihdamı sağlaamaması beraberide rekabeti ve işsizliği getirmektedir. Mezuları iş bulma edişesi umutsuzluğa yol açmakta, umutsuzluk ise depresyo gibi psikiyatrik bozukluklara ede olabilmektedir (7). Dereli ve Kabataş ı çalışmasıda, SYO öğrecilerii yarısıda fazlasıı iş bulma edişesi yaşadığı, iş bulma edişesi yaşaya öğrecileri de daha umutsuz oldukları saptamıştır ve bulgularımızı desteklemektedir (17). Çalışma souçlarımız öğrecileri başarı durumları kötüye gittikçe umutsuzluk düzeyleri de arttığıı göstermektedir ve fark alamlı bulumuştur (p<0.0, Tablo 6). Çelikel ve Erkorkmaz ı çalışmasıda da başarı durumu kötü ola öğrecileri daha fazla umutsuzluk yaşadıkları saptamıştır (1). Ügüre ve Ehtiyar ı çalışma souçları da bizim çalışmamızı destekler iteliktedir (18). Souç olarak araştırma kapsamıa alıa öğrecileri umutsuzluk yaşadıkları ve umutsuzluğa akademik başarı durumu, iş bulma edişesi, okuduğu bölüm gibi birçok faktörü etkili olduğu saptamıştır. Umutsuzluk; depresyo, itihar, evroz, mazoşizm, sadizm, sosyopatlık, alkolizm, yıkıcılık vb. durumlara yol açabildiği gibi fiziksel birçok rahatsızlıklarda da etkili olduğu bilimektedir (16). Yei esil sağlık çalışalarıı daha verimli ve kaliteli çalışabilmesi içi yaşamda daha fazla doyum almaları sağlamalı, hayata umutla bakabilmeleri desteklemelidir. Öğrecileri akademik başarısıı arttırılması içi öğretme ve öğretim elemalarıı desteğii gerekliliği ve istihdamı sağlaabileceği kadar mezu verilmesii iş bulma imkalarıı arttıracağı ögörüsüdeyiz. Kayaklar 1. Nüfus İstatistikleri ve Projeksiyolar. Erişim: id=23 Erişim Tarihi: Tatlıdil E. Türk İşgücüü Yapısı ve Avrupa Birliği İstihdam Politikaları. Ege Academic Review 2002; 2(2): İsai Gelişme Raporu/ Türkiye 2008 Türkiye de Geçlik. Birleşmiş Milletler Kalkıma Programı, Akara, Türkiye İşsizlik Oraı. Erişim: tr/gosterge.do?id=336&metod=ilgiligosterge. Erişim Tarihi: Kepceoğlu M. Psikolojik Daışma ve Rehberlik. İstabul: Alkım Yayıevi, Öz F. Sağlık Alaıda Temel Kavramlar. Akara: İmaj İç ve Dış Ticaret AŞ, Dilbaz N, Seber G. Umutsuzluk Kavramı: Depresyo ve İtiharda Öemi. Kriz Dergisi 2003; 1(3): Uğur D Düyayı Adil Algılama Ve Geleceğe Dair Umut/Umutsuzluk: Depresyo Taısı Ala ve Almaya Kişilerde Adil Düya İacı. Yüksek lisas tezi, Mersi Üiversitesi, Yüksel İ. İşsizliği Psiko-Sosyal Souçlarıı İcelemesi (Akara Öreği). C.Ü. İktisadi Ve

6 Sağlık Yüksekokulu ve Sağlık Meslek Lisesi Öğrecilerii İdari Bilimler Dergisi 2003; (2): Durak A. Beck Umutsuzluk Ölçeği i Geçerlik ve Güveirlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi 199; 9: Dursu S, Aytaç S. Üiversite Öğrecileri Arasıda İşsizlik Kaygısı. Uludağ Üiversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2009; 28 (1): Özme D, Düdar P, Çetikaya A, Taşkı O, Özme E. Lise Öğrecileride Umutsuzluk ve Umutsuzluk Düzeyii Etkileye Etkeler. Aatolia Joural of Psychiatry 2008; 9: Deveci S, Ulutaşdemir N, Açık Y. Bir Mesleki Eğitim Merkezi Öğrecileride Umutsuzluk Düzeyi ve Etkileye Faktörler. Dicle Tıp Dergisi 2011; 38 (3): Çelikel F, Erkorkmaz Ü. Üiversite Öğrecileride Depresif Belirtiler ve ile ilişkili Etmeler. Nöropsikiyatri Arşivi 2008; : Batıgü A. İtihar Olasılığı: Yaşamı Sürdürme Nedeleri, Umutsuzluk ve Yalızlık Açısıda Bir İceleme. Türk Psikiyatri Dergisi 200; 16(1): İmamoğlu A, Yavuz A. Üiversite Geçliğide Dii İaç ve Umutsuzluk İlişkisi. Sakarya Üiversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2011; 23(8): Dereli F, Kabataş S. Sağlık Yüksekokulu So Sııf Öğrecilerii İş Bulma Edişeleri ve Umutsuzluk Düzeylerii Belirlemesi. Yei Tıp Dergisi 2009; 26: Ügüre E, Ehtiyar R. Türk ve Alma Öğrecileri i Karşılaştırılması ve i Etkileye Faktörleri Belirlemesi: Turizm Eğitimi Ala Öğreciler Üzeride Bir Araştırma. Joural of Yasar Uiversity 2009; (1):