IKTI 101 Ekim, 2012 Gazi Üniversitesi İktisat Bölümü DERS NOTU 02 PİYASA - TALEP VE ARZ KAVRAMLARI - PİYASA DENGESİ

Transkript

1 DERS NOTU 02 PİYASA - TALEP VE ARZ KAVRAMLARI - PİYASA DENGESİ Bugünki ersin işleniş planı: I. Piyasa ve Piyasa Çeşitleri Mal ve hizmet piyasaları Faktör Piyasaları... 2 II. Talep Kavramı Bireysel Talebin Belirleyicileri Piyasa Talebi Talep Eğrisini Kayıran Etmenler III. Arz Kavramı Firma Arzının Belirleyicileri Piyasa Arzı Arz Eğrisini Kayıran Etmenler IV. Piyasa Dengesi V. Denge Fiyatı ve Miktarına Değişmeler Kaynakça I. Piyasa ve Piyasa Çeşitleri Piyasa, alıcı ve satıcıyı alış-veriş yapmak üzere bir araya getiren herhangi bir kurum veya mekanizma olarak tanımlanabilir. Piyasalar genel anlama mal ve hizmet piyasaları ve faktör piyasaları olarak sınıflanırılabilir. 1. Mal ve hizmet piyasaları Genel olarak iki başlıkta toplanabilir: a. Nihai mal ve hizmet piyasaları Son kullanıcı tarafınan tüketim amacı ile alınan mal ve hizmetler 1

2 b. Ara-mal ve hizmet piyasaları Üreticiler tarafınan iğer mal ve hizmetlerin üretimine kullanılmak amacıyla satın alınan mal ve hizmetler. 2. Faktör Piyasaları İktisatçılar üretim faktörlerini ört ana grupta toplamaktaırlar: o Sermaye (K), o Emek (L), o Toprak (oğal kaynaklar), o Girişimcilik. Diğer bir piyasa türü üretim faktörleri piyasalarıır. Bu piyasalar: o işgücü (emek), o sermaye, ve o toprak (oğal kaynaklar) piyasalarınan oluşmaktaır. Üretim faktörleri talebi bir türev taleptir. Bir üretim faktörünün talebi üretilmesine katkıa bulunuğu mal ve hizmetin talebine bağlı oluğu için türev talep olarak alanırılır. II. Talep Kavramı 2

3 Bir ekonomie tüketim birimlerine hanehalkları enir. Bu kavram aynı çatı altına yaşayan kişi ve kişi gruplarını tanımlar. Bir hanehalkı birçok kişien oluşabilir. Yanlız yaşayan bekar biri, 4 çoçuklu evli bir çift, veya beraber aynı çatı altına yaşayan birbirinen ilgisiz 15 kişi. 1. Bireysel Talebin Belirleyicileri Bir hanehalkının bir ürününe olan talep miktarı (bağımlı eğişken) temel olarak aşağıaki etkenler (bağımsız eğişkenler) tarafınan belirlenir: Söz konusu ürününün fiyatı P Diğer malların fiyatları o ikame mallar - P İ o tamamlayıcı mallar - P T Hanehalkının geliri G Hanehalkının serveti S Hanehalkının zevk ve tercihleri Z Hanehalkının gelecekteki geliri, piyasa fiyatları ve serveti hakkınaki beklentileri - B Matematiksel olarak, talep eilen miktar ( Q ) aşağıaki şekile gösterilebilir; ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( / ) ( / ) Q f ( P, P, P, G, S, Z, B ) İ T 3

4 Bağımsız eğişkenlerin üzerlerine görülen parantez içineki işaretler, bu eğişkenlerin, talep eilen miktar üzerineki ilişkilerinin yönlerini göstermekteir. Sonaki Z ve B etkenlerinin nasıl tanımlanıklarına bağlı olarak etkilerinin yönü eğişir. Örneğin, beklentileri, negatif beklentiler (mesela ekonomik kriz çıkması beklentisi) olarak tanımlarsanız, negatif beklentiler artarsa (yani kriz çıkacağını üşünmeye başlarsanız) genel olarak harcamalarınızı azaltırsınız. Yani bu uruma herhangi bir malının talep eilen miktarı üzerineki etki negatif olacaktır. Yani, B artarsa, Q üşücektir (ters yönlü ilişki). O zaman B etkeninin üzerineki ilişki yönü negatif (-) olacaktır [çünkü ters yönlü ilişkileri negatif (-) ile gösteririz]. Talep eilen Miktar Hanehalkının belirli bir fiyattan satın almak isteiği ve satın almaya parasal gücü yeten ürün miktarıır (belirli bir zamana). Talep Talep eilen miktar ile fiyat arasınaki ilişkiir. Herhangi bir malının talep eilen miktar ile saece keni fiyatı (P ) arasınaki ilişkiyi inceleyebilmek için yukarıaki fonksiyona yalnızca malın keni fiyatının eğişmesine izin verip, talebin iğer belirleyicilerini sabit tutmalıyız. Herşeyin biren eğişmesine izin verirsek, talep eilen miktar üzerine saece fiyatın etkisini bulamayız. Bunu yapmak için, fiyat ışınaki eğişkenlerin veri anaki eğerleri ne ise, söz konusu fonksiyona bunların eğerlerini yerine koyacağız. Böylece, iğer eğişkenlerin veri anaki etkileri sabit bir şekile saece bir rakama önüşecek, geriye sağ tarafta eğişken olarak saece malın keni fiyatı (P ) kalacaktır. Bu anlattığımız tekniğe iktisat bilimine iğer koşullar sabitken veya ceteris paribus varsayımı enir. Bu kavram birçok öğrencinin 4

5 kolayca kavrayamaığı bir konuur, ama yukarıa anlattığımız şekile üşünürseniz kavramanız kolaylaşacaktır. Bu uruma, talep eğrisinin enklemi genel bir gösterimle aşağıaki şekile ifae eilebilir: Q f ( P, P, P, G, S, Z, B) İ T Bu gösterime, eğişkenlerin üzerine konan tire işareti (veya bar), o eğişkenlerin etkilerinin sabit tutuluklarını anlatmak için yapılan bir gösterimir. Aslına iktisatta yapılan hep aynı tekniğin uygulanmasıır. Genelleştirirsek; herhangi bir bağımlı eğişkeni etkileyen bağımsız eğişkenler belirlenikten sonra, bu bağımsız eğişkenleren saece birinin eğişmesine izin verilip, iğerlerinin yerine sayısal eğerlerinin yazılarak onların etkilerinin veri an itibariyle sabit tutulmasına ceteris paribus varsayımı enir: yapılan işlem incelenen bağımlı eğişken hangisi ise onun ışınaki iğer koşulların (yani iğer eğişkenlerin) sabit tutulmasıır. Görülüğü gibi matematiksel olarak ceteris paribus varsayımı; etkileri sabit tutulmak istenen bağımsız eğişkenlerin, sayısal eğerlerinin enkleme konularak bu eğişkenleren kurtulunması, ve böylece hepsinin etkisinin toplam olarak bir rakam ile (yani sabit olarak) ifae eilmesiir. Örnek 1 Farzeelim ki malının talep eilen miktarı (bağımlı eğişken) ile onu belirleyen etkenler (bağımsız eğişkenler) arasınaki ilişki aşağıaki gibi oğrusal şekile olsun: 5

6 Q 3P P 2P 0,5G 0,2Z 0,8S 2B İ T Dikkat eilirse, sağaki bağımsız eğişkenlerin önlerineki işaret, yukarıa belirleiğimiz işaretlerir. Ayrıca, ikame malın fiyatının Pİ 30TL, tamamlayıcı malın fiyatının PT 20TL, hanehalkının gelirinin G =100 TL, bahseilen malın moa olma urumunun 1 Z =5, hanehalkının servetinin S =500, ve hanehalkının önümüzeki öneme fiyatların yükseleceğine ilişkin üşüncesinin e B =15 oluğunu 2 üşünelim. Bu uruma, talep eğrisinin enklemini çıkarmak istiyorsak, sağaki bağımsız eğişkenleren, malın keni fiyatı ışınaki, bütün eğişkenlerin etkilerini sabit tutmak urumunayız: yani veri an itibariyle sayısal eğerleri ne ise onları koyacağız. Q 3P P 2P 0,5G 0,2Z 0,8S 2B İ T Q 3P 1.(30) 2(20) 0,5(100) 0,2(5) 0,8(500) 2(15) Q 3P O hale talep eğrisinin enklemi şu şekileir: Q 471 3P 1 Kolaylık olması için, bunu, 1 en 100 e kaar bir moa olma eneksi gibi üşünün. Örneğin şu ana en moa olan malın Z=100 eğerini alacağını üşünmek gibi. 2 Kolaylık olması için, bunu a gene, 1 en 100 e kaar bir fiyat yükselme beklentisi eneksi gibi üşünün. Örneğin, önümüzeki öneme sözkonusu malın fiyatının yükseleceğinen kesin eminsek B=100 eğerini alacağını üşünmek gibi. 6

7 Bu eğrinin (oğrunun) grafiğini Q i yatay eksene (yani eksenine) koyarak çizersek aşağıaki şekile bir eğri ele eeriz. Q P (=471/3) P 157 D 471 Q Şimi, ceteris paribus urumunun eğiştiğini varsayalım. Yani örneğin, hanehalkının geliri G =100 en G =160 a yükselsin. O zaman yeni koşullara, enklemi yenilememiz gerekir: Q 3P P 2P 0,5G 0,2Z 0,8S 2B İ T Q Q 3P 1.(30) 2(20) 0,5(160) 0,2(5) 0,8(500) 2(15) eğişti 3P O hale talep eğrisinin yeni enklemi şöyleir: Q 501 3P 7

8 Q P (=501/3) P D D Q Görülüğü gibi, gelir arttığı zaman, ilk ele ettiğimiz talep eğrimizi çizerken sabit tuttuğumuz koşullaran biri (yani gelir) eğişmiştir: yani ceteris paribus varsayımına eğişme olmuştur. Bu yeni urum (ceteris paribus varsayımınaki eğişim), talep eğrisini görüğünüz gibi sağa oğru paralel olarak kayırmıştır. Yani talep eğrisi artık D eğrisiir. Bu gerçekleşen urum iktisatta her zaman karşılaşacağınız bir urumu göstermekteir: ceteris paribus varsayımı eğiştiği zaman çizilen eğriler kayarlar, yani yer eğiştirirler. Buraa talep eğrisinin sağa kaymasına: talep artışı enir. Yani, talepteki eğişme, eğrisinin eğişmesi yani kayması ile gösterilir. Talep Eilen Miktara Değişme ve Talepte Değişme Bir ürünün keni fiyatına ( 1 ) olan eğişmeler, o ürünün talep eilen miktarını etkiler (eğiştirir). Gelire, servette, iğer fiyatlara, zevk ve tercihlere,ve beklentilere olan eğişmeler o ürünün talebini etkiler (eğiştirir). 8

9 Talep Tablosu (veya şeülü) Farklı fiyatlara, hanehalkının bir ürünen ne kaar almak isteiğini gösteren tablour. Talep Eğrisi Farklı fiyatlara, hanehalkının bir ürünen ne kaar almak isteiğini gösteren grafiktir. Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (E.) (2007) İktisaa Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (E.) (2007) İktisaa Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara Talep Eğrisi Negatif Eğimliir: Fiyat ve talep eilen miktar arasına negatif bir ilişki varır: o Fiyatlar yükselince, talep eilen miktar üşer. o Fiyatlar üşünce, talep eilen miktar artar. Bu uruma İktisatta Talep Kanunu enir. Dikkat eilecek iki önemli nokta: 9

10 Talep eğrileri fiyat eksenini keserler. Bunun neeni sınırlı (kıt) gelir ve servettir. Talep eğrileri miktar eksenini e keserler (veya eksene evamlı yaklaşır). Bunun neeni azalan marjinal faya kanunuur. o Azalan Marjinal Faya: Bir ürünün herbir fazla birimi bana aha az eğerli gelir. İkinci onurmaan alığım fayanın, birinci onurmaan alığım fayaan aha üşük olması beklenir. Talepte Kayma ve Talep Eğrisi Üzerine Hareket Talepte eğişme ile talep eilen miktara eğişme kavramları aynı kavramlar eğilir. o o Daha yüksek bir fiyat, aha üşük bir talep eilen miktara ve talep eğrisi (D A ) üzerine bir harekete sebep olur. (Talep eğrisi üzerine hareket) Talebin fiyat ışınaki belirleyicilerine meyana gelen eğişiklikler, talep eğişikliğine, ve bütün talep eğrisinin (D A eğrisinen D B eğrisine) kaymasına neen olur. (Talepte eğişim) 10

11 2. Piyasa Talebi piyasa talebi Tipik bir piyasaa keni bireysel talebi olan bir çok alıcı varır. Bu şeüllerin toplamına piyasa talebi enir. 11

12 3. Talep Eğrisini Kayıran Etmenler Piyasa analizi belli bir zamana iğer etmenler eğişmezken bir şeyin eğişmesi prensibine ayanır. Buna ceteris paribus (iğer etkiler sabit) varsayımı a enir. Talep eğrileri ürünün fiyat ışınaki (örneğin gelir) iğer etmenlerin sabit oluğu varsayımına göre çizilmiştir. Eğer bu etmenleren birisi eğişirse, yeni bir talep eğrisinin çizilmesi gerekir. Ceteris Paribus varsayımı gevşetiliğine bireysel talebi etkileyen (kayıran) ört etmenen söz eebiliriz. 1. Gelir ve Servet İnsanların geliri ve/veya serveti arttığı zaman normal olarak talebi artar. Böyle mallara "normal" mallar enilmekteir. Gelir: Belirli bir zaman aralığı içine (örneğin bir ay) bir hanehalkının kazanığı maaş, kâr, faiz geliri, rant ve iğer öemelerin toplamıır. o Bir akım eğişkenir. Servet: Bir hanehalkının sahip oluğu herşeyen borçları üşülüğüne kalan toplam eğerir. o Bir stok eğişkenir. İnsanların geliri arttığı zaman bazı malların talebi azalabilir. İnsanlar aha pahalı mallar satın almaya yönelebilirler. Gelir arttığı zaman talebi azalan mallara "üşük mallar" enilmekteir. Buna en güzel örnek halk ekmeği olabilir. 12

13 İnsanlar gelirleri yükseliği zaman halk ekmeği yerine çavar ekmeğini satın almayı tercih eebilirler. 2. Diğer Malların Fiyatı Herhangi bir malın fiyatınaki bir eğişmenin iğer her malın fiyatı üzerine belli etkisi olacaktır. İkame Mallar Eğer biftek fiyatları yükselirse halk onun yerine piliç etini almayı tercih eecektir ve piliç talebi artacaktır. Bir malın fiyatı eğiştiği zaman, o malı ikame een bütün malların talebi aynı yöne eğişecektir. Tamamlayıcı Mallar Tamamlayıcı mallar birlikte talep eilen mallarır. Bu mallar birbirlerini tamamlamaktaır. Tamamlayıcı mallara örnek olarak çay ve şekeri verebiliriz. 3. Zevk ve Tercihlere Değişme İnsanların zevk ve tercihleri zamanla, reklamlarla, yeni geliştirilen ürünlerle ya a stillerle eğişebilir. Moa olan bir ürünün talebine artış olacaktır. Buna karşılık moası geçen malların talebine üşüş gözlenecektir. 4. Beklentiler İnsanların avranışları, gelecekle ilgili bekleyişlerinen büyük ölçüe etkilenmekteir. Örneğin, eğer insanlar bir malın fiyatına bir artış bekliyorlarsa ya a mala bir azalma bekleniyorsa o ürün için talepte bir artış olacaktır. 13

14 Bireysel Talep ten eğil e Piyasa talebinen bahseerken, bireysel talebin temel belirleyicileri olarak yukarıa sayığımız etkenlere aşağıaki belirleyiciler e eklenebilir. 5. Gelir Dağılımı Gelir ağılımı (yüksek ya a üşük gelirli insan sayısı) eğişebilir ve bunun mevcut talebi etkilemesi beklenir. Örneğin hükümet vergi politikasıyla geliri zenginen fakire ağıtabilir. Bu urum, ısınma gibi bazı malların talebini arttırırken, otomobil gibi iğer bazı malların talebini üşürür. 6. Nüfus Miktarı Toplam nüfustaki bir artış muhtemelen birçok malın talebine bir artışa neen olacaktır. Bu konua aha anlamlı bir urum nüfusun kompozisyonuur. Nüfusun yaş ağılımınaki bir eğişim, örneğin çocuk ve genç nüfusun artması çocuk mamalarının, oyuncakların, okulların, özel ershanelerin, öğretmenlerin talebini artıracaktır. Yenien Dikkat! Talepte Değişme! Dikkat eilmesi gereken nokta "talep arttı ya a azalı" ifaesiyle "talep eilen miktar arttı ya a azalı" ifaeleri arasınaki farktır. o Talep arttı ya a azalı eniliğine, talep eğrisinin kaymasınan (sağa ya a sola) söz eilirken, 14

15 o Talep eilen miktar arttı ya a azalı eniliğine talep eğrisi üzerine bir hareket anlaşılmalıır. Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (E.) (2007) İktisaa Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara Talepte bir eğişmeye neen olan bazı belirleyicilerin etkileri aşağıa gösterilmiştir. Hem Bireysel Talebi hem e Piyasa Talebini Sağa Kayıran (Talebi Artıran) Temel Durumlar P (Fiyat) P (Fiyat) P (Fiyat) D D D D D D Q (Miktar) Q (Miktar) Q (Miktar) malı için tamamlayıcı mal olan bir malın fiyatına üşüş olması, malının talebini artırır ( malının talep eğrisini sağa kayırır) o Örneğin; şeker fiyatının azalması, çay talebini artırır. Hanehalkının gelirinin artması ( malı normal mal ise) malının talebini artırır ( malının talep eğrisini sağa kayırır). o Örneğin; gelir artışı sosis talebini artırır. Hanehalkının gelirinin azalması ( malı üşük mal malına ikame mal (ya a rakip mal veya yerine mal) olan bir malın fiyatına artış olması, malının talebini artırır ( malının talep eğrisini sağa kayırır) o Örneğin; kahve fiyatının artması, çay talebini artırır. 15

16 P (Fiyat) ise) malının talebini artırır ( malının talep eğrisini sağa kayırır). P (Fiyat) o Örneğin; gelir üşmesi otobüs bileti talebini artırır. P (Fiyat) D D D D D D Q (Miktar) Q (Miktar) Q (Miktar) malı normal mal ise: Hanehalkının servetinin artması malının talebini artırır ( malının talep eğrisini sağa kayırır). o Örneğin; servet artışı sosis talebini artırır malı üşük mal ise: Hanehalkının servetinin azalması malının talebini artırır ( malının talep eğrisini sağa kayırır). o Örneğin; servet üşmesi otobüs bileti talebini artırır. malının aha moa hale gelmesi, malının talebini artırır ( malının talep eğrisini sağa kayırır). o Örneğin; zaman içine kot giymenin aha moa hale gelmesi. Hanehalkının gelecekte gelirinin artacağına ilişkin beklentisinin oluşması malının talebini artırır ( malının talep eğrisini sağa kayırır). Hanehalkının gelecekte malının fiyatının artacağına ilişkin beklentisinin oluşması malının bügünkü talebini artırabilir ( malının talep eğrisini sağa kayırabilir). Piyasa Talebini Etkileyen Ekstra Bazı Durumlar P (Fiyat) P (Fiyat) P (Fiyat) D D D D D D Q (Miktar) Q (Miktar) Q (Miktar) Piyasa Talebi tek tek bireysel taleplerin toplamınan meyana geliği için, bu toplamı oluşturan insan sayısı yani nüfus artışı olursa, malının Piyasa Talebi artar ( malının Piyasa Talep eğrisi sağa kayar) Ülkeeki gelir ağılımınaki bir üzelme, yoksul sayısının görece azalması anlamına geleceği için, bu uruma bazı lüks olmayan normal malların Piyasa Talebi artabilir (ısınma, eğitim, sağlık hizmeti talepleri gibi) Ülkeeki gelir ağılımınaki bir bozulma, yoksul sayısının görece artması anlamına geleceği için, bu uruma üşük malların Piyasa Talebi artar (toplu taşıma hizmetleri, fast-foo tarzı ürünler, vb gibi) 16

17 III. Arz Kavramı Firmaların arz kararları ürünün kar potansiyeline bağlıır. Kâr, gelirler eksi maliyetler olarak tanımlanır. 1. Firma Arzının Belirleyicileri Firma arzını etkileyen temel etmenler (firma arzının temel belirleyicileri) o Ürünün fiyatı ( 1 ) o Diğer malların fiyatı ( 2 ) o Giri fiyatları ( 3 ) o Beklentiler ( 4 ) o Teknoloji ( 5 ) Matematiksel olarak; Q s =g( 1, 2, 3, 4, 5 ) Arz eilen miktar: Bir firmanın bir ürünen piyasaya sürmek isteiği ve sürmesine bir engel olmayan miktar (belirli bir zaman aralığına). Arz Tablosu (veya şeülü): (üreticilerin) ne kaar satacaklarını gösteren tablo. Farklı fiyatlaran firmaların 17

18 Arz Eğrisi: gösteren grafik. Farklı fiyatlaran firmaların ne kaar satacaklarını Arz Eğrisi Pozitif Eğimliir: Fiyat ve arz eilen miktar arasına pozitif bir ilişki varır: Piyasa fiyatınaki bir artış o Arz eilen miktarı artırır Piyasa fiyatınaki bir üşüş o Arz eilen miktarı üşürür. Bu uruma İktisatta Arz Kanunu enir. 18

19 Arza Kayma ve Arz Eğrisi Üzerine Hareket Talep için yaptığımız gibi, arz eğrisine kayma (arza eğişme) ve arz eğrisi üzerine hareket (arz eilen miktara eğişme) kavramlarını ayırmamız gerekliir. Arz eğrisi üzerine hareket: fiyattaki bir eğişiklikten olayı arz eilen miktaraki eğişim. Arz eğrisine kayma Bu urum orijinal uruma meyana gelen bir eğişiklikten kaynaklanır. Maliyetlere, giri fiyatlarına, teknolojie, iğer malların fiyatlarına, beklentilere veya hava koşullarına (özellikle tarımsal üretime) meyana gelen eğişmeler arz eğrisini kayırırlar. 2. Piyasa Arzı piyasa arzı Tipik bir piyasaa bir çok firma piyasaya ürün sürer. Bu şeüllerin toplamına piyasa arzı enir. 19

20 3. Arz Eğrisini Kayıran Etmenler Bir malın fiyatınaki eğişme arz eilen miktarına eğişmeye neen olur (arz eğrisi üzerine hareket). Fiyat ışınaki etkenlere meyana gelen eğişmeler ise arz eğrisini kayırır (arz eğişimi). Arza bir eğişmeye (kaymaya) neen olan temel olarak 4 etmenen sözeilebilir. 1. Giri Fiyatları Arzcının üretim kararlarını üretim sürecine kullanılan girilerin maliyeti etkiler. o Diğer koşullar aynıyken, herhangi bir fiyat üzeyine eğer emek maliyeti yükselirse, mal arzı azalacaktır emek arz eğrisinin sola kayması anlamına gelir. 2. Diğer Malların Fiyatı Eğer bir üreticinin üretebileceği bazı iğer malların fiyatları yükselirse, üretici o sıraa üretmek isteiği malan aha az üretebilir. o Eğer mısır fiyatları hızla yükselirse, bir çiftçi aha az arpa üretecektir. Çünkü çiftçiler arpa yerine aha kârlı olan mısır üretimini ikame eeceklerir. 20

21 3. Beklentiler Eğer üreticiler gelecek yıl fiyatların yükseleceğini bekliyorsa, şimi aha az arz eeceklerir. o Eğer üreticiler gelecek yıl fiyatların üşeceğini bekliyorlarsa, şimi aha fazla arz eeceklerir. 4. Teknoloji Teknolojik ilerlemeen olayı çoğu kez maliyetlere üşüş meyana gelir. Piyasa arzı için bir tane aha etmen eklenebilir: Arzcı sayısı 5. Arzcı Sayısı Herhangi bir veri fiyatta mal arzeebilecek firma sayısı ne kaar fazlaysa, piyasa arzı o kaar büyük olacaktır. Aşağıa arz eğrisine kaymaya neen olan bazı belirleyicilerin etkisini gösterilmekteir Kaynak: Parasız, İlker (2002), Mikro Ekonomi, 7. Baskı, Beta. 21

22 IV. Piyasa Dengesi Denge Talep ve arz eilen miktarların birbirlerine eşit olukları urum. Dengee, fiyatın eğişmesine sebep olacak bir eğilim yoktur. Talep Fazlası (Kıtlık) Piyasa fiyatına talep eilen miktarın arz eilen miktaran fazla oluğuna meyana gelen urumur. o Fiyat mekanizması işlemeye ve fiyatlar yükselmeye başlar. o Fiyatlar yükselikce, arz eilen miktar artmaya ve talep eilen miktar üşmeye başlar. o Bu süreç engeye gelinene kaar evam eer. Arz Fazlası (Fazla) Piyasa fiyatına, arz eilen miktarın talep eilen miktaran fazla oluğu urumur. o Fiyat mekanizması işlemeye ve fiyatlar üşmeye başlar. o Fiyatlar üştükçe, arz eilen miktar üşmeye ve talep eilen miktar artmaya başlar. 22

23 o Bu süreç engeye gelinene kaar evam eer. Şekil 2.8 Piyasa Dengesi, Kıtlık ve Fazla 23

24 V. Denge Fiyatı ve Miktarına Değişmeler Gerçek ünyaa fiyatlar ve miktarlar olukça sık bir şekile eğişir. Örneğin, tüketicilerin gelirlerine ya a tüketici sayısı gibi tüketimi belirleyen faktörlerin birine bir eğişme olur. Böylece tüketim talebi artabilir (talep eğrisi sağa kayar) Teknolojik eğişme ve giri fiyatlarınaki bir üşüş arz eğrisinin sağa kaymasına neen olabilir. Kaynakça Principles of Economics, Case an Fair, Pearson, NY, Mikroekonomiye Giriş, Tümay Ertek, Beta Yayınları, İstanbul, 2004 İktisaa Giriş, Eitör: Ömer Faruk Çolak, Gazi Yayınevi, Ankara,