Örgü Kuantum Renk Dinamiği I
|
|
- Can Ercan
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Örgü Kuantum Renk Dinamiği I Güray Erkol, Kadir Utku Can Özyeğin Üniversitesi ULUYEF Kış Okulu, 2012 Image: 1 / 48
2 2 / 48 İçerik 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
3 3 / 48 İçerik Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
4 4 / 48 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Maddenin temel yapı taşları Neden Örgü?
5 5 / 48 Standart Model Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü?
6 6 / 48 QCD Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Figure: (PDG 2011) Figure: (S. Necco [hep-lat/ ])
7 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? 7 / 48 QCD QCD güçlü etkileşimlerin kuark ve gluonlar cinsinden formülasyonudur. Pertürbatif yaklaşımlar hadron ölçeğindeki süreçlerde ( 1 GeV) uygulanamaz çünkü bu ölçekte α s 1. Kuarkların kütlelerini bilsek de mezon ve baryonların kütlesini pertürbatif yöntemlerle hesaplayamayız. Hadronların kütlesinin neredeyse tamamı gluonların lineer olmayan güçlü etkileşimlerinden kaynaklanmaktadır.
8 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? 8 / 48 Neden Örgü? Diskritize uzay-zaman, pertürbatif olmayan bir regülarizasyon sağlar: Örgü aralığı a bir ultraviolet limit oluşturur. Bilgisayarlar üzerinde İstatistiksel Mekanik in de yöntemleri kullanılarak simüle edilebilir. Bu simülasyonlar aracılığıyla hadronların temel fiziksel özellikleri bulunabilir. Örgü QCD doğrudan QCD Lagrangian ından başlayarak hesapların yapıldığı bir yöntemdir.
9 9 / 48 İçerik Örgü Üzerinde Yol İntegrali Araçlar 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
10 10 / 48 İki temel araç Örgü Üzerinde Yol İntegrali Araçlar Birinci anahtar denklem 1 ] lim Tr [e (T t)ĥ Ô T 2e tĥ Ô 1 = Z T n 0 Ô 2 n n Ô 1 0 Z T = Tr[e TĤ ] İkinci anahtar denklem 1 ] Tr [e (T t)ĥ Ô 2e tĥ Ô 1 = 1 D[φ]e SE[φ] O 2[φ(t)]O 1[φ(t)] Z T Z T n
11 11 / 48 İçerik Örgü Üzerinde Yol İntegrali Euclidean korelatörleri 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
12 12 / 48 Euclidean korelatörleri Örgü Üzerinde Yol İntegrali Euclidean korelatörleri Euclidean korelatör O 2(t)O 1(0) = 1 ] Tr [e (T t)ĥ Ô 2e tĥ Ô 1 Z T e tĥ = ( t) j j=0 j! Ĥ j Ĥ n = E n n Partition fonksiyonu Z T = n n e TĤ n = n e TEn
13 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Euclidean korelatörleri Euclidean korelatörleri İki operatörün Euclidean korelatörü O 2(t)O 1(0) = 1 m e (T t)ĥ Ô 2 n n e tĥ Ô 1 m Z T m,n = 1 e (T t)em m Ô 2 n e ten n Ô 1 m Z T m,n Korelatör min enerjiye göre yazılabilir: Euclidean korelatörü e t En e (T t) Em m Ô 2 n n Ô 1 m m,n O 2(t)O 1(0) = 1 + e T E 1 + e T E E n = E n E 0 (Enerji vakuma göre tanımlanır.) 13 / 48
14 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Euclidean korelatörleri Euclidean korelatörleri T limiti lim T O2(t)O1(0) = m e ten 0 Ô 2 n n Ô 1 0 Sadece E m = 0 yani m = 0 durumları kalır. Hadronik durum n = p lim O2(t)O1(0) = T p O p 0 2 e tep + p O p 0 2 e te p +... Yeterince büyük zaman aralıkları için sadece ground state: E p > E p Euclidean zaman t iτ 14 / 48
15 15 / 48 İçerik Örgü Üzerinde Yol İntegrali KM bir sistem için yol integrali 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
16 16 / 48 Harmonik osilatör Örgü Üzerinde Yol İntegrali KM bir sistem için yol integrali x-eksenine kısıtlanmış bir potansiyel içerisindeki tek parçacık Hamiltonian: Ĥ = ˆp2 2m + Û Partition function Z T = Tr[e TĤ ] = dx x e TĤ x Partition function ( m ) NT /2 Z T = dx 0... dx NT 1 exp ɛ 2πɛ N T 1 j=0 ( m/2 ( xj+1 x ) 2 ) j + U(xj) ɛ
17 Örgü Üzerinde Yol İntegrali KM bir sistem için yol integrali 17 / 48 Eylem T = ɛn T Yavaş değişen yollar için x j+1 x j ɛ N T 1 = ẋ(t) + O(ɛ) ɛ... = j=0 T 0 dt... + O(ɛ) Sonuç olarak ɛ N T 1 j=0 ( m/2 ( xj+1 x ) 2 j + U(xj)) = ɛ T 0 ( m ) dt 2 ẋ(t)2 + U (x(t)) + O(ɛ)
18 Örgü Üzerinde Yol İntegrali KM bir sistem için yol integrali 18 / 48 Eylem Sonuç olarak ɛ N T 1 j=0 ( m/2 ( xj+1 x ) 2 j + U(xj)) = ɛ T 0 ( m ) dt 2 ẋ(t)2 + U (x(t)) + O(ɛ) Sağ taraf Euclidean eylem olarak bilinir Euclidean eylem T is E [x, ẋ] = i 0 ( m ) dt 2 ẋ(t)2 + U(x(t))
19 Örgü Üzerinde Yol İntegrali KM bir sistem için yol integrali 19 / 48 Eylem Euclidean zamanı ɛ genişliğinde N T adıma böl. Her adımda x j değişkenini dan + a integre et. x j değerlerinin kümesi bir yola karşılık gelir. Bütün yollar üzerinden integre et.
20 20 / 48 İçerik Örgü Üzerinde Yol İntegrali KG alanı için yol integrali 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
21 21 / 48 Klein-Gordon alanı Örgü Üzerinde Yol İntegrali KG alanı için yol integrali Gerçek skaler alanlar için φ(t, x) (bağlaşık osilatörler sistemi) Eylem S = dt d 3 x L(φ(t, x), µ φ(t, x)) Lagrangian yoğunluğu L(φ, µφ) = 1 2 ( µφ)( µ φ) m2 2 φ2 V(φ) = 1 2 φ ( φ) 2 m2 2 φ2 V(φ) Euclidean uzayda (t iτ) eksi işareti bütün terimlerde var. Örn. V(φ(t, x)) = λφ(t, x) 4 düşünülebilir.
22 22 / 48 Partition fonksiyonu Örgü Üzerinde Yol İntegrali KG alanı için yol integrali Euler-Lagrange denklemlerini kullanarak ( ) L µ L ( µ φ) φ = 0 Klein-Gordon denklemi µ ( µ φ) + m 2 φ + V(φ) = 0 Partition function ( ) Z T = Dφ 0 φ 0 e TĤ a 3 N3 N T 2 φ 0 2πɛ Dφ 0... Dφ NT 1e S E[φ]
23 23 / 48 Örgü üzerinde eylem Örgü Üzerinde Yol İntegrali KG alanı için yol integrali Eylem S E[φ] = ɛa 3 n,n 4 Λ 1 2 ( φ( n + j, n 4) φ( n j, n 4) 2a ( φ( n, n4 + 1) φ( n, n 4) ɛ ) j=1 ) 2 ] + m2 2 φ( n, n4)2 + V[φ( n, n 4)] 4D Lattice Λ = ( n, n 4 ) n Λ 3, n 4 = 0, 1,..., N T 1 D[φ] = dφ( n, n 4 ) ( n,n 4 ) Λ
24 24 / 48 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Örgü üzerinde korelatörler KG alanı için yol integrali Partition function ( ) a 3 N3 N T 2 Z T = 2πɛ D[φ]e S E[φ] Operatörlerle yol integrali ( ) a 3 N3 N T 2 1 O 2(t)O 1(0) = 2πɛ Z T D[φ]e S E[φ] O 2[φ]O 1[φ] Zaman ve uzay için aynı örgü sabiti: ɛ = a S E[φ] = a [ ( ) ] φ(n + ˆµ) φ(n ˆµ) + m2 2 2a 2 φ(n)2 + V[φ(n)] n Λ
25 Örgü Üzerinde Yol İntegrali KG alanı için yol integrali 25 / 48 Yöntem Euclidean zaman dilimi T yi ɛ büyüklüğündeki N T adıma böl: T ɛt Sürekli uzayı 3D sonlu bir örgü ile değiştir: : x a n, n i = 0, 1,..., N 1 (i = 1, 2, 3) Operatörler φ( n) örgünün sadece köşelerinde bulunurlar. Toplamda N 3 örgü köşesi, 2N 3 tane serbestlik derecesi bulunmaktadır. Periyodik sınır koşullarını seç (n j = N köşesi n j = 0 köşesi ile aynıdır). Euclidean korelatörde bulunan alan operatörlerini klasik örgü alanlarıyla değiştirerek fonksiyonel durumuna getir. Boltzmann faktörünün ağırlığını kullanarak ve olası bütün konfigürasyonlar üzerinden integre ederek Euclidean korelatörleri hesapla. En sonda süreklilik limitini al (a 0).
26 26 / 48 İçerik Örgü Üzerinde Yol İntegrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
27 27 / 48 İstatistiksel mekanik Örgü Üzerinde Yol İntegrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı P[s] = 1 Z e βh[s] :Sistemi belirli bir konf.da bulma olasılığı (β = 1 k B T ) Z = {s} e βh[s] :Partition fonksiyonu O = 1 Z e βh[s] O[s] :Beklenen değer İstatistiksel mekanik vs. Örgü e βh e S E {s} D[φ]
28 28 / 48 İçerik Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
29 29 / 48 Örgü Üzerinde QCD Fermion and Ayar Alanları Sürekli QCD Fermion Alanları ( ) I 0 ψ (f ) (x)α ψ(f ) (x)α ψ = ψ γ 0 γ 0 = c c 0 I x: uzay-zaman pozisyonu f: çeşni indisi α: Dirac Spinor indisi α=1,2,3,4 c: renk indisi c=1,2,3 Ayar Alanları x : uzay-zaman pozisyonu A µ (x) cd = µ : Lorentz indisi c, d : renk indisi c, d = 1, 2, 3 Traceless, Hermitian 3 3 matrisler.
30 30 / 48 Ayar Eylemi Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD Fermion Eylemi S F [ψ, ψ, N A] = f =1 d 4 x ψ (f ) (x)[ / + iga/(x) + m (f ) ]ψ (f ) (x) Euclidean γ-matrisleri: {γ µ, γ ν } = 2δ µν I (γ µ ( µ + ia µ (x)) + m)ψ(x) = 0 (Euclidean Dirac denklemi) Gluon Eylemi S G [A µ (x)] = 1 2 d 4 xtr[f µν F µν ] F µν = µ A ν ν A µ + ig[a µ, A ν ]
31 31 / 48 Ayar Eylemi Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD Fermion Eylemi S F [ψ, ψ, N A] = f =1 d 4 x ψ (f ) (x)[ / + iga/(x) + m (f ) ]ψ (f ) (x) Euclidean γ-matrisleri: {γ µ, γ ν } = 2δ µν I (γ µ ( µ + ia µ (x)) + m)ψ(x) = 0 (Euclidean Dirac denklemi) Gluon Eylemi S G [A µ (x)] = 1 2 d 4 xtr[f µν F µν ] F µν = µ A ν ν A µ + ig[a µ, A ν ]
32 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD Ayar Değişmezlik QCD de quarklar renk rotasyonları altında değişmez kalır. Her bir uzay-zaman noktasında complex 3 3 bir matris seç: Ω(x). Ω(x) = Ω(x) 1 (Unitary) ve det[ω(x)]=1 SU(3) Komutatif olmayan grup işlemleri Abelian olmayan grup ψ(x) ψ (x) = Ω(x)ψ(x) ve ψ(x) ψ (x) = ψ(x)ω(x) transformasyonlar altında S F [ψ, ψ, A ] = S F [ψ, ψ, A] 32 / 48
33 33 / 48 Ayar Değişmezlik Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD Fermion Eylemi S F [ψ, ψ, A ] = d 4 x ψ(x)ω(x) [γ µ ( µ + ia µ(x) + m]ω(x)ψ(x) Kütle teriminde ayar transformasyon matrisleri yok olur. µ + ia µ (x) =Ω(x) ( µ + ia µ (x)) Ω(x) = µ + Ω(x) ( µ Ω(x)) + iω(x) A µ(x)ω(x) Ayar değişmezliği sağlamak için ayar alanları da dönüştürülmelidir: A µ (x) A (x) = Ω(x)A µ (x)ω(x) + i( µ Ω(x))Ω(x)
34 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD Ayar Eylemi Gluon Eylemi S G [A ] = S G [A] D µ (x) = µ + i A µ (x) (Covariant türev; D µ (x)ψ(x) ve ψ(x) aynı şekilde dönüşür). F µν (x) = i[d µ (x), D ν (x)] = µ A ν (x) ν A µ (x) + i[a µ (x), A ν (x)] (field strength tensor) F µν (x) F µν(x) = Ω(x)F µν (x)ω(x) S G [A] = 1 2g 2 d 4 x Tr[F µν (x)f µν (x)] (Ayar eylemi) Tr sayesinde ayar eylemi transformasyon altında değişmez kalır. 34 / 48
35 35 / 48 Ayar Eylemi Gluon Eylemi Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD Renk Bileşenleri A µ (x) = F µν (x) = 8 A i µ(x)t i, i=1 T i Gell-Mann matrisleri 8 { µ A i ν(x) ν A i µ(x) gf jki [A j µ, A k ν] }T i }{{} Fµν(x) i i=1 S G [A µ (x)] = i=1 d 4 xf i µνf µν i
36 36 / 48 İçerik Örgü Üzerinde QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
37 37 / 48 Örgü Üzerinde QCD Fermionların sade diskritizasyonu Serbest fermion durumu QCD nin Örgü Diskritizasyonu Fermion Alanları ψ(x) ψ(a n) ψ(x) ψ(a n), a örgü aralığı N uzay örgü adımlarının sayısı {}}{ n = (n 1, n 2, n 3, n 4 ), n 1,2,3 = 0, 1,..., N 1 n 4 = 0, 1,..., N T 1 }{{} N T zaman adımlarının sayısı Eylem S F [ψ, ψ] = a 4 n Λ ψ(n) [ 4 µ=1 γ µ ψ(n + ˆµ) ψ(n ˆµ) 2a + mψ(n) ]
38 Örgü Üzerinde QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Fermionların sade diskritizasyonu Diskritize Fermion Eylemi Bağlantı değişkenleri olarak ayar alanları: Türev terimi S F [ψ, ψ] SU(3) transformasyonları altında ayar değişmez değildir, yani ψ(n)ψ(n + ˆµ) ψ (n)ψ (n + ˆµ) = ψ(n)ω(n) Ω(n + ˆµ)ψ(n + ˆµ) SU(3) grup elemanlarını U µ (n) katarak SU(3) değişmezliğini sağlayabiliriz: ψ (n)u µ(n)ψ (n + ˆµ) = ψ(n)ω(n) U µ(n)ω(n + ˆµ)ψ(n + µ) U µ (n) U µ(n) = Ω(n)U µ (n)ω (n + ˆµ) n ˆµ U µ (n) U µ (n ˆµ) n n +ˆµ U µ (n) 38 / 48
39 39 / 48 Örgü Üzerinde QCD Fermionların sade diskritizasyonu Diskritize Fermion Eylemi QCD nin Örgü Diskritizasyonu Ayar değişmez fermion eylemi S F[ψ, ψ, U] = a [ 4 4 U µ(n)ψ(n + ˆµ) U µ(n)ψ(n ˆµ) ψ(n) γ µ 2a n Λ µ=1 + mψ(n) ] U µ (n) = exp(ia A µ (n)) Küçük a değerleri için U µ (n) = I + i a A µ (n) + O(a 2 ) S F [ψ, ψ, U] = SF 0 [ψ, ψ] + SF I [ψ, ψ] SF 0 serbest kısım SF I [ψ, ψ] = ia 4 4 ψ(n)γ µ A µ (n)ψ(n) + O(a) etkileşim kısmı n Ω µ=1
40 40 / 48 İçerik Örgü Üzerinde QCD Wilson Ayar Eylemi 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
41 41 / 48 Örgü Üzerinde QCD Wilson Ayar Eylemi Örgü üzerinde ayar değişmez objeler Örgü üzerinde n 0 ve n 1 noktalarını bağlayan yol: P[U] = U µ0 (n 0 )U µ1 (n 0 + ˆµ 0 )... U µk 1 (n 1 ˆµ k 1 ) P[U] P[U ] = Ω(n 0 )P[U]Ω(n 1 ) n,µ P U µ (n) Uçlarına quark alanları ekleyerek ayar değişmez bir nesne elde edilebilir: ψ(n 0 )P[U]ψ(n 1 ) İkinci bir yol [ kapalı bir döngü ] seçip trace almak: L[U] = Tr U µ (n) (n,µ) L
42 Örgü Üzerinde QCD Wilson Ayar Eylemi 42 / 48 Wilson Ayar Eylemi "Plaquette" Plaquette: Bağlantı değişkenlerinden üretilebilen en basit ayar değişmez nesne U µν(n) = U µ(n)u ν(n + ˆµ)U µ(n + ˆν)U ν(n) Diskritize ayar eylemi S G [U] = 2 g 2 Re { Tr[I U µν (n)] } n Λ µ<ν
43 43 / 48 İçerik Örgü Üzerinde QCD Wilson fermion eylemi 1 Örgü Üzerinde Yol İntegrali Neden Örgü? Araçlar Euclidean korelatörleri KM bir sistem için yol integrali KG alanı için yol integrali İstatistiksel mekanik ile bağlantı 2 Örgü Üzerinde QCD Sürekli QCD QCD nin Örgü Diskritizasyonu Wilson Ayar Eylemi Wilson fermion eylemi
44 44 / 48 Wilson fermion eylemi Örgü Üzerinde QCD Wilson fermion eylemi Örgü Dirac operatörü S F[ψ, ψ, U] = a 4 n,m Λ a,b,α,β ψ(n)α a D(n m) αβ ab ψ(m) β b D(n m) αβ ab = 4 U µ(n) abδ n+ˆµ,m U µ(n) abδ n ˆµ,m (γ µ)α + m δ αβ δ β abδ n,m 2a µ=1 Fourier transform ve Quark propagatörü D(p) = mi + i a 4 γ µ sin(p µa) µ=1 D(p) 1 = mi ia 1 m γµ sin(pµa) m 2 + a 2 µ sin(pµa)2
45 45 / 48 Wilson fermion eylemi Örgü Üzerinde QCD Wilson fermion eylemi Örgü Dirac operatörü D(p) 1 m=0 = ia 1 µ γµ sin(pµa) a a 0 i µ γµpµ 2 µ sin(pµa)2 p 2 Sürekli uzayda propagatörün p = (0, 0, 0, 0) noktasında tek kutbu olmasına rağmen örgü üzerinde ek 15 tane daha kutup var: p = (π/a, 0, 0, 0), (0, π/a, 0, 0),..., (π/a, π/a, π/a, π/a)
46 46 / 48 Wilson fermionları Örgü Üzerinde QCD Wilson fermion eylemi Ekstra kutuplardan kurtulmalıyız. Wilson Dirac operatörü D(p) = mi + i a 4 γ µ sin(p µa) + I 1 4 (1 cos(p µa)) a µ=1 }{{} Wilson terimi µ=1 Wilson terimi p µ = 0 durumunda yok olur, p µ = π/a durumunda ise fazladan bir kütle terimi getirir: m + 2l a l = momentum bileşenlerinin sayısı a 0 limitinde çiftleyiciler çok ağırlaşır ve ayrışır.
47 Örgü Üzerinde QCD Wilson fermion eylemi Wilson fermionları Wilson Dirac operatörü D(n m) αβ ab = ( m + 4 ) δ αβ δ abδ n,m 1 a 2a ±4 µ=±1 (I γ µ) αβ U µ(n) abδ n+ˆµ,m Sonuç olarak: QCD Örgü yol integrali O 2 (t)o 1 (0) = 1 Z T D[ψ, ψ]d[u]e S F[ψ, ψ,u] S G [U] O 2 [ψ, ψ, U]O 1 [ψ, ψ, U] = 1 Z T D[ψ, ψ]d[u]e S F[ψ, ψ,u] S G [U] 47 / 48
48 Örgü Üzerinde QCD Wilson fermion eylemi 48 / 48 Özet Quark ve gluonların genel özelliklerini tartıştık ve bunları örgüye yerleştirdik. Fermion alanlarının renk dönüşümü altında değişmezliğini sağlamak için ayar alanlarını tanımladık. Kapalı döngülerde ayar değişkenlerinin sıralı çarpımının ayar değişmez olduğunu gösterdik ve plaquetteleri kullanarak ayar eylemini kurduk. Bu nesneleri kullanarak yol integralinin kuantizasyonunu yarattık.
Örgü Kuantum Renk Dinamiği
Örgü Modeli 1 / 33 Örgü Kuantum Renk Dinamiği Kadir Utku Can Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ankara Yüksek Enerji Fiziği Çalıştayı, 2011 2 / 33 İçerik Örgü Modeli 1 Örgü Modeli Niye Örgü? Örgü nedir? 2 Fermiyon
DetaylıGüray Erkol Özyeğin Üniversitesi
Örgü Kuantum Renk Dinamiği nde Tılsımlı Hadronların Yapısı IZYEF 13 (11.9.213) Güray Erkol Özyeğin Üniversitesi Kolaboratörler: U. Can, B. Işıldak, A. Özpinei, M. Oka, T. T. Takahashi Kuantum Renk Dinamiği
DetaylıÖrgü Kuantum Renk Dinamiği II
Örgü Kuantum Renk Dinamiği II Güray Erkol, Kadir Utku Can Özyeğin Üniversitesi ULUYEF Kış Okulu, 2012 Image: http://www.bu.edu/tech/research/visualization/about/gallery/qcd/ 1 / 52 2 / 52 Özet 1 Örgü Simülasyonları
Detaylı2+1 Boyutlu Eğri Hiperyüzeyde Dirac Denklemi
2+1 Boyutlu Eğri Hiperyüzeyde Dirac Denklemi Mehmet Ali Olpak Fizik Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ankara, Aralık 2011 Outline 1 2 3 Geometri Denklemin Parçalanması 4 Genel Durum N boyutlu bir uzayın,
DetaylıKuantum Mekaniğinin Varsayımları
Kuantum Mekaniğinin Varsayımları Kuantum mekaniği 6 temel varsayım üzerine kurulmuştur. Kuantum mekaniksel problemler bu varsayımlar kullanılarak (teorik/kuramsal olarak) çözülmekte ve elde edilen sonuçlar
DetaylıÖzet: Açısal momentumun türetimi. Açısal momentum değiştirme bağıntıları. Artırıcı ve Eksiltici İşlemciler Kuantum Fiziği Ders XXI
Özet: Açısal momentumun türetimi Açısal momentum değiştirme bağıntıları Levi- Civita simgesi Genel olarak, L x, L y, L z, nin eşzamanlı özdurumları yoktur L 2 ve bir bileşeni (L z ) nin eşzamanlı özdurumlarıdır.
DetaylıMIT Açık Ders Malzemesi İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği 2008 Bahar
MIT Açık Ders Malzemesi http://ocw.mit.edu 8.334 İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği 008 Bahar Bu malzemeye atıfta bulunmak ve Kullanım Şartlarımızla ilgili bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms
DetaylıBirinci Sınıf Bağlar Ayar Dönüşümlerinin Jeneratörleri midir?
Birinci Sınıf Bağlar Ayar Dönüşümlerinin Jeneratörleri midir? Mehmet Kemal Gümüş Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühendisliği Bölümü 14 Şubat 2015 Mehmet Kemal Gümüş (Hacettepe Üniversitesi Birinci Fizik
Detaylı8.04 Kuantum Fiziği Ders XII
Enerji ölçümünden sonra Sonucu E i olan enerji ölçümünden sonra parçacık enerji özdurumu u i de olacak ve daha sonraki ardışık tüm enerji ölçümleri E i enerjisini verecektir. Ölçüm yapılmadan önce enerji
DetaylıSüpersimetriye giriş : 1 boyutta süpersimetri, süpercebir ve süperuzay
Süpersimetriye giriş : 1 boyutta süpersimetri, süpercebir ve süperuzay Kayhan ÜLKER Abbasağa Mah., İstanbul UluYef 12 Kayhan ÜLKER (AbbasAğa) Süpersimetriye giriş UluYef 12 1 / 32 Süpersimetriye giriş
DetaylıMIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocm.mit.edu Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için http://ocm.mit.edu/terms veya http://tuba.açık ders.org.tr adresini ziyaret
DetaylıBu durumu, konum bazında bileşenlerini, yani dalga fonksiyonunu, vererek tanımlıyoruz : ) 1. (ikx x2. (d)
Ders 10 Metindeki ilgili bölümler 1.7 Gaussiyen durum Burada, 1-d de hareket eden bir parçacığın önemli Gaussiyen durumu örneğini düşünüyoruz. Ele alış biçimimiz kitaptaki ile neredeyse aynı ama bu örnek
DetaylıFEM ile, Hapsolmuş Kuantum Mekaniksel Sistemlerin Çözümü
FEM ile, Hapsolmuş Kuantum Mekaniksel Sistemlerin Çözümü Yöntem Bir boyutlu bir problem için etkin kütle yaklaşımı ve zarf fonksiyonu (envelope function) yaklaşımı çerçevesinde Hamiltoniyen ve Schrodinger
DetaylıENİNE DEMET DİNAMİĞİ. Prof. Dr. Abbas Kenan Çiftçi. Ankara Üniversitesi
ENİNE DEMET DİNAMİĞİ Prof. Dr. Abbas Kenan Çiftçi Ankara Üniversitesi 1 Dairesel Hızlandırıcılar Yönlendirme: mağnetik alan Odaklama: mağnetik alan Alan indisi zayıf odaklama: 0
DetaylıGenel Göreliliğin Modifikasyonları: Karanlık Madde ve Karanlık Enerji
UAK-2016 20. Ulusal Astronomi Kongresi Erzurum 5-9 Eylül 2016 Genel Göreliliğin Modifikasyonları: Karanlık Madde ve Karanlık Enerji Ali Nur Nurbaki, Salvatore Capozziello, Cemsinan Deliduman, Talat Saygaç
Detaylı8.04 Kuantum Fiziği Ders IV. Kırınım olayı olarak Heisenberg belirsizlik ilkesi. ise, parçacığın dalga fonksiyonu,
Geçen Derste Kırınım olayı olarak Heisenberg belirsizlik ilkesi ΔxΔp x 2 Fourier ayrışımı Bugün φ(k) yı nasıl hesaplarız ψ(x) ve φ(k) ın yorumu: olasılık genliği ve olasılık yoğunluğu ölçüm φ ( k)veyahut
Detaylı8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
DetaylıNewton un F = ma eşitliğini SD den türete bilir miyiz?
burada yine kısmi integrasyon kullanıldı ve ± da Ψ ın yok olduğu kabul edildi. Sonuç olarak, p = p, yani p ˆ nin tüm beklenti değerleri gerçeldir. Bir özdeğer kendisine karşı gelen kararlı durumun beklenti
DetaylıMAK 308 MAKİNA DİNAMİĞİ Bahar Dr. Nurdan Bilgin
MAK 308 MAKİNA DİNAMİĞİ 017-018 Bahar Dr. Nurdan Bilgin EŞDEĞER ATALET MOMENTİ Geçen ders, hız ve ivme etki katsayılarını elde ederek; mekanizmanın hareketinin sadece bir bağımsız değişkene bağlı olarak
DetaylıDiferansiyel denklemler uygulama soruları
. Aşağıdaki diferansiyel denklemleri sınıflandırınız. a) d y d d + y = 0 b) 5 d dt + 4d + 9 = cos 3t dt Diferansiyel denklemler uygulama soruları 0.0.3 c) u + u [ ) ] d) y + = c d. y + 3 = 0 denkleminin,
DetaylıBölüm 1: Lagrange Kuramı... 1
İÇİNDEKİLER Bölüm 1: Lagrange Kuramı... 1 1.1. Giriş... 1 1.2. Genelleştirilmiş Koordinatlar... 2 1.3. Koordinat Dönüşüm Denklemleri... 3 1.4. Mekanik Dizgelerin Bağ Koşulları... 4 1.5. Mekanik Dizgelerin
DetaylıIceCube Deneyinde Gözlemlenen PeV Enerjili Olayların Renk Sekizlisi Nötrino Yorumu
Maddenin Yeni Yapı Düzeyi: PREONLAR Çalıştayı 8-10 Mart 2018 IceCube Deneyinde Gözlemlenen PeV Enerjili Olayların Renk Sekizlisi Nötrino Yorumu Ümit Kaya 09.03.2018 TÜBİTAK 1001 Projesi : 114F337 A. N.
Detaylı8.04 Kuantum Fiziği Ders X. Schrödinger denk. bir V(x) potansiyeli içinde bir boyutta bir parçacığın hareketini inceler.
Schrödinger denklemi Schrödinger denk. bir V(x) potansiyeli içinde bir boyutta bir parçacığın hareketini inceler. Köşeli parantez içindeki terim, dalga fonksiyonuna etki eden bir işlemci olup, Hamilton
Detaylı) 2, ω 2 = k ve ε m m
Harmonik Salınıcı (HO) Harmonik salınıcı bir m kütlesine etki eden bir geri çağırıcı kuvvetin etkisiyle ortaya çıkar ki bu kuvvet başlangıç noktasından itibaren yerdeğiştirme ile orantılıdır. Bu problemin
Detaylıİstatistiksel Mekanik I
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
DetaylıBirinci Mertebeden Adi Diferansiyel Denklemler
Birinci Mertebeden Adi Diferansiyel Denklemler Bir veya daha çok bağımlı değişken, bir veya daha çok bağımsız değişken ve bağımlı değişkenin bağımsız değişkene göre (diferansiyel) türevlerini içeren bağıntıya
DetaylıParçacık Fiziği. Dr. Bora Akgün / Rice Üniversitesi CERN Türkiye Öğretmenleri Programı Temmuz 2015
Parçacık Fiziği Dr. Bora Akgün / Rice Üniversitesi CERN Türkiye Öğretmenleri Programı Temmuz 2015 Parçacık Fiziğinin Standard Modeli fermion boson Dönü 2 Spin/Dönü Bir parçacık özelliğidir (kütle, yük
DetaylıStokastik Süreçler. Bir stokastik süreç ya da rastgele süreç şöyle tanımlanabilir.
Bir stokastik süreç ya da rastgele süreç şöyle tanımlanabilir. Zamanla değişen bir rastgele değişkendir. Rastgele değişkenin alacağı değer zamanla değişmektedir. Deney çıktılarına atanan rastgele bir zaman
Detaylıf(t)e st dt s > 0 Cebirsel denklem s- tanım bölgesi L 1 Unutulmamalıdır ki, farklı türden tanım ve değer uzayları arasında
Bölüm #2 Laplace Dönüşümü F (s) = f(t)e st dt s > şeklinde tanımlanan dönüşüme LAPLACE dönüşümü adı verilir ve kısaca L{f(t)} ile sembolize edilir. Diferansiyel denklemlerin Çözümünde Laplace dönüşümü
DetaylıZamandan bağımsız pertürbasyon teorisi tartışmamızda bu noktaya kadar, sonuçlarımızın
Ders 36 Metindeki ilgili bölümler 5.7 Bir atomun üzerine ışık tutarsanız ne olur? Zamandan bağımsız pertürbasyon teorisi tartışmamızda bu noktaya kadar, sonuçlarımızın daha çok somut, özel uygulamalarına
DetaylıYer Değiştirmeyen Ayar Teorileri ve Seiberg Witten Haritası
Yer Değiştirmeyen Ayar Teorileri ve Seiberg Witten Haritası Kayhan ÜLKER Abbasağa Mah. Ankara YEF Günleri, 27 Aralık 2011 Kayhan ÜLKER ( ) Seiberg Witten Haritası Ankara YEF 11 1 / 52 Yer değiştirmeyen
DetaylıMIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms veya http://www.acikders.org.tr adresini ziyaret
DetaylıTek Boyutlu Potansiyeller: Potansiyel eşiği
Tek Boyutlu Potansiyeller: Potansiyel eşiği Şekil I: V 0 yüksekliğindeki potansiyel eşiği. Parçacık soldan gelmekte olup, enerjisi E dir. Zamandan bağımsız bir durumu analiz ediyoruz ki burada iyi belirlenmiş
DetaylıELE401/ /17 GÜZ ÖDEV 2 - ÇÖZÜMLER
ELE40/50 06/7 GÜZ ÖDEV - ÇÖZÜMLER -) Lyapunov kararlılığı için = 0, V( ) = 0 0, V( ) > 0 biçiminde bir Lyapunov fonksiyonu 0, V( ) 0 eşitsizliğini sağlanmalıdır. Asimptotik kararlılık için 0, V( ) < 0
DetaylıYÖNEYLEM ARAŞTIRMASI - III
YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI - III Prof. Dr. Cemalettin KUBAT Yrd. Doç. Dr. Özer UYGUN İçerik Quadratic Programming Bir karesel programlama modeli aşağıdaki gibi tanımlanır. Amaç fonksiyonu: Maks.(veya Min.) z
DetaylıMühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 15 Parçacık Kinetiği: İmpuls ve Momentum Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 15 Parçacık
DetaylıUBT Foton Algılayıcıları Ara Sınav Cevap Anahtarı Tarih: 22 Nisan 2015 Süre: 90 dk. İsim:
UBT 306 - Foton Algılayıcıları Ara Sınav Cevap Anahtarı Tarih: 22 Nisan 2015 Süre: 90 dk. İsim: 1. (a) (5) Radyoaktivite nedir, tanımlayınız? Bir radyoizotopun aktivitesi (A), izotopun birim zamandaki
Detaylı8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak ya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
DetaylıFEM ile, Hapsolmuş Kuantum Mekaniksel Sistemlerin Çözümü
FEM ile, Hapsolmuş Kuantum Mekaniksel Sistemlerin Çözümü Yöntem 8-Mayıs-24 (9-Mayıs-24) Bir boyutlu bir problem için ölçeklenmiş (boyutsuz) niceliklerle yazılmış Schrodinger denklemi ve Hamiltoniyen Hψ(z)
DetaylıAkışkan Kinematiği 1
Akışkan Kinematiği 1 Akışkan Kinematiği Kinematik, akışkan hareketini matematiksel olarak tanımlarken harekete sebep olan kuvvetleri ve momentleri gözönüne almadan; Yerdeğiştirmeler Hızlar ve İvmeler cinsinden
DetaylıKPSS MATEMATÝK. SOYUT CEBÝR ( Genel Tekrar Testi-1) N tam sayılar kümesinde i N için, A = 1 i,i 1
SOYUT CEBÝR ( Genel Tekrar Testi-1) 1. A = { k k Z, < k 4 } 4. N tam sayılar kümesinde i N için, k 1 B = { k Z, 1 k < 1 } k 1 A = 1 i,i 1 i ( ] kümeleri verildiğine göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
DetaylıMühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri
DetaylıMühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 17 Rijit Cismin Düzlemsel Kinetiği; Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok.
DetaylıPROBLEMLERLE GÖRELİ MEKANİK VE ELEKTRODİNAMİK
PROBLEMLERLE GÖRELİ MEKANİK VE ELEKTRODİNAMİK ÇÖZÜMLÜ 11 PROBLEM Prof. Dr. Harun AKKUŞ 215 1 PROBLEMLERLE GÖRELİ MEKANİK VE ELEKTRODİNAMİK ÇÖZÜMLÜ 11 PROBLEM Prof. Dr. Harun AKKUŞ 215 2 İÇİNDEKİLER Önsöz....
DetaylıTemel Parçacık Dinamikleri. Sunum İçeriği
1 Sunum İçeriği 2 Genel Tekrar Leptonlar Örnek: elektron Fermionlar Kuarklar Örnek: u kuark Bozonlar Örnek: foton Kuarklar serbest halde görülmezler. Kuarklardan oluşan yapılar ise genel olarak şu şekilde
DetaylıRastgele Süreçler. Rastgele süreç konsepti (Ensemble) Örnek Fonksiyonlar. deney. Zaman (sürekli veya kesikli) Ensemble.
1 Rastgele Süreçler Olasılık taması Rastgele Deney Çıktı Örnek Uzay, S (s) Zamanın Fonksiy onu (t, s) Olayları Tanımla Rastgele süreç konsepti (Ensemble) deney (t,s 1 ) 1 t Örnek Fonksiyonlar (t,s ) t
DetaylıDENEY 1. İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi
DENEY 1 Düzgün Doğrusal Hareketin İncelenmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Isparta - 2018 Amaçlar 1. Tek boyutta hareket kavramının incelenmesi. 2. Yer değiştirme ve
DetaylıKUANTUM AYAR ALAN TEORİLERİNİN KUANTİZASYONU VE STANDART MODEL QUANTIZATION OF QUANTUM GAUGE FIELD THEORIES AND THE STANDARD MODEL
KUANTUM AYAR ALAN TEORİLERİNİN KUANTİZASYONU VE STANDART MODEL QUANTIZATION OF QUANTUM GAUGE FIELD THEORIES AND THE STANDARD MODEL MEHMET KEMAL GÜMÜŞ PROF. DR. MÜGE BOZ EVİNAY Tez Danışmanı Hacettepe Üniversitesi
DetaylıBÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM
BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini
DetaylıANADOLU ÜNİVERSİTESİ. ENM 317 Prof. Dr. Nihal ERGİNEL
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ ENM 317 Prof. Dr. Nihal ERGİNEL 2 ÖRNEKLEME Anakütleden n birimlik örnek alınması ve anakütle parametrelerinin örnekten tahmin edilmesidir. 3 ÖRNEKLEME ALMANIN NEDENLERİ Anakütleye
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ MEZON MOLEKÜLLERİNE KUARKONYUM KATKISI. Elif CİNCİOĞLU FİZİK MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ MEZON MOLEKÜLLERİNE KUARKONYUM KATKISI Elif CİNCİOĞLU FİZİK MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI ANKARA 2016 Her hakkı saklıdır ETİK Ankara Üniversitesi Fen
DetaylıFiziksel bir olayı incelemek için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar; 1. Ampirik Bağıntılar 2. Boyut Analizi, Benzerlik Teorisi 3.
Fiziksel bir olayı incelemek için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar; 1. Ampirik Bağıntılar 2. Boyut Analizi, Benzerlik Teorisi 3. Benzetim Yöntemi (Analoji) 4. Analitik Yöntem 1. Ampirik Bağıntılar:
DetaylıSüpernova Nötrinoları ve Güncel Nötrino Araştırmaları
Süpernova Nötrinoları ve Güncel Nötrino Araştırmaları Taygun Bulmuş Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fizik Bölümü 13 Şubat 2015 Taygun Bulmuş (MSGSU) Ankara YEF Günleri 2015 13 Şubat 2015 1 / 19
DetaylıTılsımlı Baryonların Elektromanyetik Özellikleri
Tılsımlı Baryonların Elektromanyetik Özellikleri Utku Can, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Özyeğin Üniversitesi, İstanbul http://arxiv.org/abs/306.073 K. U. Can, G. Erkol, B. Isildak, M. Oka, T.
DetaylıH(t) + O(ɛ 2 ) var. Yukarıda U(t + ɛ, t) için elde ettiğimiz sonucumuzu bu ifadede yerine koyunca her iki tarafı. = H(t)U(t, t 0 )
Ders 12 Metindeki ilgili bölümler 2.1 Hamilton işlemcisi ve Schrödinger denklemi Şimdi, t den t + ɛ a zaman gelişimini düşünün. U(t + ɛ, t) = I + ɛ ( i ) H(t) + O(ɛ 2 ) elde ederiz. Her zamanki gibi, U
DetaylıÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan
ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde
DetaylıB ol um 5 ANALOG IS ARETLER IN SPEKTRUM ANAL IZ I
Bölüm 5 ANALOG İŞARETLERİN SPEKTRUM ANALİZİ 10 Bölüm 5. Analog İşaretlerin Spektrum Analizi 5.1 Fourier Serisi Sınırlı (t 1, t 2 ) aralığında tanımlanan f(t) fonksiyonunun sonlu Fourier serisi açılımı
Detaylı8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
DetaylıMIT Açık Ders Malzemesi İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği Bahar
MIT Açık Ders Malzemesi http://ocw.mit.edu 8.334 İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği 2008 Bahar Bu malzemeye atıfta bulunmak ve Kullanım Şartlarımızla ilgili bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms
DetaylıMIT Açık Ders Malzemesi İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği 2008 Bahar
MIT Açık Ders Malzemesi http://ocw.mit.edu 8.334 İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği 2008 Bahar Bu malzemeye atıfta bulunmak ve ullanım Şartlarımızla ilgili bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms
DetaylıBölüm 3. Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Zorlanmamış Titreşimi
Bölüm 3 Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Zorlanmamış Titreşimi Sönümsüz Titreşim: Tek serbestlik dereceli örnek sistem: Kütle-Yay (Yatay konum) Bir önceki bölümde anlatılan yöntemlerden herhangi biri
DetaylıMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fizik Doktora Programı. Program kapsamında sunulacak olan seçmeli dersler ve içerikleri :
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fizik Doktora Programı Program kapsamında sunulacak olan seçmeli dersler ve içerikleri : Kodu FİZ640 Nükleer Fizik FİZ645 Nötrino Fiziği FİZ660 İleri Hesaplamalı
DetaylıMSGSÜ FİZİK YÜKSEKLİSANS PROGRAMI
MSGSÜ FİZİK YÜKSEKLİSANS PROGRAMI SEÇMELİ DERSLER Teori + AKTS FİZ640 Nükleer Fizik FİZ645 Nötrino Fiziği FİZ660 İleri Hesaplamalı Fizik Çekirdeğin genel özellikleri Düşük enerjilerde iki cisim problemi
Detaylı8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
DetaylıParçacık Fiziğinde Korunum Yasaları
Parçacık Fiziğinde Korunum Yasaları I. Elektrik Yükünün Korunumu II. Lepton Sayılarının Korunumu III. Baryon Sayısının Korunumu IV. Renk Yükünün Korunumu V. Göreli Mekanik i. Göreli Konum ii. Lorentz Denklemleri
Detaylı8.04 Kuantum Fiziği Ders V ( ) 2. = dk φ k
Geçen Derste ψ( x) 2 ve φ( k) 2 sırasıyla konum ve momentum uzayındaki olasılık yoğunlukları Parseval teoremi: dxψ( x) 2 = dk φ k ( ) 2 Normalizasyon: 1 = dxψ( x) 2 = dk φ k ( ) 2 Ölçüm: x alet < x çözünürlüğü
DetaylıDiverjans teoremi ise bir F vektörüne ait hacim ve yüzey İntegralleri arasındaki ilişkiyi ortaya koyar ve. biçiminde ifade edilir.
Maxwell denklemlerini intagral bicimlerinin elde edilmesinde Stokes ve Diverjans Teoremlerinden yararlanilir. Stokes Teoremiaşağıdaki gibi ifade edilir, bir F vektörüne ait yüzey integrali ile çizgi integrali
Detaylı8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
Detaylıelde ederiz. Bu son ifade yeniden düzenlenirse,
Deney No : M2 Deneyin Adı : İKİ BOYUTTA ESNEK ÇARPIŞMA Deneyin Amacı : İki boyutta esnek çarpışmada, enerji ve momentum korunum bağıntılarını incelemek, momentumun vektörel, enerjini skaler bir büyüklük
DetaylıA. Seçilmiş bağıntılar Zamana bağlı Schrödinger denklemi: Zamandan bağımsız Schrödinger denklemi: Hamilton işlemcisinin konum temsili
A. Seçilmiş bağıntılar Zamana bağlı Schrödinger denklemi: Zamandan bağımsız Schrödinger denklemi: Hamilton işlemcisinin konum temsili Momentum işlemcisinin konum temsili Konum işlemcisinin momentum temsili
DetaylıYAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ MATEMATİK
YAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ MATEMATİK SORU 1: Aşağıdaki grafik, bir okuldaki spor yarışmasına katılan öğrencilerin yaşa göre dağılışını göstermektedir. Öğrenci sayısı 5 3 9 10 1 14 Yaş 1.1: Yukarıdaki
DetaylıSTANDART MODEL ÖTESİ YENİ FİZİK
STANDART MODEL ÖTESİ YENİ FİZİK MUSA ÖZCAN TTP 8 (CERN TÜRK ÖĞRETMEN ÇALIŞTAYI 8) 21-27 OCAK 2018 1 Bugünü anlamak için, geçmişe bakmak. Büyüğü anlamak için, en küçüğe bakmak. *TTP 8 Güncel sorunlar Gökhan
DetaylıTek Değişkenli Sürekli Dağılımlar-III
Tek Değişkenli Sürekli Dağılımlar-III 1 Ki-Kare Dağılımı X Gammapα,βq olmak üzere olasılık yoğunluk fonksiyonu fpxq xα 1 e x{b β α, x>0, şeklinde tanımlanır. Burda α p 2 ve β 2 için olasılık yoğunluk fonkstionu
DetaylıELEKTRON-POZİTRON VE ELEKTRON-FOTON ÇARPIŞTIRICILARINDA SÜPERSİMETRİ PARAMETRE UZAYININ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ ELEKTRON-POZİTRON VE ELEKTRON-FOTON ÇARPIŞTIRICILARINDA SÜPERSİMETRİ PARAMETRE UZAYININ İNCELENMESİ Semra GÜNDÜÇ FİZİK MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
DetaylıLineer Bağımlılık ve Lineer Bağımsızlık
Lineer Bağımlılık ve Lineer Bağımsızlık Yazar Öğr.Grv.Dr.Nevin ORHUN ÜNİTE 5 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Vektör uzayı ve alt uzay yapısını daha iyi tanıyacak, Bir vektör uzayındaki vektörlerin
DetaylıÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan
ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde
DetaylıT.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ. n-boyutlu KAPALI, DURAĞAN EVREN İÇİN YENİDEN NORMALİZE EDİLMİŞ BOŞLUK ENERJİ YOĞUNLUĞU
T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ n-boyutlu KAPALI, DURAĞAN EVREN İÇİN YENİDEN NORMALİZE EDİLMİŞ BOŞLUK ENERJİ YOĞUNLUĞU İSMAİL MESUT MÜJDE YÜKSEK LİSANS TEZİ FİZİK ANABİLİM DALI Tez Danışmanı:
DetaylıA B = A. = P q c A( X(t))
Ders 19 Metindeki ilgili bölümler 2.6 Elektromanyetik bir alanda yüklü parçacık Şimdi, kuantum mekaniğinin son derece önemli başka bir örneğine geçiyoruz. Verilen bir elektromanyetik alanda hareket eden
Detaylıİşaret ve Sistemler. Ders 11: Laplace Dönüşümleri
İşaret ve Sistemler Ders 11: Laplace Dönüşümleri Laplace Dönüşüm Tanımı Bir f(t) fonksiyonunun Laplace alındığında oluşan fonksiyon F(s) yada L[f(t)] olarak gösterilir. Burada tanımlanan s: İşaret ve Sistemler
DetaylıSubat 2013 Şubat 2014 Doktora Yeterlik Sınavı Elektrodinamik 1. Yarıçapları sırasıyla a ve b olan eş merkezli iki küre Va ve Vb sabit potansiyellerinde tutuluyorlar. Ara bölgedeki ( a r b ) elektrik
Detaylı8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
DetaylıMagnetic Materials. 10. Ders: Ferimanyetizma. Numan Akdoğan.
Magnetic Materials 10. Ders: Ferimanyetizma Numan Akdoğan akdogan@gyte.edu.tr Gebze Institute of Technology Department of Physics Nanomagnetism and Spintronic Research Center (NASAM) Ferimanyetizma Ferimanyetik
DetaylıMIT Açık Ders Malzemesi İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği 2008 Bahar
MIT Açık Ders Malzemesi http://ocw.mit.edu 8.334 İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği 2008 Bahar Bu malzemeye atıfta bulunmak ve Kullanım Şartlarımızla ilgili bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms
DetaylıBahar Yarıyılı D_IFERANS_IYEL DENKLEMLER II ARA SINAV 6 Nisan 2011 Süre: 90 dakika CEVAP ANAHTARI. y = c n x n+r. (n + r) c n x n+r 1 +
DÜZCE ÜN_IVERS_ITES_I FEN-EDEB_IYAT FAKÜLTES_I MATEMAT_IK BÖLÜMÜ 010-011 Bahar Yarıyılı D_IFERANS_IYEL DENKLEMLER II ARA SINAV 6 Nisan 011 Süre: 90 dakika CEVAP ANAHTARI 1. 0p x d y + dy + xy = 0 diferansiyel
DetaylıKesirli Türevde Son Gelişmeler
Kesirli Türevde Son Gelişmeler Kübra DEĞERLİ Yrd.Doç.Dr. Işım Genç DEMİRİZ Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 6-9 Eylül, 217 Kesirli Türevin Ortaya Çıkışı Gama ve Beta Fonksiyonları Bazı
DetaylıDİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ A OLARAK CEVAP KÂĞIDINIZA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. MATEMATİK SINAVI MATEMATİK TESTİ
DİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ A OLARAK CEVAP KÂĞIDINIZA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. MATEMATİK SINAVI MATEMATİK TESTİ 1. Bu testte 50 soru vardır.. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Matematik Testi için
DetaylıTemel Sabitler ve Birimler
Temel Sabitler ve Birimler Işığın boşluktaki hızı: c=299792458 m/s ~3x10 8 m/s Planck sabiti: h= 6.62606957(29)x10-34 Js İndirgenmiş Planck sabiti ħ = h/2π Temel elektrik yükü : e=1.60218x10-19 C İnce
DetaylıTemel Sabitler ve Birimler
Temel Sabitler ve Birimler Işığın boşluktaki hızı: c=299792458 m/s ~3x10 8 m/s Planck sabiti: h= 6.62606957(29)x10-34 Js İndirgenmiş Planck sabiti ħ = h/2π Elektron yükü : e=1.602176565(35)x10-19 C İnce
DetaylıKompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Kompozit Malzemeler ve Mekaniği Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 3 Laminanın Mikromekanik Analizi Kaynak: Kompozit Malzeme Mekaniği, Autar K. Kaw, Çevirenler: B. Okutan Baba, R. Karakuzu. 3 Laminanın Mikromekanik
DetaylıDOKTORA TEZİ KORKUT OKAN OZANSOY ANKARA
ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ GÜNÜMÜZ VE GELECEKTEKİ YÜKSEK ENERJİLERDE BİLEPTONLAR KORKUT OKAN OZANSOY FİZİK ANABİLİM DALI ANKARA 005 Her hakkı saklıdır Prof. Dr. Satılmış ATAĞ
DetaylıToplam İkinci harmonik. Temel Üçüncü harmonik. Şekil 1. Temel, ikinci ve üçüncü harmoniğin toplamı
FOURIER SERİLERİ Bu bölümde Fourier serilerinden bahsedeceğim. Önce harmoniklerle (katsıklıklarla) ilişkili sinüsoidin tanımından başlıyacağım ve serilerin trigonometrik açılımlarını kullanarak katsayıları
Detaylı2 Ders Kodu: FZK Ders Türü: Zorunlu 4 Ders Seviyesi Lisans
FİZİKSEL MATEMATİK II 1 Ders Adi: FİZİKSEL MATEMATİK II 2 Ders Kodu: FZK2004 3 Ders Türü: Zorunlu 4 Ders Seviyesi Lisans 5 Dersin Verildiği Yıl: 2 6 Dersin Verildiği Yarıyıl 4 7 Dersin AKTS Kredisi: 8.00
DetaylıFİZİK 4. Ders 10: Bir Boyutlu Schrödinger Denklemi
FİZİK 4 Ders 10: Bir Boyutlu Schrödinger Denklemi Bir Boyutlu Schrödinger Denklemi Beklenen Değer Kuyu İçindeki Parçacık Zamandan Bağımsız Schrödinger Denklemi Kare Kuyu Tünel Olayı Basit Harmonik Salınıcı
DetaylıBaşka Boyutlar Arayışı-1:
Başka Boyutlar Arayışı-1: Kaluza-Klein Teorilerinin Kısa Bir Tarihçesi ve Ekstra Boyutlu Modellere Giriş K. O. Ozansoy, Ankara Üniversitesi Fizik Bölümü İçerik 1. Kaluza-Klein teorilerinin kısa bir tarihçesi
Detaylıİstatistiksel Mekanik I
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için
DetaylıKuantum Grupları. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. Münevver Çelik. Feza Gürsey Enstitüsü, İstanbul 10 Şubat, 2010
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Feza Gürsey Enstitüsü, İstanbul 10 Şubat, 2010 Kuantum grubu örgülü bir Hopf cebridir. Cebir Tanım Bir k-vektör uzayı A için, µ : A A A ve η : k A birer k-doğrusal
DetaylıYapı Sistemlerinin Hesabı İçin. Matris Metotları. Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL Bahar Yarıyılı
Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin Matris Metotları 05-06 Bahar Yarıyılı Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL BÖLÜM VIII HAREKET DENKLEMİ ZORLANMIŞ TİTREŞİMLER SERBEST TİTREŞİMLER Bu bölümün hazırlanmasında
DetaylıYapı Sistemlerinin Hesabı İçin. Matris Metotları. Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL Bahar Yarıyılı
Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin Matris Metotları 2015-2016 Bahar Yarıyılı Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL 1 BÖLÜM VIII YAPI SİSTEMLERİNİN DİNAMİK DIŞ ETKİLERE GÖRE HESABI 2 Bu bölümün hazırlanmasında
DetaylıMIT Açık Ders Malzemesi İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği Bahar
MIT Açık Ders Malzemesi http://ocw.mit.edu 8.334 İstatistiksel Mekanik II: Alanların İstatistiksel Fiziği 2008 Bahar Bu malzemeye atıfta bulunmak ve Kullanım Şartlarımızla ilgili bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms
DetaylıPratik Kuantum Tarifleri. Adil Usta kuantumcuadilusta@gmail.com
Pratik Kuantum Tarifleri Adil Usta kuantumcuadilusta@gmail.com İçindekiler 1 Açılış 1.1 Olası momentum değerleri............................ 3 1. Klasik limit.................................... 5 1 1
Detaylı