Kimdi? Kim. Dünyam zda iz b rakm fl ünlüler ve k sa yaflam öyküleri...

Transkript

1 Kim Kimdi? Yazan: SABR YE AfiIR Babas n henüz 7 yafl ndayken kaybeden bu küçük çocuk, ekonomik aç dan s k nt l bir evde büyüdü. Düzenli bir flekilde e itimine devam edemedi, hatta lise ö renimini yar da b rakarak çal flmak zorunda kald. Küçüklü ünden itibaren yazmaya merakl yd. 20 li 108 Dünyam zda iz b rakm fl ünlüler ve k sa yaflam öyküleri... yafllar nda bir yay nevinde çal fl rken, üç kitap yazd. Ard ndan gazetelerde makaleleri ç kt. Edebiyat ve sanat elefltirileri de yazd. Gerçekleri al p, hiç e ip bükmeden oldu u gibi okurun önüne koydu. Frans z yaflam n n hofl görünmeyen yanlar n yazmas nedeniyle elefltirildi. Haks z yere casuslukla itham edilen Yüzbafl Alfred Dreyfus u, hükümetin bask - lar na karfl n srarla yazd, gündemde tuttu. Bu davan n yeniden görülmesini sa lad. Yaln zca bir yazar de il, ayn zamanda ba nazl a ve haks zl a karfl savaflan öncü bir ayd n olan bu adam Emile Zola idi

2 Çiftçi bir ailenin o lu olan genç adam, zor bir çocukluk dönemi geçirdi. Alkol sorunu olan babas n n önce annesine kötü davran fllar na, ard ndan da evi terk etmesine tan k oldu. Annesinin ö retti i flark larla bafllayan müzik sevgisi, küçük yafllardan itibaren benli ine iflledi. Önce muhasebe sonra da ilahiyat e itimini yar da b rakt. Folklor ve tiyatro üzerine e itim ald. Bir kafede flark söylemeye bafllad. Bir süre sonra da albüm ç kard. fiark lar nda toplumun sorunlar n ve ezilenlerin yaflam n, siyasi skandallar, haks zl klar ortaya koydu. Ülkesindeki Pinochet darbesinde tutukland, iflkence gördü. Bir daha gitar çalamamas için elleri k r l rken dahi, flark söylemeyi sürdürdü. fiark - lar n gücünün sertifikas k lan, sesi ve mücadelesiyle ölümü yenen bu efsane adam, fiilili müzisyen Victor Jara yd Köy ö retmeni bir baban n k z olarak dünyaya geldi. Çocuklu u, babas n n genifl kütüphanesindeki klasikleri BD A USTOS 2013 okuyarak geçti. Gençlik y llar nda, Almanya Sosyal Demokrat Partisi nin toplant lar na kat lmaya bafllad. Politikayla ilgilenmesine karfl ç - kan ailesinden gitgide uzaklaflt. Bir süre ö retmenlik yapt. Polis taraf ndan aran yorken kaçt sviçre de, partinin burada bas lan gazetesinin Almanya ya ulaflt r lmas nda kurye görevini üstlendi. Bu tehlikeli görevi, her seferinde yarat c yöntemler gelifltirerek baflar yla yerine getirdi. Bir süre Paris te gazetelere yaz lar yazd. Hem kendi ülkesinde, hem de di er ülkelerdeki toplant larda, kad n sorunlar n gündeme getirdi. Tutukland, ölümden k l pay kurtuldu. Kad n haklar konusundaki çabas n çok zor bir siyasi dönemde vazgeçmeden sürdüren, 8 Mart n Uluslararas Kad nlar Günü olarak ilan edilmesinin mimar, cesur kad n Clara Zetkin di fiair ve besteci bir anne ile pafla bir baban n o lu olan bu genç adam, liseden sonra e itimine Paris te devam 109

3 BD A USTOS 2013 Onun çabas yla aflama kaydeden Türk mimarl k mesle i, Cumhuriyet Türkiyesi nde Atatürk taraf ndan da desteklendi. etti. Resim ve mühendislik okudu. Matematik, resim ve heykel alan ndaki becerisiyle, mimarl k e itimini de tamamlad. Türkiye ye döndü ünde mimarl k bürosu açmas, o günlerdeki bir Türk ün mimar olamayaca saplant s nedeniyle hayretle karfl land. Onun çabas yla aflama kaydeden Türk mimarl k mesle i, Cumhuriyet Türkiyesi nde Atatürk taraf ndan da desteklendi. Bafl mimarl k ve 27 y l boyunca ö retmenlik yapt. Sanayi-i Nefise Mektebi ndeki, (bugünkü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) ilk Türk ö retim görevlisi oldu. kinci TBMM Binas n n aralar nda bulundu u pek çok önemli yap ya imza att. Atatürk için Gazi Köflkü nü düzenledi. lk ulusal mimarl k döneminin önde gelen iki mimar ndan birisi olan bu idealist, Vedat Tek Zengin ve ünlü bir avukat olan babas ile soylu-zarif bir kad n olan annesi sayesinde, rahat ve mutlu bir çocukluk dönemi geçirdi. Genç yafllar nda resme ilgi duymaya bafllam flt. Ancak babas bu iste ine büyük tepki gösterdi. Liseden sonra zorla gönderildi i denizcilik okulunun s navlar n kazanamad. Israr n bofluna oldu unu anlayan babas, onu ünlü bir ressam n atölyesine verdi. En büyük ilham kayna do ayd. Resimler yapt, sergiler açt. Yeni ve ilerici bir resim sanat n ortaya koydu. Resmi, donmufl kal plar ndan kurtararak yaflam n aynas haline getirdi. Ad mlar engellenmek de istendi; mahkemeye verildi, ac mas zca elefltirildi. Ama hiç pes etmedi. Resmi bir sergiye gönderdi i tablosu reddedildi, tepki ald. Ancak ona flöhretin kap s n da aralad. Eserleri izlenimcili in temeli kabul edilen ünlü Frans z ressam, Edouard Manet idi 110

4 Henüz iki yafl ndayken, Balkan Savafl nedeniyle ailesiyle birlikte Selanik ten stanbul a göç etti. lkö renim ve liseden sonra, çocukluk y llar ndan itibaren tutkuyla ba land matematik e itimi için Paris e gitti. Ülkeye dönünce matematik ö retmenli i yapt. Dönemin Cumhurbaflkan Cemal Gürsel in atamas yla TÜB - TAK n kurulufl çal flmalar n bafllatt. Matematik ve bilim dünyas na önemli katk lar nedeniyle pek çok ödül kazand. Onu en mutlu edense, pratikten gelen bir problemi matematik olarak çözüme kavuflturmakt. Yaflam, anlamak-araflt rmak ve çözmek üzerine kuruluydu. Yetifltirdi i ö rencilerle kurdu u s cak iletiflimin yan s ra, kendisinden sonraki matematikçiler için de ilham kayna oldu. Matemati i bir yaflam biçimi olarak benimseyen ve ülkemizde matemati in simgesi haline gelen bu alçakgönüllü bilimadam, Cahit Arf BD A USTOS 2013 Foto raftaki genç adam, bir papaz n büyük o luydu. Varl kl ailesi sayesinde, s k nt çekmeden büyüdü. Çok parlak bir ö renci de ildi. Ancak müzik konusundaki dikkat çeken yetene iyle k sa sürede kilisede org çalmaya bafllad. Üniversitede ise din e itimi ald. Mezun olduktan sonra rahip olarak atand. Bir süre de okul müdürü olarak çal flt. Afrikal - lar n s k nt lar içinde yaflad - n okudu u bir rapordan sonra, doktor olmaya karar verdi. Tam 6 y l daha okuduktan sonra, hemen Afrika ya gitti. Afrika da bir hastane yap lmas için ülkesinde ba fl toplad, bu amaçla konserler verdi. Tekrar Afrika ya gitti ve kendini efliyle birlikte oradaki hastalar tedavi etmeye adad. I. Dünya Savafl nda tutsak al nd. B rak ld nda, yine de vazgeçmedi. Görevini son nefesine dek sürdürdü. Bir tavuk kümesinde sa l k hizmeti vermeye bafllayan ve Afrika da Gabon da kurdu u hastaneyi binlerce hastaya hizmet verir hale getiren iyilik 111

5 BD A USTOS 2013 gönüllüsü, Dr. Albert Schweitzer idi Bu küçük k z, geleneksel bir ailenin sorumluluk sahibi büyük çocu u olarak büyüdü. En yak n arkadafl n trajik biçimde yitirmesi, çocukluk döneminde iz b rakt. Üniversitede felsefe e itimi ald, Sorbonne daki mezuniyet s nav nda ikinci oldu. 21 yafl nda, bu s nav o güne kadar vermeyi baflaran en genç ö renciydi. Bütün yaflam boyunca devam edecek olan bireysel baflkald r - c yan üniversitede geçirdi i y llarda olufltu. Öyküler yazmaya ve bir gazetede çal flmaya bafllad. Kitaplar nda ve araflt rmalar nda özellikle kad n n toplumdaki konumunu sorgulad. Kad n özgürlü ü, kad nlar n ikinci s n f vatandafl olarak görülmeleri ve öncelikle kad n n kendisini tutsaklaflt r c düflüncelerden ar nd rmas üzerine yazd. Yaln zca bir yazar de il, bir filozof olarak da ünü geliflerek yay lan, Sorbonne daki lakab yla bu cesur Simone de Beauvoir di Amerika Avrupa Aras Adam n karfl s na masallardaki gibi bir cin ç km flt. Dile benden ne dilersen dedi. stedi in ne olursa olsun, hem de flimdi gerçeklefltirece im. Adam, olmayaca na en çok inand bir iste ini bildirdi: Amerika dan Avrupa ya uzanan bir asma köprü istiyorum dedi. Bunu gerçeklefltirebilir misin? Cin bir süre düflündükten sonra: Böyle bir köprü için ne kadar beton, çelik gerekir hiç fikrin var m senin? Bunu gerçeklefltirmek çok zor dedi. stersen baflka bir istekte bulun da, hemen flu anda yerine getireyim. Adam da bir süre düflündü ve yeni iste ini söyledi: Yeryüzündeki tüm insanlar n birbirlerini anlayabilmelerini ve tümünün bar fl içinde yaflamalar n istiyorum. Bu iste ini duyar duymaz peri, düflünmeden karfl l k verdi: Asma köprü kaç metre genifllikte olsun? 112